Разработка урока по казахской литературе на тему: Т. Молдағалиев «Бауырлар» өлеңі

Пәні:әдебиет

класс:

күні:

«БЕКІТЕМІН»

Оқу ісінің меңгерушісі

Тақырып

Т.Молдағалиев «Бауырлар» өлеңі

1 сағат

Мақсаты

Т.Молдағалиев жайында мағлұмат сұрай отырып,оқушыларға тақрыпты ашу, талдай түсіндіру. Рухани ойлау сөйлеу қабілеттерін арттыру.Өз махаббаттарын күллі тіршілікке, болмысқа бағыттай алудың мән-мағынасын түсіндіру.Жаныңда жүрген адамдарға деген сүйіспеншілітерін дамыту.

Күтілетін нәтиже

Танымдық қызығушылығын, шығармашылық, ой - талдауға бейімділігін, өзіндік сын, көз - қарасын дамыту.Оқушының жеке қабілеті мен әлеуметтік белсенділігінің дамуына жол ашу, шығармашылық пен айналыса білетін тұлға қалыптастырылады.
Ел тарихын, әдебиетін білуге, оны құрметтеуге, ұлылардың даналық сөздерінен өнеге алуға, адамгершілікке, адалдыққа, имандылыққа, ізгілікке, ар мен жантазалығын жоғары қоя білуге тәрбие ленеді.

Кезеңдері

Мұғалім әрекеті

Оқушы әрекеті

бағалау

ресурстар

Ұйымдастыру

(2мин)

Үш топқа бөлінеді.

Сабақ кезінде белсенділік танытады.

Парақшалар

Қызығушылықты ояту

(3мин)

Т.Молдағалиевтің суретін көрсету арқылы мағлұмат сұралады.Картадан туған жерін көрсету керектігі айтылады.

Өткенге шолу,оқушының ізденгенін білу мақсатында жазушы жайында «Семантикалық карта» толтырылады

слайдттар

Мағынаны тану

(35 мин)

Туыс Тумалас

Ағайын қандас

«Бауырлар» өлеңін мәнерлеп оқыту.

Тұманбай ақын айтқан бауырлар кімдер екен?

Өзге елде тұратын қандас-бауырларымыз жайында (саны,мекені) интернеттен іздеу арқылы,картамен жұмыс жасайды.

І топ.Өлеңді сатылай кешенді талдайды.

ІІ топ.Өлең мазмұнына «сұрақ-жауап» құрастырады.

ІІІ топ.Тақырыпқа сай эссе жазады.

Топтастыру әдісі бойынша саралап айтылады.

-Өзге елде тұратын қандастар.

АКТ қолданылады.Қандастар жайында мәліметерді интернеттен ізделеді.

Тақырыптың мазмұнын аша отырып,әр топ тапсырмалары бойынша жұмыс жасайды.Постер арқылы бауырларын суреттейді.

Өзін-өзі бағалау.

Оқулық,

ватман, маркер

слайдттар

Рефлексия

(5 мин)

Синкуэн.

1.Зат есім-бауырлар

2.Сын есім-тату,ұйымшыл.

3.Етістік---көшеді,келеді,орналасады.

4.Сөз тіркесі----Өзге елге кеткен қандастар.

5.Зат есімнің синонимі-тумалар

Синкуэн жасайды.

Т.Молдағалиевтің сөзіне жазылған ән шырқайды.

Парақша-

лар

Үйге тапсырма

«Бауырлар» өлеңін жаттау.

Іздену жұмыстары жүргізіледі.

Жиынтықбаға

дәптер

Мектепке дейінгі шағын орталығы мен гимназия сыныптары бар

№8 жалпы білім беру орта мектебі

Ашық сабақ

Тақырыбы: Т.Молдағалиев «Бауырлар» өлеңі

Дайындаған:Ахметова А.

