Преподавателю
Музыка
Разработки по музыке (3 кл на казахском языке)

Разработки по музыке (3 кл на казахском языке)

Раздел	Музыка
Класс	3 класс
Тип	Другие методич. материалы
Автор	Сардарбекова Г.К.
Дата	29.01.2016
Формат	docx
Изображения	Есть

Поделитесь с коллегами:

Музыка сабағы, 3-сынып ОҚО облысы, Шымкент қаласы, № 93 В. Терешкова

атындағы жалпы орта мектеп

музыка пән мұғалімі Сардарбекова Гулнар дайындаған

Оркестр құрамындағы аспаптар (аралас сабақ - 45 минут)

(асты сызылған курсив сөздердердің орнында оқушы дәптерінде бос орын қалдырылады)

Оң жақ бағандағы тапсырмаларды құрастырушы мұғалімдердің есіне:

І кезең. Төмендегі «Көпір» тапсырмаларын оқушылар үйде орындап, бүгінгі сабаққа дайындалып келеді. Мұғалім алғашқы 5-7 минутта: а) ұйымдастыру сәтін; б) алдыңғы тақырыптың Ш кезеңінің үш деңгейлік тапсырмаларын үйде аяқтап келу дәрежесін тексергеннен кейін в) «Көпір» тапсырмаларын тексереді)

«Көпір»

тапсырмалары өткен тақырыптар бойынша жаңа сабақты меңгеруге негіз болатын қайталау тапсырмалары

1.Оркестр дегеніміз не?

Ж: Оркестр түрлі музыкалық аспаптардан тұрады.

Халық аспаптар оркестрін алғаш ұйымдастырған кім?

Ж: Халық аспаптар оркестрін алғаш ұйымдастырған Ахмет Жұбанов .

Ол қай жылы, қай қалада құрылды, кімнің есімі берілді?

Ж: 1933 ж. Алматыда, Құрманғазының есімі берілді

Қазақ халқының қандай ұлттық аспаптарын білесің?

Ж: Домбыра, қобыз, сазсырнай, сыбызғы, шертер, жетіген т.б.

Ондай болса, балалар, бүгінгі сабағымыз осы Оркестр құрамындағы аспаптарға арналады.

ІІ кезең (топтық жұмыс) жаңа сабақты топтық жұмыс барысында оқушылардың өз бетімен меңгеруіне жағдай жасау: а) оқушылар төмендегі «Білу», «Түсіну», «Талдау», «Жинақтау» тәсілдеріне сәйкес тапсырмаларын өздері толтырады (10 минут); ә) жауаптарын мұғаліммен бірге талдайды (10 минут). Нәтижесі ауызша марапатталады.

Теориясы:«Білу»

(тақырып мазмұны бойынша кім?не?

қандай? қалай?нені? қашан?не істеді сияқты сұрақтарға жауап беретін толық ақпарат іріктеліну керек)

Кітаппен жұмыс, тақырып мазмұнын ашу:

Оркестр құрамын үрлемелі және ұрмалы аспаптарсыз елестету мүмкін емес.

Сондықтан оркестр құрамы басқа да аспаптармен толықтырылды.

Қазақтың көне үрмелі сыбызғы аспабы, Еуропаның флейта және гобой аспабымен,

сырнай аспабы кейіннен орыстың баян аспабымен, ең көне ұрмалы дауылпаз аспабы Еуропаның литавра аспабымен ауыстырылды.Қазіргі уақытта оркестр құрамы негізгі бес топтан тұрады.1.Домбыра тобы: домбыра-прима, домбыра-альт, домбыра-бас, домбыра-контрабас. 2. Қобыз тобы: қобыз-прима, қобыз-альт, қобыз-бас, қобыз-контрабас.

3.Үрмелі аспаптар тобы: флейта, гобой. 4.Ұрмалы аспаптар тобы: литавра, барабан, үшбұрыш. 5.Сырнай тобы: баян

:.....Оркестр құрамындағы жетілдірілген бұл аспаптар тобы орындалған шығармаларға жаңаша үн беріп, дыбысы жағынан бірін - бірі толықтырып отырады......................................

Теориясы: «Түсіну»

(неге? неліктен? себебі? не үшін?сұрақтары оқушының жоғарыда берген жауаптарына оларды тереңдету үшінқойылады)

Себебін анықта:

Не үшін оркестрде гі аспаптарды түрлендірген?

Ж: Себебі, оркестрдің дыбысталуына жаңаша үндестік беріп, әрленеді.

Ұрмалы аспаптарсыз неге оркестрді елестету мүмкін емес?

Ж: Себебі, ол оркестрге ритм, ырғақ беріп дыбысталуға ерекше сән береді.

Домбыра мен қобыз аспаптарын неге түрлендірген?

Ж: Себебі, музыка үні жақсы шығуы үшін.

Теориясы:

«Талдау»

(1.Салыстыр,

2. Айырмашылығы неде?

3. Ұқсастығы неде?

4.Тақырыптың басты идеясын жаз деген тапсырмалар болу керек. Немесе 1-3 тапсырмаларды

1. Венн диаграммасын толықтыр.

Скрипка, виолончель, контрабас, флейта, гобой, литавра, барабан, баян, арфа

Домбыра, қобыз, сырнай, сазсырнай, дауылпаз, үшбұрыш, шертер, жетіген, шаңқобыз

Оркестрдің құрамына енген, ойнау әдістері, үрлемелі, ұрмалы, шертпелі

Қазақтың көне аспаптары Ұқсастығы Еуропа халқының аспаптары

2. Тақырыптың басты идеясы неде? Екі халықтың аспаптарына ортақ қасиет: оркестр құрамында бар және ойнау тәсілдері ұқсас, олар - үрмелі, ұрмалы, шертпелі. Айырмашылығы: аспаптың жасалу жолдары мен атаулары, түрлері мен дыбысталуы. Жалғастыр:.................................................................................................................................

Теориясы: «Жинақтау»(Қорытынды шығар,анықтама бер, мазмұнды жүйеле, кестені, тірек сызбаны, сөзжұмбақты толтыр немесе өзің құрастыр тағы с.с. басқа түрдегі тапсырмалар оқушының жоғарыдағы «тақырыптың басты идеясына» жазған жауабына қойылады)

Дирижер

Қобыз тобы:

Үрмелі аспаптар тобы

Домбыра тобы

Сырнай тобыОркестрдің орналасу тәртібін сызып көрсет. Дирижер деген кім?

Ұрмалы аспаптар тобы

Халық аспаптар оркестрінің негізгі құрамы және орналасу тәртібіЖ: Оркестрді басқаратын адамды дирижер дейміз.

Оқулықпен жұмыс(5 минут): төмендегі «Қолдану» және оқушының тақырып мазмұнына «Баға беруі»тәсілдеріне сәйкес, яғни рефлексия жасауға, эссе жазуға арналған, практика жүзінде бекіту тапсырмалары орындалады . Нәтижесі ауызша марапатталады.

Практикасы: «Қолдану»(оқулықпен жұмыс жүргізу барысында тек қарапайым тапсырмалармен бекіту жүргізіледі. Дайын формулалар арқылы есептер шығару орындалады )

Біліп ал!:

Оркестрдің түрлері: халық аспаптар оркестрі, үрмелі аспаптар оркестрі, жезді үрмелі және ұрмалы аспаптардан тұратын әскери оркестр, ішекті-ыспалы аспаптар оркестрі, джаз оркестрі, эстрадалық оркестр, симфониялық оркестр, т.б.

Практикасы

«Баға беру» (Сен қалай ойлайсың? Не істер едің? деген тапсырмалар оқушыға жоғарыда алған білімін (теория бойынша) және біліктілігін (практикасы бойынша) өмірдегі жағдаяттарды шешугебағытталып қойылады

1. Сен қалай ойлайсың, аспаптардың дыбыс бояуы неге байланысты өзгерді? 2. халық күйі «Ақсақ құлан» тыңдау. Күй мазмұнынан не түсіндің? Өз ойыңды жеткіз.

3. Қандай музыкалық аспаптардың дауысын естідің? Ж: домбыра

4. Гамма дыбыс қатарымен және қол белгілері арқылы жоғары-төмен дауыс жаттығуын жасаймыз: До_- ре - ми - фа -соль - ля - си - до

Н.Тлендиевтің «Біз - Отанның ұланымыз» әнін үйренеміз___________________________________________

___________________________________________________________________________

ІІІ кезең (кері байланыс - бағалау кезеңі): Жеке жұмыс. Жоғарыда меңгерген мазмұнды үш деңгейге іріктеп (әр деңгейдің білімділік, біліктілік, яғни құзыреттілік деңгейін анықтайтын тапсырмалар) оларды біртіндеп орындату арқылы балл жинату барысында оқушының құзіреттілік деңгейін анықтап, әділ бағалау жүзеге асырылады. Бұл тапсырмаларды оқушылар сабақтың соңына дейін қалған 15 минуттың 12 минутында орындайды + 3 минут қортынды жасалады. Қалған тапсырмаларлы үйде аяқтап келеді. Қортынды балл саны дәстүрлі бағаға айналдырылып, келесі сабақтың басында сынып журналына қойылады, мониторингке тіркеледі.

Практикасы:

«ҚОЛДАНУ»

(ІІ кезеңдегіге қарапайым тапсырмалар үлгісіндегі тапсырмалар орындалады)

Кестені толықтырып жаз

Оркестр құрамының тобы

Ондағы аспаптар

Домбыра тобы

Д-прима,д-альт,д-бас,д-контрабас

Қобыз тобы

Қ-прима, қ-альт, қ-бас, қ-контрабас

Үрмелі аспаптар тобы

Флейта, гобой, сыбызғы

Ұрмалы аспаптар тобы

Литавра, барабан, үшбұрыш

Сырнай тобы

баян

ІІІ деңгей (9 балл + 3 балл = 12 балл)

Теориясы:

«Жинақтау»

(Қорытынды шығаруға бағытталған:мазмұнды

жүйеле, анықтама бер,

кесте, сызба, ребус шеш. деген сөздер тапсырма шартында болу керек).

Сөзжұмбақты дұрыс тапқанда «ОРКЕСТР» сөзі шығады.

к3.

е3.

в5.

к6.

Ысқышпен ойналатын қазақтың ұлттық музыкалық аспабы
Шертіп ойналатын қазақтың ұлттық музыкалық аспабы
Ысқышпен ойналатын Еуропа халықтарының музыкалық аспабы
Орыс халқының үрмелі аспабы
Қазақ халқының қурайдан жасалған үрмелі аспабы
Орыс халқының ұрмалы аспабы
Қазақ халқының ұрмалы аспабы

Практикасы

«Баға беру»(Сен қалай ойлайсың?Не істер едің?сияқты тапсырмалар өмірдегі жағдаяттарды шешуге бағытталып қойылады

Сен қалай ойлайсың?

Теледидардан «Құрманғазы» атындағы халық аспаптар оркестрінің концертін көргендерің бар ма? Ойынды жалғастыр: ___________________

____________________________________________________________________________

Өзің ұнатқан музыкалық аспаптың суретін салып кел

Әннің сөзін жатта._________________________________________

____________________________________________________________________________

Эстрадалық - симфониялық музыка(аралас сабақ - 45 минут)

02.02.2016 ж

(асты сызылған курсив сөздердердің орнында оқушы дәптерінде бос орын қалдырылады)

Оң жақ бағандағы тапсырмаларды құрастырушы мұғалімдердің есіне:

«Көпір»

тапсырмалары өткен тақырыптар бойынша жаңа сабақты меңгеруге негіз болатын қайталау тапсырмалары

1.Джаз музыкасы дегеніміз не?

Ж: Джаз ағылшын сөзі - құрамында үрмелі, ұрмалы, шулы аспаптар және әншісі бар ансамбль немесе оркестр.

Джаз музыкасына қай халықтың музыкасына тән белгілер бар??

Ж: Джаз музыкасындағы көп ырғақтылық, негізгі әуеннің сан рет қайталануы - африкалық халықтар музыкасына тән белгілер. .

Джаз музыкасының алғашқы орталығы?

Ж: АҚШ - тың Нью - Орлеан қаласы

Қазақстанда 1969 ж Мемлекеттік радио және теледидар жанынан қандай оркестр құрылды?

Ж: 1969 ж Қазақстанда Эстрадалық - симфониялық джаз оркестрі құрылды .

Ондай болса, балалар, бүгінгі сабағымыз осы Эстрадалық - симфониялық музыкаға арналады.

Теориясы:«Білу»

(тақырып мазмұны бойынша кім?не?

қандай? қалай?нені? қашан?не істеді сияқты сұрақтарға жауап беретін толық ақпарат іріктеліну керек)

Кітаппен жұмыс, тақырып мазмұнын ашу:

Эстрадалық - симфониялық музыка - эстрадалық - симфониялық оркестрде орындауға арналған музыкалық шығарма. Оған хор, әнші-солистер қатысады. Дегенменаспаптық жағы басым шығармалар да болады. Эстрадалық-симфониялық музыка - жеке аспапқа, жеке дауысқа немесе аспаптар мен оркестрге арналған музыка деп бөлінеді. Симфониялық оркестр - ішекті ыспалы, үрмелі және соқпалы музыка аспаптары тобынан құралған оркестр. Симфониялық оркестрдің құрамын дыбыс бояуы әртүрлі 20-дан астам музыка аспаптары - гобой, флейта, кларнет, фагот, валторна, литавра, тромбон, барабан құрайды. Сондай-ақ симфониялық оркестр құрамына арфа, ксилофон мен фортепиано да қосылады.....................

Теориясы: «Түсіну»

Себебін анықта:

Не үшін оркестрде гі аспаптарды түрлендірген?

Ж: Себебі, оркестрдің дыбысталуына жаңаша үндестік беріп, әрленеді.

Ұрмалы аспаптарсыз неге оркестрді елестету мүмкін емес?

Ж: Себебі, ол оркестрге ритм, ырғақ беріп дыбысталуға ерекше сән береді.

Эстрадалық-симфониялық оркестрдің құрамындағы аспаптарды ата.

Ж: Ұрмалы, үрмелі және ішекті ыспалы аспаптар.

Практикасы:

«ҚОЛДАНУ»

(ІІ кезеңдегіге қарапайым тапсырмалар үлгісіндегі тапсырмалар орындалады)

Кестені толықтырып жаз

Оркестр құрамының тобы

Ондағы аспаптар

Ішекті ыспалы аспаптар

Скрипка, альт, виолончель, контрабас

Үрмелі аспаптар тобы

Валторна, тромбон, кларнет

Үрмелі аспаптар тобы

Флейта, гобой,

Ұрмалы аспаптар тобы

Литавра, барабан, үшбұрыш

Соңғы қосылған аспаптар

Арфа, ксилофон, фортепиано

Теориясы:

«Талдау»

(1.Салыстыр,

2. Айырмашылығы неде?

3. Ұқсастығы неде?

4.Тақырыптың басты идеясын жаз деген тапсырмалар болу керек. Немесе 1-3 тапсырмаларды

1. Венн диаграммасын толықтыр.

Ішекті ыспалы, үрмелі, соқпалы аспаптардан құралады

Жеке аспапқа, жеке дауысқа, аспаптар мен оркестрге арналған музыка

Оркестрдің құрамына енген, ойнау әдістері, үрлемелі, ұрмалы, ішекті ыспалы

Эстрадалық-симфониялық Ұқсастығы Симфониялық

2. Тақырыптың басты идеясы неде? Екі халықтың аспаптарына ортақ қасиет: оркестр құрамында бар және ойнау тәсілдері ұқсас, олар - үрмелі, ұрмалы, ішекті ыспалы. Айырмашылығы: аспаптың жасалу жолдары мен атаулары, түрлері мен дыбысталуы. Жалғастыр:.................................................................................................................................

Теориясы:

«Жинақтау»

(Қорытынды шығаруға бағытталған:мазмұнды

жүйеле, анықтама бер,

кесте, сызба, ребус шеш. деген сөздер тапсырма шартында болу керек).

Сөзжұмбақты дұрыс тапқанда «ОРКЕСТР» сөзі шығады.

н
нн

к3.

е3.

крмелі аспаптар тобы

оы

оғ

в5.

к6.

Ағаштан жасалған үрлемелі музыкалық аспабы
Жезден жасалған үлеп ойналатын музыкалық аспабы
Ысқышпен ойналатын Еуропа халықтарының музыкалық аспабы
Орыс халқының үрмелі аспабы
Таяқшамен ұрып ойналатынмузыкалық аспабы
Орыс халқының ұрмалы аспабы
Қазақ халқының ұрмалы аспабы

Практикасы

Сен қалай ойлайсың?

Теледидардан Эстрадалық - симфониялық оркестрінің концертін көргендерің

бар ма? Ойынды жалғастыр: ___________________

Өзің қалаған музыкалық аспаптың суретін сал__-------------------------- ___әннің сөзін жатта_______________________________________________

Театр - өнер ордасы

(аралас сабақ - 45 минут) 3 сынып 9.02.2016 ж.

(асты сызылған курсив сөздердердің орнында оқушы дәптерінде бос орын қалдырылады)

Оң жақ бағандағы тапсырмаларды құрастырушы мұғалімдердің есіне:

«Көпір»

тапсырмалары өткен тақырыптар бойынша жаңа сабақты меңгеруге негіз болатын қайталау тапсырмалары

1.Эстрадалық - симфониялық музыка деген не?

Ж: Эстрадалық - симфониялық оркестрде орындауға арналған музыкалық шығарма.

2.Симфониялық оркестрдің құрамында қандай аспаптар болады ?

Ж: Ішекті ыспалы, үрмелі және соқпалы аспаптар болады.

Эстрадалық - симфониялық оркестрдің құрамына соңғы қосылған аспаптарды ата.

Ж: Оркестрге соңғы қосылған аспаптар - фортепиано, ксилофон, арфа.

Ондай болса, балалар, бүгінгі сабағымыз «Театр - өнер ордасы»

Теориясы:«Білу»

(тақырып мазмұны бойынша кім?не?

қандай?қалай?нені қашан?не істеді сияқты сұрақтарға жауап беретін толық ақпарат іріктеліну керек)

Кітаппен жұмыс, тақырып мазмұнын ашу:

Театр - грек сөзінен алғанда ойын-сауық дегенді білдіреді. Сахнада өмір көріністерін актерлер күшімен бейнелейтін өнер түрі. Театрда ойын-сауық немесе спектакль және жалпы мәдени шаралар өткізіледі . Театр - адамды эстетикалық адамгершілік пен ізгілікке тәрбиелейді. Ол көпшілік қауымға арналған, яғни көрерменсіз, жеке өз алдына өмір сүре алмайды. Театрдың көптеген түрлері белгілі. Мысалы: драма театры, опера жжәне балет театры, қуыршақ театры, әзіл-сықақ театры, т.б..Қазақстанда театр өнері 20-ғасырдың 20-30 жылдарында қалыптасты. Ең алғаш қойылған спектакль М.Әуезовтың «Еңлік -Кебек» спектаклі. Бұл қазіргі М.Әуезов атындағы академиялық драма театрының бастауы болатын. 1933 жылы Алматыда Абай атындағы академиялық опера және балет театры өмірге келді. Сонымен қатар Алматы қаласында Ғ.Мүсірепов атындағы балалар және жасөспірімдер драма театры бар. 2013 жылы Астана қаласында «Астана Опера» Мемелекеттік опера және балет театры ашылды..................

Теориясы: «Түсіну»

(неге? неліктен? себебі?неүшін? сұрақтары оқушының жоғарыда берген жауаптарына оларды тереңдету үшінқойылады)

Себебін анықта:

1.Не үшін театрды ойын-сауық орны дейді?

Ж: Себебі, театрда ойын-сауық немесе спектакль және мәдени шаралар өткізіледі.

Неге көрерменсіз театр өмір сүре алмайды?

Ж: Себебі, ол көпшілік қауымға арналған, адамды адамгершілік пен ізгілікке тәрбиелейді..

Театрдың түрлерін ата.

Ж: Драма театры, опера және балет театры, қуыршақ театры, әзіл-сықақ театры.

Практикасы:

«ҚОЛДАНУ»

(ІІ кезеңдегіге қарапайым тапсырмалар үлгісіндегі тапсырмалар орындалады)

Кестені толықтырып жаз

қаласы

Театр түрі

жылы

Театр атауы

Алматы

Опера және балет

1933 ж

Абай атындағы академиялық

Алматы

Балалар және жасөспірімдер

Ғ. Мүсірепов атындағы

Астана

Опера және балет

2013 ж.

«Астана Опера» мемлекеттік

Шымкент

Драма театры

Ж.Шанин атындағы

Шымкент

Опера және балет

Теориясы:

«Талдау»

(1.Салыстыр,

2. Айырмашылығы неде?

3. Ұқсастығы неде?

4.Тақырыптың басты идеясын жаз деген тапсырмалар болу керек. Немесе 1-3 тапсырмаларды

1. Венн диаграммасын толықтыр.

Ғ. Мүсірепов атындағы балалар

және жасөспірімдер

драма театры

Абай атындағы академиялық опера

және балет театры

Театр

Алматы

2. Тақырыптың басты идеясы неде? Екі театрға ортақ қасиет: ойын-сауық орталығының бір қалада болуы. Айырмашылығы: театрдың түрлері мен атаулары,

және орындалу тәсілдері мен айтылу ерекшеліктері

. Жалғастыр:.................................................................................................................................

Теориясы:

«Жинақтау»

(Қорытынды шығаруға бағытталған:

мазмұнды

жүйеле, анықтама бер,

кесте, сызба, ребус шеш. деген сөздер тапсырма шартында болу керек).

