Шығыс шынары Әзиза Нұрмаханова

№49 орта мектеп

Оқушылардың оқу жетістіктерін сырттай бағалау

4 «А» сынып жетекшісі Биманва Дариға

TIMSS халықаралық зерттеуінің тапсырмалары

Математикалық бағыт

4 сынып

1-мысал. Футбол ойынындакоманда жеңіс үшін 3 ұпай, тең түскен жағдайда 1 ұпай, жеңіліс тапқан жағдайда 0 ұпай алады. Зеландия командасында 11 ұпай бар. Зеландия командасы ең аз дегенде неше ойын ойнауы мүмкін?

Жауабы:5

Берілген тапсырма жетік деңгейдің ашық түрдегі тапсырмасы. Оқушылар натурал сандарға есептеу амалдарын қолдануды талап ететін көпадымды сандық есепті шығаруы қажет. Таныс спорттық жағдаятқа берілген бұл тапсырма стандарттық емес есеп болып табылады, сандар туралы біліммен қатар дамыған логикалық ойлау қабілетін қажет етеді.

2-мысал. «Геометриялық фигуралар және өлшеулер» мазмұндық бөлімі:

Кестеде А және В фигуралары туралы бірнеше тұжырым келтірілген. Берілген тұжырымдардың тура немесе тура еместігін көрсету үшін сәйкесті торға Х белгісін қойыңдар:

Тұжырым

Дұрыс

Дұрыс емес

А және В фигураларының екеуініңде квадрат болып табылатын жақтары бар

Х

А жәре В фигураларының жақтарының саны бірдей.

Х

А фигурасының барлық бұрыштары тік.

Х

А фигурасына қарағанда В фигурасының қырлары көп

Х

В фигурасының кейбір қырлары иілген

Х

Тапсырманың мазмұны геометриялық денелердің қасиеттері туралы білімдерін тексеруге ғана емес, сонымен қатар кеңістік фигуралардың проекциялық бейнесін оқи білуге құрылған тапсырма мазмұны қазақстандық бастауыш мектептің оқу бағдарламасында қарастырылмаған. Тапсырманы орындау күрделілігі логикалық пайымдауды қажет ететіндігінде.

3-мысал. Дұрыс жауапты таңдауға берілген қиындығы жоғары деңгейлі оқу танымдық пайымдау түріне құрылған бұл тапсырма диаграммада көрсетілген деректерді өзінше түсінуді және пайдалануды қажет етеді.

«Мәліметтерді беру» мазмұндық бөлімі:

Диаграммада Сосновой мектебінің әрбір сыныбындағы оқушылар саны көрсетілген.

Сосновой мектебіндегі әрбір сынып бөлмесі 30 оқушыға есептелген. Мектеп тағы ең көп дегенде неше оқушы қабылдай алады ?

А) 20 В) 25 С) 30 D) *35

Оқушыларға тапсырманы және графикті оқу, графтағы ақпаратты пайдалану жоспарын жасақтау қажеттілігіне байланысты берілген тапсырманы шешу көпсатылы болып табылады.

Тапсырмада «Мәліметтерді беру» бөлімі тақырыбының аясында оқылатын материал келтірілген. Мәліметтермен жұмыс тек 5-6 сыныптың оқу бағдарламаларына ғана енгізілген.

4-мысал. Поезд Руднидан таңғы 8 сағ 45 минутта қозғалған. Ол Барковоға 2 сағат және 18 минут өткеннен кейін келді. Поезд Барковоға қандай уақытта келді?

А) 11 сағ 15 мин; В) 11 сағ 13 мин; С) *11 сағ 03 мин

D) 11 сағ 53 мин.

Қиындығы жоғары жабық түрдегі тапсырма нақты өмірлік жағдаятқа байланысты уақыттың өлшем бірліктері туралы білімді пайдалануға құрылған .

5-мысал. «Геометриялық фигуралар және өлшеулер» бөліміндегі «Қолдану» аясының тапсырмасы тек симметрия түсінігіне ғана баға беріп қоймайды, сонымен қатар берілген фигураны сала білуі, симметрия осін жүргізе білуі бағаланады:

Жұлдыз бір фигура салуы керек. Бұл фигураның 5 қабырғасы, бір симметрия осі болуы қажет. Жұлдыз фигураны сала бастады. Жұлдыздың фигурасын салып аяқта.

Қиындығы жоғары бұл тапсырма Қазақстанның бастауыш сыныптарында оқылмайтын материалға құрылған. Оқушылар 5 қабырғасы және 1 симметрия осі бар фигура салған және симметрия осінен ±2 мм радиуста жаңа төбені бейнелеген.