Пәні:әдебиет

класс:

күні:

«БЕКІТЕМІН»

Оқу ісінің меңгерушісі

Тақырып

Ф.Оңғарсынова «Оюлар» өлеңі

1 сағат

Мақсаты

Ф.Оңғарсынованың өмірі мен шығармашылығы жайлы мәлімет беру. Өлеңнің мазмұнын меңгерте отырып, идеясын ашу. Қазақтың дәстүрлі қолөнері мен сөз өнері айшықтары арасындағы байланыстарын, ақынның қазақтың ұлттық қолөнері, халық дәстүріне деген құрметі мен сезімін, өлеңдегі бейнелі сөз қолданыстарды таныту.

Күтілетін нәтиже

Танымдық қызығушылығын, шығармашылық, ой - талдауға бейімділігін, өзіндік сын, көз - қарасын дамыту.Оқушының жеке қабілеті мен әлеуметтік белсенділігінің дамуына жол ашу, шығармашылық пен айналыса білетін тұлға қалыптастырылады.
Ой және қол еңбегін жасату арқылы ізденімпаздыққа, еңбексүйгіштікке баулу.Ұлттық қолөнердің баға жетпес байлық екендігін ұғындырып, халықтық дәстүрді қастерлеуге тәрбиеленеді.

Кезеңдері

Мұғалім әрекеті

Оқушы әрекеті

бағалау

ресурстар

Ұйымдастыру

(2мин)

Ою аттары жазылған қағаздарды таңдау арқылы үш топқа бөлінеді.

Сабақ кезінде белсенділік танытады.

Парақшалар

Қызығушылықты ояту

(3мин)

М.Мақатаевтің «Фаризажан » әні қойылады.Кімге қатысы бар екендігі сұралады.

Ән тыңдалады.Ф.Оңғарсыноваға арналған ән екендігі айтылады.

слайдттар

Мағынаны тану

(35 мин)

Ф.Оңғарсынова жайында мәліметтер таратылады.

Өрнек қию

Сурет салу оюлау

Өлең оқылады.

Қошқар мүйіз Қосмүйіз

Арқар мүйіз Сыңармүйіз

Қошқармүйіз жайында мәлімет сұралып,толықтырылады.

Сонымен қатар қазақтың қолөнер бұйымдары Ресейге танымал емес ,1868 жылы Париждегі дүниежүзілік көрмеге қойылғандығын айту.

Сергіту сәті.

«Киіз басу» ойыны ойналады.

І топ.

1.Өлең құрылысына талдау жасайды.

2.Кейіптеу табады.

3.Желбау дегенімін не? (интернетпен жұмыс)

ІІ топ.

1.«Әже» тақырыбына ой толғау.

2.Эпитет табады.

3.Басқұр дегеніміз не? (интернетпен жұмыс)

ІІІ топ.

1.Р-оқушы

А-көпшілік

Ф-хат

Т-Фариза

2.Теңеу табады.

3.Текемет,тұскиіз деген не?

(интернетпен жұмыс)

Оқыған мәліметтері бойынша түсінігін айтады.Бір-біріне сұрақ қойып,бір сәтте жауап алынады.

Топтастыру әдісі бойынша жұмыс жасалады.

Сұрақ-жауап арқылы өлең талданады.

Қошқар мүйіз - қазақтың ұлттық оюының бір түрі (түсінік теру).

Сұраққа-жауап беріледі.Оюларды жабыстыру арқылы текемет басылып шығады.

Тақырыптың мазмұнын аша отырып,әр топ тапсырмалары бойынша жұмыс жасайды.Постер арқылы қорғайды.

А) Өлеңнің бір шумағын өлең құрылысына қарай талдау.
Түрін-ай\\ текеметтің!\\Асыл қандай!
Үңілдім\\ үнсіз ғана\\ басымды алмай.
«Келе ғой,\\ қошақаным,\\ өзіме!» деп,
Әжем кеп\\ сипағандай\\ шашымнан жай.
4 тармақты, 1 шумақ, 3 бунақты, 11 буынды, қара өлең ұйқасы.
АКТ қолданылады.

Ә) Өлеңдегі троп түрлері:
Күрделі теңеулер:
... "Келе ғой, қошақаным, өзіме!"-деп,
Әжем кеп сипағандай шашыма жай;
Тұрғандай ана - көңіл тербеп мені;
Әжемнің көзіндей бұл оюларды;
құлағыма аңсатқан үн;
Әжемнің оюындай, жыр-өрнегім...
Кейіптеу: Жан бітіп жайраңдады жан-жағымнан ,
Қазақтың қошқармүйіз өрнектері.
Эпитет: тарамысты саусақтарын; шебер көп бұл заманда кілең керім; балғын шақтың; мөлдір шық.