Сөзжұмбақты дұрыс шешкенде «Театр» сөзі шығады

«фа» нотасы

Хореографиялық қойылым
Сахналық қойылым
Музыкалы спектакль

Сұрақтарға жауап бер

Театр дегеніміз не?
Қандай театрларды білесің?
Театрға барып көрдің бе?
Театрда өзіңді қалай ұстау керек.
Өз қалаңда қандай театрлар бар?

Практикасы

«Баға беру»

(Сен қалай ойлайсың?

Не істер едің?

сияқты тапсырмалар өмірдегі жағдаяттарды шешуге бағытталып қойылады

1. Сен қалай ойлайсың, театрға барғандарың бар ма? Өз ойыңды жеткіз.

2. Гамма дыбыс қатарымен және қол белгілері арқылы жоғары-төмен дауыс жаттығуын жасаймыз: До_- ре - ми - фа -соль - ля - си - до

И. Нүсіпбаевтің «Біз осылай өсеміз» әнін үйренеміз

Суда жүзіп өсеміз

Қырда жүріп өсеміз

Күнге қызып өсеміз

Құмда шыжып өсеміз

Талаптанып өсеміз

Қанаттанып өсеміз

Талаптанып, қанаттанып өсеміз

Таулар көріп өсеміз

Баулар егіп өсеміз

Жеміс теріп өсеміз

Жеңіскер боп өсеміз___________________________________________

________________________________________________________________________Театр туралы алған білімдеріңді үлкендерден сұрастырып толықтыр.

Тексерілді:

Қуыршақ театры.

(аралас сабақ - 45 минут) 19.02.2015 ж. 3 сынып

(асты сызылған курсив сөздердердің орнында оқушы дәптерінде бос орын қалдырылады)

Оң жақ бағандағы тапсырмаларды құрастырушы мұғалімдердің есіне:

«Көпір»

тапсырмалары өткен тақырыптар бойынша жаңа сабақты меңгеруге негіз болатын қайталау тапсырмалары

1.Театр дегеніміз не?

Ж: Театр грек тілінен аударғанда - ойын-сауық орны дегенді білдіреді.

2. Театрда өзіңді қалай ұстау керек, театрға барып көрдің бе?

Ж: Театрда өзіңді мәдениетті, тәртіпті ұстауың керек және әдемі киінуің керек..

3 . Қандай театрларды білесің? Өз қалаңда қандай театр бар.

Ж: Драма театры, опера және балет театры, әзіл-сықақ театры, қуыршақ театры.

Біздің қаламызда драма, опера және балет , әзіл-сықақ театрлары бар.

Ондай болса, балалар, бүгінгі сабағымыз «Қуыршақ театрына» арналады.

Теориясы:«Білу»

(тақырып мазмұны бойынша кім?не?қандай?

қалай?нені қашан?не істеді? сияқты сұрақтарға жауап беретін толық ақпарат іріктеліну керек)

Кітаппен жұмыс, тақырып мазмұнын ашу:

Қуыршақ театры - қуыршақтар арқылы ойын көрсететін театрдың бір түрі. Қуыршақты әртіс қимылға келтіріп, оның сөзін көбінесе өзі, кейде көркемсөз оқитын адам айтып тұрады. Қуыршақ театры түріне, оны қимылға келтіру тәсіліне, сахнасына қарай бірнеше топқа жіктеледі: киілмелі театр (қолға киіп ойнайтын), сылдырмақты театр (жіп немесе сым арқылы қозғалтатын), суретке түсірілген қуыршақтармен (қағаздағы қуыршақ кескінін экранға түсіретін) ойын көрсететін, т.б. 1935 жылы Алматы қаласында қазақтың ең алғашқы қуыршақ театры ұйымдастырылды. Қазір еліміздің көптеген қаласында қуыршақ театрлары ашылды.Олар негізінен балалар аудиториясына арнап спектакль, ертегілер қоюмен шұғылданады.Кейбір ұжымның қойылымында үлкендерге арналған пьесалар да бар. Қазақта ертеден келе жатқан «Ортеке» ойыны болған. Ағаштан жонып жасалған киік немесе ат мүсініне сылдырмақтан жіп тағып, домбыра тартқанда жіптің бір ұшын ішекті шертетін саусаққа іліп, билететін болған. Тартылған күй ырғағына қарай ортеке ойын көрсеткен..........

Теориясы: «Түсіну»

(неге? неліктен? себебі?неүшін? сұрақтары оқушының жоғарыда берген жауаптарына оларды тереңдету үшінқойылады)

Себебін анықта:

1.Не үшін қуыршақ театрлары бірнеше топтарға бөлінеді?

Ж: Себебі, олардың түріне, қимыл келтіру тәсіліне және сахнасына қарай бөлінеді.

Неліктен қазақтар ағаштан ортекені ойнатты?

Ж: Себебі, ол кезде театр жоқ кезде, халықты қызықтыру үшін. ..

Ең алғаш қуыршақ театры қай жылы, қай қалада ұйымдастырылды?

Ж:1935жылы Алматы қаласында қазақтың ең алғашқы қуыршақ театры ашылды.

Практикасы:

«ҚОЛДАНУ»

(ІІ кезеңдегіге қарапайым тапсырмалар үлгісіндегі тапсырмалар орындалады)

Кестені толықтырып жаз

«соль» нотасы

екінші сызықтың

бойынада

жазылады

Мақал-мәтелдің мағынасын аш.

Өнер көпке де жеткізеді, көкке де жеткізеді.

Қай істе де өнер қолдан, өнерлі адам жеңер болған.

Теориясы:

«Талдау»

(1.Салыстыр,

2. Айырмашылығы неде?

3. Ұқсастығы неде?

4.Тақырыптың басты идеясын жаз деген тапсырмалар болу керек. Немесе 1-3 тапсырмаларды

1. Венн диаграммасын толықтыр.

Қуыршақ театры,артистер қуыршақты әр түрлі рольдерде ойнатады

Әзіл-сықақ театры,

Артистер әр түрлі рольдерде ойнайды

Театр,

Күлдіреді,

Көркем сөз оқиды, т.б.

2. Тақырыптың басты идеясы неде? Екі театрға ортақ қасиет: театрдағы сахналық қойылымдары. Айырмашылығы: бірі адамдар, бірі қуыршақтар және ойнау тәсілдері әр түрлі.

. Жалғастыр:.................................................................................................................................

Теориясы:

«Жинақтау»

Қолға киіп ойнайтын(Қорытынды шығаруға бағытталған:

мазмұнды

жүйеле, анықтама бер,

кесте, сызба, ребус шеш. деген сөздер тапсырма шартында болу керек).

Суретке түсірілген қуыршақтар

Сылдырмақты театр

Қағаздағы қуыршақ кескінін экранға түсіретін

Киілмелі театр

Жіп немесе сым арқылы қозғалтатын

Қуыршақ театрының түрлері

Практикасы

1. Сен қалай ойлайсың, қуыршақ театрына бардың ба және ол саған ұнайды ма? Өз ойыңды жеткіз.

А.Қоразбаевтың «Кеш жарық» әнін үйренеміз__________________________________1. Кел, балақай, кеш жарық! Келіп жүрме кеш қалып

«кеш жарықты» бастайық, көп қызықты еске алып

Қ\сы: Көңілдерге қонып нұр, кешкі мезгіл болып тұр

Кеңейеді ой-сана, «кеш жарықты» көріп тұр

2. «Кеш жарықты» көресің, қуанышқа енесің.

Жамандықтан жиреніп, жақсылыққа ересің

3.Құлақ түре қалдың ба? Қызығына қандың ба?

Мультфильмдер мың түрлі, ертегілер алдыңда.___

«соль» нотасын жазып үйрен _______________________________________________________________________

Кино және музыка.

(аралас сабақ - 45 минут) 26.02.2015 ж. 3 сынып

(асты сызылған курсив сөздердердің орнында оқушы дәптерінде бос орын қалдырылады)

Оң жақ бағандағы тапсырмаларды құрастырушы мұғалімдердің есіне:

«Көпір»

тапсырмалары өткен тақырыптар бойынша жаңа сабақты меңгеруге негіз болатын қайталау тапсырмалары

1.Қуыршақ театрының қандай түрлері бар?

Ж: . Қуыршақ театры түріне, оны қимылға келтіру тәсіліне, сахнасына қарай бірнеше топқа жіктеледі: киілмелі театр (қолға киіп ойнайтын), сылдырмақты театр (жіп немесе сым арқылы қозғалтатын), суретке түсірілген қуыршақтармен (қағаздағы қуыршақ кескінін экранға түсіретін) ойын көрсететін .

2. Қазақстанда алғашқы қуыршақ театры қашан ашылды?

Ж: 1935 жылы Алматы қаласында қазақтың ең алғашқы қуыршақ театры ұйымдастырылды.

3 . «Ортеке» ойыны туралы не білесің?

Ж: Қазақта ертеден келе жатқан «Ортеке» ойыны болған. Ағаштан жонып жасалған киік немесе ат мүсініне сылдырмақтан жіп тағып, домбыра тартқанда жіптің бір ұшын ішекті шертетін саусаққа іліп, билететін болған. Тартылған күй ырғағына қарай ортеке ойын көрсеткен.

Ондай болса, балалар, бүгінгі сабағымыз «Кино және музыкаға» арналады.

Теориясы:«Білу»

(тақырып мазмұны бойынша кім?не?қандай?

қалай?нені қашан?не істеді? сияқты сұрақтарға жауап беретін толық ақпарат іріктеліну керек)

Кітаппен жұмыс, тақырып мазмұнын ашу:

Кино музыкасы - кино өнерінің негізгі бейнелеу құралдарының бірі. Алғашқы кезде дыбыссыз кинода музыка жүріп жатқан фильмді сүйемелдеумен ғана болды. Дыбысты кино шыққанда фильм музыкасы екі түрге бөлінді: - кадр ішіндегі киномузыка (фильмде көрсетілген музыкалық аспаптың, әншінің, т.б.музыкасы), - кадр сыртындағы киномузыка (фильм ойын тереңдете түсетін, оқиғаны сипаттайтын музыка). Композиторлар, әншілер, музыканттар туралы түсірілген музыкалы фильмдерде музыка маңызды орын алады. Мультипликациялық фильмдер міндетті түрде музыкамен сүйемелденеді.Олардың ішінде кең тарағаны - музыка мен бейненің жарыса қолданылуы.Әуен экрандағы іс-әрекетті нақпа-нақ қайталап отырады. Бұл салада американдылық кинорежиссер Уолт Диснейдің фильмдері елеулі табысқа жетті. Ал Қазақстанда киномузыканың пайда болуы қазақ кино өнерінің тарихымен тығыз байланысты. Алғаш киномузыка жазған композиторлар: Ахмет Жұбанов («Амангелді» фильміне), Латиф Хамиди («Абай әні»), Ғазиза Жұбанова («Ән қанаты»), Нұрғиса Тлендиев («Қыз Жібек», «Қарлығаштың құйрығы неге айыр?», «Ақсақ құлан»).

,Теориясы: «Түсіну»

(неге? неліктен? себебі?неүшін? сұрақтары оқушының жоғарыда берген жауаптарына оларды тереңдету үшінқойылады)

Себебін анықта:

1.Не үшін алғашқы дыбыссыз кинода музыка болды?

Ж: Себебі, жүріп жатқан дыбыссыз киноны алғашқыда музыкамен сүйемелдеді.

Неліктен дыбысты кино шыққанда музыка екі түрге бөлінді.?

Ж: Себебі, музыканың кадр ішіндегі және кадр сыртындағы музыка болып

бөлінуі.

Қазақстанда алғаш киноға музыка жазған композиторларды ата.

Ж: А.Жұбанов, Л.Хамиди, Ғ.Жұбанова, Н.Тлендиев

Практикасы:

«ҚОЛДАНУ»

(ІІ кезеңдегіге қарапайым тапсырмалар үлгісіндегі тапсырмалар орындалады)

Кестені толықтырып жаз

«ля» нотасы

екінші мен үшінші

сызықтың арасына

жазылады

Жұмбақты шешейік.

Көкшіл айна үйдегі

Көрсетеді киноны (теледидар)

Теориясы:

«Талдау»

(1.Салыстыр,

2. Айырмашылығы неде?

3. Ұқсастығы неде?

4.Тақырыптың басты идеясын жаз деген тапсырмалар болу керек. Немесе 1-3 тапсырмаларды

1. Венн диаграммасын толықтыр.

Н.Тлендиев «Менің атым Қожа»

А.Зацепин «Біздің сүйікті дәрігер»

Кино

және

музыка

2. Тақырыптың басты идеясы неде? Екі театрға ортақ қасиет: кино және музыка. Айырмашылығы: екі кинодағы кейіпкердің бейнесін ашады, яғни бірінде үлкен жастағы дәрігер бейнесін ашса, екіншісінде жас, оқушы баланың бейнесін көрсетеді.

. Жалғастыр:......................................................................................................................

Теориясы:

«Жинақтау»

(Қорытынды шығаруға бағытталған:

мазмұнды

жүйеле, анықтама бер,

кесте, сызба, ребус шеш. деген сөздер тапсырма шартында болу керек).

Кино және музыка

Кадр ішіндегі киномузыка

Фильмде көрсетілген музыкалық аспаптың, әншінің, т.б.музыкасы

Кадр сыртындағы киномузыка

Фильм ойын тереңдете түсетін, оқиғаны сипаттайтын музыка

Практикасы

1. Сен қалай ойлайсың, кино музыкасы арқылы кейіпкердің бейнесін ашуға бола ма? Өз ойыңды жеткіз.

А. Қоразбаев «Кеш жарық» әнін қайталайық.___

«ля» нотасын жазып үйрен _________________________________________________________________________

Тексерген:

Директордың оқу ісі жөніндегі орынбасары: Б.Мырзахметов

Эстрада өнері

(аралас сабақ - 45 минут) 01.03.2016 ж. 3 сынып

(асты сызылған курсив сөздердердің орнында оқушы дәптерінде бос орын қалдырылады)

Оң жақ бағандағы тапсырмаларды құрастырушы мұғалімдердің есіне:

«Көпір»

тапсырмалары өткен тақырыптар бойынша жаңа сабақты меңгеруге негіз болатын қайталау тапсырмалары

1.Кино музыкасы деген не?

Ж: Кино музыкасы - кино өнерінің негізгі бейнелеу құралдарының бірі.

2. кино музыкасы неше түрге бөлінеді ?

Ж: Дыбысты кино шыққанда фильм музыкасы екі түрге бөлінді: - кадр ішіндегі киномузыка (фильмде көрсетілген музыкалық аспаптың, әншінің, т.б.музыкасы), - кадр сыртындағы киномузыка (фильм ойын тереңдете түсетін, оқиғаны сипаттайтын музыка).

3 . Алғаш киноға музыка жазған Қазақстан композиторлары кімдер?

Ж: Алғаш киномузыка жазған композиторлар: Ахмет Жұбанов («Амангелді» фильміне), Латиф Хамиди («Абай әні»), Ғазиза Жұбанова («Ән қанаты»), Нұрғиса Тлендиев («Қыз Жібек», «Қарлығаштың құйрығы неге айыр?», «Ақсақ құлан»).

Ондай болса, балалар, бүгінгі сабағымыз «Эстрада өнеріне» арналады.

Теориясы:«Білу»

(тақырып мазмұны бойынша кім?не?қандай?

қалай?нені қашан?не істеді? сияқты сұрақтарға жауап беретін толық ақпарат іріктеліну керек)

Кітаппен жұмыс, тақырып мазмұнын ашу:

Эстрада француз сөзінен алғанда - қазақша мағынасы «тақтайша үстел». Әр алуан сахналық өнердің бір түрі. Эстрада өнері әртістердің (әншілер мен бишілер, көркемсөз оқушылар мен акробаттар, т.б.) ойын-сауығынан құралады. Кейде жалғыз әртістің өнер көрсетуіне арналған жеке-соло концерт те болады. Эстрада өнердің шағын түрі деп те аталады. Эстрада артистері жасаған сахналық бейнелер ашық та жарқын бояуға толы болады. Эстрада өнерінің қайнар көзі: жонглер (Франция), шпильман (Германия), скоморох (Ресей), даршы, масқарампаз (Орталық Азия), күлдіргіш (Қазақстан) сияқты өнерпаздар. Қазақстанда эстрада өнері 20-ғасырдың ортасында басталды. 60-80 жылдары «Алатау», «Арай», «Гүлдер», «Айгүл», «Дос-Мұқасан», т.б. эстрадалық ансамбльдер құрылды. Композиторлар: Бақытжан Байқадамов, Сейдолла Бәйтереков, Әсет Бейсеуов, Базарбай Жұманиязов, Шәмші Қалдаяқов, Алтынбек Қоразбаев, т.б. оларға арнап ән жазды. 1965 жылы Алматы қаласында эстрада және цирк өнері студиясы (қазір колледж) ашылды.

,Теориясы: «Түсіну»

(неге? неліктен? себебі?неүшін? сұрақтары оқушының жоғарыда берген жауаптарына оларды тереңдету үшінқойылады)

Себебін анықта:

1.Не үшін эстрада өнерпаздары әртүрлі жанрда болады?

Ж: Себебі, эстрада өнердің қайнар көзі, онда барлық өнер топтастырылған..

Неліктен эстрада сөзін - «тақтайша үстел» дейді?

Ж: Себебі, ол әртүрлі сахналық өнердің бір түрі, әртістердің ойын-сауығынан құрылады..

Қазақстанда эстрада өнері қашан пайда болды?.

Ж: Қазақстанда эстрада өнері 20 - ғасырдың ортасында басталды.

Практикасы:

«ҚОЛДАНУ»

(ІІ кезеңдегіге қарапайым тапсырмалар үлгісіндегі тапсырмалар орындалады)

Кестені толықтырып жаз

«си» нотасы

үшінші

сызықтың өзіне

жазылады

Жаңылтпаш жаттайық.

Шеше, шеше, неше кесе, сынды кеше?

60 - 80 жылдары қазақ эстрадасының өркендеуіне елеулі үлес қосқандар:

Теориясы:

«Талдау»

(1.Салыстыр,

2. Айырмашылығы неде?

3. Ұқсастығы неде?

4.Тақырыптың басты идеясын жаз деген тапсырмалар болу керек. Немесе 1-3 тапсырмаларды

Ансамбльдер

Композиторлар

Әншілер

Алатау

Бақытжан Байқадамов

Зейнеп Қойшыбаева

Арай

Сейдолла Байтереков

Нұрғали Нүсіпжанов

Гүлдер

Әсет Бейсеуов

Ескендір Хасанғалиев

Айгүл

Базарбай Жұманиязов

Роза Рымбаева

Дос-Мұқасан

Шәмші Қалдаяқов

Мадина Ералиева

Алтынбек Қоразбаев

Нағима Есқалиева

Теориясы:

«Жинақтау»

(Қорытынды шығаруға бағытталған:

мазмұнды

жүйеле, анықтама бер,

кесте, сызба, ребус шеш. деген сөздер тапсырма шартында болу керек).

Даршы, масқарампаз - Орталық Азия

Күлдіргіш - Қазақстан

Скоморох - Ресей

Эстрада - өнердің шағын түрі

Жонглер - Франция

Шпильман - Германия

Практикасы

Сен қалай ойлайсың,танымал эстрада топтарын білесің бе?

Өз ойыңды жеткіз.

И.Нүсіпбаевтың «Айналайын ақ мамам» әнін үйренейік.

Бізді өсіріп баптаған, жақсы болсақ шаттанған

«Алтыным» деп мақтаған, Айналайын ақ мамам_!

Түнде сергіп жатпаған, күндіз тыным таппаған

Бізсіз тамақ татпаған, айналайын ақ мамам!

Әр сөзіңді жаттағам, жүрегімде сақтағам

«Анашым» деп мақтанам, айналайын ақ мамам!__

«си» нотасын жазып үйрен _________________________________________________________________________

Тексерген:

Директордың оқу ісі жөніндегі орынбасары:

Би музыкасы

(аралас сабақ - 45 минут) 12..03.2015 ж. 3 сынып

(асты сызылған курсив сөздердердің орнында оқушы дәптерінде бос орын қалдырылады)

Оң жақ бағандағы тапсырмаларды құрастырушы мұғалімдердің есіне:

«Көпір»

тапсырмалары өткен тақырыптар бойынша жаңа сабақты меңгеруге негіз болатын қайталау тапсырмалары

1.Эстрада өнері деген не?

Ж: Эстрада француз сөзінен алғанда - қазақша мағынасы «тақтайша үстел». Әр алуан сахналық өнердің бір түрі..

2. эстрада өнеріне қандай өнер түрлері жатады ?

Ж: Эстрада өнері әртістердің (әншілер мен бишілер, көркемсөз оқушылар мен акробаттар, т.б.) ойын-сауығынан құралады. Кейде жалғыз әртістің өнер көрсетуіне арналған жеке-соло концерт те болады

3 . Эстрада өнерін әр елде қалай атайды?

Ж: Эстрада өнерінің қайнар көзі: жонглер (Франция), шпильман (Германия), скоморох (Ресей), даршы, масқарампаз (Орталық Азия), күлдіргіш (Қазақстан) сияқты өнерпаздар.

Ондай болса, балалар, бүгінгі сабағымыз «Би музыкасына» арналады.

Теориясы:«Білу»

(тақырып мазмұны бойынша кім?не?қандай?