6-мысал. «Геометриялық фигуралар және өлшеулер» бөліміндегі жабық түрдегі тапсырмасы. 4 сынып оқушыларына үшөлшемді кеңістіктегі фигураларды елестете алу және онда жасырылған қорапшалар санын таба білу қажет.

Анна бөлменің бұрышына қорапшалар жинай бастады. Қорапшалардың өлшемдері бірдей. Ол неше қорапша пайдаланды?

А) 25 В) 19 С) *18 D) 13

Тапсырма кеңістіктік көре білу мен елестете алуға сүйене отырып тік бұрышты параллелепипедтің көлемін білуге және өз бетінше тұжырым жасауға негізделген.

Геометриялық білімдері болмаса да тәжірибеге сүйене отырып, сонымен қатар фигура көлемін оны құрап тұрған бірдей заттардың санына байланысты анықтап білулері оқушылардың жартысынан көбінің бұл тапсырманы дұрыс орындауына мүмкіндік берді. «Жазықтықта және кеңістікте фигураларды бейнелеу» тақырыбы Қазақстанның бастауыш мектебінің оқу бағдарламасына енгізілмеген, тек 6 сыныпта ғана қарастырылады.

7-мысал. Дамир алғашқыда 4,8 км машинамен, сосын 1,5 км автобуспен жүрді. Дамир қандай жол жнүрді?

А) *6,3 км; В) 5,8 км; С) 5,13 км; D) 4,95 км

Оқу танымдық қолдану әрекетінің жабық тапсырмасы. Оқушылардың есеп шығару үшін ондық бөлшек туралы түсініктері болуы керек және оларды жазып, қосып білулері қажет.

«Ондық бөлшектер» тақырыбының 5-, 6-сыныптарда оқылатындығына қарамастан қазақстандық 4-сынып оқушыларының жартысынан көбі бұл тапсырманы дұрыс орындай білді.

8-мысал. «Мәліметтерді беру» мазмұндық бөлімі:

Мектеп директоры мектебінің оқушыларынан олардың сүйікті пәніне қатысты жауап алды.Дөңгелек диаграммада 5 пәннің әрқайсысының қанша оқушыға ұнайтындығы көрсетілген.

Бағанды диаграмманың қайсысында дөңгелек диаграммадағы деректер көрсетілген?

Жауап: С

«Мәліметтерді беру» бөлімінің «Ойлау» оқу-танымдық әрекетінің қиындығы орташа тест тапсырмасы бастауыш мектептің оқу бағдарламасына сәйкес келмейді, 5-6 сыныптың оқулықтарында келтірілген.

9-мысал. «Мәліметтерді беру» мазмұндық бөлімі:

Дима достарынан олардың сүйікті түстері жөнінде сұрады. Алынған деректерді келесі кестеде көрсетті:

Сүйікті түс

Достарының саны

Қызыл

Жасыл

Көк

Сары

4

2

6

7

Сосын Дима бұл деректерді бағанды диаграммада бейнелей бастады. Диаграмманың салынуын аяқта.

Оқу танымдық қолдану әрекетінің қиындығы төмен тапсырмасыерікті құрастырмалы жауапқа негізделген.

Төртінші сынып оқушыларына қарапайым бағанды диаграммалар және таблицалар түрінде берілген ақпараттарды оқи білуі және базалық математикалық білімдерін көрсете білулері қажет.

10-тапсырма.«Ойлау» бөліміне арналған тапсырма:

Мұғалiм Дастанға кестеберіп, кестеде дұрыс деректер бейнеленген диаграмманы көрсетуін сұрады.

Ол төменде көрсетілген диаграммалардың қайсысын таңдау керек?

Аты-жөнія

Жинаған қаржысы

Сара

22 зеда

Пётр

15 зедов

Зарина

17 зедов

Куралай

10 зедов

Ғылыми-жаратылыстану бағыты

4 сынып

1-мысал. «Биология» мазмұнды бөлімінің жетік деңгейдегі тапсырмасы:

Суретте гүлдеп жатқан өсімдік бейнеленген.

1

2

3

4

Осы өсімдіктің бөлімдері санмен көрсетілген. Төмендегі кестеге өсімдіктің әрбір бөлігін,бөлігінің атқаратын қызметін жаз.

№

Өсімдіктің бөліктерінің атауы

Өсімдіктің бөліктерінің қызметі

1

Гүл

Тұқым шығарады

2

Сабақ

Суды және қоректік заттарды өткізеді

3

Жапырақ

Қоректік заттарды шыгарады

4

Түбір

Суды,минералды және қоректік заттарды топырақтан өткізеді

Тапсырма еркін жауапты, білімді-танымдық түрде корсетілген Білім.Бұл тапсырма қиын,оқушыларға өсімдіктің құрамын және әр қайсысының қызметін анықтап,сипаттау керек.

