«Операдағы Абай бейнеси» 4-сынып

Қызылорда облысы. Шиелі ауданы. №156 Н.Бекежанов мектебі.

Әуез пәні мұғалімі: Сардарбекова Құралай.

Сабақтың тақырыбы: «Операдағы Абай бейнесі»

1. А.Жұбанов, Л.Хамиди. «Абай» операсынан Абайдың ариясы - тыңдау.

2. «Абай»операсынан «Қарлығаш азат құспын» - орындау.

3. Музыкалық сауат - сазгерлер: А.Жұбанов, Л.Хамиди .

Сабақтың мақсаты:

Білімділік Дамытушылық

Баланың танымдық іс-әрекетін дамыту, өмірге бейімділігн, ізденімпаздылығын, еңбек сүйгіштігін дамыту.

Білім, біліктілігін дамыту. Жүйелі еркін сөйлей білу, оқушының белсенділігін ояту, шыңдау,

Абай әндерін насихаттау

Тәрбиелік

Рухани адамгершілігі, өз ісіне сенімі мол, еңбекқор, мейірімді, өнерлі, заманына сай тұлғаны тәрбиелеу

Сабақтың түрі: Жаңа сабақты меңгерту

Сабақтың әдісі: түсіндірмелі, сұрақ-жауап

Сабақтың көрнекіліктері: мультимедия, аспаптар, үнтаспа, суреттер.

Пәнаралық байланыс: әдебиет пәні

Сабақтың жоспары:

1. Ұйымдастыру кезеңі.

2. Дауыс жаттығуын жасау.

3. Үй тапсырмасын орындау.Абай әндерінен орындау

4. Жаңа сабақты түсіндіру.

Операдағы Абай бейнесі, Абайдың ариясы

« Қарлығаш азат құспын» хор 1 шумақ

Сазгерлер: А.Жұбанов, Л.Хамиди.

5. Қорытынды

6. Үйге тапсырма: Оқулықтан операның мәтінін оқу, сазгерлері жайлы

біліп жүру. Абай әндерін жаттап жүру.

1. Сабақтың барысы: Ұйымдастыру кезеңі

Дауыс жаттығуын жасау

До, ре, ми, фа, соль, ля, си, до.

До-до, ре-ре, ми-ми, фа-фа, соль-соль, ля-ля, си-си, до-до.

До-до-до, ре-ре-ре, ми-ми-ми, фа-фа-фа, соль-соль-соль,

ля-ля-ля, си-си-си, до-до-до.

2. Үй тапсырмасын орындау

Абай және оның әндері: «Қараңғы түнде тау қалғып»,

«Желсіз түнде жарық - ай»

Сұрақ-жауап: 1.Абай кім?

2.Қандай әндері бар?

3.Табиғат лирикасына арналған әндерін ата.

4.Өлеңдерінен үзінді орында 3.Жаңа сабақ. Операдағы Абай бейнесі.

1. Опера дегеніміз не?

2. Қандай операны білесің?

3.Увертюра дегеніміз не?

4. Либретто дегеніміз не?

5.«Қыз-Жібек» операсының сазгері кім?

Бүгінгі танысатын операмыз «Абай» операсы

композиторы:

Ахмет Жұбанов Латиф Хамиди

(1906-1968) (1906-1983)

Абай операсы

композитор, дирижер,академик композитор, музыка қайраткері

профессор,музыка зерттеуші

«Би күйі» «Кел, балалар,оқылық»

«Ақ көгершін» «Туған ел»

«Қарлығаш» «Қазақ вальсі»

«Көктем» «Бұлбұл»

«10 тәжік биі» «Отан туралы ән»

Операның қысқаша мазмұны. Абайдың шәкірті, дарынды жас ақын Айдар Ажар деген қызды жақсы көреді. Ажар - бай баласына айттырылып қойылған оң жақтағы қалыңдық. Бірақ күйеу жігіт қайтыс болған. Нарымбеттің жесірі болғандықтан, соған ұзатылуы керек. Айдар мен Ажар қашуға уәделеседі. Бірақ өкшелей қуған Нарымбет пен Жиренше бай қуып жетіп, екі жастың тағдырын сотсыз шешепекші болады.

Абай әділеттілікті талап етіп, екі жасқа қамқорлық жасайды, байлармен тартыста жеңіп шығады.

Ажар мен Айдардың тойына Абай шын ықыласымен қуанады. Бірақ қуаныш ұзаққа бармай, той үстінде Айдарға жаулары у беріп өлтіреді. Абай жаны азалы, зұлмат заманға лағынет айтып күңіренеді. Осындай сын сағатта халық Абай жағында болады.

Операда Абай әлеуметтік әділетсіздікке, қоғамның кертартпа салт-санасына батыл қарсы тұратын гуманист-ақын бейнесінде көрінеді. Абайдың атақты ариясы оның төл әндері мен сазгердің шығармашылық кәсіби шеберлігінен туған. Сүйікті шәкіртінен айрылған Абай өз халқына қарап, мұңын шағады. Бірақ осындай қиын кезде ол жалғыздық сезбейді. Оның үміті де, арқа сүйері де - халық. Осы шақтағы Абайдың жан сезімі, іштегі күйзелісі асқақ саз арқылы Абай әнінде беріледі.

Абайдың ариясы

Ей, халайық, барым ең сен,

Зарыңа зар қосып ем.

Жатың емес, досың ем мен,

Дос пейілін тосып ем.

Баурым жара, сөзім нала,

Дертпен келем мен бүгін.

Аямас жау мен айнала,

Салды салмақ сұмдығын!

Аямас жау мен айнала,

Салды салмақ сұмдығын!

Біл, ағайын, Айдар жайын, у беріпті оған жау!

Қазір халі сағат сайын ажал жақын, қан қамау...

Алдыңа кеп жар саламын,тап жауымды жабылып.

Өш аламын, өш аламын, қанды кекті жамылып,

жамылып!

Баурым жара, сөзім нала,

Дертпен келем мен бүгін.

Аямас жау мен айнала,

Салды салмақ сұмдығын!

Аямас жау мен айнала,

Салды салмақ сұмдығын!

«Қарлығаш азат құспын» атты әйелдер хоры операда Айдар мен Ажардың үйлену тойында шырқалады. Ән әсем, жарқын орындалады.

Қарлығаш азат құспын.
Қарлығаш қанатындай әнім жеңіл,
Сан қызық ойын, өрле ағыл тегіл,
Қарлығаш
Қарлығаш азат құспын әнім тегін,
Шаттықпен жаулығым жоқ жанға кегім,
Қарлығаш.

4.Сабақты қорытындылау. Тест тапсырмалары арқылы.

1.Сахнада іс-қимылдарды музыка арқылы орындауды не дейміз?

1. жыр 2. опера 3. күй

2. Қандай операмен таныстық?

1.Абай 2. Құрманғазы 3. Дина

3. «Абай» операсының сазгерлері кім?

1.М.Төлебаев 2.А.Жұбанов 3. А.Жұбанов

Л.Хамиди Е.Брусиловский Л.Хамиди

4. « Қарлығаш азат құспын» қайсы операдағы хор?

1. «Қыз-Жібек» 2. «Абай» 3 «Біржан-Сара»

5. ...Сәулесі суда дірілдеп... қайсы әннің, нешінші қатары?

1. 3-ші 2. 1-ші 3. 2-ші

5. Бағалау. Сабаққа жақсы қатысқан оқушыларды бағалау.

6. Үйге тапсырма беру. Оқулықтан операның мәтінін оқу, сазгерлері жайлы біліп жүру. Абай әндерін жаттап жүру.