қалай?нені қашан?не істеді? сияқты сұрақтарға жауап беретін толық ақпарат іріктеліну керек)

Кітаппен жұмыс, тақырып мазмұнын ашу:

Би - әлемде кең тараған, музыка өнерімен байланысты халықтық өнер түрі. Би - әрбір халықтың мәдениеті мен дәстүрі арқылы жеткен халық мұрасы. Ол адамның көңіл-күйін көтеріп, ішкі жан дүниесіне қуаныш сыйлайды. Би музыкасы - биге арналған музыка. Ерте кезде ән, би және дыбыстық сүйемел біртұтас болды. Сол кезде-ақ би музыкасы екі түрге бөлінді:

Халықтық (ұлттық билер);
Кәсіби (сарай музыкасы, салтанатқа арналған, театрландырылған, храмдық)

Кейінгі кезде би музыкасы өркендеп дамыды. Би музыкасы басқа музыканың түрлеріне ықпал етумен қатар, өзі де олармен бірге жетіліп отырды. Қазіргі кезде би музыкасы, әсіресе көпшілік биге арналған эстрадалық әндер музыкасы халық арасында кең таралып отыр. Қазақстанда би өнері мен музыкасы 20-ғасырдығ басынан жақсы дамыды. Қазақтың ұлттық би өнерін қалыптастырып, жоғары деңгейге жеткізген ең алғашқы кәсіби биші Шара Жиенқұлова еді. Кейін Қазақ мемлекеттік ән-би ансамблі, «Гүлдер», «Салтанат» ән-би ансамбльдері құрылып, халықтың сүйікті өнер ұжымдарына айналды.

,Теориясы: «Түсіну»

(неге? неліктен? себебі?неүшін? сұрақтары оқушының жоғарыда берген жауаптарына оларды тереңдету үшінқойылады)

Себебін анықта:

1.Не үшін би музыкасы түрге бөлінді?

Ж: Себебі, орындалу мәнеріне қарай халықтық және кәсіби болып екі түрге бөлінді. .

Неліктен би музыкасы қуаныш сыйлайды ?

Ж: Себебі, ол адамның көңіл-күйін көтеріп, ішкі жан дүниесіне қуаныш сыйлайды.

Қазақстанда би өнері қашан пайда болды?.

Ж: Қазақстанда би өнері мен музыкасы20 - ғасырдың басынан жақсы дамыды.

Практикасы:

«ҚОЛДАНУ»

(ІІ кезеңдегіге қарапайым тапсырмалар үлгісіндегі тапсырмаларорындалады)

Музыка әлемінде ретімен орналасқан дыбыс аралығын октава деп атайды.

Бірінші октава, екінші октава, кіші октава, үлкен октава

Теориясы:

«Салтанат» ән-би ансамблі«Талдау»

(1.Салыстыр,

2. Айырмашылығы неде?

Қазақ мемлекеттік ән-би ансамблі3. Ұқсастығы неде?

4.Тақырыптың басты идеясын жаз деген тапсырмалар болу керек. Немесе 1-3 тапсырмаларды

Теориясы:

«Жинақтау»

(Қорытынды шығаруға бағытталған:

мазмұнды

жүйеле, анықтама бер,

кесте, сызба, ребус шеш. деген сөздер тапсырма шартында болу керек).

Ұйқасын тап:

Дертке дауа шипалы,

дәруменді күш-қуат

«Сыр-сұлуы» ән-би ансамблі

«Гүлдер» ансамбліДәрімен құртпай жүйкеңді,

ауылға бар, іш шұбат.

Алмастан тыным,

Шабады құлын

Жағасында бұлақ

Жайылып жүр лақ

Бидіің қандай түрлерін білесің?
Қазақтың алғашқы биші қызын ата.
Қазақстандағы қазіргі ән-би ансамблдері туралы не білесің?

Практикасы

Сен қалай ойлайсың, қандай танымал бишілерді білесің ?

Өз ойыңды жеткіз.

Наурыз келді

Муз: Н.Дүкенбаев Сөзі: Қ.Смағұлов

Наурыз келді далама, наурыз келді қалама

Қуанады ата-ана, қунады бала да

Оң болды да жорамыз, төлге толды қорамыз

Айран, қымыз толығып, аққа толды шарамыз

Наурыз болсын әніміз,наурыз болсын сәніміз

Наурызкөже көп ішсек, жасарамыз бәріміз

Өзің ұнатқан әнге немесе музыкаға би қимылдарын ойластыр.
Наурыз мерекесі туралы өлең жолдарын жатта.
Нота дәптеріне октава жазып үйрен.

_________________________________________________________________________

Тексерген:

Директордың оқу ісі жөніндегі орынбасары: Б.Мырзахметов

Ойнайық та, ойлайық.

(аралас сабақ - 45 минут) 19..03.2015 ж. 3 сынып

(асты сызылған курсив сөздердердің орнында оқушы дәптерінде бос орын қалдырылады)

Оң жақ бағандағы тапсырмаларды құрастырушы мұғалімдердің есіне:

«Көпір»

тапсырмалары өткен тақырыптар бойынша жаңа сабақты меңгеруге негіз болатын қайталау тапсырмалары

Эстрадалық, симфониялық, джаз, т.б. және жаңаа заман музыкасы, басқа да өнер түрлерімен байланысы туралы оқып білдің. Ендеше білгеніңді, ойға түйгеніңді тексеріп көр

Теориясы:«Білу»

(тақырып мазмұны бойынша кім?не?

қандай? қалай?нені? қашан?не істеді сияқты сұрақтарға жауап беретін толық ақпарат іріктеліну керек)

Төмендегі аспаптарды ата.

Ол аспаптар қандай оркестрдің құрамында кездеседі?

флейта, кларнет, гобой, валторна, тромбон,
литавра, ксилофон, барабан, рояль, арфа.
Бұл аспаптар үрмелі оркестрдің құрамында кездеседі
Үрлемелі, ұрмалы және ішекті, клавишті аспаптар

Теориясы: «Түсіну»

Мына суреттегі қуыршақ театрының түрлерін ата.

Сылдырмақты театр - жіп немесе сым арқылы қозғалтатын
Суретке түсірілген қуыршақтар - қағаздан қуыршақ кескінін экранға түсіретін.
Киілмелі театр - қолға киіп ойнайтын

Теориясы:

«Талдау»

(1.Салыстыр,

2. Айырмашылығынеде?

3. Ұқсастығынеде?

4.Тақырыптың бастыидеясынжаздегентапсырмалар болу керек. Немесе 1-3 тапсырмаларды

Өзіңе таныс музыкалық шығармаларды авторларымен сәйкестендір.

Музыкалық шығармалар атауы

Шығармалардың авторы

3-симфония «Сарыарқа»

С.Бәйтереков

Әлия

Е.Брусиловский

Би джаз

Қазақтың халық әні

Біздің сүйікті дәрігер

Б.Байқадамов

Жайдарман

Браун Джеймс

Айгөлек

А.Зацепин

Теориясы:

«Жинақтау»

(Қорытынды шығар,анықтама бер, мазмұнды жүйеле, кестені, тірек сызбаны, сөзжұмбақты толтыр немесе өзің құрастыр тағы с.с. басқа түрдегі тапсырмалар оқушының жоғарыдағы «тақырыптың басты идеясына» жазған жауабына қойылады)

Төмендегі шумақтар қандай әннен алынған, әндерді ата.

Құлақ түре қалдың ба, қызығына қандың ба?

Мультфильмдер мың түрлі, ертегілер алдында (Кеш жарық)

Түнде сергіп жатпаған, күндіз тыным татпаған

Бізсіз тамақ татпаған, айналайын ақ мамам! (Айналайын ақ мамам)

Күш-қайраты қаулаған, келешекке арнаған

Алтын айдың төрінде, көгілдір ту қадаған (Мектеп полькасы)

Оң болды да жорамыз, төлге толды қорамыз

Айран, қымыз толығып, аққа толды шарамыз (Наурыз келді)

Мөлдір таңым, мөлдір жаным,

Мен ер жетіп толамын

Атам айтқан, дәу жігіт боп

Ағалардай боламын. (Солдат болам мен ертең)

«Кеш жарықты» көресің, қуанышқа енесің

Жамандықтан жиреніп, жақсылыққа ересің (Кеш жарық)

Мына торкөздерге эстрадалық-симониялық оркестр құрамындағы аспаптардың атауын дұрыс орналастырсаң, боялған торкөзден өнер ордасының аты шығады.

Практикасы

Тоқсан бойы өтілген әндерді орындайық.

Солдат болам мен ертең
Мектеп полькасы
Біз осылай өсеміз
Кеш жарық
Айналайын ақ мамам
Наурыз келді

Төмендегі ноталарды бес сызыққа орналастыр.

Соль, ре, фа, ля, си, до, ми, фа, соль, до, ми, си, ре

ІІІ кезең (кері байланыс - бағалау кезеңі): Жеке жұмыс. Жоғарыда меңгерген мазмұнды үш деңгейге іріктеп (әр деңгейдің білімділік, біліктілік, яғни құзыреттілік деңгейін анықтайтын тапсырмалар) оларды біртіндеп орындату арқылы балл жинату барысында оқушының құзіреттілік деңгейін анықтап, әділ бағалау жүзеге асырылады. Бұл тапсырмаларды оқушылар сабақтың соңына дейін қалған 15 минуттың 12 минутында орындайды + 3 минут қортынды жасалады. Қалған тапсырмаларды үйде аяқтап келеді. Қортынды балл саны дәстүрлі бағаға айналдырылып, келесі сабақтың басында сынып журналына қойылады, мониторингке тіркеледі.

Директордың

оқуісіжөніндегі

орынбасары: Мырзахметов Б.Т.

Қазақстан кәсіби композиторларының музыкасы

Мұқан Төлебаев

(аралас сабақ - 45 минут) 9. 04.2015 ж. 3 сынып

(асты сызылған курсив сөздердердің орнында оқушы дәптерінде бос орын қалдырылады)

Оң жақ бағандағы тапсырмаларды құрастырушы мұғалімдердің есіне:

«Көпір»

тапсырмалары өткен тақырыптар бойынша жаңа сабақты меңгеруге негіз болатын қайталау тапсырмалары

Ахмет Жұбанов туралы не білдің?

Ж: А.Жұбанов - кәсіби композитор, қазақ музыкасын зерттеуші ғалым, дирижер, Қазақстанның халық артисі, профессор, академик.

Қандай шығармаларымен таныстың?

Ж: «Қозы Көрпеш - Баян сұлу», «Исатай - Махамбет», «Амангелді», «Ақ көгершін», «10 тәжік биі» т.б.

Теориясы:«Білу»

(тақырып мазмұны бойынша кім?не?

қандай? қалай?нені? қашан?не істеді сияқты сұрақтарға жауап беретін толық ақпарат іріктеліну керек)

Мұқан Төлебаев (1913-1960) - қазақтың көрнекті композиторы, қоғам қайраткері, КСРО халық әртісі. Алматы жерінде дүниеге келген, Алматы пед.училищесінде оқиды. Кейін Мәскеу консерваториясында білім алған. 1942-1944 жж. Қазақтың халық аспаптар оркестрінің дирижері қызметін атқарады.

Теориясы: «Түсіну»

М.Төлебаев скрипка мен фортепианоға, симфониялық оркестр мен хорға арнап шығармалар, ән-романстар жазды. Мысалы, «тос мені, тос», «Кестелі орамал», «Көп жүрдім», «Мен көрдім ұзын қайың құлағанын», «Ой» ән-романстары ерекше.

Теориясы:

«Талдау»

(1.Салыстыр,

2. Айырмашылығынеде?

3. Ұқсастығынеде?

4.Тақырыптың бастыидеясынжаздегентапсырмалар болу керек. Немесе 1-3 тапсырмаларды

Сара бейнесі -

«Гүлдер-ай», «Шұбар ағаш ой жайлау»

Біржан бейнесі-

«Айтбай», «Адасқақ»

М.Төлебаев «Біржан - Сара» операсы

Теориясы:

«Жинақтау»

Жартылық нота - бүтін нотаның жартысы. Бүтін нота 4-еуге саналса жартылық нота 2-еуге саналады.

жартылық нота, саналуы 1-еу, 2-еу.

Бос дөңгелектің оң жағына кішкене таяқша салынады. Ол таяқшаны музыка тілінде штиль дейді. «Си» нотасынан бастап, жоғары ноталарға штиль сол жағынан төменге қарап салынады.

Нота дәптеріне ноталарды салып, оларды сана.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Жұмбақты шеш:

Бұлтты айдап желдеткен

Нөсерлетіп селдеткен

Жаңбырлатып ойнайтын

Қай мезгіл деп ойлайсың? (Көктем)

Жылт-жылт еткен

Жылғадан өткен (Жаңбырдың суы)

Практикасы

Біздің ән

Музыкасы: Б.Ғизатов сөзі: С.Жиенбаев

Үйренсең нотаны, ән де саласың

Барлығын оп-оңай, жаттап аласың

Қ\сы: сен де қосыл, жасқанба

Әнің жетсін аспанға

Шырқалсын әрқашан, әсем ән ғана

Шырқасын бұл әнді, күнде бар бала

Күлімдеп қарасын, аспан алабы

Біз әнге бөлейік, туған даланы

Сен қалай ойлайсың, М.Төлебаевтың «Біржан-Сара» операсында қандай жанр түрлері кездеседі?

ІІІ кезең (кері байланыс - бағалау кезеңі): Жеке жұмыс. Жоғарыда меңгерген мазмұнды үш деңгейге іріктеп (әр деңгейдің білімділік, біліктілік, яғни құзыреттілік деңгейін анықтайтын тапсырмалар) оларды біртіндеп орындату арқылы балл жинату барысында оқушының құзіреттілік деңгейін анықтап, әділ бағалау жүзеге асырылады. Бұл тапсырмаларды оқушылар сабақтың соңына дейін қалған 15 минуттың 12 минутында орындайды + 3 минут қортынды жасалады. Қалған тапсырмаларды үйде аяқтап келеді. Қортынды балл саны дәстүрлі бағаға айналдырылып, келесі сабақтың басында сынып журналына қойылады, мониторингке тіркеледі.

Директордың

оқу ісі жөніндегі

орынбасары: Мырзахметов Б.Т.

Қазақстан кәсіби композиторларының музыкасы

Бақытжан Байқадамов

(аралас сабақ - 45 минут) 16. 04.2015 ж. 3 сынып

(асты сызылған курсив сөздердердің орнында оқушы дәптерінде бос орын қалдырылады)

Оң жақ бағандағы тапсырмаларды құрастырушы мұғалімдердің есіне:

«Көпір»

тапсырмалары өткен тақырыптар бойынша жаңа сабақты меңгеруге негіз болатын қайталау тапсырмалары

Мұқан Төлебаев кім?

Ж: Мұқан Төлебаев (1913-1960) - қазақтың көрнекті композиторы, қоғам қайраткері, КСРО халық әртісі.

Қандай шығармаларымен таныстың?

Ж: М.Төлебаев скрипка мен фортепианоға, симфониялық оркестр мен хорға арнап шығармалар, ән-романстар жазды. Мысалы, «тос мені, тос», «Кестелі орамал», «Көп жүрдім», «Мен көрдім ұзын қайың құлағанын», «Ой» ән-романстары ерекше.

«Біржан - Сара» операсында пайдаланылған қандай әндермен таныстың?

Ж: Біржан бейнесі - «Айтбай», «Адасқақ»

Сара бейнесі - «Гүлдер-ай», «Шұбар ағаш ой жайлау»

Теориясы:«Білу»

(тақырып мазмұны бойынша кім?не?

қандай? қалай?нені? қашан?не істеді сияқты сұрақтарға жауап беретін толық ақпарат іріктеліну керек)

Бақытжан Байқадамов (1917-1977) - композитор,Қазақстанның еңбек сіңірген өнер қайраткері. Алматы мемлекеттік университетін - 1937 ж., Алматы мемлекеттік консерваториясын - 1954 ж. бітірген. 1941 жылы Қазақ радиосында хор жетекшісі, әйелдер ән-би ансамблінің жетекшісі әрі дирижері болды. 1952-1960 жылдары Қазақ филармониясын басқарды. Осы жылдары «Почташы», «Су тасушы қыз», «Домбыра», «Алма ағаштар жайнайды», «Кел, достар», «Теміртау жастарының әні», «Айгөлек», «Бөбегім» атты ойнақы әндері мен «Майра», «Тойбастар», «Он алты қыз» сияқты хорға арналған шығармалары дүниеге келді. 1969 жылдан өмірінің соңына дейін Қазақ қыздар педагогикалық институтында ұстаздық етті.

Теориясы: «Түсіну»

Бақытжан Байқадамов Қазақстанда көп дауысты хор музыкасы жанрын қалыптастыруда ерекше еңбек етті. «Жайлауға», «Біз бейбітшілік үшін», т.б. хорға арналған шығармалар мен көлемді поэмалар жазды.

Теориясы:

«Талдау»

(1.Салыстыр,

2. Айырмашылығы неде?

3. Ұқсастығы неде?

4.Тақырыптың басты идеясын жаз деген тапсырмалар болу керек. Немесе 1-3 тапсырмаларды

Әндер: «Су тасушы қыз», «Почташы»,«Бөбегім»«Домбыра, «Алма ағаштар жайнайды», «Кел, достар», «Теміртау жастарының әні»,«Айгөлек»,

Хорлар: «Майра», «Тойбастар», «Он алты қыз»,«Жайлауға», «Біз бейбітшілік үшін», т.б.

Бақытжан Байқадамов

Теориясы:

«Жинақтау»

Төрттік нота - жартылық нотаның жартысы. Жартылық нотаға ұқсайды, тек дөңгелектің іші боялады. Төрттік нота 1-еуге саналады.

жартылық нота, саналуы 1-еу, 2-еу.

Нота дәптеріне ноталарды салып, оларды сана.

-----------------------------------------------------------------------------------------------------------

-------------------------------------------------------------------------------------------------------------

Жаңылтпашты жаңылмай қайтала.

Ноталар рет-ретімен

Әндетеді шетінен

Әндетейік шетінен

Әр нотаны ретімен

Практикасы

Су тасушы қыз

Музыкасы: Б.Байқадамов сөзі: Н. Шакенов

Асыққан су тасушы ей, водовозбын

Талайды жолға тастап, басып оздым

Суға емес, қызға әбден шөлдегендей

Жігітім, неге мұнша мойның создың?

Қ\сы:

Еду, еду қашықтан

Мен водовоз асыққан

Мөлдір су бар, достар, ей!

Кому надо поскорей.

Сен қалай ойлайсың, Б.Байқадамовтың шығармашылығында қандай жанр түрлері кездеседі?

Бір шумақ әзіл өлең ұйқастыр.

ІІІ кезең (кері байланыс - бағалау кезеңі): Жеке жұмыс. Жоғарыда меңгерген мазмұнды үш деңгейге іріктеп (әр деңгейдің білімділік, біліктілік, яғни құзыреттілік деңгейін анықтайтын тапсырмалар) оларды біртіндеп орындату арқылы балл жинату барысында оқушының құзіреттілік деңгейін анықтап, әділ бағалау жүзеге асырылады. Бұл тапсырмаларды оқушылар сабақтың соңына дейін қалған 15 минуттың 12 минутында орындайды + 3 минут қортынды жасалады. Қалған тапсырмаларды үйде аяқтап келеді. Қортынды балл саны дәстүрлі бағаға айналдырылып, келесі сабақтың басында сынып журналына қойылады, мониторингке тіркеледі.

Директордың

оқу ісі жөніндегі

орынбасары: Мырзахметов Б.Т.

Қазақстан кәсіби композиторларының музыкасы

Кеңес Дүйсекеев

(аралас сабақ - 45 минут) 23. 04.2015 ж. 3 сынып

(асты сызылған курсив сөздердердің орнында оқушы дәптерінде бос орын қалдырылады)

Оң жақ бағандағы тапсырмаларды құрастырушы мұғалімдердің есіне:

«Көпір»

тапсырмалары өткен тақырыптар бойынша жаңа сабақты меңгеруге негіз болатын қайталау тапсырмалары

Б.Байқадамов туралы не білдің?

Ж: Бақытжан Байқадамов (1917-1977) - композитор, Қазақстанның еңбек сіңірген өнер қайраткері. Алматы мемлекеттік университетін - 1937 ж., Алматы мемлекеттік консерваториясын - 1954 ж. бітірген. 1941 жылы Қазақ радиосында хор жетекшісі, әйелдер ән-би ансамблінің жетекшісі әрі дирижері болды. 1952-1960 жылдары Қазақ филармониясын басқарды

Композитордың шығармаларын ата.

Ж: «Почташы», «Су тасушы қыз», «Домбыра», «Алма ағаштар жайнайды», «Кел, достар», «Теміртау жастарының әні», «Айгөлек», «Бөбегім» атты ойнақы әндері бар.

Хорға арналған қандай шығармалары бар?

Ж: «Майра», «Тойбастар», «Он алты қыз», «Жайлауға», «Біз бейбітшілік үшін» сияқты хорға арналған шығармалары бар.

Теориясы:«Білу»

(тақырып мазмұны бойынша кім?не?

қандай? қалай?нені? қашан?не істеді сияқты сұрақтарға жауап беретін толық ақпарат іріктеліну керек)

Дүйсекеев Кеңес (1946) - композитор, Қазақстанның еңбек сіңірген өнер қайраткері.Алматы консерваториясын бітірген. К.Дүйсекеев 1974-1976 жылдары «Гүлдер» ансамблінің бас дирижері және музыка жетекшісі, кейін «Қазақконцерт» өнер бірлестігінің музыка жетекшісі болып қызмет атқарған. К.Дүйсекеевтің жетекшілігімен «Тамаша», «Халық -талант қайнары», «Шабыт», «Жастарға арналған музыкалық кештер», «Музыка әлемінде», т.б. теледидарлық бағдарламалар шығарылды. Композитор - 200-ден астам танымал әндердің авторы.