2-мысал. «Физикалық ғылымдар» бөлімінен жетік деңгейдегі тапсырма:

Балжанда 2 тұрақты магнит (А және В) пен бірдей 2 темір шеге бар. Ол А магнитін, шеге магнитке тартылғанша, столдың бетімен қозғалтты. Ол В магнитін, шеге магнитке тартылғанша, столдың бетімен қозғалтты.

Балжан А магнитінің шегені 15 см. қашықтықтан, ал В магниті 10 см. қашықтықтан тартқанын байқады. Сырым оған екі магниттің бірдей күшті екендігін айтты. Сен Сырыммен келісесің бе?

Бір клетканы белгіле. Жауабыңды түсіндір.

Иә

Х

Жоқ

Жауабы: Жоқ. А магниті күштірек. Себебі, ол шегені В магнитіне қарағанда алыс қашықтықтан тартып алды.

Тапсырма оқушылардың өз білімдерін пайдалануды және ойлап, қорытынды жасауды талап етеді.

3-мысал.Мұғалім столдың үстіне, суретте көрсетілгендей, көлемідерінің кішірейуіне қарай үш затты орналастырды.

Ярославтың ойынша, көлемі үлкен заттың салмағы да ауырлау болады.Сен онымен келімесің бе? Бір клетканы белгіле.

Иә

Х

Жоқ

Жауабы: Жоқ. Ол зат жасалған материалдың тығыздығына байланысты болады.Кірпіш пенопластқа қарағанда кішірек, бірақ оның тығыздығы артық. Сондықтан оның салмағы ауыр.

Тапсырма еркін құрастырылатын жауабымен. Оқушылардан жаратылыстану ғылымдары бойынша пәндік білімдерін пайдаланып, негізделген қорытынды жасауды талап етеді.

4-мысал. «География» бөліміндегі орта деңгейдегі тапсырма:

Жер күннен алатын энергияның бір түрін атап жаз.

Жауап: Жарық.

Тестке қатысушысының еркін құрастырылатын жауабын пайымдайтын тапсырма.Бастауыш сынып оқушылары Жердің Күннен алатын энергияның түрін сипаттай алу керек.

Оқушылар ақпараттарды, биологиялық және физикалық құбылыстарды түсіндіріп, алған білімдерін күнделікті өмірде қолдана алуы қажет.

5-мысал. «Физикалық ғылымдар» бөліміндегі төменгі деңгейдегі тапсырма: Суретте батарейкаға жалғанған электр шамы көрсетілген.

Шам жану үшін 1нүкте мен 2 нүктелерге аталған заттардың қайсысын жалғау қажет?

А) *Темір шеге

В) Пластмасса қасық

С) Резеңке тілім

D) Ағаш қиындысы

«Қолдану» әрекетіне бағытталған тапсырманы орындау кезінде 4 сынып оқушысы жай ғана суретті дұрыс «оқу» арқылы бір жауапты таңдау керек.

4 сыныпқа арналған төменгі деңгейдегі халықаралық тапсырмаларды орындау оқушылардан жай суреттер мен диаграммаларды талдауды, кестелерді толтыруды және қысқаша жазбаша жауап жазуды талап етеді.

6-мысал. Жыртқыш-басқа жануарлармен қоректенетін жануар.Берілген нұсқаулардың қайсысы жыртқыш аң болып саналады?

А) Бұғы; В) *Қасқыр; С)Сиыр; D) Ешкі

Оқу-танымдылық іс-әрекетінің «Білу» бөліміне қатысты бұл тапсырма оқушылардың бастауыш сыныптарда алған жануарлар әлемінің көптүрлілігі мен жыртқыш жануарлардың негізгі белгілері туралы білімдерін пайымдайды.Төменгі деңгейдегі тапсырмалардың сәтті орындалуы тапсырманың қазақстандық мектептердің бағдарламасына сай және бастауыш буында оқыту кезінде маңызды болуына байланысты. «Дүниетану»курсында «Жануарлар әлемінің көптүрлілігі» тақырыбын оқыту кезінде «Жыртқыш» деген ұғымға нақты анықтама беріледі, жырткыштарға жатқызуға болатын жануарлар туралы дәлелдерге мысалдар келтіріледі.

7-мысал. Тау жынысында ерте кезде өскен өсімдік жапырағының ізі табылған.

Бұл өсімдік қанша жыл бұрын тіршілік етті?

А) 1 жыл; В) 100 жыл; С) 1000 жыл;

D) *1 миллион жыл.