Б) БАСҚҰР - киіз үйдің ішін сәндеу үшін керегелерінің басын айналдыра орап (байлайтын) таңатын өрнектелген жалпақ бау.

ЖЕЛБАУ - киіз үйдің шаңырағын қатты жел аударып кетпес үшін шаңырақтан төмен бастыруға пайдаланылатын өрнектелген төгілме шашақты бау.

Тұс киіз, түс киіз - бөлме қабырғасын сәндеуге арналған қазақ халқыныңұлттық жиһазы. Көбінесе төсектің тұсына ұсталатын болғандықтан «тұс киіз» аталған.

Өзін-өзі бағалау.

Оқулық,

ватман, маркер

слайдттар

Рефлексия

(5 мин)

Түрлі түсті қағаздарды беру арқылы ою ойдырылады.

Қорытынды сөз.

Түс киізге жайнатып түсіріпті - ау,
Туған жердің жайнатып жасыл кезін.
Балам туған даласын ұмытпасын,
Деп тұсыма анашым кетті ме іліп?

Т.Молдағалиев

Ою ойып,өз постерлерін әсемдейді.

Парақша-

лар

Үйге тапсырма

«Оюлар» өлеңін жаттау.

М.Шаханов жайында мәліметтер жинақтау.

Іздену жұмыстары жүргізіледі.

Жиынтықбаға

дәптер

Мектепке дейінгі шағын орталығы мен гимназия сыныптары бар

№8 жалпы білім беру орта мектебі

Ашық сабақ

Тақырыбы: Ф.Оңғарсынова «Оюлар» өлеңі

Дайындаған:Ахметова А.

Пәні:әдебиет

класс:

күні:

«БЕКІТЕМІН»

Оқу ісінің меңгерушісі

Тақырып

М.Шаханов «Нарынқұм зауалы» позмасы

1 сағат

Мақсаты

Өлеңнің идеясы мен мазмұны ашылады.Атадан балаға мирас болып отырған ел тарихының баға жетпес мұра екендігі ұғындырылады. Оқушыларды адамгершілікке,адалдыққа, елін,жерін,

Отанын сүйе білетін азамат болуға тәрбиеленеді.

Күтілетін нәтиже

Жан-жақты болуға,ойын еркін айтуға ,тіл байлығын арттыруға ,шығармашылық ізденісін дамытуға, мәнерлеп оқу дағдысын үйренеді.

Кезеңдері

Мұғалім әрекеті

Оқушы әрекеті

бағалау

ресурстар

Ұйымдастыру

(2мин)

М.Шахановтың суреті көрсетіледі.

Сабақ кезінде белсенділік танытады.

Қызығушылықты ояту

(3мин)

Топтастыру пайдалану.

ақын депутат

асыл жар адал дос

Топтастыру толтырылады.

Мағынаны тану

(35 мин)

«Болжау» стратегиясын пайдалану.

1.Мұхтар атаның айтып отырғаны кім ақын?

2.Ақынның көңілі неге жабырқаулы?

3.Түс шындыққа жанасты ма?

4.Баймағанбет қандай сый берді?

5.Баласы қандай ерлік көрсетті деп ойлайсыздар?

6.Әкесі Махамбетті неге жек көрді.

7.Қорлықтан баласын қалай құтқарды деп ойлайсыз?

Махамбетті өлтіруге қатысқан адамдар-Ықылас Төеев,Жүсіп Өтеулин,Жаңаберген Боздақов,Төрежан Тұрымов,Мұса Нұралин.Басын шапқан-Жүсіп Өтеулин.

Махамбеттің бас сүйегі,кім өлтіргендігі айтылады.

Ноэль Шаяхметовтың мүрдені қазып,алғашқы бас сүйегіне қарай отырып мүсін жасалғандығы айтылады.

Махамбеттің бейітін тапқан Құрақ аға туралы дерек беріледі.