Теориясы: «Түсіну»

Музыка тыңдау:

К.Дүйсекеевтің «Домбыра туралы баллада» әні

- бұл әнді кім орындайды?

- әнде не туралы айтылады?

- әннің музыкасы саған қалай әсер етті?

Теориясы:

«Талдау»

(1.Салыстыр,

2. Айырмашылығы неде?

3. Ұқсастығы неде?

4.Тақырыптың басты идеясын жаз деген тапсырмалар болу керек. Немесе 1-3 тапсырмаларды

200-ден астам танымал әндердің авторы

«Тамаша», «Халық -талант қайнары», «Шабыт», «Жастарға арналған музыкалық кештер», «Музыка әлемінде»,

Кеңес Дүйсекеев

Теориясы:

«Жинақтау»

Сегіздік нота - төрттік нотаның жартысы. Белгіленуі төрттік нотаға ұқсайды, дөңгелектің іші боялады, тек штилінде жалауша болады. Сегіздік нота 1 немесе «еу»-ге саналады.

Дыбыс ұзақтықтары былай бөлінеді:

Ноталарды санаймыз.

1-еу, 2-еу , 3-еу, 4-еу

Мақал-мәтелді түсініп оқы.

Батыр туса - ел ырысы

Жаңбыр жауса - жер ырысы

Жаңбырменен жер көгереді

Алғыспенен ер көгереді

Практикасы

Жау-жау, жаңбыр

Музыкасы: К. Дүйсекеев Сөзі: Ш.Сариев

Алатаудың бауырына

Атам, әжем ауылына

Ақша бұлттар, ауа берші

Жау-жау, жаңбыр, жауа берші

Қ\сы:

Бақыт болып жаушы, жаңбыр

Менің әсем қалама

Бақыт болып жаушы жаңбыр

Менің байтақ далама

Менің әсем қалама, менің байтақ далама - 2 рет

Алматыдай ақ қалама,

Жасыл желек, жас қалама

Ақша бұлттар ауа, берші

Жау-жау, жаңбыр, жауа берші

К.Дүйсекеевтің әндерін жинақта.
Табиғат құбылыстары туралы жұмбақ жазып кел.

ІІІ кезең (кері байланыс - бағалау кезеңі): Жеке жұмыс. Жоғарыда меңгерген мазмұнды үш деңгейге іріктеп (әр деңгейдің білімділік, біліктілік, яғни құзыреттілік деңгейін анықтайтын тапсырмалар) оларды біртіндеп орындату арқылы балл жинату барысында оқушының құзіреттілік деңгейін анықтап, әділ бағалау жүзеге асырылады. Бұл тапсырмаларды оқушылар сабақтың соңына дейін қалған 15 минуттың 12 минутында орындайды + 3 минут қортынды жасалады. Қалған тапсырмаларды үйде аяқтап келеді. Қортынды балл саны дәстүрлі бағаға айналдырылып, келесі сабақтың басында сынып журналына қойылады, мониторингке тіркеледі.

Директордың

оқу ісі жөніндегі

орынбасары: Мырзахметов Б.Т.

Халқымыздың мақтанышы - әнші-композиторлар

Бабалар мұрасы

(аралас сабақ - 45 минут) 8. 09.2015 ж. 3 сынып

(асты сызылған курсив сөздердердің орнында оқушы дәптерінде бос орын қалдырылады)

Оң жақ бағандағы тапсырмаларды құрастырушы мұғалімдердің есіне:

«Көпір»

тапсырмалары өткен тақырыптар бойынша жаңа сабақты меңгеруге негіз болатын қайталау тапсырмалары

Еліміздің басты рәміздерін ата

Ж: Мемлекеттік ту, мемлекеттік елтаңба, мемлекеттік гимн

Гимннің авторларын ата

Ж: сөзі: Ж.Нәжімеденов және Н.Назарбаев, әні: Ш.Қалдаяқов

Халық әні мен халық күйлері деген не?

Ж: Ғасырдан ғасырға халық арасына кең таралған әндер мен күйлер

Ендеше, бүгінгі сабағымыздың тақырыбы: «Бабалар мұрасы»

Теориясы:«Білу»

(тақырып мазмұны бойынша кім?не?

қандай? қалай?нені? қашан?не істеді сияқты сұрақтарға жауап беретін толық ақпарат іріктеліну керек)

Музыка - адамның өмірлік серігі, рухани азығы, өзінің көркемділігімен адам жанын баурап алып, жақсы мінез-құлықтың қалыптасуына әсерін тигізетін өнер. Халық әндері мен күйлері - бабалардан қалған өшпес мұра. Ғасырлар бойы ата-бабамыз өз өміріндегі ұмытылмайтын сәттерді, туған жердің сұлу табиғатын, жануарлар мен құстардың қасиеттерін әсем сазды ән-күймен жеткізе білген. Халық арасында ән-жырды әсерлі айтып, күйді шебер тартқан, өз жанынан түрлі ән-жыр шығаратын өнерлі адамдар көп болған.

Теориясы: «Түсіну»

Неліктен халық өнерлі адамдарды «сал-сері» деп атаған?

Себебі, олардың бойына барлық өнердің түрі дарыған өнерпаздар.

Не үшін халық оларды қадірлейді?

Себебі, сал-серілер қарапайым халықтың рухын көтереді.

Теориясы:

«Талдау»

(1.Салыстыр,

2. Айырмашылығы неде?

3. Ұқсастығы неде?

4.Тақырыптың басты идеясын жаз деген тапсырмалар болу керек. Немесе 1-3 тапсырмаларды

Күйші-композиторлар: Құрманғазы, Тәттімбет, Дәулеткерей т.б.

Ақын-жыраулар:

Ақан Сері, Біржан сал,

Үкілі Ыбырай, Жаяу Мұса

Сал - серілер

Теориясы:

«Жинақтау»

Сазгер

Әнші Ақын

Күйші Сал-сері Жыршы

Аңшы Палуан

Кербез

Мақал-мәтелді түсініп оқы.

Отан - елдің анасы, Ел - ердің анасы

Отан үшін күрес - Ерге тиген үлес

Сал-серілердің бойында қандай қасиеттер болады?
Ел рухын көтеретін қандай әндерді білесің?
Мемлекеттік Гимн қай кезде ойналады?
Мемлекеттік Гимнді қалай орындау керек?

Практикасы

Астана

Музыкасы: Б.Әлімжан Сөзі: Б.Жақып

Сарыарқаның самалы, «Бәйтерегім» жанады

Абылайдың айбыны - қазағымның қамалы.

Үкілеген қазақ жері, бой көтерген жас қала

Әйгілеген қазақ елін, жарқырай бер, Астана!

Есіледі Есілің, әлемге ашқан есігін

Шығар төрім - Астанам, тәуелсіздік - бесігім

Үкілеген қазақ жері, бой көтерген жас қала

Әйгілеген қазақ елін, жарқырай бер, Астана!

Кеше жатқан тың дала, бүгін гүлзар гүл қала

Жанарымда жанасың, нұрлы қала, нұр қала

Үкілеген қазақ жері, бой көтерген жас қала

Әйгілеген қазақ елін, жарқырай бер, Астана!

Өз Отаныңды қалай мақтан етер едің, ойыңды жаз.

ІІІ кезең (кері байланыс - бағалау кезеңі): Жеке жұмыс. Жоғарыда меңгерген мазмұнды үш деңгейге іріктеп (әр деңгейдің білімділік, біліктілік, яғни құзыреттілік деңгейін анықтайтын тапсырмалар) оларды біртіндеп орындату арқылы балл жинату барысында оқушының құзіреттілік деңгейін анықтап, әділ бағалау жүзеге асырылады. Бұл тапсырмаларды оқушылар сабақтың соңына дейін қалған 15 минуттың 12 минутында орындайды + 3 минут қортынды жасалады. Қалған тапсырмаларды үйде аяқтап келеді. Қортынды балл саны дәстүрлі бағаға айналдырылып, келесі сабақтың басында сынып журналына қойылады, мониторингке тіркеледі.

Директордың

оқу ісі жөніндегі

орынбасары: Мырзахметов Б.Т.

Ақан сері

(аралас сабақ - 45 минут) 8 - 10.09.2015 ж. 3 сынып

(асты сызылған курсив сөздердердің орнында оқушы дәптерінде бос орын қалдырылады)

Оң жақ бағандағы тапсырмаларды құрастырушы мұғалімдердің есіне:

«Көпір»

тапсырмалары өткен тақырыптар бойынша жаңа сабақты меңгеруге негіз болатын қайталау тапсырмалары

Сал-серілердің бойында қандай қасиеттер болады?

Ж: Бір өзінің бойында бірнеше қасиет, бірнеше өнер болады.

Ел рухын көтеретін қандай әндерді білесің?

Ж: Ел рухын көтеретін патриоттық, туған ел, Отанға арналған әндер

Мемлекеттік Гимн қай кезде ойналады?

Ж: Тек салтанатты жиындарда, спорттық жарыстарда ойналады

Мемлекеттік Гимнді қалай орындау керек?

Ж: Оң қолды жүрек тұсына қойып, салтанатты, жігерлі, шаттана орындау керек

Теориясы:«Білу»

(тақырып мазмұны бойынша кім?не?

қандай? қалай?нені? қашан?не істеді сияқты сұрақтарға жауап беретін толық ақпарат іріктеліну керек)

Ақан сері (Ақжігіт) Қорамсаұлы (1843 - 1913) - белгілі әнші, композитор, ақын. Қазіргі Солтүстік Қазақстан облысында Қоскөл деген жерде дүниеге келген. Оның сымбат-көркіне, сырлы әні мен өткір сөзіне, жүрген жерін думанға айналдыратын өнеріне сүйсінген халық сері атандырды. Көрнекті өнер иесінің сұлу сазды әндерін халқы сүйіп тыңдайды.

Теориясы: «Түсіну»

Неліктен халық Ақжігітті «Ақан-сері» деп атаған?

Себебі, Ақан өз маңына өнерлі жастарды жинап, барша сән-салтанатымен серілік, салдық ғұмыр кешкен. Жүйрік ат, қыран бүркіт, құмай тазыны жан серігі еткен.

Теориясы:

«Талдау»

(1.Салыстыр,

2. Айырмашылығы неде?

3. Ұқсастығы неде?

4.Тақырыптың басты идеясын жаз деген тапсырмалар болу керек. Немесе 1-3 тапсырмаларды

Кәсіби композитор:

Нота таниды, музыкалық сауаты бар, музыка жазады

Халық композиторы:

Нота танымайды, музыка сауаты жоқ, бірақ музыка жазады

Салыстыр

Теориясы:

«Жинақтау»

Кербез сұлу Көкшетау Құлагер

Қараторғай Маңмаңгер

Алай көк Ақан сері Тер қатқан

Көкжендет Балқадиша

Екі торы ат Сырымбет

Мақал-мәтелді түсініп оқы.

Атың жақсы болса, ер жігіттің пырағы

Ер қанаты - ат

Ақан серінің әні «Маңмаңгер»

Маңмаңгер, кекілің келте, жалың майда

Байлаған сені сылап қалқатай да

Желесің желмаядай, жануарым

Көрейін қызығыңды осындайда

Ән мазмұнын қалай түсіндің?
Әннің әуенінен қандай әсер алдың?

Практикасы

Астана

Музыкасы: Б.Әлімжан Сөзі: Б.Жақып

Сарыарқаның самалы, «Бәйтерегім» жанады

Абылайдың айбыны - қазағымның қамалы.

Үкілеген қазақ жері, бой көтерген жас қала

Әйгілеген қазақ елін, жарқырай бер, Астана!

Есіледі Есілің, әлемге ашқан есігін

Шығар төрім - Астанам, тәуелсіздік - бесігім

Үкілеген қазақ жері, бой көтерген жас қала

Әйгілеген қазақ елін, жарқырай бер, Астана!

Кеше жатқан тың дала, бүгін гүлзар гүл қала

Жанарымда жанасың, нұрлы қала, нұр қала

Үкілеген қазақ жері, бой көтерген жас қала

Әйгілеген қазақ елін, жарқырай бер, Астана!

Қазақтың жылқы малына байланысты атауларын үйдегі үлкендердің көмегімен біліп, дәптеріңе жазып кел..

ІІІ кезең (кері байланыс - бағалау кезеңі): Жеке жұмыс. Жоғарыда меңгерген мазмұнды үш деңгейге іріктеп (әр деңгейдің білімділік, біліктілік, яғни құзыреттілік деңгейін анықтайтын тапсырмалар) оларды біртіндеп орындату арқылы балл жинату барысында оқушының құзіреттілік деңгейін анықтап, әділ бағалау жүзеге асырылады. Бұл тапсырмаларды оқушылар сабақтың соңына дейін қалған 15 минуттың 12 минутында орындайды + 3 минут қортынды жасалады. Қалған тапсырмаларды үйде аяқтап келеді. Қортынды балл саны дәстүрлі бағаға айналдырылып, келесі сабақтың басында сынып журналына қойылады, мониторингке тіркеледі.

Директордың

оқу ісі жөніндегі

орынбасары: Мырзахметов Б.Т.

Ақанның әні -«Балқадиша»

(аралас сабақ - 45 минут) 15 - 17.09.2015 ж. 3 сынып

(асты сызылған курсив сөздердердің орнында оқушы дәптерінде бос орын қалдырылады)

Оң жақ бағандағы тапсырмаларды құрастырушы мұғалімдердің есіне:

«Көпір»

тапсырмалары өткен тақырыптар бойынша жаңа сабақты меңгеруге негіз болатын қайталау тапсырмалары

Ақан сері кім?

Ж: Ақан сері (Ақжігіт) Қорамсаұлы (1843 - 1913) - белгілі әнші, композитор, ақын.

Ақанның шын аты кім?

Ж: Ақанның шын аты - Ақжігіт

Ендеше Ақанның «Балқадиша» әніне тоқталайық

Теориясы:«Білу»

(тақырып мазмұны бойынша кім?не?

қандай? қалай?нені? қашан?не істеді сияқты сұрақтарға жауап беретін толық ақпарат іріктеліну керек)

Ақан серінің «Балқадиша» әні - халқымыз сүйіп тыңдайтын танымал ән. Оның шығу тарихы туралы ел аузында мынадай әңгіме бар. Ақанның сал-серілік құрып, ауылдарды аралап жүрген кезі. Бір күні Ақан сері сол кездегі Ыбырай деген аты баршаға мәлім, сыйлы кісінің ауылындағы шілдехана тойының үстінен түседі. Танымал серіге ауыл тұрғындары ілтипат білдіріп, қошемет көрсетеді. Төрде отырған Ақанның жанына: «Сері ағамның жанына отырайыншы», - деп келіп, Ыбырайдың қызы Балқадиша жайғасады. Мұны естіген Ақан жібек мінезді бойжеткенге риза болады. Отырыс барысында әндер орындалып, зерделі әңгімелер айтылады. Балқадишаның Ақан серінің жанына отырғанын ағалары жақтырмайды. Екі жеңгесін кезек-кезек жіберіп, қызды алып шығуын тапсырады. Қадиша қайтуға жинала бастағанда, Ақан сері қолына домбырасын алып, қағып жіберіп, әнге басады. Бұл орындағаны жаңа ән «Балқадиша» еді. Әдемі ән ел арасына тез тарап ктеді.

Теориясы: «Түсіну»

Неліктен халық Ақжігітті «Ақан-сері» деп атаған?

Теориясы:

«Талдау»

(1.Салыстыр,

2. Айырмашылығы неде?

3. Ұқсастығы неде?

4.Тақырыптың басты идеясын жаз деген тапсырмалар болу керек. Немесе 1-3 тапсырмаларды

Салыстыр

Ақан серінің әні «Балқадиша»

Қазақтың халық әні «Сәулем-ай»Әндерді салыстыр. Мазмұны жағынан қандай ұқсастық байқадың? Есіңе түсір. «Сәулем-ай» неліктен халық әні аталған?

Теориясы:

«Жинақтау»

Кербез сұлу Көкшетау Құлагер

Қараторғай Маңмаңгер

Алай көк Ақан сері Тер қатқан

Көкжендет Балқадиша

Екі торы ат Сырымбет

Мақал-мәтелді түсініп оқы.

Қыз өссе, елдің көркі

Гүл өссе, жердің көркі

Ақан серінің әні «Балқадиша»

Ән саған несімен ұнады?
Ән мазмұнынан нені ұғуға болады?

Практикасы

Сәулем-ай

Қазақтың халық әні

Аяғыма кигенім былғары етік, сәулем-ай

Табанымнан барады ызғар өтіп, сәулем-ай

Жақсы болсаң келерсің судан өтіп, сәулем-ай

Жаман болсаң кетерсің суға батып, сәулем-ай

Сәулем, сәулем, сәулемсің

Басымдағы дәуренсің

Жақсы болсаң, сәулемсің

Жаман болсаң, әуремсің

Ай болмаса әуеде адасады, сәулем-ай

Көтермесе көңілді кір басады, сәулем-ай

Жақсылардың кеудесі алтын сандық, сәулем-ай

Кілт болмаса сандықты кім ашады, сәулем-ай

«Сәулем-ай» әнін жаттап кел.

ІІІ кезең (кері байланыс - бағалау кезеңі): Жеке жұмыс. Жоғарыда меңгерген мазмұнды үш деңгейге іріктеп (әр деңгейдің білімділік, біліктілік, яғни құзыреттілік деңгейін анықтайтын тапсырмалар) оларды біртіндеп орындату арқылы балл жинату барысында оқушының құзіреттілік деңгейін анықтап, әділ бағалау жүзеге асырылады. Бұл тапсырмаларды оқушылар сабақтың соңына дейін қалған 15 минуттың 12 минутында орындайды + 3 минут қортынды жасалады. Қалған тапсырмаларды үйде аяқтап келеді. Қортынды балл саны дәстүрлі бағаға айналдырылып, келесі сабақтың басында сынып журналына қойылады, мониторингке тіркеледі.

Директордың

оқу ісі жөніндегі

орынбасары: Мырзахметов Б.Т.

Ән жүйрігі - Біржан сал

(аралас сабақ - 45 минут) 23.09.2015 ж. 3 сынып

(асты сызылған курсив сөздердердің орнында оқушы дәптерінде бос орын қалдырылады)

Оң жақ бағандағы тапсырмаларды құрастырушы мұғалімдердің есіне:

«Көпір»

тапсырмалары өткен тақырыптар бойынша жаңа сабақты меңгеруге негіз болатын қайталау тапсырмалары

Ақанның «Балқадиша» әні қалай туындады?

Ж: Балқадиша атты қызға ғашық болып туындаған ән

Ақанның басқа қандай әндерін білесіңдер?

Ж: Құлагер, Маңмаңгер, Көкшетау, Қараторғай, Сырымбет, Көкжендет, Алай көк

Бүгінгі тақырыбымыз - Ән жүйрігі - Біржан сал

Теориясы:«Білу»

(тақырып мазмұны бойынша кім?не?

қандай? қалай?нені? қашан?не істеді сияқты сұрақтарға жауап беретін толық ақпарат іріктеліну керек)

Біржан сал Қожағұлұлы (1834-1897) - ақын, әнші, композитор. Көкшетаудағы Қожағұл құдығы деген жерде дүниеге келген. Ата мен әже тәрбиесінде өскен ерке Біржан тұрмыс таршылығын көрмей, еркін ержетеді. Дарынды бала жас шағынан домбырамен ән салуға, өлең сөзді қиыстыруға бейімдігін байқатады.

Баласы Қожағұлдың Біржан салмын

Адамға зияны жоқ жүрген жанмын

Қасыңа мені сендер неге алмайсың

Өзім сұңқар, өзім сал, кімге зармын

Өлеңге құмар жас Біржан серілер өміріне қызығып, өзі де салдық, серілік құра бастайды. Осы әншілігінің, ақындығының арқасында Біржан қазақ даласына жылдам танылады. Біржанның ерекше ақындық-сазгерлік дарынын бағалаған халық оған «сал» деген қосымша ат береді. Ол айтыс өнерінің шебері болған. Жетісуға арнайы келіп, Сара Тастанбекқызымен айтысқаны елге мәлім.

Теориясы: «Түсіну»

Неліктен халық Біржанды «сал» деп атаған?

Себебі, Біржанның ерекше ақындық-сазгерлік дарынын бағалаған халық оған «сал» деген қосымша ат береді

Біржан кіммен айтысты?

Ол айтыс өнерінің шебері болған. Жетісуға арнайы келіп, Сара Тастанбекқызымен айтысқаны елге мәлім

Теориясы:

«Талдау»

(1.Салыстыр,

2. Айырмашылығы неде?

3. Ұқсастығы неде?

4.Тақырыптың басты идеясын жаз деген тапсырмалар болу керек. Немесе 1-3 тапсырмаларды

Халық әндері -нота сауатынсыз, халыққа айтылу, естілу арқылы жеткен әндер

Халық композиторлары - арнайы музыкалық білім алмаған, ел арасынан шыққан өнерпаздар

Салыстыр

Теориясы:

«Жинақтау»

Бурылтай Теміртас Біржан сал

Ләйлім шырақ Жамбас сипар

Айтбай Біржан сал Көкек

Жонып алды Алтын балдақ

Ғашығым Жанбота Адасқақ

Торкөздерге мәтінде берілген Біржан әндерінің атын дұрыс орналастыр

Практикасы

Мейірбан ұстаздар

Музыкасы: И.Нүсіпбаев сөзі: Қ. Жұмағалиев

Жайраңдап көктемім

Күледі көкте күн

Құшағын тұр жайып

Аяулы мектебім

Санама нұр құйған

Ұстазым көп менің!