Бастауыш сыныпта, жаратылыстану курсында, оқушылар Жер бетіндегі өсімдік әлемінің ерте кезде пайда болуы туралы алғашқы түсініктермен танысады. Бұл тақырыпты оқыту кезінде бар көңіл тау жыныстарының түрлері, «пайдалы қазбалар», «кен орны» сияқты ұғымдарына аударылады, бірақ оларды қалыптастыру кезеңдері мен уақыты қарастырылмайды.

8-мысал. «Қолдану» бөліміне байланысты тапсырма:

Төмендегі суретте көрсетілген жануарлардың қайсысында омыртқа бар? Әр жануардың қасынан бір шеңбермен белгіле. Бірінші жануардың қасында шеңбер белгіленген.

Жануар Омыртқасы бар

Жауабы: Өрмекші- В; Шаян - В; Балық - А; Арыстан- А.

4 сынып оқушыларының жоғарғы нәтиже көрсетуінің себебі «Қаңқа- дене тірегі» , «Жануарлар әлемінің көптүрлілігі» тақырыптарын оқыту кезінде осы сұраққа көп көңіл бөлінуіне байланысты.

9-мысал. «Қолдану» саласына байланысты тапсырма:

Ағаш пен арыстан бір-біріне мүлдем ұқсамайды. Бірақ олар тірі табиғатқа жатады және олаға ортақ ерекшеліктер тән. Мысалы, тірі қалу үшін, оларға су қажет.

Осыдан бөлек ағаш пен арыстанға тән, ортақ болатын тағы екі ерекшеліктерді жаз.

Жауабы:Жауапта жоғарыдағы 2 ерекшелік көрсетілген. Мысалы: Оларға энергия қажет. Оларға оттегі қажет. Олар қажетсіз заттарды бөліп шығарады. Оларға күн керек. Олар өседі, дамиды, тіршілігін жояды.

Берілген тақырып бастауыш буынның «Дүниетану» курсында қарастырылады. Оқу бағдарламасында «Өсімдіктер» мен «Жануарлар»бөлімдерін оқытуға жеткілікті уақыт берілсе де, қазақстандық оқушылар өсімдіктер мен жануарлар әлеміндегі табиғи құбылыстырды салыстыра алмады.

10-мысал.«Ойлау» оқу-танымдық іс-әрекетіне арналған тапсырма:

Тимур Бауыржанға суретте көрсетілгендей 2 өткізгіш сымдары шығып тұрған жабық қорапша берді.

Тимур Бауыржаннан қорапшаны ашпай ішінде не бар екендігін табуын сұрады.Бауржан 2 өткізгішті суретте көрсетілгендей шам және батарейкамен жалғады. Сол кезде шам жанды.

Қорапшада төмендегі заттардың қайсысы болуы мүмкін?

А)

Резеңке белдік

В)

Ағаш қарандаш

С)

Темір кілт

D)

Шыны стақан

Жауабы: С

Берілген сұрақ оқу бағдарламасының «Темір және алюминий рудалары», «Электр тоғы», «Электр тізбегі» тақырыптарына сәйкес келеді. Бұл тақырыптарды бастауыш сыныптарда оқыту кезінде оқушылар электр өткізгіштерінің практикада қолданылуымен танысады. Суретте берілген заттардың арасынан оқушылар электр тоғын өткізетін заттарды таңдаулары әбден мүмкін.

Ғылыми-жаратылыстану сауаттылығы

1-мысал. «ЖЫЛЫЖАЙ ЭФФЕКТІСІ» тапсырмалар тобы

Мәтінді оқып сұрақтарға жауап бер.

ЖЫЛЫЖАЙ ЭФФЕКТІСІ:ШЫНДЫҚ ПА НЕМЕСЕ ҚИЯЛ МА?

Тірі ағзалардың тіршілігі үшін энергия қажет.Жер бетіндегі тіршілікті сақтап қалатын энергия, күн сәулесінен бөлінетін, өте ыстық энергия, оның тек кішентай ғана бөлігі жерге жетеді.

Атмосфера жердің қорғаныш қабаты - бүкіл әлемді таза ауамен қамтамасыз ете отырып, қоршаған ортаны қажетті элементтермен байытады.Атмосфера қабаты температура тұрақтылығын сақтайды.Ауасыз кеңістіктегі температура тұрақсыз.

Күн сәулесінен бөлінетін энергияның үлкен бөлігі жердің атмосфера қабатынан өтеді.Жер шары оның бір бөлігін сіңіреді,ал екінші бөлігін жер бетінен кері қайтарылады. Кері қайтарған сәуле атмосфера қабатына сініріледі. Атмосфера болмаған жағдайда жер бетінің температурасы қалыпты жағдайдан әлде қайда жоғары болар еді. Жердің атмосфера қабаты жылыжай сияқты сондықтан «Жылыжай эффектісі» деген термин енген.ХХ ғасыр бойы жылыжай эффектісі айқын байқалады.

