- Преподавателю
- Математика
- Пространственные фигуры текст (5 класс)
Пространственные фигуры текст (5 класс)
Раздел | Математика |
Класс | 5 класс |
Тип | Презентации |
Автор | Huseynzade G.A. |
Дата | 19.12.2014 |
Формат | docx |
Изображения | Есть |
Fəza fiqurları
HəndəsəSalam, bu günkü mövzumuz həndəsə elminin bir sahəsi olan Fəza fiqurlarırdır. Həndəsə tarixi insan mədəniyyəti tarixi qədər qədim olan elmdir. Başqa elmlər kimi həndəsə elmi də insanların ehtiyac, tələbat və zəhməti nəticəsində meydana gəlmiş və inkişaf etmişdir. Həndəsə 2 hissəyə ayrılır. Planimetriyada müstəvi üzərində olan fiqurların xassələri öyrənildiyi halda, streometriyada fəza fiqurlarının xassələri öyrənilir.
Planİmetriya
sTEREOMETRİYA
Biz fəza fiqurları ilə aşağı sinifdən tanış olmuşuq. Gəlin qısa olaraq öyrəndiklərimizi yada salaq. Tanıdığımız fiqurlar 2 növə ayrılır.
1)Müstəvi fiqurları
2) Fəza fiqurları
Müstəvi fiqurlarını Misal Kvadrat, Düzbucaqlı, Dairə, Üçbucaq göstərmək olar.
Müstəvi fiqurları bütün nöqtələri müstəvi üzərində yerləşir. Bir müstəvinin nöqtələridir. Məsələn Vərəqin hamar səthi, stolun üstü. (Bunların iki ölçüsü var ,eni və uzunluğu)
uzunluq
Vərəqin hamar səthi Stolun üstü
en
en
uzunluq
Bəs bu sadaladığımız fiqurları əldə tuta bilərikmi?
- Xeyr. Müstəvi fiqurlarını əldə tutmaq mümkün deyil.
Çünki,Əlimizdə tutduğumuz istənilən fiqurun üçölçüsü var.
Məsələn
Piramida , Kürə, Kub, Konus, Prizma
Biz müstəvi fiqurlarını fəza fiqurları üzərində görə bilərik.
Fəza fiqurlarının 3 ölçüsü var. Düzbucaqlı prizmanın bir növü olan kub haqqında danışaq.Şəkildə gördüyünüz təsvir kubun modelidir. (en,uzunluq və hündürlük) .Kubun üzləri diqqət etsəniz görərsiniz ki, onlar kvadrat fiqurlardır /video1(kub) /
Düzbucaqlı prizmanın iki paralel üzü onun üst və alt oturacaqlarıdır.Digər üzlər isə yan üzlərdir.
Kub(Düzbucaqlı prizma)
Üst oturacaq
Alt oturacaq
Prizma oturacaq çoxbucaqlısı ilə adlandırılır.
Fəza fiqurlarını öyrənərkən biz yeni anlayışlarla tanış oluruq . Hər bir fəza fiqurunun təpələri tilləri və yan üzləri var. Gördüyünüz fiqur düzbucaqlı prizmadır. (video(kub) tepe- ekranda gedə-gedə izah edilir.)
İndi isə belə bir sual yaranır. Prizmanın təpələrin sayını necə tapmaq olar? (03:50)
Əgər oturacaq çoxbucaqlısı üçbucaqdırsa ,onda prizmanin 6 tepesi olacaq. Burada şəkil olsun
Əgər oturacaq çoxbucaqlısı dördbucaqlıdırsa ,onda prizmanin 8tepesi olacaq. Burada şəkil olsun
- Təpələrin sayını oturacaq çoxbucaqlısına əsasən təyin edirik. Prizmanın oturacaqları üçbucaq olduğundan 2x3=6 təpə vardır.
04:43 Eyni qanunauyğunluqa əsasən biz digər prizmaları da adlandıra bilərik.