Биікке өрлеген тайсалып көрмеген

Ұрпақпыз кеудесін

Қуаныш кернеген

Ұстаз деп ән шырқап

Күй төккен пернеден

Елімнің даласы

Аяулы қаласы

Кәрі де, жасы да

Кемеңгер данасы

Қарыздар ұстазға

Адамзат баласы

«Мейірбан ұстаздар» әнін жаттап кел.
Елдің қамын ойлаған өнер адамдары туралы мақал-мәтел жаз.

ІІІ кезең (кері байланыс - бағалау кезеңі): Жеке жұмыс. Жоғарыда меңгерген мазмұнды үш деңгейге іріктеп (әр деңгейдің білімділік, біліктілік, яғни құзыреттілік деңгейін анықтайтын тапсырмалар) оларды біртіндеп орындату арқылы балл жинату барысында оқушының құзіреттілік деңгейін анықтап, әділ бағалау жүзеге асырылады. Бұл тапсырмаларды оқушылар сабақтың соңына дейін қалған 15 минуттың 12 минутында орындайды + 3 минут қортынды жасалады. Қалған тапсырмаларды үйде аяқтап келеді. Қортынды балл саны дәстүрлі бағаға айналдырылып, келесі сабақтың басында сынып журналына қойылады, мониторингке тіркеледі.

Директордың

оқу ісі жөніндегі

орынбасары: Мырзахметов Б.Т.

Біржан салдың «Теміртасы»

(аралас сабақ - 45 минут) 01.10.2015 ж. 3 сынып

(асты сызылған курсив сөздердердің орнында оқушы дәптерінде бос орын қалдырылады)

Оң жақ бағандағы тапсырмаларды құрастырушы мұғалімдердің есіне:

«Көпір»

тапсырмалары өткен тақырыптар бойынша жаңа сабақты меңгеруге негіз болатын қайталау тапсырмалары

Біржан сал кім?

Ж: Біржан сал Қожағұлұлы (1834-1897) - ақын, әнші, композитор.

Біржанды неге «сал» деп атаған?

Ж: Біржанның ерекше ақындық-сазгерлік дарынын бағалаған халық оған «сал» деген қосымша ат береді

Ол әнге қай кезден әуестенді?

Ж: Дарынды бала жас шағынан домбырамен ән салуға, өлең сөзді қиыстыруға бейімдігін байқатады

Теориясы:«Білу»

(тақырып мазмұны бойынша кім?не?

қандай? қалай?нені? қашан?не істеді сияқты сұрақтарға жауап беретін толық ақпарат іріктеліну керек)

Біржан салдың «Жамбас сипар», «Теміртас», т.б. да әндері мұң мен шерге толы. Өмірінің соңғы кезінде ру арасындағы талас-тартыс, ағайын ішіндегі дау Біржан салдың жеке басына да қатты әсер еткен. Қиянатшылар тіпті оны «жынданды» деген лақап таратып, қол-аяғын байлап тастауға дейін барады. Біржан сал осы «Теміртас» әні арқылы баласы Теміртасқа көрген қорлығын айтып, мұңын шағады. Бұл ән үлкен қасіретке толы. Әділетсіздікке, зорлық-зомбылыққа деген Біржан салдың наразылығы, өкініш үні осы трагедиялық әнде айқын сезіледі.

Біржан деп атым шықты алты Алашқа

Құдайым берсін өмір Теміртасқа

Жасымыз алпыс бірге келгенінде

Құдайым берді науқас ғазиз басқа

Алдымда шамшырағым - Теміртасым

Тілегім - болсын ұзақ сенің жасың

Қош болыңдар, бауырым, балапаным

Байқаймын ажал шіркін құтқармасын

Теміртас, Асыл, Ақық - балдан тәтті

Қинауға салады екен адамзатты

Үкідей желпіндірген, қарақтарым

Шешсеңші, білегіме арқан батты.

Теориясы: «Түсіну»

1.Неліктен қиянатшылар Біржанды «жынданды» деп лақап таратқан?

Себебі, ру арасында талас-тартыс оның отбасына да әсер етеді.

2.Не себепті Біржан «Теміртас» әні арқылы мұңын шақты?

Себебі, Әділетсіздікке, зорлық-зомбылыққа деген Біржан салдың наразылығы, өкініш үні осы трагедиялық әнде айқын сезіледі

Теориясы:

«Талдау»

(1.Салыстыр,

2. Айырмашылығы неде?

3. Ұқсастығы неде?

4.Тақырыптың басты идеясын жаз деген тапсырмалар болу керек. Немесе 1-3 тапсырмаларды

Халық композиторлары - арнайы музыкалық білім алмаған, ел арасынан шыққан өнерпаздар

Халық әндері -нота сауатынсыз, халыққа айтылу, естілу арқылы жеткен әндер

Салыстыр

Теориясы:

«Жинақтау»

Бурылтай Теміртас Біржан сал

Ләйлім шырақ Жамбас сипар

Айтбай Біржан сал Көкек

Жонып алды Алтын балдақ

Ғашығым Жанбота Адасқақ

Торкөздерге мәтінде берілген Біржан әндерінің атын дұрыс орналастыр

Практикасы

Ән орындайық! Дауыс жаттығуын жасау

Бақытты балалық шақ

Муз: Ә.Еспаев сөзі: Ж.Тұрбеков

Жарастықпен жайнатып өмір көркін

Гүл бақшада жайраңдап өскен еркін

Шат-көңілді бақытты ел ұланымыз

Келешекте ұлы істі меңгеретін

Отанымыз әлпештеп анадайын

Құшақтайды аялап сағат сайын

Зәулім мектеп, кең сарай, түрлі алаң

Не керектің біз үшін бәрі дайын

Білім шыңын өрлейміз басып алға

Қиындық жоқ бөгеліс жолымызда

Салтанатпен сап түзеп ән шырқаймыз

Көк туымыз желбіреп қолымызда

«Бақытты балалық шақ» әнін жаттап кел.

Біржан салдың «Теміртас» әнін тыңдау

1. Ақынның ұлына арнаған әнінің мазмұны нені меңзейді?
Әннің көңіл-күйін қандай бояумен білдірер едің?.

ІІІ кезең (кері байланыс - бағалау кезеңі): Жеке жұмыс. Жоғарыда меңгерген мазмұнды үш деңгейге іріктеп (әр деңгейдің білімділік, біліктілік, яғни құзыреттілік деңгейін анықтайтын тапсырмалар) оларды біртіндеп орындату арқылы балл жинату барысында оқушының құзіреттілік деңгейін анықтап, әділ бағалау жүзеге асырылады. Бұл тапсырмаларды оқушылар сабақтың соңына дейін қалған 15 минуттың 12 минутында орындайды + 3 минут қортынды жасалады. Қалған тапсырмаларды үйде аяқтап келеді. Қортынды балл саны дәстүрлі бағаға айналдырылып, келесі сабақтың басында сынып журналына қойылады, мониторингке тіркеледі.

Директордың

оқу ісі жөніндегі

орынбасары: Мырзахметов Б.Т.

Ыбырай Сандыбайұлы

(аралас сабақ - 45 минут) 08.10.2015 ж. 3 сынып

(асты сызылған курсив сөздердердің орнында оқушы дәптерінде бос орын қалдырылады)

Оң жақ бағандағы тапсырмаларды құрастырушы мұғалімдердің есіне:

«Көпір»

тапсырмалары өткен тақырыптар бойынша жаңа сабақты меңгеруге негіз болатын қайталау тапсырмалары

Біржан сал «Теміртас» әнін кімге арнады?

Ж: Біржан сал Теміртас деген баласына арнады..

Біржанды неге «жынданды» дейді?

Ж: Ру арасында тартыс, көре алмаушылықтың салдары оның отбасына да әсер етті.

Біржан сал туралы түсірілген киноны көрдің бе? Әңгімеле.

Теориясы:«Білу»

(тақырып мазмұны бойынша кім?не?

қандай? қалай?нені? қашан?не істеді сияқты сұрақтарға жауап беретін толық ақпарат іріктеліну керек)

Ыбырай Сандыбайұлы (1860-1930) - халық композиторы, әнші, ақын. Көкшетау жерінде дүниеге келген. Баскиіміне үкі тағып, жасынан серілік жолға түскен жігіт кейін Үкілі Ыбырай атанады. Ыбырайға ақындық сегіз жасында қоныпты деген аңыз бар. Бұл аңыз бойынша, ыбырай сол кезде түс көреді. Түсінде ауылы шалқар көлдің жағасында екен. Ыбырай сол жағажа асық ойнап жүрсе, көлдің арғы жақ қабағынан біреудің айғай салған дауысы шығады. Жалт қараса, қолына домбыра ұстаған ақ сақалды шал. Ол Ыбырайға: «Шырағым, мынаны саған сыйладым!» - деп домбырасын лақтырып жібергенде Ыбырай қағып алыпты. Қолына домбыра тиген Ыбырай шошып оянып, әндете, өлеңдете түрегеледі.

Теориясы: «Түсіну»

Неге Ыбырай әннің атын «Гәкку» деп атады?

Себебі, ел қыдырған серілік шақта Кәкима атты қызды ұнатып, оны аққуға теңеп, Кәкимаға арналған ән екенін жасырып, Гәкку деп атайды.

2.Не себепті Е.Брусиловский «Қыз Жібек» операсындағы Жібектің ариясына «Гәкку» әнін алды

Себебі, ғашықтардың сезімін білдіретін бұл ария, Жібектің бейнесін ашады және бүкіл операның негізгі әуенін құрайды.

Не себепті оны үкілі Ыбырай деп атайды?

Ж: Баскиіміне үкі тағып, жасынан серілік жолға түскен жігіт кейін Үкілі Ыбырай атанады

Теориясы:

«Талдау»

(1.Салыстыр,

2. Айырмашылығы неде?

3. Ұқсастығы неде?

4.Тақырыптың басты идеясын жаз деген тапсырмалар болу керек. Немесе 1-3 тапсырмаларды

Үкілі Ыбырайдың әні «Гәкку»

Жеке орындауында

Үкілі Ыбырайдың әні «Гәкку»

Эстрада орындауында

Үкілі Ыбырайдың әні «Гәкку»

Опера орындауындаСалыстыр: қандай ерекшеліктерін байқадың?

Теориясы:

«Жинақтау»

Шалқыма

Көкше Үкілі Ыбырай Арарай

Желдірме

Мақал-мәтел жаттайық.

Жеті жұрттың тілін біл Тұлпар дүлдүлдігімен

Жеті түрлі ілім біл Адам білгірлігімен

Гәкку

Үкілі Ыбырай

Аралап талай жердің дәмін таттым

Құс салып айдын көлде дабыл қақтым

Айта алмай Гәккуімді ешбір адам

Маймаңдап қоңыр қаздай мамырлаттым

Гәкку, Гәкку

«Гәкку» әні өмірге қалай келген?

Практикасы

Ән орындайық! Дауыс жаттығуын жасау

Бақытты балалық шақ

Муз: Ә.Еспаев сөзі: Ж.Тұрбеков

Жарастықпен жайнатып өмір көркін

Гүл бақшада жайраңдап өскен еркін

Шат-көңілді бақытты ел ұланымыз

Келешекте ұлы істі меңгеретін

Отанымыз әлпештеп анадайын

Құшақтайды аялап сағат сайын

Зәулім мектеп, кең сарай, түрлі алаң

Не керектің біз үшін бәрі дайын

Білім шыңын өрлейміз басып алға

Қиындық жоқ бөгеліс жолымызда

Салтанатпен сап түзеп ән шырқаймыз

Көк туымыз желбіреп қолымызда

«Бақытты балалық шақ» әнін жаттап кел.

Біржан салдың «Теміртас» әнін тыңдау

1. Үкілі Ыбырай туралы әңгімеле.
Әннің көңіл-күйін қандай бояумен білдірер едің?.

ІІІ кезең (кері байланыс - бағалау кезеңі): Жеке жұмыс. Жоғарыда меңгерген мазмұнды үш деңгейге іріктеп (әр деңгейдің білімділік, біліктілік, яғни құзыреттілік деңгейін анықтайтын тапсырмалар) оларды біртіндеп орындату арқылы балл жинату барысында оқушының құзіреттілік деңгейін анықтап, әділ бағалау жүзеге асырылады. Бұл тапсырмаларды оқушылар сабақтың соңына дейін қалған 15 минуттың 12 минутында орындайды + 3 минут қортынды жасалады. Қалған тапсырмаларды үйде аяқтап келеді. Қортынды балл саны дәстүрлі бағаға айналдырылып, келесі сабақтың басында сынып журналына қойылады, мониторингке тіркеледі.

Директордың

оқу ісі жөніндегі

орынбасары: Мырзахметов Б.Т.

Жаяу Мұсаның әні «Ақ сиса»

(аралас сабақ - 45 минут) 15.10.2015 ж. 3 сынып

(асты сызылған курсив сөздердердің орнында оқушы дәптерінде бос орын қалдырылады)

Оң жақ бағандағы тапсырмаларды құрастырушы мұғалімдердің есіне:

«Көпір»

тапсырмалары өткен тақырыптар бойынша жаңа сабақты меңгеруге негіз болатын қайталау тапсырмалары

1. Ыбырай Сандыбайұлы кім?

Ж: Ыбырай Сандыбайұлы (1860-1930) - халық композиторы, әнші, ақын.

2.Ыбырайды неге Үкілі Ыбырай дейді?

Ж: Баскиіміне үкі тағып, жасынан серілік жолға түскен жігіт кейін Үкілі Ыбырай атанады

Ыбырай сандыбайұлының «Гәкку» әні кімге арналған?.

Ж: Ел қыдырған серілік шақта Кәкима атты қызды ұнатып, оны аққуға теңеп, Кәкимаға арналған ән екенін жасырып, Гәкку деп атайды.

Теориясы:«Білу»

(тақырып мазмұны бойынша кім?не?

қандай? қалай?нені? қашан?не істеді сияқты сұрақтарға жауап беретін толық ақпарат іріктеліну керек)

Жаяу Мұса Байжанұлы (1835-1929) - әйгілі әнші-сазгер, ақын. Туған жері - Павлодар облысының Баянауыл ауданындағы Жасыбай көлінің жағасы. Алғаш ауыл молдасынан оқып, сауат ашады. Кейін Омбыдағы орыс мектебінде оқиды, қала өнерпаздарымен араласып, домбыра, сырнай, скрипка аспаптарын тартуды меңгереді. Бойындағы өнерін жұрт алдында көрсете бастайды.

Теориясы: «Түсіну»

Мұса Байжанұлы не себепті «Жаяу Мұса» атанады?

Ж: себебі, сол кезде Баянауылда Шорман деген кісінің де Мұса деген баласы болған, сонда Мұстафа: «Бір елде екі Мұса жүрмейді, сенің атың жаяу Мұса болсын», - деп атын тартып алады.

Неліктен ел ішіндегі ақсүйек, шонжарларға Мұса ұнамады?

Ж: себебі, «жаман Байжанның Мұсасының» мұсылманша да, орысша да сауаттылығы, еркінсіп, бұлғақтап жүргені ұнамады.

Теориясы:

«Талдау»

(1.Салыстыр,

2. Айырмашылығы неде?

3. Ұқсастығы неде?

4.Тақырыптың басты идеясын жаз деген тапсырмалар болу керек. Немесе 1-3 тапсырмаларды

Үкілі Ыбырайдың «Гәку» әні мен Жаяу Мұсаның «Ақ сиса» әндерін салыстыр. Қандай айырмашылықтарын атай аласың?

Жаяу Мұсаның әні «Ақ сиса»

Үкілі Ыбырайдың әні «Гәкку»

Салыстыр: қандай ерекшеліктерін байқадың?

Теориясы:

«Жинақтау»

Ақ сиса Бозторғай

Толғау Жаяу Мұса Хаулау

Арап ұрыға Сүйіндік

Мақал-мәтел жаттайық.

Жеті жұрттың тілін біл Тұлпар дүлдүлдігімен

Жеті түрлі ілім біл Адам білгірлігімен

Жаяу Мұсаның «Ақ сиса» әні не туралы
Халық арасынан шыққан әнші-ақын, сал-серілер нені армандаған, нені аңсаған?
Сал-серілер деп қандай адамдарды атаған?
Күйші, әншілермен немесе халық композиторларымен салыстырғанда сал-серілердің айырмашылығы неден байқалады?
Сал-серілерге еліктей отырып, өлең құрастыр.

...... асқар тау,

.... бақша-бау

... жырлаймыз

... әдемі-ау

Практикасы

Ән орындайық! Дауыс жаттығуын жасау

Ақ сиса Жаяу Мұса

Ақ сиса, қызыл сиса, сиса-сиса

Қалмайды кімдер жаяу зорлық қылса

Шорманның Мұстафасы атымды алып

Атандым сол себепті Жаяу Мұса

Дариға, іш күйеді зорлығына

Сенеді мал басының молдығына

Қорқамын тағы дүрсе соға ма деп

Сонда да шыдамаймын қорлығына

Жаныма батқандықтан ашынамын

Мен неге жаяумын деп басыламын

Малым жоқ Шорман айдап алатұғын

Қылығын Мұстафаның паш қыламын

Үш жүзге атым мәлім Жаяу Мұса

Жүрмейді кімдер жаяу зорлық қылса

Аттыдан жаяу жүріп кек аламын

Жігіттер, шамаң келсе маған ұқса

Паш қылу - жұртқа жариялау

1. Жаяу Мұса туралы әңгімеле.
Әннің көңіл-күйін қандай бояумен білдірер едің?.

ІІІ кезең (кері байланыс - бағалау кезеңі): Жеке жұмыс. Жоғарыда меңгерген мазмұнды үш деңгейге іріктеп (әр деңгейдің білімділік, біліктілік, яғни құзыреттілік деңгейін анықтайтын тапсырмалар) оларды біртіндеп орындату арқылы балл жинату барысында оқушының құзіреттілік деңгейін анықтап, әділ бағалау жүзеге асырылады. Бұл тапсырмаларды оқушылар сабақтың соңына дейін қалған 15 минуттың 12 минутында орындайды + 3 минут қортынды жасалады. Қалған тапсырмаларды үйде аяқтап келеді. Қортынды балл саны дәстүрлі бағаға айналдырылып, келесі сабақтың басында сынып журналына қойылады, мониторингке тіркеледі.

Директордың

оқу ісі жөніндегі

орынбасары: Мырзахметов Б.Т.

Неліктен ел ішіндегі ақсүйек, шонжарларға Мұса ұнамады?
Мұса Байжанұлы не себепті «Жаяу Мұса» атанады?
Жаяу Мұсаның «Ақ сиса» әні не туралы
Жаяу Мұсаның қандай әндерін білесің?
Үкілі Ыбырайдың «Гәку» әні мен Жаяу Мұсаның «Ақ сиса» әндерін салыстыр.

Қандай айырмашылықтарын атай аласың

Халық арасынан шыққан әнші-ақын, сал-серілер нені армандаған, нені аңсаған?
Сал-серілер деп қандай адамдарды атаған?
Күйші, әншілермен немесе халық композиторларымен салыстырғанда сал-серілердің айырмашылығы неден байқалады?
Сал-серілерге еліктей отырып, өлең құрастыр.

...... асқар тау,

.... бақша-бау

... жырлаймыз

... әдемі-ау

Неліктен ел ішіндегі ақсүйек, шонжарларға Мұса ұнамады?

Мұса Байжанұлы не себепті «Жаяу Мұса» атанады?
Жаяу Мұсаның «Ақ сиса» әні не туралы
Жаяу Мұсаның қандай әндерін білесің?
Үкілі Ыбырайдың «Гәку» әні мен Жаяу Мұсаның «Ақ сиса» әндерін салыстыр.

Қандай айырмашылықтарын атай аласың

Халық арасынан шыққан әнші-ақын, сал-серілер нені армандаған, нені аңсаған?
Сал-серілер деп қандай адамдарды атаған?
Күйші, әншілермен немесе халық композиторларымен салыстырғанда сал-серілердің айырмашылығы неден байқалады?
Сал-серілерге еліктей отырып, өлең құрастыр.

...... асқар тау,

.... бақша-бау

... жырлаймыз

... әдемі-ау

Неліктен ел ішіндегі ақсүйек, шонжарларға Мұса ұнамады?
Мұса Байжанұлы не себепті «Жаяу Мұса» атанады?
Жаяу Мұсаның «Ақ сиса» әні не туралы
Жаяу Мұсаның қандай әндерін білесің?
Үкілі Ыбырайдың «Гәку» әні мен Жаяу Мұсаның «Ақ сиса» әндерін салыстыр.

Қандай айырмашылықтарын атай аласың

Халық арасынан шыққан әнші-ақын, сал-серілер нені армандаған, нені аңсаған?
Сал-серілер деп қандай адамдарды атаған?
Күйші, әншілермен немесе халық композиторларымен салыстырғанда сал-серілердің айырмашылығы неден байқалады?
Сал-серілерге еліктей отырып, өлең құрастыр.

...... асқар тау,

.... бақша-бау

... жырлаймыз

... әдемі-ау

Абай салған сырлы әндер

(аралас сабақ - 45 минут) 22.10.2015 ж. 3 сынып

(асты сызылған курсив сөздердердің орнында оқушы дәптерінде бос орын қалдырылады)

Оң жақ бағандағы тапсырмаларды құрастырушы мұғалімдердің есіне:

«Көпір»

тапсырмалары өткен тақырыптар бойынша жаңа сабақты меңгеруге негіз болатын қайталау тапсырмалары

1 Жаяу Мұса кім?