Атмосфераның орташа температурасы жоғарлағаны дәлелденген. ХХ ғасырда температураның жоғарлауының басты себептері көмірқышқыл газының атмосферада күрт көбеюі туралы газет бетінде және басқа баспа сөздерде мәлімденді.

Андрей есімді оқушыны атмосферада көмірқышқыл газының көбеюі мен жердің орташа температурасының байланысы қызықтырды .

Ол кітапханада екі сызбаны тапты.

Осы екі сызба негізінде Андрей қорытынды жасады: жердің атмосфера қабатының орташа температурасының жоғарлауы шынымен атмосферада көмірқышқыл газының артуына байланысты.

4-сұрақ: Оқушы Вика, Андрейдің қорытындысымен келіспейді. Ол екі сызбаны салыстырып былай дейді, сызбаның кейбір бөліктері Андрейдің тұжырымдамасын дәлелдемейді.

Сызбаның қай бөлігі Андрейдің тұжырымдамасын дәлелдемейді? Мысал келтіріп, жауапты түсіндір.

Орындауды бағалау:

1) жауабы толығымен қабылданады:

Екі сызбаның бір бөлігін белгілеу қажет артуын немесе төмендеуі.Оған тиісті түсініктеме беру керек.

• 1900 ж. - 1910 ж. (шамамен) CO2артуы байқалады,ал температура төмендейді.

• 1980 ж. - 1983 ж. CO2 газ төмендеп, ал температура жоғарылаған.

• Температура 1880 жылы көп өзгермеген, ал бірінші сызбада ұлғаюы байқалады.

• 1950 ж. және 1980 ж. температура жоғарламайды,ал CO2 жоғарлайды.

• 1940 ж.- 1975 ж. температура көп өзгермейді, ал көмірқышқыл газының шығарыңдысы күрт жоғарлайды.

• 1940 ж. температура әлде қайда жоғары, 1920 ж.,ал көмірқышқыл газының шығарындысы бірдей.

2)жауаптар жартылай қабылданады:

Дұрыс жылдар көрсетілген,бірақ түсініктеме берілмеген.

• 1930-1933.

• 1910 жылға дейін.

Бір жыл аталған (уақыт мерзімінің орынына), негізгі түсініктеме беріледі.

• 1980 ж. шығарындысы төмендесе, ал температура үнемі өседі.

Екі сызықтың айырмашылығына назар аударып жыл мерзімдерін көрсетпеген.

• Графиктің кейбір бөліктерінде температура артады,шығарыңдысы төмендеседе.

• Бұрын шығарыңдысы көп болған емес, бірақ температура жоғарлады.

• 1 сызба үнемі артады, ал 2 сызба артпайды өзгеріссіз қалады.

• Себебі басында температура жоғары, ал көмірқышқыл газы шығарыңдысыөте төмен.

Бір сызбаның тұрақты еместігі көрсетілген .

• 1910жылы шамасында температура басында азаяды, сосын бір уақыт мерзімінде көбейеді.

• Екінші сызбада байқалады температураның төмендеуі жердің атмосферасында 1910 жылға дейін.

Екі сызбаның айырмашылықтарына назар аударады,бірақ түсініктемесі толық емес.

• 40-шы жылдары ауа райы ыстық,ал көмірқышқыл газы көп емес.

Сұрақ түрі:Еркін-сыңдарлы жауап.

Құзыреттілік: Ғылыми дәлелдерге сүйенген.

Мазмұны: Түсіндіруінің ғылымилығы (Ғылым туралы білім).

Қолдану аймағы: Қоршаған орта.

Контекст: Глобалдық.

Күрделік деңгейі: 4 және 5 деңгейі.

5-сұрақ: Андрей өзінің кортындысы жердің атмосфера қабатының орташа температурасының жоғарлауы шынымен атмосферада көмірқышқыл газының артуына байланысты деп тұжырымдайды.Ал Вика бұл асығыс жасалған қорытынды деп есептейді. "Нақты тұжырымдама жасау үшін жылыжай эффектісіне басқада факторларға көңіл бөлу қажет деп санаймын, кейбір жағдайда жылыжай эффектісі тұрақты" -деді Вика .

Виканың назар аударған фактілерді атаңыз.

Орындауды бағалау:

1) жауабы толығымен қабылданады:

Энергияға немесе күн сәулесіне байланысты фактілер көрсетілсін.

• Күн сәулесінің жылу энергиясы немесежер шарының өзгеру мүмкіндігі возможное изменение положения Земли.

• Жерден қайтарылған энергия. ( «Жер» ғаламшар емес , жер қабаты).

Жердің табиғатының кейбір компонеттерін немесе қоршаған ортаның ластануын көрсету фактілері.