Картаны пайдалану.Нарынқұмды,

Қараойдағы бейітті көрсету.

Дискіден бөліп-бөліп өлең оқылады.Оқушылар жұптарына сұрақ қою арқылы талданады.

-Махамбет

-Жаман түс көрді

-Ия

-Шапан

-Махамбеттің басын алып келді.

-Әйелі Махамбетке ғашық болған.

-Шың басына шығарып атты.

Түртіп алып отырылады.

Өзін-өзі бағалау.

Слайдттар

Постермен жұмыс

Дәптермен жұмыс

Рефлексия

(5 мин)

Сөздікпен жұмыс

Зұлымдық- имансыздық, қиянат жасау, кісі ақысын жеу, қастық іс-әрекет

Пасық (араб. фасик) - абыройсыз, арсыз, адамшылықтан безген

Шомбал-шымыр денелі

Әдіптелген-әдемілеген,көркемдеген.

Жазу жұмысы.

Парақша-

лар

Үйге тапсырма

Шығарманың мазмұны.

Махамбет туралы тың дерек жинақтау.

Іздену жұмыстары жүргізіледі.

Жиынтықбаға

дәптер

Мектепке дейінгі шағын орталығы мен гимназия сыныптары бар

№8 жалпы білім беру орта мектебі

Ашық сабақ

Тақырыбы: М.Шаханов «Нарынқұм зауалы» поэмасы

Пәні:әдебиет

класс:

күні:

«БЕКІТЕМІН»

Оқу ісінің меңгерушісі

Тақырып

М.Шаханов «Нарынқұм зауалы» поэмасы

Кейіпкерге мінездеме

2 сағат

Мақсаты

Шығарманың басты кейіпкері -Махамбетке талдау жасалады.Махамбеттің ірі тұлға екендігі танытылады.

Күтілетін нәтиже

Ойын еркін жеткізуге үйренеді.Шығармашлық ізденіске дағдыланады.

Кезеңдері

Мұғалім әрекеті

Оқушы әрекеті

бағалау

ресурстар

Ұйымдастыру

(2мин)

Үш топқа бөлінеді.

Сабақ кезінде белсенділік танытады.

Парақшалар

Қызығушылықты ояту

(3мин)

Кластер пайдалану.

Өткенге шолу,оқушының ізденгенін білу мақсатында жазушы жайында «Кластер» толтырылады

слайдттар

Мағынаны тану

(35 мин)

Үш бұрыш лақтыру арқылы топтар тапсырмаларын алады.

1.Суреттеу (Шығарманың қысқаша мазмұнына тоқталу)

2.Салыстыру ( Өзге ұқсас шығармамен салыстыра суреттеу)

3.Зерттеу (Ғаламтормен жұмыс.Махамбетті зерттеген кімдер? Мәліметтердің шындығына көз жеткізу.)

АКТ жұмыс.Мына сөздердің синонимін табу.

1.Батыр,герой,hero

2.Ақын,поэт.poet

3.Күйші,домбрист, dombra player

Махамбеттің түс көргендігі, қастандықпен өлтірілгендігі айтылады.

М.Шахановтың «Отырары» немесе Т.Әлімқұловтың «Қараой» әңгімесімен салыстырылып,ұқсастығы мен айырмашылғы айтылады.

Ғаламтордан іздеу арқылы тың мәліметтер жеткізеді.

Өзін-өзі бағалау.

Оқулық,

ватман, маркер

слайдттар

Рефлексия

(5 мин)

Махамбеттің суретін немесе соған қатысты сурет салған суретшілерді сұрау арқылы оқушылар суретпен қорғайды.

Суретшілерді айта отырып,постерге тездетіп суреттер салынады.

Парақша-

лар

Үйге тапсырма

"Елім деп өткен есіл ер"

тақырыбына

10 минуттық эссе жазу.

Шығармашылық жұмыстар жүргізіледі.

Жиынтықбаға

дәптер

Мектепке дейінгі шағын орталығы мен гимназия сыныптары бар

№8 жалпы білім беру орта мектебі

Ашық сабақ

Тақырыбы: Кейіпкерге мінездеме

Дайындаған:Ахметова А.