Ж: Жаяу Мұса Байжанұлы (1835-1929) - әйгілі әнші-сазгер, ақын.

2. Мұса Байжанұлы не себепті «Жаяу Мұса» атанады?

Ж: Мұстафа: «Бір елде екі Мұса жүрмейді, сенің атың жаяу Мұса болсын», - деп атын тартып алады

3.Неліктен ел ішіндегі ақсүйек, шонжарларға Мұса ұнамады?

Теориясы:«Білу»

(тақырып мазмұны бойынша кім?не?

қандай? қалай?нені? қашан?не істеді сияқты сұрақтарға жауап беретін толық ақпарат іріктеліну керек)

Абай (Ибраһим) Құнанбаев (1845 - 1904) - ұлы ақын, философ, ағартушы, композитор. Ол қазіргі Шығыс Қазақстан облысының Абай ауданында дүниеге келген. Абай өзінің кейбір өлеңдеріне ән шығарған. Бізге Абайдың 20 шақты сыршыл, ойлы, тамаша әндері белгілі. Абай әндері - Біржан сал, Ақан сері, Жаяу Мұса тәрізді халық әнші-композиторларының әндеріне ұқсамайтын өзгеше ән. Абай әндерінің өзгешелігі - әуенінде, ырғағында жаңалық мол, мазмұны ашық.

Теориясы: «Түсіну»

Абай - ақын, композитор әрі орындаушы болды. Шығарған сазды да сырлы әндерін өзінің баяу даусымен халыққа жеткізе білді. Түрі жағынан Абайдың музыкасы сан алуан деуге болады.

Драма , Мысқыл , Трагедия, Әдет-ғұрыптық , Жаратылыс

Суретін бейнелейтін түрлі әуендер бар.

Теориясы:

«Талдау»

(1.Салыстыр,

2. Айырмашылығы неде?

3. Ұқсастығы неде?

4.Тақырыптың басты идеясын жаз деген тапсырмалар болу керек. Немесе 1-3 тапсырмаларды

Салыстыр: қандай ерекшеліктерін байқадың?

Желсіз түнде жарық ай

«Ақ сиса»

Көзімнің қарасы

«Көзімнің қарасы»

Абайдың әндері-

Екі әнді де зейін қойып тыңда. Әннің сөзіне, әуеніне көңіл бөл, мазмұны не туралы екенін аңғар. Ұқсастығы мен ерекшелігін салыстыр

Теориясы:

«Жинақтау»

Абайдың әндері:

Татьянаның хаты Көзімнің қарасы

Желсіз түнде жарық ай

Айттым сәлем,

Қаламқас Абай Сегізаяқ

Қараңғы түнде тау қалғып Бойы бұлғаң

Ақын

Философ

Абай

Құнанбаев Ағартушы

Композитор

Орындаушы

Аудармашы

аааа

лМына геометриялық фигуралардың орнын ауыстырсаң, Абайдың бір әнінің кейіпкерінің аты шығады:

Практикасы

Ән орындайық! Дауыс жаттығуын жасау

Желсіз түнде жарық ай Абай

Желсіз түнде жарық ай

Сәулесі суда дірілдеп

Ауылдың жаны терең сай

Тасыған өзен гүрілдеп(

Қалың ағаш жапырағы

Сыбдырласып өзді-өзі

Көрінбей жердің топырағы

Құлпырған жасыл жер жүзі

«Желсіз түнде жарық ай» әнінің әуенін байыппен, асықпай, нәзік айтуға тырыс, сөзін анық, түсінікті етіп орында.
Әнде суреттелген жарық ай астындағы әдемі, тынық түннің бейнесін сал

1. Қалай ойлайсың, «Көзімнің қарасы» әні сипаты жағынан қандай әндердің қатарына жатады?
Әннің көңіл күйін түрлі түсті бояудың қандай түсімен бояр едің?
Әннің әуенінен бойыңа қандай мінезді қалыптастырар едің?

ІІІ кезең (кері байланыс - бағалау кезеңі): Жеке жұмыс. Жоғарыда меңгерген мазмұнды үш деңгейге іріктеп (әр деңгейдің білімділік, біліктілік, яғни құзыреттілік деңгейін анықтайтын тапсырмалар) оларды біртіндеп орындату арқылы балл жинату барысында оқушының құзіреттілік деңгейін анықтап, әділ бағалау жүзеге асырылады. Бұл тапсырмаларды оқушылар сабақтың соңына дейін қалған 15 минуттың 12 минутында орындайды + 3 минут қортынды жасалады. Қалған тапсырмаларды үйде аяқтап келеді. Қортынды балл саны дәстүрлі бағаға айналдырылып, келесі сабақтың басында сынып журналына қойылады, мониторингке тіркеледі.

Директордың

оқу ісі жөніндегі

орынбасары: Мырзахметов Б.Т.

Сал - серілер керуені

(аралас сабақ - 45 минут) 29.10.2015 ж. 3 сынып

(асты сызылған курсив сөздердердің орнында оқушы дәптерінде бос орын қалдырылады)

Оң жақ бағандағы тапсырмаларды құрастырушы мұғалімдердің есіне:

«Көпір»

тапсырмалары өткен тақырыптар бойынша жаңа сабақты меңгеруге негіз болатын қайталау тапсырмалары

Сал-сері дегеніміз кімдер?
Ақан сері туралы не білесің?
Біржан сал туралы айтып бер.
Жаяу Мұса туралы ой толғаймыз.
Укілі Ыбырай жайында не білеміз?
Абай Құнанбаевты қандай қырларынан танимыз?

Теориясы:«Білу»

(тақырып мазмұны бойынша кім?не?

қандай? қалай?нені? қашан?не істеді сияқты сұрақтарға жауап беретін толық ақпарат іріктеліну керек)

Серілік құрып, ел аралап, халықтың мұң-мұқтажын тыңдап, ауыр тұрмысын жеңілдетуге тырысқан, көңілін әнмен жұбатқан өнер иелері халық арасында аз болмады. Халық оларды бар ықылас-ниетімен қарсы алып, ат үстінен кілемге түсіріп, қонар үйіне дейін көтеріп апарып, құрметтеді.

Теориясы: «Түсіну»

Салдардың сән-салтанаты ерекше болды. Бас киіміне үкі таққан. Ою-өрнекті, алабажақ киім киген. Қасына өнерпаз жігіттерді жинап, топталып жүретін болған.

Серілер киімді таза, қымбат матадан тіккізген. Арғымақ ат мініп, алғыр құс баптап, жүйрік тазы ұстаған.

Теориясы:

«Талдау»

(1.Салыстыр,

2. Айырмашылығы неде?

3. Ұқсастығы неде?

4.Тақырыптың басты идеясын жаз деген тапсырмалар болу керек. Немесе 1-3 тапсырмаларды

«Музыка» пәні арқылы сен де оларды танып білдің.

Сал - сері атанған, ел құрметіне бөленген композиторларды суретінен танып, ата.

Разработки по музыке (3 кл на казахском языке)

Теориясы:

«Жинақтау»

Шығармалардың авторын дұрыс тап.

«Балқадиша» ...

«Сәулем-ай»

«Маңмаңгер»

«Гәкку»

«Қараңғы түнде тау қалғып»

«Адасқақ»

«ақ сиса»

«Желсіз түнде жарық ай»

Сахналық қойылым
Өзіңнің актерлік шеберлігіңді көрсет.
1. Ақан сері «Балқадиша»
2. Жаяу Мұса «Ақ сиса»
3. Ақан сері «Маңмаңгер»

4. Абай «Көзімнің қарасы»

Практикасы

«Ән- жұмбақ»

Өтілген әндердің әуенін тыңдай отырып, ажырат.

Астана

Маңмаңгер

Сәулем-ай

Балқадиша

Мейірбан ұстаздар

Бақытты балалық шақ

Гәкку

Ақ сиса

Желсіз түнде жарық ай

ІІІ кезең (кері байланыс - бағалау кезеңі): Жеке жұмыс. Жоғарыда меңгерген мазмұнды үш деңгейге іріктеп (әр деңгейдің білімділік, біліктілік, яғни құзыреттілік деңгейін анықтайтын тапсырмалар) оларды біртіндеп орындату арқылы балл жинату барысында оқушының құзіреттілік деңгейін анықтап, әділ бағалау жүзеге асырылады. Бұл тапсырмаларды оқушылар сабақтың соңына дейін қалған 15 минуттың 12 минутында орындайды + 3 минут қортынды жасалады. Қалған тапсырмаларды үйде аяқтап келеді. Қортынды балл саны дәстүрлі бағаға айналдырылып, келесі сабақтың басында сынып журналына қойылады, мониторингке тіркеледі.

Директордың

оқу ісі жөніндегі

орынбасары: Мырзахметов Б.Т.

Қазақ халық аспаптарының жаңа өмірі

Халық аспаптар окестрі

(аралас сабақ - 45 минут) 12.11.2015 ж. 3 сынып

(асты сызылған курсив сөздердердің орнында оқушы дәптерінде бос орын қалдырылады)

Оң жақ бағандағы тапсырмаларды құрастырушы мұғалімдердің есіне:

«Көпір»

тапсырмалары өткен тақырыптар бойынша жаңа сабақты меңгеруге негіз болатын қайталау тапсырмалары

Сал-сері дегеніміз кімдер?
Ақан сері туралы не білесің?
Біржан сал туралы айтып бер.
Жаяу Мұса туралы ой толғаймыз.
Укілі Ыбырай жайында не білеміз?
Абай Құнанбаевты қандай қырларынан танимыз?

Теориясы:«Білу»

(тақырып мазмұны бойынша кім?не?

қандай? қалай?нені? қашан?не істеді сияқты сұрақтарға жауап беретін толық ақпарат іріктеліну керек)

Халық аспаптар оркестрін 1933 жылы Алматыда Ахмет Жұбанов ұйымдастырды. Оның құрамында 11 адам болды. Музыкалық аспаптардан тек домбыралар пайдаланылып, халық күйлері мен әндері орындалды. 1934 жылы ансамбль халық өнерпаздарының Бүкілодақтық І байқауына қатысты. Онда «кеңес», «айжан қыз» сияқты халық күйлері мен «Балқурай», «Қарғаш», т. б. Халық әндерін орындады.

Теориясы: «Түсіну»

1944 жылы оркестрге Құрманғазы есімі берілді. Қазір ол Құрманғазы атындағы қазақтың мемлекеттік академиялық халық аспаптар оркестрі деп аталады. Оркестррепертуары 3 бөлімнен тұрады. 1 - бөлімде халық композиторларының күйлері, 2 - бөлімде ТМД елдері композиторларының шығармалары, 3 - бөлімде қазақ композиторларының оркестрге арнап жазған музыкалық туындылары бар.

Теориясы:

«Талдау»

(1.Салыстыр,

2. Айырмашылығы неде?

3. Ұқсастығы неде?

4.Тақырыптың басты идеясын жаз деген тапсырмалар болу керек. Немесе 1-3 тапсырмаларды

Оркестрден қандай аспаптардың үнін естідің?
Музыкадан қандай әсер алдың?
«серпін» деген сөзді қалай түсінесің?
Күй ырғағын қандай түстермен бояр едің
Оркестр дегеніміз не?
Халық аспаптар оркестрін алғаш ұйымдастырған кім?
Халық аспаптар оркестріне кімнің есімі берілді?
Оркестрдің орналасу тәртібін сызып көрсет.

Теориясы:

«Жинақтау»

Оркестр түрлі музыкалық аспаптардан құралады. Музыкалық халық аспаптарынан құрылған оркестр - халық аспаптар оркестрі деп аталады. Оркестрді дирижер басқарады.

Домбыра тобы

Қобыз тобы

Үрмелі аспаптар тобы

Сырнай тобы

Ұрмалы аспаптар тобы

ДирижерХалық аспаптар оркестрінің орналасу тәртібі:

Ұйқастарды қолданып өлең құрастыр.

--------- бірлесіп

--------- шаттана

---------үндесіп

------------мақтана.

Достарменен бірлесіп

Ойнаймыз біз шаттана

Дауысымыз үндесіп

Ән сламыз мақтана

Практикасы

Біздің оркестр

Музыкасы: Т.Қоңыратбай сөзі: А.Асылбек

Өтпейді әр кеш құр

Ойнаймыз оркестр

Дауылпаз бастайды

Даңғыра қостайды

Там, та-та-там

Бум, бу-бу-бум, бум

Сыбызғы, ысқырық

Қосылар ысқырып

Домбыра, сырнай да

Күй төгер мұндайда

Дың, ды-ғы-дың

Дың, ды-ғы-дың, дың

Еш аспап қалмасын оркестр сарнасын

Бар аймақ кешкісін

Дауысын естісін

Там, та-та-там»

Та-та-та-та-та-там, там.

1. Әндегі бу-бум, та-там, дың, дығы-дың деген буындар нені білдіріп тұр деп ойлайсың?
2. Ән жолдарындағы аспаптардың барлығын бір мезгілде қосып ойнасақ, не болар еді?
Базарбай Жұманиязов «Серпін»
Орындайтын Құрманғазы атындағы оркестр.

ІІІ кезең (кері байланыс - бағалау кезеңі): Жеке жұмыс. Жоғарыда меңгерген мазмұнды үш деңгейге іріктеп (әр деңгейдің білімділік, біліктілік, яғни құзыреттілік деңгейін анықтайтын тапсырмалар) оларды біртіндеп орындату арқылы балл жинату барысында оқушының құзіреттілік деңгейін анықтап, әділ бағалау жүзеге асырылады. Бұл тапсырмаларды оқушылар сабақтың соңына дейін қалған 15 минуттың 12 минутында орындайды + 3 минут қортынды жасалады. Қалған тапсырмаларды үйде аяқтап келеді. Қортынды балл саны дәстүрлі бағаға айналдырылып, келесі сабақтың басында сынып журналына қойылады, мониторингке тіркеледі.

Директордың

оқу ісі жөніндегі

орынбасары: Мырзахметов Б.Т.

Домбыра мен қобыз аспабының түрленуі.

(аралас сабақ - 45 минут) 19.11.2015 ж. 3 сынып

(асты сызылған курсив сөздердердің орнында оқушы дәптерінде бос орын қалдырылады)

Оң жақ бағандағы тапсырмаларды құрастырушы мұғалімдердің есіне:

«Көпір»

тапсырмалары өткен тақырыптар бойынша жаңа сабақты меңгеруге негіз болатын қайталау тапсырмалары

Оркестр дегеніміз не?

Ж: Оркестр түрлі музыкалық аспаптардан құралады. Музыкалық халық аспаптарынан құрылған оркестр - халық аспаптар оркестрі деп аталады.

Халық аспаптар оркестрін алғаш ұйымдастырған кім?

Ж: Халық аспаптар оркестрін 1933 жылы Алматыда Ахмет Жұбанов ұйымдастырды

Халық аспаптар оркестріне кімнің есімі берілді?

Ж: 1944 жылы оркестрге Құрманғазы есімі берілді. Қазір ол Құрманғазы атындағы қазақтың мемлекеттік академиялық халық аспаптар оркестрі деп аталады.

Теориясы:«Білу»

(тақырып мазмұны бойынша кім?не?

қандай? қалай?нені? қашан?не істеді сияқты сұрақтарға жауап беретін толық ақпарат іріктеліну керек)

Оркестрде музыка орындау үшін әртүрлі аспаптар керек. Сондықтан Еуропа аспаптарының үлгісімен қазақтың ұлттық аспаптарының да бірнеше түрі жасалды. Жаңадан жасалған домбыраға: домбыра-прима, домбыра-альт, домбыра-бас, домбыра-контрабас деген музыкалық атаулар берілді. Бұлар түр пішіні ұқсас болғанымен, көлемі жағынан әртүрлі. Аспап үлкен болған сайын оның үні де төмен әрі қою болып шығады. Домбыра аспабының перне саны 19-ға дейін жеткізілді. Бұрынғы қой ішегінің орнына нейлон ішектер тағылды.

Теориясы: «Түсіну»

Домбыра-прима - 3 ішекті шертпелі аспап. Шанағы, бет тақтайы ағаштан, ішектері темірден жасалады.

Домбыра-бас - 3 ішекті шертпелі аспап. Ішегі металдан, аспап тұтастай ағаштан, пернесі сымтемірден жасалады. Үлкен оркестрде төменгі дыбыстар үшін қолданылады.

Домбыра-контрабас - басы және өкшесі, төменгі табалдырықшасы, жоғарғы және төменгі тиекшелері қатты ағаштан, пернесі сымтемірде, ішектері жоғары сапалы болат сымнан жасалады.

Теориясы:

«Талдау»

(1.Салыстыр,

2. Айырмашылығы неде?

3. Ұқсастығы неде?

4.Тақырыптың басты идеясын жаз деген тапсырмалар болу керек. Немесе 1-3 тапсырмаларды

Қобыз аспабы да өзгеріске ұшырады. Қобыз-прима, қобыз-альт, қобыз-бас, қобыз-контрабас пйда болды. 2 ішекті қобыз енді 4 ішекті болды. Ал қылдың орнына сым ішектер тағылды.

Қылқобыз - ысқышпен ысып ойналатын аспап. Қылқобыз қатты ағаштан жасалады. Ішегі аттың құйрық қылынан болады. 8-9 ғасырда өмірге келді. Нарқобыз - 2 ішекті, ішегі және ысқышы жылқының қылынан дайындалады. Қатты ағаштан тұтастай шауып жалған көне аспап. Бетінің төменгі жағына тері тартылған, жоғары 2 домалақ шұңқырына және бас ағашына темір сылдырмақтар ілінеді, дауысы жуан.

Домбыра

2-3 ішекті, шертпелі

Қобыз

2-4 ішекті, ыспалы

Ішекті, қазақтың ұлттық аспабыПрима-қобыз - 4 ішекті, ысқышпен ойналатын аспап. Екі тізеге қосып ойнайды. Ішектері темірден, шанағы, мойны, бет тақтайы ағаштан, ішегі жоғары сапалы металл сымнан жасалады.

Теориясы:

«Жинақтау»

Бұл аспаптарда тек халық әндері мен күйлері ғана емес, енді Еуропа елдерінің шығармаларын да еркін ойнай беретін болды. Халық композиторларының - Құрманғазы, Дәулеткерейң Тәттімбет, Дина т.б. күйлері осы оркестрдің орындауында жаңаша бояумен сахнаға шықты.

Жұмбақты шеш

Боз арғымақ, аузы жоқ

Мұрны жоқ - екі құлақ

Белінде белбеуі бар бунақ-бунақ

«Шу» деп, саусақпенен шертіп қалсаң

Шабады жүйрік әуен тулап-тулап

Домбыра, қылқобыз, прима-қобыз аспаптарында ойналған шығармаларды тыңда:

Динаның күйі «Әсемқоңыр»
Қорқыттың күйі «Ұшардың ұлуы»
Ықыластың күйі «Жезкиік»

Шығармаларды тыңдай отырып, аспаптардың үнін салыстыр.

Танысқан аспаптардан өзің ұнатқан аспаптың суретін сал.

Өз бетіңмен ізденіп, осы аспаптардың үнін тыңдап көр.

Практикасы

Әгугай, домбыра

Музыкасы: А.Қоразбаев сөзі: Т.Қажыбаев

Әсем әуен, дала кезіп барады

Ару балқып, жігіт төмен қарады

Селт етерлік сезім кетті сел болып

Домбыраның күй төккенде шанағы

Перне қуған, сүйрік саусақ салалы

Кейде желіп, кейде орғып шабады

Сала құлаш шанағынан сыңсыған

Аққу ұшып, қаздар қайтып барады

Тұлпарлардың дүбір қаққан тұяғы

Көкірекке сырлы сарын құяды

Сыңғырлаған сан мың әуен, япырау

Шанағына қалай ғана сыяды

Әнді суретке қарап айт

Ән суретінің жалғасын өзің сал да, орында

Қалай ойлайсың, аспаптардың дыбыс бояуы неге байланысты өзгерді? Өз ойыңды жеткіз.

ІІІ кезең (кері байланыс - бағалау кезеңі): Жеке жұмыс. Жоғарыда меңгерген мазмұнды үш деңгейге іріктеп (әр деңгейдің білімділік, біліктілік, яғни құзыреттілік деңгейін анықтайтын тапсырмалар) оларды біртіндеп орындату арқылы балл жинату барысында оқушының құзіреттілік деңгейін анықтап, әділ бағалау жүзеге асырылады. Бұл тапсырмаларды оқушылар сабақтың соңына дейін қалған 15 минуттың 12 минутында орындайды + 3 минут қортынды жасалады. Қалған тапсырмаларды үйде аяқтап келеді. Қортынды балл саны дәстүрлі бағаға айналдырылып, келесі сабақтың басында сынып журналына қойылады, мониторингке тіркеледі.

Оркестр құрамындағы аспаптар (аралас сабақ - 45 минут) 26.11.2015 ж..

(асты сызылған курсив сөздердердің орнында оқушы дәптерінде бос орын қалдырылады)

Оң жақ бағандағы тапсырмаларды құрастырушы мұғалімдердің есіне:

«Көпір»

тапсырмалары өткен тақырыптар бойынша жаңа сабақты меңгеруге негіз болатын қайталау тапсырмалары

Оркестр дегеніміз не?

Ж: Оркестр түрлі музыкалық аспаптардан тұрады.

Халық аспаптар оркестрін алғаш ұйымдастырған кім?

Ж: Халық аспаптар оркестрін алғаш ұйымдастырған Ахмет Жұбанов .

Ол қай жылы, қай қалада құрылды, кімнің есімі берілді?

Ж: 1933 ж. Алматыда, Құрманғазының есімі берілді

Қазақ халқының қандай ұлттық аспаптарын білесің?