• Ауадағы су тамшылары.

• Бұлттар.

• Жанартау атқылауы.

• Атмосфераның ластануы (газ, отын).

• Автокөлік газдарының өлшемі.

• Фреондар.

• Автокөлік саны.

Сұрақ түрі:Еркін-сыңдарлы жауап.

Компетенция: Құбылысты ғылыми дәлелдерге сүенген.

Мазмұны: Ғаламшар және жер байланыс жүйесі (Ғылыми білімі).

Қолдану аймағы: Қоршаған орта.

Контекст: Глобалдық.

Күрделік деңгейі: 6-деңгей.

2-мысал.«КИІМ» тапсырмасы

Мәтінді оқып, сұрақтарға жауап бер.

Бринтандық ғалымдар тобы "ақылды" киімдер жасап шығарған, тіл кемістігі байқалған балаларға сөйлеуге көмектеседі. Балаға ерекше электротекстилді сөз синтезаторына қосылған күртеше кигізіп, оның сезім импульстерінің ұлпаларға келген түрткі арқылы түсінуге болады.

Қарапайым матадан жасалған материал, көмір қосылған жіптерінен тоқылған олар электротоғын өткізе алады. Матаға басқан кезде белгі күшеіп "жіп-өткізгіштен" өтеді компьютер элементтері матаның тері жақындаған жерін анықтайды. Бұл элемент барлық электрондық аппаратқа көлемі екі сіреңке қорапшасына қосуға болады және басқаруға.

«Ең бастысы өрілген мата импульстер өткізеді, бұл жіптердің әр түрлі суреттер тоқылғандығына байланыстым сіз өзгерісті байқамайсыз» дейді ғалымдардың біреуі.

Материалды жууға ,бүктуге,бір затқа байлауға болады.Ғалымдар бұл материалды арзан өңдіріске шығаруға болады дейді.

1-сұрақ:Мәтінде берілген материалды.

Зертханада бұл ғылыми экспериментті тексеруге болады ма?

«Иә» немесе «Жоқ» белгілеңіз.

Материалды

Материал сапасын зертханада ғылыми-эксперимент арқылы тексеруге болады ма?

зиян келтірмей жууға болады

Иә /Жоқ

зиян келтірмей бір затқа байлауға болады.

Иә / Жоқ

зиян келтірмей бүктуге болады

Иә / Жоқ

арзан барша өндіріске шығаруға болады.

Иә / Жоқ

Сұрақ түрі:Кешенді жауап.

Құзыреттілік: Ғылыми сұрақтарды тануы және қойылуы.

Мазмұны: Жаратылыстану зерттеуі (Ғылыми білімі).

Қолдану аймағы: Жаратылыстану мен технологияның байланысы.

Контекст: Әлеуметтік.

Күрделік деңгейі: 4-деңгейі.

3-мысал. «МЭРИ МОНТЕГЮ» тапсырмалар тобы

Баспа сөз мақаласын оқып,келесі сұрақтарға жауап бер.

ВАКЦИНАЦИЯ ТАРИХЫ

Мэри Монтегю сұлу әйел болған. 1715 жылы табиғи шешектен тірі қалған , бірақ бүкіл терісінде дақтар қалды. 1717 жылы, ол Түрқияда тұрды, сол уақытта қолданылған екпе әдісін бақылады,. Екпе әдісі дені сау жас адамдардың терісіне әлсіз табиғи шешек вирусін енгізу арқылы жүзеге асырылды,бірақ олар жеңіл түрде өтті.

Екпенің қауіпсіз екенін сеніп, Мэри Монтегю өз ұлы мен қызына егуге рұқсат береді. была так убеждена в безопасности прививки, что она разрешила сделать прививку своим сыну и дочери.

1796 жылы Эдвард Дженнер сиыр шешегі туыстық ауру екпесін қолдана отырып, табиғи шешекке қарсы антидене шығарды.Табиғи шешек екпесіне қарағанда бұл екпеде жағымсыз әсерлері аз, және де бұл екпеден кейін өзге адамдарға жұқтырмайды. Содан бұл тәсілді вакцинация деп атап кетті.

2 сұрақ:Аурудың қандай түрінде адамдарға вакцинация жасалынады?

A) Тұқым қуалайтын Гемофилия ауруы кезінде.

B)*Полиомиелит сияқты вирус арқылы таралатын аурулар кезінде.

C) ағзаның ішкі құрылысын қызметінің бұзылуынан болатын ауру диабет кезінде

D)ауруға қарсы дәрі-дәрмек жоқ, кез келген аурулар кезінде.

Сұрақ түрі:Қысқаша жауап таңдау.