(Düzbucaqlı Paralelepiped)
Buradan belə nəticəyə gəldikki, (04;44) // video prizma-yan üz//Bəs prizmanın yan üzlərinin sayını necə tapmaq olar?
06:40 Piramida yan tərəfləri ortaq təpəli üçbucaqlardır.gördüyünüz model üzərində təpələri tilləri üzləri qeyd edək.buradaki video deyisdirilib //video piramida-tepe2 //qoyulsun.
-Bunun üçün də yenə də prizmanın oturacaq çoxbucaqlısını bilmək lazımdır. Prizmanın yan üzlərinin sayı oturacaq çoxbucaqlısının tərəflərinin sayına bərabərdir.
Məsələn üçbucaqlı prizmanın oturacaq çoxbucaqlısı üçbucaq olduğundan yan üzlərinin sayı 3 -ə bərabərdir.
Eyler düsturu
Ümumiyyətlə təpə,til və üzlərin sayı arasında əlaqə vardır. Bu əlaqə Eyler düsturu ilə ifadə olunur.
Təpələrin sayı + Üzlərin sayı = Tillərin sayı + 2
Bunlardan ikisi məlum olduqda digərini bu düstur vasitəsilə təyin etmək olar. Məsələn üçbucaqlı prizmanın üzlərinin , təpələrinin sayı məlum olduqda tillərinin sayını tapa bilərik.
6 + 5 = Tillərinin sayı + 2
Tillərinin sayı = 9
Adı
Üzləri
Təpəsi
Tili
Üçbucaqlı prizma
5
6
9
Fəza fiqurlarından biri də piramidadir. Piramida oturacağı istənilən çoxbucaqlı olan fəza fiqurudur. Piramidaya nümunə dünyanın yeddi möcüzəsindən biri olan Misir piramidalarıdır./video(piramida)tepe/
Gördüyünüz kimi piramidanın yan üzləri ortaq təpəli üçbucaqlardır.Piramida da oturacaq çoxbucaqlısı ilə adlandırılır.
Üçbucaqlı piramida Dördbucaqlı piramida Beşbucaqlı piramida
İndi isə gəlin fəza fiqurlarının açılış şəklini araşdıraq.
1.Paralelepiped
Artıq bilirik ki, paralelepipedin 6 müstəvisi var. Videoya baxaq. Gördüyünüz kimi paralelepiped bu formada açılır.Əgər paralelepiped modeli yaratmaq istəyiriksə, videodakı açılış formasında kağızı kəssək onları göstərilən qaydaya əsasən bitişdirməklə istədiyimiz nəticəni əldə edə bilərik. /video2(kub)acilis/
Kubun ( Düzbucaqlı paralelepipedin) müxtəlif açılış formaları
Eyni qaydada biz piramidanın açılışına əsasən onun modelini hazırlaya bilərik.
/ videopiramida(acilis)/
Beləliklə , bugün siz öyrəndiniz ki, ətrafımızda olan hər bir obyektin 3 ölçüsü var.
Bununla yanaşı fiqurların təpələrinin, üzlərinin və tillərinin sayının tapılma qaydası və əlaqə düsturu ilə tanış oldunuz. Videoları izləməklə fəza fiqurların açılış formalarını tədqiq etdiniz. Artiq siz kubun , piramidanın , prizmanın modelini hazırlaya bilərsiniz.
İndi isə tapşırıqları həll etməklə öyrəndiklərimizi möhkəmləndirək.
Tapşırıq №1
Adı
Üzləri
Təpəsi
Tili
Düzbucaqlı prizma
12
Beşbucaqlı prizma
7
Altıbucaqlı prizma
12
Tapşırıq №2
Fiqurun adı və şəkli
Üzlərin şəkli
Üçbucaqlı prizma
Dördbucaqlı prizma
Altıbucaqlı prizma
Tapşırıq №3
Fiqurun açılış şəklini çək və qeyd olunmuş ölçülərini üzərində qeyd et.
c
a