Ж: Домбыра, қобыз, сазсырнай, сыбызғы, шертер, жетіген т.б.

Ондай болса, балалар, бүгінгі сабағымыз осы Оркестр құрамындағы аспаптарға арналады.

Теориясы:«Білу»

(тақырып мазмұны бойынша кім?не?

қандай? қалай?нені? қашан?не істеді сияқты сұрақтарға жауап беретін толық ақпарат іріктеліну керек)

Кітаппен жұмыс, тақырып мазмұнын ашу:

Оркестр құрамын үрлемелі және ұрмалы аспаптарсыз елестету мүмкін емес.

Сондықтан оркестр құрамы басқа да аспаптармен толықтырылды.

Қазақтың көне үрмелі сыбызғы аспабы, Еуропаның флейта және гобой аспабымен,

3.Үрмелі аспаптар тобы: флейта, гобой. 4.Ұрмалы аспаптар тобы: литавра, барабан, үшбұрыш. 5.Сырнай тобы: баян

Теориясы: «Түсіну»

Себебін анықта:

Не үшін оркестрде гі аспаптарды түрлендірген?

Ж: Себебі, оркестрдің дыбысталуына жаңаша үндестік беріп, әрленеді.

Ұрмалы аспаптарсыз неге оркестрді елестету мүмкін емес?

Ж: Себебі, ол оркестрге ритм, ырғақ беріп дыбысталуға ерекше сән береді.

Домбыра мен қобыз аспаптарын неге түрлендірген?

Ж: Себебі, музыка үні жақсы шығуы үшін.

Теориясы:

«Талдау»

(1.Салыстыр,

2. Айырмашылығы неде?

3. Ұқсастығы неде?

4.Тақырыптың басты идеясын жаз деген тапсырмалар болу керек. Немесе 1-3 тапсырмаларды

1. Венн диаграммасын толықтыр.

Скрипка, виолончель, контрабас, флейта, гобой, литавра, барабан, баян, арфа

Домбыра, қобыз, сырнай, сазсырнай, дауылпаз, үшбұрыш, шертер, жетіген, шаңқобыз

Оркестрдің құрамына енген, ойнау әдістері, үрлемелі, ұрмалы, шертпелі

Қазақтың көне аспаптары Ұқсастығы Еуропа халқының аспаптары

Тақырыптың басты идеясы неде? Екі халықтың аспаптарына ортақ қасиет: оркестр құрамында бар және ойнау тәсілдері ұқсас, олар - үрмелі, ұрмалы, шертпелі. Айырмашылығы: аспаптың жасалу жолдары мен атаулары, түрлері мен дыбысталуы. Жалғастыр:........

...................................................................................

Қобыз тобы:

Үрмелі аспаптар тобы

Домбыра тобы

Сырнай тобыОркестрдің орналасу тәртібін сызып көрсет. Дирижер деген кім?

Дирижер

Ұрмалы аспаптар тобы

Біліп ал!:

Практикасы

1. Сен қалай ойлайсың, аспаптардың дыбыс бояуы неге байланысты өзгерді?

2. халық күйі «Ақсақ құлан» тыңдау.

Күй мазмұнынан не түсіндің? Өз ойыңды жеткіз.

Қандай музыкалық аспаптардың дауысын естідің? Ж: домбыра

Гамма дыбыс қатарымен және қол белгілері арқылы жоғары-төмен дауыс жаттығуын жасаймыз: До_- ре - ми - фа -соль - ля - си - до

Н.Тлендиевтің «Біз - Отанның ұланымыз» әнін үйренеміз____

1. Туған жердің бөбегіміз

Туған жердің өлеңіміз

Өмірге еркелеп, көңілді өлкеде

Қараймыз келер күнге туған ел!

Отанның ұланы біз жаңа ел

Жолымыз тұр әні нұр қия бел

Өзіңді жырлаймыз, туған ел

.Біз бақыттың түлегіміз

Біз уақыттың жүрегіміз

Гүлдей боп жайнаймыз, бұлбұл боп сайраймыз

Өлкенің бұлағындай ойнаймыз

. Біз - Отанның ұланымыз

Біз - отанның қыранымыз

Өмірге еркелеп, көңілді өлкеде

Қараймыз келер күнге туған ел!_______________________________________

________________________________________________________________________

Практикасы:

«ҚОЛДАНУ»

(ІІ кезеңдегіге қарапайым тапсырмалар үлгісіндегі тапсырмалар орындалады)

Кестені толықтырып жаз

Оркестр құрамының тобы

Ондағы аспаптар

Домбыра тобы

Д-прима,д-альт,д-бас,д-контрабас

Қобыз тобы

Қ-прима, қ-альт, қ-бас, қ-контрабас

Үрмелі аспаптар тобы

Флейта, гобой, сыбызғы

Ұрмалы аспаптар тобы

Литавра, барабан, үшбұрыш

Сырнай тобы

баян

Жұмбақты шеш.

Қара табақ айналады

Күй тартады

Ән салады

Думандатып айналаны

ІІІ деңгей (9 балл + 3 балл = 12 балл)

Теориясы:

«Жинақтау»

(Қорытынды шығаруға бағытталған:мазмұнды

жүйеле, анықтама бер,

кесте, сызба, ребус шеш. деген сөздер тапсырма шартында болу керек).

Сөзжұмбақты дұрыс тапқанда «ОРКЕСТР» сөзі шығады.

к3.

е3.

в5.

к6.

Ысқышпен ойналатын қазақтың ұлттық музыкалық аспабы
Шертіп ойналатын қазақтың ұлттық музыкалық аспабы
Ысқышпен ойналатын Еуропа халықтарының музыкалық аспабы
Орыс халқының үрмелі аспабы
Қазақ халқының қурайдан жасалған үрмелі аспабы
Орыс халқының ұрмалы аспабы
Қазақ халқының ұрмалы аспабы

Практикасы

Сен қалай ойлайсың?

____________________________________________________________________________

Өзің ұнатқан музыкалық аспаптың суретін салып кел

Әннің сөзін жатта._________________________________________

____________________________________________________________________________

Оркестрдегі дирижердің міндеті (аралас сабақ - 45 минут) 3.12.2015 ж..

(асты сызылған курсив сөздердердің орнында оқушы дәптерінде бос орын қалдырылады)

Оң жақ бағандағы тапсырмаларды құрастырушы мұғалімдердің есіне:

«Көпір»

тапсырмалары өткен тақырыптар бойынша жаңа сабақты меңгеруге негіз болатын қайталау тапсырмалары

Оркестдің түрлерін ата.

Ж: халық аспаптар оркестрі, үрмелі аспаптар оркестрі, жезді үрмелі және ұрмалы аспаптардан тұратын әскери оркестр, ішекті-ыспалы аспаптар оркестрі, джаз оркестрі, эстрадалық оркестр, симфониялық оркестр, т.б.

Оркестрдің құрамындағы аспаптар тобын ата.

Ж: домбыра тобы, қобыз тобы, үрмелі аспаптар тобы, ұрмалы аспаптар тобы, сырнай тобы.

Оркестрді басқаратын адамды кім дейміз?

Ж: оркестрді басқаратын адамды - дирижер дейміз.

Ендеше, бүгінгі сабағымызда дирижердің міндетімен танысамыз.

Теориясы:«Білу»

(тақырып мазмұны бойынша кім?не?

қандай? қалай?нені? қашан?не істеді сияқты сұрақтарға жауап беретін толық ақпарат іріктеліну керек)

Кітаппен жұмыс, тақырып мазмұнын ашу:

Біз оркестр құрамына кіретін көптеген аспаптармен таныстық. Осы аспаптардың басын қосып, бір адамдай орындату - дирижердің міндеті. Бір ғана таяқшаның көмегімен бүкіл оркестрді өзіне бағындырған дирижердің атқаратын міндеті былайғы жұртқа жұмбақ десек те болады. Дегенмен таяқшаны сермеп, қол сілтеудің де өзіндік қыры мен сыры бар. Оркестр - ұжым болса, дирижер - оның басшысы. Мәселен, алдында отырған домбырашыларды, ортадағы қобызшыларды, жоғарыда жайғасқан хорды, жанындағы әншіні - дирижер бәрін үйлестіріп, өзіне бағындыра білуі тиіс. Дирижер музыкалық сауаты өте жоғары әрі білімді болуы керек. Нота дегеніміз - тұрған бір жансыз таңба ғана. Ал дирижердің міндеті - осы ноталарға, яғни музыкалық шығармаға жан бітіріп, көркемдеп, окестрмен үндестіріп, тыңдарманның жүрегіне жеткізу.

Теориясы: «Түсіну»

Себебін анықта:

Не үшін оркестрге дирижер керек?

Ж: Себебі, оркестрдің бірдей үндесуіне дирижер өте керек.

Неліктен дирижер музыкалық сауатты, білімді болуы шарт?

Ж: Себебі, ол әншіні, хорды, оркестрді өзіне бағындырып, музыкаға жан бітіруі керек және оны көркемдеп үндестіріп тыңдарманның жүрегіне жеткізуі керек.

Таяқша дирижерға не үшін керек?

Ж: Себебі, ритмін көрсету үшін және әр аспаптың қосылатын жерін көрсету үшін.

Теориясы:

«Талдау»

ХІХ ғасырда дирижерлар скрипка смычогының орнына таяқшамен оркестрге қарап көрсететін болған.

ХҮІІІ ғасырда дирижерлар халыққа

қарап тұрып ритмін

ұрып көрсететін болған

Дирижер

Оркестрді басқарушы

(1.Салыстыр,

2. Айырмашылығы неде?

3. Ұқсастығы неде?

4.Тақырыптың басты идеясын жаз деген тапсырмалар болу керек. Немесе 1-3 тапсырмаларды

1. Венн диаграммасын толықтыр.

ХҮІІІ ғасыр ХІХ ғасыр

Тақырыптың басты идеясы неде? Әр ғасырда дирижердің әр түрлі дирижерлауы көрсетілген. Жалғастыр:........

...................................................................................

Қобыз тобы:

Үрмелі аспаптар тобы

Домбыра тобы

Сырнай тобыОркестрдің орналасу тәртібін сызып көрсет. Дирижер деген кім?

Дирижер

Ұрмалы аспаптар тобы

Біліп ал!:

Дирижер - француз сөзі, қазақ тілінде «басқару, бағыт беру» деген мағынаны білдіреді.

Жұмбақты шеше:

Таяқшамен жіңішке сермеп қалса

Сахна толған оркестр әнге басар

Сиқыршы да емес ол, емес жонглер

Ендеше кім, білсең айт, ол - дирижер

Практикасы

1. Сен қалай ойлайсың, дирижердің қабілеті қандай болуы керек?

Халық аспаптар оркестрінің орындауындағы шығармадан үзінді.

Симфониялық оркестрдің орындауындағы шығармадан үзінді.

Тыңдаған шығармалардағы аспаптардың үндерін ажырат. Өз ойыңды жеткіз.

Н.Тлендиевтің «Біз - Отанның ұланымыз» әнін үйренеміз____

1. Туған жердің бөбегіміз

Туған жердің өлеңіміз

Өмірге еркелеп, көңілді өлкеде

Қараймыз келер күнге туған ел!

Отанның ұланы біз жаңа ел

Жолымыз тұр әні нұр қия бел

Өзіңді жырлаймыз, туған ел

.Біз бақыттың түлегіміз

Біз уақыттың жүрегіміз

Гүлдей боп жайнаймыз, бұлбұл боп сайраймыз

Өлкенің бұлағындай ойнаймыз

. Біз - Отанның ұланымыз

Біз - отанның қыранымыз

Өмірге еркелеп, көңілді өлкеде

Қараймыз келер күнге туған ел_______________________________________________________

Қазақтың көне музыкалық аспаптарының жиналуы

(аралас сабақ - 45 минут) 10.12.2015 ж..3 сынып

(асты сызылған курсив сөздердердің орнында оқушы дәптерінде бос орын қалдырылады)

Оң жақ бағандағы тапсырмаларды құрастырушы мұғалімдердің есіне:

«Көпір»

тапсырмалары өткен тақырыптар бойынша жаңа сабақты меңгеруге негіз болатын қайталау тапсырмалары

Оркестдің түрлерін ата.

2. Оркестрді басқарушыны кім деп атайды?

Ж: оркестрді басқарушыны - дирижер деп атайды.

3.Дирижердің қабілеті қандай болуы керек?

Ж: Дирижер музыкалық сауаты өте жоғары әрі білімді болуы керек

Ендеше, бүгінгі сабағымызда көне аспаптарды жинаушы Б.Сарыбаевпен танысамыз.

Теориясы:«Білу»

(тақырып мазмұны бойынша кім?не?

қандай? қалай?нені? қашан?не істеді сияқты сұрақтарға жауап беретін толық ақпарат іріктеліну керек)

Кітаппен жұмыс, тақырып мазмұнын ашу:

Сарыбаев Болат Шамғалиұлы (1927-1984) - көрнекті ғалым, музыка зерттушісі, қазақтың көне ұлттық музыка аспаптарын жинаушы әрі сол аспаптарда орындаушы, ұстаз. Болаттың өнер жолын таңдауына ықпал еткен Құрманғазының шәкірті, ұлы домбырашы Дина Нүрпейісова еді. Ол Ұлы Отан соғысы кезінде біраз уақыт Сарыбаевтар үйінде тұрады. Болаттың музыкалық қабілетін байқаған Дина Нүрпейісова: «Болатжан балам, мына домбыраны сақтап, ойнап үйрен», - деп өзінің домбырасын сыйға тартады. Содан бастап Болаттың серігі домбыра мен музыка болды. 1950 жылы қазіргі Алматы мемлекеттік консерваториясын бітірген.

Теориясы: «Түсіну»

Себебін анықта:

Не үшін Дина Болатқа домбырасын сыйға берді?

Ж: Себебі, Болаттың музыкалық қабілетін байқады.

Неліктен Болат өнер жолын таңдады?

Ж: Себебі, Болаттың өнер жолын таңдауына ықпал еткен Құрманғазының шәкірті, ұлы домбырашы Дина Нүрпейісова болды.

Болат Сарыбаев кім?

Ж: Сарыбаев Болат Шамғалиұлы (1927-1984) - көрнекті ғалым, музыка зерттушісі, қазақтың көне ұлттық музыка аспаптарын жинаушы әрі сол аспаптарда орындаушы, ұстаз

Теориясы:

«Талдау»

(1.Салыстыр,

2. Айырмашылығы неде?

3. Ұқсастығы неде?

4.Тақырыптың басты идеясын жаз деген тапсырмалар болу керек. Немесе 1-3 тапсырмаларды

Көп жылдар бойы қазақ халқында тек домбыра мен қобыз аспабы ғана болған деп есептеліп келді. Ал Болат Шамғалиұлы жиырмадан аса қазақтың көне музыкалық аспаптарын тапты. Б.Сарыбаев 250-ден астам музыка аспаптарын жинап, оларды өзінің үйінде сақтады.Ол 1968 жылы ұлттық музыкалық аспаптардан ансамбль ұйымдастырған.

Шаңқобыз, сыбызғы, сазсырнай, үскірік, тастауық, шертер, жетіген, дабыл, даңғыра, дауылпаз т.б.

Мақал - мәтел :

Орағың өткір болса

Қарың талмайды

Отаның берік болса

Жауың алмайды

Ел ағасыз болмас

Су сағасыз болмас

Отан қадіріне жетпеген

Өз қадіріне жетпес

Өзіңе таныс аспаптардан сөзжұмбақ құрастыр

Қазақтың үш ішекті шертпелі аспабы
Саздан жасалған үрлемелі аспап
Ұрмалы аспап
Үрлемелі аспап
Ұзын түтікті үрмелі аспап, қамыстан жасалған
Ұрмалы аспап, хабаршы
Ұрмалы аспап

Халық күйі «Бозінген»

Орындайтын «Мұрагер» фольклорлық ансамблі.

Ансамбль неге фольклорлық деп аталады?
Күйді тыңдай отырып, көне аспаптарды ата.
Күйде естілген аспап үндерін қандай түспен бояр едің?
Ансамбль қалай аталады?
Жетекшісі кім?
Ансамбль құрамында қандай аспаптар бар?
Ансамбльдің репертуарларында қандай шығармалар бар?

Практикасы

1. Сен қалай ойлайсың, фольклорлық ансамбльде қандай аспаптар болады?

. Өз ойыңды жеткіз.

Н.Алғашбаев «Егемен ел - Қазақстан» әнін үйренеміз____

1. Ата-бабам арман еткен

Егеменді қазақ жерім

Қуанышың көптен күткен

Құтты болсын, дарқан елім

Сен дегенде, қазақстан

Жүректен от лаулап ұшқан

Гүлдей жайнап, құлпыра бер

Егемен ел - Қазақстан

Бүгін міне, таныды әлем

Қазағымның кім екенін

Мақтанышпен мен өзіңді

Ән етемін, жыр етемін

Тексерліді: Б.Мырзахметов

«Отырар сазы» фольклорлық-этнографиялық оркестрі.

(аралас сабақ - 45 минут) 18.12.2015 ж..3 сынып

(асты сызылған курсив сөздердердің орнында оқушы дәптерінде бос орын қалдырылады)

Оң жақ бағандағы тапсырмаларды құрастырушы мұғалімдердің есіне:

«Көпір»

тапсырмалары өткен тақырыптар бойынша жаңа сабақты меңгеруге негіз болатын қайталау тапсырмалары

Ансамбль қалай аталады?

Ж: «Мұрагер» фольклорлық ансамблі

Жетекшісі кім?

Ж: жетекшісі Б.Сарыбаев

Ансамбль құрамында қандай аспаптар бар?

Ж: ансамбль құрамында : шаңқобыз, сыбызғы, сазсырнай, үскірік, тастауық, шертер, жетіген, дабыл, даңғыра, дауылпаз, т.б. аспаптар бар.

Ансамбльдің репертуарларында қандай шығармалар бар?

Ж: Қазақтың халық күйлері мен халық композиторларының күйлері бар.

Ендеше, бүгінгі сабағымыз «Отырар сазы» фольк.этног. оркестрі.

Теориясы:«Білу»

(тақырып мазмұны бойынша кім?не?

қандай? қалай?нені? қашан?не істеді сияқты сұрақтарға жауап беретін толық ақпарат іріктеліну керек)

Кітаппен жұмыс, тақырып мазмұнын ашу:

«Отырар сазы» Қазақ филармониясы жанынан 1980 жылы құрылған. Оның көркемдік жетекшісі әрі бас дирижері Нұрғиса Тілендиев болды. Басында шағын ансамбль ретінде ұйымдастырып, 1982 жылы оркестр санатына көтерген. Қазірде Н.Тлендиев атындағы Қазақтың академиялық фольклорлық-этнографиялық халық аспаптар оркестрі деп аталады. Оркестрдің құрамында домбыра мен қобыздан басқа, қазақтың жетіген, шертер, шаңқобыз, месқобыз, сырнай, сазсырнай, сыбызғы, асатаяқ, дауылпаз, тұяқтас, қоңырау, т.б. музыкалық аспаптары бар. Оркестр фольклорлық туындылармен қатар аңыз, шежіре, күйлер сипатында жазылған Қазақстан композиторларының шығармаларын, кинофильмдер музыкасын да орындайды. Оркестр құрамында 65 өнерпаз қызмет етеді.

Теориясы: «Түсіну»

Себебін анықта:

Не үшін Н.Тілендиев «Отырар сазы» оркестрін ұйымдастырды?

Ж: Себебі, қазақтың көне музыкалық аспаптарын қайта жаңғырту мақсатында.

Неліктен оны фольклорлы-этнографиялық оркестр деп атайды?

Ж: Себебі, Оркестрдің құрамында домбыра мен қобыздан басқа, қазақтың жетіген, шертер, шаңқобыз, месқобыз, сырнай, сазсырнай, сыбызғы, асатаяқ, дауылпаз, тұяқтас, қоңырау, т.б. музыкалық аспаптары бар.

Нұрғиса Тлендиев кім?

Ж: «Отырар сазы» фольклорлық-этнографиялық оркестрінің көркемдік жетекшісі әрі бас дирижері Нұрғиса Тілендиев болды

Теориясы:

«Талдау»

(1.Салыстыр,

2. Айырмашылығы неде?

3. Ұқсастығы неде?

4.Тақырыптың басты идеясын жаз деген тапсырмалар болу керек. Немесе 1-3 тапсырмаларды

Нұрғиса Тілендиев (1925-1998) - дарынды композитор, дирижер және күйші. Туып өскен жері - Алматы облысының Іле ауданы.

Оркестрдің репертуарындағы

халық күйлері - «Кеңес», «Сары өзен», «Сал күрең»,

Халық композиторларының шығармалары -

Тәттімбеттің «Қосбасар», «Саржайлау», «Сылқылдақ»,

«Ерденнің күйі»,

Ықыластың «Қамбар батыры»,

М.Төлебаевтың «Еске алуы»,

Н.Тілендиевтің «Ата толғауы», «Көш керуен»,

К.Күмісбековтың «Қорқыт күйі», «Фараби сазы» және т.б. бар.

Өзіңе таныс аспаптардан сөзжұмбақ құрастыр

Қазақтың үш ішекті шертпелі аспабы
Саздан жасалған үрлемелі аспап
Ұрмалы аспап
Үрлемелі аспап
Ұзын түтікті үрмелі аспап, қамыстан жасалған
Ұрмалы аспап, хабаршы
Ұрмалы аспап

Н.Тілендиев «Ата толғауы», «Көш керуен»

Орындайтын «Отырар сазы» оркестрі

Н.Тілендиевтің әні «Саржайлау»

Жаңылтпаш жаттайық

Бізге жүр, жыр жырлайық

Сізбен бірге бір жырлайық

Баста, бірге жырлайық!