Компетенция: Құбылысты ғылыми дәлелдерге сүенген.

Мазмұны: Ғаламшар және жер байланыс жүйесі (Ғылыми білімі).

Қолдану аймағы: Денсаулық.

Контекст: Әлеуметтік

Күрделік деңгейі: 2 деңгейі.

4-сұрақ:Неліктен балалар мен кәрі адамдарға тұмауға қарсы екпе жасауға кеңес береді?Бір себебін көрсетіңдер.

Орындауды бағалау:

1) жауабытолығыменқабылданады:

Балалар мен кәрі адамдарда имундық жүйе әлсіз басқа адамдарға қарағанда деген жауап немесе соған ұқсас қабылданады.

• Бұл адамдардың ауруға қарсы тұру қабілеттері төмен.

• жастар мен кәрі адамдар өзгелерге қарағанда аурулармен жеңіл күресе алмайды.

• Олар тұмауды тез жұқтырады.

• Олар тұмаумен ауырса, жағдайлары күрт нашарлайды.

• Себебі балалар мен кәрі адамдардың ағзалары әлсіз.

• Кәрі адамдар жиі аурады.

Сұрақ түрі:еркін-сындарлы жауап.

Құзыреттілік: Құбылысты ғылыми дәлелдерге сүйенген.

Мазмұны: Ғаламшар және жер байланыс жүйесі (Ғылыми білімі).

Қолдану аймағы: Денсаулық.

Контекст: Әлеуметтік

Күрделік деңгейі: 3-деңгейі.

4-мысал.«ДЕНЕ ЖАТТЫҒУЛАРЫ» тапсырмасы

Жүйелі,қалыпты дене жаттығулар біздің денсаулығымызға пайдалы.

3-сұрақ:Жүйелі дене жаттығулардың пайдасы қандай? «Иә» немесе «Жоқ» деген жауаптар белгіленеді.

Жүйелі дене жаттығулардың пайдасы бар ма?

Иә немесе Жоқ

Дене жаттығуларыжүрек қан тамырлар жүйесінің ауруларын алдын алуға пайдалы

Иә / Жоқ

Дене жаттығулары дұрыс тамақтануға әкеледі

Иә / Жоқ

Дене жаттығулары артық салмақтан арылуға көмектеседі

Иә / Жоқ

Сұрақ түрлері: "Иә" немесе "Жоқ" деген жауап таңдау.

Құзыреттілік: Құбылысты ғылыми дәлелдерге сүйенген.

Мазмұны: Ғаламшар және жер байланыс жүйесі (Ғылыми білімі).

Қолдану аймағы: Денсаулық.

Контекст:Тұлғалық

Күрделік деңгейі: 1-деңгейі

5-мысал. «ДИНОЗАВРЛАРДЫҢ ЖОЙЫЛУЫ» тапсырмалар тобы

65 миллион жыл бұрын болған динозаврлардың жойылуының себебін түсіндіретін 2 болжам ұсынылған.

A болжамы (астероидпен соқтығысу)

B болжамы (жанартау атқылауы)

Динозаврлар алып астероидтың жер ғаламшарымен соқтығысу себебінен жойылды.Соқтығысу салдарынан жер бетін өрт басты. Кейін жерді қараңғылық басты,оның салдарынан өсімдіктердің өсуі мүмкін емес болды.

Динозаврлар қатты жанартау атқылаулар себебінен жойылды. Жанартау атқылау салдарынан жер бетін өрт басты. Кейін жерді қараңғылық басты,оның салдарынан өсімдіктердің өсуі мүмкін емес болды.

Ғалымдыр осы екі болжам арқылы тәжірибе жүргізе отырып, келесі үшдеректі тапты.

1 дерек

2 дерек

3 дерек

Астероидтың соқтығысынан шамамен 65 миллион жыл бұрын, Мехико маңайында үлкен кратер пайда болды.

65 миллион жыл бұрын пайда болған таулы аймақтары, иридия өте көп мөлшерде кездеседі. Бұл элемент жер бетінде өте сирек кездеседі, сонымен қатар иридия жер бетінен төмен орналасқан,мантияда. Және де оны астироидтың құрамын табады.

Шамамен 65 миллион жыл бұрын жер бетінің әрбір жерінен күл қабатын тапқан. Ол күл орман өртенген жағдайда пайда болады.

1-сұрақ:Болжамдардың қайсысына осы үшдерек сәйкес келеді? «А» (астероидпен соқтығысу), «В» (Жанартау атқылауы) немесе «Екеуі де» (Екі гипотез де) деген жауаптарды әрбір жолға белгілеңіз.