«Отырар сазы» фольклорлық-этнографиялық оркестрін құрған кім?
Композитордың шығармаларын ата.
Тыңдаған және орындаған әндерде ұқсастық бар ма, салыстыр.

Практикасы

1. Сен қалай ойлайсың, фольклорлық ансамбльде қандай аспаптар болады?

. Өз ойыңды жеткіз.

Кел жайлауға

Музыка Ә.Телғозиев сөзі Д.Жанботаев

Келдік, міне, жайлауға, Жайлау жақсы ойнауға

Ағып жатыр балбұлақ, Аршалы сай, қойнауда

Жайлау, жайлау, жасыл тау, Жасыл тауда осынау

Жорға мініп ойналық, Қонаққа кел, досым-ау

Аққуындай даланың, Ақ боз үйі ағаның

Көрген кезде әжемді, Қуанып бір қаламын

Менің атам қырдағы, Бейне батыр жырдағы

Келіп жүр деп жайлауға, Жорға тайын сыйлады

Тексерілді:

Көне аспаптардың жаңғыруы

(аралас сабақ - 45 минут) 24.12.2015 ж..3 сынып

(асты сызылған курсив сөздердердің орнында оқушы дәптерінде бос орын қалдырылады)

Оң жақ бағандағы тапсырмаларды құрастырушы мұғалімдердің есіне:

«Көпір»

тапсырмалары өткен тақырыптар бойынша жаңа сабақты меңгеруге негіз болатын қайталау тапсырмалары

«Отырар сазы» фольклорлық-этнографиялық оркестрін құрған кім?

Ж: «Отырар сазы» Қазақ филармониясы жанынан 1980 жылы құрылған. Оның көркемдік жетекшісі әрі бас дирижері Нұрғиса Тілендиев болды.

Композитордың шығармаларын ата.

Ж: Н.Тілендиевтің «Ата толғауы», «Көш керуен», «Аңсау», «Саржайлау» әні

Н.Тілендиев кім?

Ж: Нұрғиса Тілендиев (1925-1998) - дарынды композитор, дирижер және күйші. Туып өскен жері - Алматы облысының Іле ауданы.

Ендеше, бүгінгі сабағымыз - көне аспаптарға арналады.

Теориясы:«Білу»

(тақырып мазмұны бойынша кім?не?

қандай? қалай?нені? қашан?не істеді сияқты сұрақтарға жауап беретін толық ақпарат іріктеліну керек)

Кітаппен жұмыс, тақырып мазмұнын ашу:

Осы уақытқа дейін қазақтың көне аспаптары музыкалық аспап болып саналмаған. Мысалы, сазсырнай мен үскірікті балалардың ойыншығы ретінде қолданса, асатаяқ бақсылардың құралы болған. Дауылпазды жауға қарсы шапқанда және аңшылық кезінде аң-құстарды үркіту үшін қолданса, дабылмен адамдар бір-біріне хабар беріп отырған. Ал жетіген аспабы мүлде сақталмай, бізге тек бұл аспап туралы аңыз-әңгімелер ғана жеткен. Бүгінде фольклорлық ансамбльде бұл аспаптар музыкалық аспап ретінде жаңаша үнге ие болып, барлығы да өз орнын тапты. Көне музыкалық аспаптар өңделіп, жетілдіріліп, жаңаша түрлері жасап шығарылды.

Теориясы: «Түсіну»

Себебін анықта:

Не үшін Н.Тілендиев «Отырар сазы» оркестрін ұйымдастырды?

Ж: Себебі, қазақтың көне музыкалық аспаптарын қайта жаңғырту мақсатында.

Неліктен оны фольклорлы-этнографиялық оркестр деп атайды?

Нұрғиса Тлендиев кім?

Теориясы:

«Талдау»

(1.Салыстыр,

2. Айырмашылығы неде?

3. Ұқсастығы неде?

4.Тақырыптың басты идеясын жаз деген тапсырмалар болу керек. Немесе 1-3 тапсырмаларды

Есіңе сақта!

Ішекті - шертпелі: домбыра, шертер, жетіген

Ішекті - ыспалы: қобыз.

Үрмелі: сазсырнай, сыбызғы, үскірік, тастауық, т.б.

Ұрмалы: дауылпаз, дабыл, асатаяқ, қоңырау, т.б.

Тілшікті: шаңқобыз.

Жеке орындаудағы аспаптардың үндерін тыңдап, ажырата білу.

Ән-жұмбақ.

Жұмбақты әуеніне қосылып орында.

Шана зырғып желетін

Аққала жасап ойнайтын

Қай мезгіл деп ойлайсың?

Ән-жұмбақтың музыкасын, сөзін жазған кім? Қалай аталады? Анықта.

Өзіңе таныс аспаптардан сөзжұмбақ құрастыр

Қазақтың үш ішекті шертпелі аспабы
Саздан жасалған үрлемелі аспап
Ұрмалы аспап
Үрлемелі аспап
Ұзын түтікті үрмелі аспап, қамыстан жасалған
Ұрмалы аспап, хабаршы
Ұрмалы аспап

Фольклорлық ансамбльдердің дамып жаңғыруына «Сазген» және «Мұрагер» ансамбльдері көп еңбек сіңірді. Қазіргі таңда фольклорлық-этнографиялық ансамбльдер көбеюде. Соның нәтижесінде көне күйлеріміз бен әндеріміз өткен мен бүгінді жалғастырып, жаңарып, жасарып келеді.

Қандай аспап түрлерімен таныстың?
Бұл аспап түрлері қандай музыкалық ұжымда көп орындалады деп ойлайсың?
Суреттегі аспаптарды орындалу түрлеріне қарай топтастыр.

Практикасы

1. Сен қалай ойлайсың, фольклорлық ансамбльде қандай аспаптар болады?

. Өз ойыңды жеткіз.

Қыс қызығы

Музыка И.Нүсіпбаев сөзі Е.Өтетілеуұлы

Аппақ көше, бар дала

Аппақ ойлар, қыраттар

Ақ шатырлы қар қала

Ақ жамылып тұр бақтар

Шаңғы, шана сайла

Конькиіңді байла

Думандатып ойна

Қыс қызығын тойла

Аулада ойнап, шулайды

Қар лақтырып балалар

Сырғанақта зулайды

Шаңғышылар, шаналар

Мұзайдынд қызық көп

Конькишілер жүзді енді

Айқыш-ұйқыш сызық боп

Түсіп жатыр іздері

Тексерілді:

Бүгінгі заман музыкасы

Жаңа заманның жаңаша әуені

(аралас сабақ - 45 минут) 14.01.2016 ж..3 сынып

(асты сызылған курсив сөздердердің орнында оқушы дәптерінде бос орын қалдырылады)

Оң жақ бағандағы тапсырмаларды құрастырушы мұғалімдердің есіне:

«Көпір»

тапсырмалары өткен тақырыптар бойынша жаңа сабақты меңгеруге негіз болатын қайталау тапсырмалары

20-ғасырдың ортасынан бастап Қазақстанда жаңа музыка түрі дүниеге келе бастады. Қазақстанның даму барысында музыканың көптармақты түрлері қалыптасты. Олар: еуропалық орындаушылық және композиторлык шығармашылықтың жаңа дәстүрі, әлемдік музыка (рок. эстрада, джаз, т.б.).

Елімізде эстрада л ық музыка пай да болды.

Эстрадалык музыка - тыңдауға жеңіл, бір ырғақта болып, мазмұны жағынан әртүрлі тақырыпты қамтиды.

Мысалы: Отан,табиғат, махаббат, патриоттық, лирикалық, т.б. Жаңа әнді немесе музыканы халықтың жүрегіне жеткізіп, ел арасына тарататын әнші-орындаушылар болды.

Теориясы:«Білу»

(тақырып мазмұны бойынша кім?не?

қандай? қалай?нені? қашан?не істеді сияқты сұрақтарға жауап беретін толық ақпарат іріктеліну керек)

Кітаппен жұмыс, тақырып мазмұнын ашу:

Жыл сайын республикамызда халықаралықмузыка фестивалі, жас орындаушылар фестивалі ұйымдастырылады.

Балаларға арналған жас таланттар конкурстары өтіп тұрады.

Қазіргі таңда республикалық «Айгөлек» өнерпаздар конкурсы елімізде кеңінен танымал.

Музыка өткенді, бүгін мен болашақты жалғастырушы болып отыр.

Теориясы: «Түсіну»

Себебін анықта:

Не үшін қазақстанның даму барысында музыканың көптармақты түрлері қалыптасты?

Ж: Себебі, еуропалық орындаушылық және композиторлык шығармашылықтың жаңа дәстүрі, әлемдік музыка (рок. эстрада, джаз, т.б.).

Елімізде эстрада л ық музыка пайда болды.

Неліктен эстрадалық музыка тыңдауға жңіл болды?

Ж: Себебі, ол бір ырғақты болып, мазмұны жағынан әртүрлі тақырыпты қамтығандықтан тыңдауға жеңіл болады.

Теориясы:

«Талдау»

(1.Салыстыр,

2. Айырмашылығы неде?

3. Ұқсастығы неде?

4.Тақырыптың басты идеясын жаз деген тапсырмалар болу керек. Немесе 1-3 тапсырмаларды

Скрипка кілті - музыка тілінің кілті. Ол - соль кілті деп те аталады.

Скрипка кілтінің орналасатын «үйі» - музыка сызықтары. Музыкада оны бес сызықдейді. Сызықтөменнен жоғарыға қарай саналады

Скрипка кілті төменнен санағанда екінші сызық музыка сызықтарының сол жағында, жолдың басында орналасады.

Жұмбақты шешейік.

Құлып аузын ашатын да, жабатын да құралмын

Бірақ қазір бұл жерде мен, музыка әлемін ашамын

(скрипка кілті)

«қ»-дан бастап аяқтасаң, бес әріпті думанмын

«Қ» орнына «С» қойсаң, нүктелерді қосамын

(қызық-сызық)

Музыканың жеті дыбысы: ДО, РЕ, МИ, ФА, СОЛЬ, ЛЯ, СИ, ДО.

Роза Бағланова,

танымал әншілерЕрмек Серкебаев,

Бибігүл Төлегенова,

Әлібек Дінішев,

Роза Рымбаева,

Мақпал Жүнісова

белгілі аспапта орындаушыларАйман Мұсаходжаева,

Жәния Әубәкірова,

Гауһар Мырзабекова,

Марат Бисенғалиев,

Қаршыға Ахмедияров,

Айгүл Үлкенбаева

үлкен сахнада өнер көрсетті.

Жаңа заман музыкасы туралы өз ойыңды білдір.
Дәптеріңе үлгі бойынша скрипка кілтін салып үйрен.
Ертегіні өз сөзіңмен әңгімелеп бер.
Тірек сөздер: жігіт, сақина, сиқырлы сандық, сұлу қыз, жол, үңгір.
Музыканың 7 дыбысы туралы аңыз әңгімені айтып бер.

Практикасы

1. Сен қалай ойлайсың, жаңа заман әуені саған ұнайды ма?

. Өз ойыңды жеткіз.

Айгөлек

Музыка Б.Байқадамов Сөзі Н.Баймұхамедов

Көлдей шалқып жас өмір Тасып жатқан шағында

Кемерінен шалықтап Асып жатқан шағында

Ойын ойнап, ән салмай Өсер бала болар ма?

Күміс күлкі көрмей ол Кемеліне толар ма?

Айгөлек-ау, Айгөлек

Айдың жүзі дөңгелек

Айдай толған кезімде

Би билеймін дөңгелеп

Ақыл сөздің ұстасы Ақын болар ұрпақпыз

Өнер, білім, еңбекке Жақын болар ұрпақпыз

Он саусағы майысқан Шебер болар ұрпақпыз

Тұла бойы толған бір Өнер болар ұрпақпыз.

Үйге: 48-51

Тексерілді:

Үрмелі аспаптар оркестрі

(аралас сабақ - 45 минут) 19.01.2016 ж..3 сынып

(асты сызылған курсив сөздердердің орнында оқушы дәптерінде бос орын қалдырылады)

Оң жақ бағандағы тапсырмаларды құрастырушы мұғалімдердің есіне:

«Көпір»

тапсырмалары өткен тақырыптар бойынша жаңа сабақты меңгеруге негіз болатын қайталау тапсырмалары

Жыл сайын республикамызда қандай байқаулар өтіп тұрады?

Ж: республикамызда халықаралық музыка фестивалі, жас орындаушылар фестивалі ұйымдастырылады.

Балаларға арналған қандай байқауды білесің?

Ж: Қазіргі таңда республикалық «Айгөлек» өнерпаздар конкурсы елімізде кеңінен танымал.

Еуропалық орындаушылық, жаңа дәстүр, әлемдік қандай музыка түрін білесің?

Ж: әлемдік музыка - рок. эстрада, джаз, т.б. Елімізде эстрадалық музыка пайда болды.

Ендеше, бүгінгі сабағымыз , Үрмелі аспаптар оркестрі

Теориясы:«Білу»

(тақырып мазмұны бойынша кім?не?

қандай? қалай?нені? қашан?не істеді сияқты сұрақтарға жауап беретін толық ақпарат іріктеліну керек)

Кітаппен жұмыс, тақырып мазмұнын ашу:

Үрмелі музыкалық аспаптар аспаптар оркестрі - ағаштан немесе жезден жасалған үрмелі және соқпалы музыка аспаптарында орындаушылар ұжымы. Үрмелі музыкалық аспаптар оркестрі әр жағдайда - концерт залдарында, ашық далада, марштарда пайдаланылады. Сондай-ақ мәдени-көпшілік, қоғамдық, спорт, салтанатты мейрам-той жиындарын өткізуде кеңінен қолданылады. 1990 жылы Қазақ мемлекеттік филармониясы жанынан үрмелі аспаптар оркестрі құрылып, оның көркемдік жағын Қ.ахметов басқарды.

Теориясы: «Түсіну»

Себебін анықта:

Не үшін қазақстанның даму барысында музыканың көптармақты түрлері қалыптасты?

Ж: Себебі, еуропалық орындаушылық және композиторлык шығармашылықтың жаңа дәстүрі әлемдік музыка қалыптасты.

Неліктен эстрадалық музыка тыңдауға жеңіл болды?

Ж: Себебі, ол бір ырғақты болып, мазмұны жағынан әртүрлі тақырыпты қамтығандықтан тыңдауға жеңіл болады.

Теориясы:

«Талдау»

(1.Салыстыр,

2. Айырмашылығы неде?

3. Ұқсастығы неде?

4.Тақырыптың басты идеясын жаз деген тапсырмалар болу керек. Немесе 1-3 тапсырмаларды

Дыбыстың жазылу белгісі музыкада нота деп аталады.

Жеті нотаның жеті түрлі дыбысына қарай аттарын біліп ал: до, ре, ми, фа, соль, ля, си. Музыка дыбыстарын жазатын арнайы дәптерді - нота дәптері дейді.

Жеті нотаның әрқайсысының орналасатын өз орны бар.

«До» нотасы - музыканың ең бірінші нотасы. Ол төменгі қосымша сызықта жазылады.

Музыкада бес сызықтан басқа қосымша сызықтар бар. Олар бес сызықтың астында

және үстінде орналасады.

Валторна, труба, тромбон, корнет, баритон, бас және контрабас, туба

Жезден жасалған аспаптар

Флейта, гобой, кларнет, фагот, саксафон

Үрмелі аспаптар оркестрі құрамы

Ағаштан жасалған аспаптар20-ғасырда үрмелі музыкалық аспаптар оркестрінің 3 түрі (кіші, орташа, үлкен) қалыптасты. Кейбір үлгілі әскери оркестрде және мемлекеттік үрмелі музыкалық аспаптар оркестрі құрамында 80-100 орындаушыға дейін болады.

Ағаштан жасалған үрмелі музыкалық аспаптарды ата.
Жезден жасалған қандай үрмелі аспаптарды білесің?
Батырлық, ерлік туралы мақал-мәтелдер айт.
Мақал-мәтелдің мағынасын аш.

Болат қайнауда шынығады

Батыр майданда шынығады

Практикасы

1. Сен қалай ойлайсың, үрмелі аспаптар оркестрінің әуені саған ұнайды ма?

. Өз ойыңды жеткіз.

Солдат болам мен ертең

Музыка К.Дүйсекеев Сөзі Ш.Сариев

Гүлдей жайнап, күндей жайнап

Мен ер жетіп толамын

Әжем айтқан, дәу жігіт боп

Ағалардай боламын

Бір, екі, үш! Бойға жинап күш

Шынығамын таңертең

Ағалардай Отанға

Солдат болам мен ертең

Мөлдір таңым, мөлдір жаным

Мен ер жетіп толамын

Атам айтқан, дәу жігіт боп

Ағалардай боламын

Үйге: 52-54

Тексерілді:

Джаз оркестрі

(аралас сабақ - 45 минут) 26.01.2016 ж..3 сынып

(асты сызылған курсив сөздердердің орнында оқушы дәптерінде бос орын қалдырылады)

Оң жақ бағандағы тапсырмаларды құрастырушы мұғалімдердің есіне:

«Көпір»

тапсырмалары өткен тақырыптар бойынша жаңа сабақты меңгеруге негіз болатын қайталау тапсырмалары

Ағаштан жасалған үрмелі музыкалық аспаптарды ата.

Ж: Флейта, гобой, кларнет, фагот, саксафон

Жезден жасалған қандай үрмелі аспаптарды білесің?

Ж: Валторна, труба, тромбон, корнет, баритон, бас және контрабас, туба

Үрмелі аспаптар оркестрі қашан құрылды?

Ж: 1990 жылы Қазақ мемлекеттік филармониясы жанынан үрмелі аспаптар оркестрі құрылып, оның көркемдік жағын Қ.Ахметов басқарды.

Бүгін сабағымыз - Джаз оркестріне арналады.

Теориясы:«Білу»

(тақырып мазмұны бойынша кім?не?

қандай? қалай?нені? қашан?не істеді сияқты сұрақтарға жауап беретін толық ақпарат іріктеліну керек)

Кітаппен жұмыс, тақырып мазмұнын ашу:

Джаз ағылшын сөзі «jazz»- құрамында үрмелі, ұрмалы шулы аспаптар және әншісі бар ансамбль немесе оркестр. 19-20 ғасырлар шегінде еуропалық және африкалық музыканың тоғысуынан пайда болды. Джаз музыкасының түп негізі зәңгілердің (негр( тұрмыс-салт билерімен, еңбек және лирикалық әндерімен астасып жатады. Джаз музыкасындағы көп ырғақтылық, негізгі әуеннің сан рет қайталануы - африкалық халықтар музыкасына тән белгілер.

Теориясы: «Түсіну»

Себебін анықта:

Не үшін африкалық джаз музыкасы ырғақты сан рет қайталайды?

Ж: Себебі, негізгі әуеннің сан рет қайталануы оларға тән белгілер.

Неліктен джаз еуропалық және африкалық музыканың тоғысуынан пайда болды?

Ж: Себебі, Джаз музыкасының түп негізі зәңгілердің (негр( тұрмыс-салт билерімен, еңбек және лирикалық әндерімен астасып жатады

Теориясы:

«Талдау»

(1.Салыстыр,

2. Айырмашылығы неде?

3. Ұқсастығы неде?

4.Тақырыптың басты идеясын жаз деген тапсырмалар болу керек. Немесе 1-3 тапсырмаларды

Үрмелі аспаптар

Оркестрі

Әншісі жоқ

Джаз

Оркестрі

Әншісі бар

Үрмелі, ұрмалы, шулы аспаптар

оркестрДжаз музыкасының алғашқы орталығы - АҚШ-тың Нью-Орлеан қаласы, Мұнда 1910-15 жылдары зәңгілердің үрмелі аспаптар оркестрі ұйымдасып, орындаушылық өнердің өзгеше мәнері қалыптасты.

Халықтық негіз бен дәстүрдің байланысын сақтауға ұмтылады.

Қазіргі заман музыкасы

Классика

Жарнамалық жеңіл музыка

Жаңа көркемдік бейнелеу құралдары

Қазіргі джаз музыкасы екі бағытта өрістеуде.Қазақстанда 1969 жылы Мемлекеттік радио және теледидар жанынан эстрадалық-симфониялық джаз оркестрі құрылды. Кейіннен джаздық «Бумеранг» тобы пайда болды.

«Ре» нотасы бірінші сызықтың астына жазылады.

Жұмбақты шеш.

Бес жолмен жүреді

Бар әуенді біледі

Браун Джеймс «Би джаз» . орындайтын «Капуччино бэнд» (алматылық топ).

Джаз музыкасы дегеніміз не№

Джаз оркестрінің құрамында қандай аспаптар бар№

Қазақстанда джаз музыкасын орындайтын топтардың атауларын анықта.

Практикасы

1. Сен қалай ойлайсың, джаз оркестрінің әуені саған ұнайды ма?

Өз ойыңды жеткіз.

Мектеп полькасы

Музыка И.Нүсіпбаев Сөзі Т.Молдағалиев

Біз - бейбіт ел ұланы

Өнер-білім - ұраны

Алдымыздан жақсы арман

Күлім қағып тұрады

Біз - батыр ел жастары

Бақыт алға бастады

Тербетіліп алтын дән

Теңіздейін толқыған

Даламызда тасқындап

Еңбек күйі шалқыған

Күш-қайраты қаулаған

Келешекке арналған

Алтын айдың төрінде

Көгілдір ту қадаған.

Үйге: 55-56

Тексерілді:

загрузить