Дерек

Осы дерек қайсы болжамды негіздейді

1. Кратердің пайда болуы

А / В / Екеуі де

2. Таулы аймақтардағы Иридия

А / В / Екеуі де

3. Күл қабаты

А / В / Екеуі де

Сұрақ түрлері: қысқа жауап таңдау.

Құзыреттілік: Құбылысты ғылыми дәлелдерге сүйенген.

Мазмұны:ғылым туралы білім

Қолдану аймағы: Жаратылыстану білімі және технология.

Контекст: глобалдық

Күрделік деңгейі: 3-деңгейі

3-сұрақ: Динозаврлар толығымен жойылып кеткендіктен, оларды тек қазба қалдықтар арқылы табуға болады. Қазба қалдықтар туралы дәлелдемелер дұрыс па әлде дұрыс еме пе? Әр дәлелдеменің қатарына "дұрыс" немесе "дұрыс емес" деген жауаптарын белгілеңіз.

Қазба қалдықтар туралы дәлелдемелер дұрыс па?

Дұрыс немесе дұрыс емес

Динозаврлар жойылып кеткенге дейінгі өсімдік қалдықтары қазба жұмыстары арқылы табылды.

Дұрыс / Дұрыс емес

Қазба жұмыстары арқылы қазіргі кезде бар, ұқсас түрлерін табуға болады.

Дұрыс /Дұрыс емес

Қазіргі кезде қазба қалдықтары қалыптасу процессі жүрмейді.

Дұрыс / Дұрыс емес

Сұрақ түрлері: "Иә/Жоқ" жауап таңдау.

Құзыреттілік: Құбылысты ғылыми дәлелдерге сүйенген.

Мазмұны: Ғылыми-жаратылыстану

Қолдану аймағы: Жаратылыстану білімі және технология.

Контекст: глобалдық

Күрделік деңгейі: 3 деңгейі

4-сұрақ: Біздің заманымызға дейінгі тіршілік ортасын жіне жер экологиясын нақтырақ нұсқа алу үшін, геологияда таулы аймақтар мен қазба қалдықтарды зерттейді. Ғалымдардың кейбір дәлелдемелері мен тұжырымдамалы төменгі кестеде көрсетілген.

Әрбір тұжырымдамалары дәлелдемелері мен сәйкес келе ме?әрбір тұжырымдамаға "Иә" немесе "Жоқ" жауабын белгілеңіз.

Дәлелдемелер

Келесі тұжырымдамаларды жасауға болама?

Иә немесе Жоқ?

Жағалауларда динозаврлардың іздері қалған.

Осы аймақта динозаврлардың түрлері өмір сүрген.

Иә / Жоқ

Осы аймақта мұнай мен тас көмірлер табылған.

Біздің заманымызға дейін бұл аймақтарда әрдайым жанартау атқылаулары болып тұрған.

Иә/ Жоқ

Тау шыңдарында тасқа айналған теңіз моллюскалары табылған.

Жер тақтайшаларының қозғалуы салдарынан теңіз түбінен көтерілген таулар.

Иә / Жоқ

Сұрақ түрлері: "Иә/Жоқ" жауап таңдау

Құзыреттілік: Ғылыми сұрақтарды тануы және қойлуы.

Мазмұны: Ғылыми-жаратылыстану

Қолдану аймағы: Жаратылыстану білімі және технология.

Контекст: глобалдық

Күрделік деңгейі: 2 деңгейі

6-мысал. «ПАЙДАЛЫ ВИБРАЦИЯЛАР»тапсырмалар тобы

Баспа сөз мақаласын оқып,келесі сұрақтарға жауап бер

Ғалымдардың зерттеулері бойынша, күніне екі сағат шамасында наушник арқылы музыка тыңдаған және аптасына бір рет би кештеріне барған студенттердің есту сезім мүшелері орташа 10 дицебелге төмендейді. Әсіресе олардың дыбыс қабылдау аралығы 3тен 6 кГц-ға дейін нашарлайды. Адамдар 20 Гц(0,02кГц) дан 15кГц-ға дейінгі аралықтағы дыбысты тындай алады, және де біздің дыбыстарды қабылдау қасиеттеріміз 1-ден 6 кГц-ға дейін. «Бұл жиелік біздің өмірімізге маңызды, себебі біздің сөзімізді анығырақ етеді», - дейді профессор РонХоу, есту механизмін зерттеуші.

Адамның құлағы дыбыстың шығатын бағытын анықтай алады.Бұл құбылысты жақсы түсіну үшін, профессор Хоу кішкентай шыбындардың дыбысты қабылдау ерекшелігін зерттейді, Ormiaochracea. Бұл шыбындар өз жұмыртқаларын шілделіктерге салады."Шілделіктер 2ден 7кГц жиелік аралығында дыбыс шығара алады, және шыбындар бұл дыбыстарды қабылдай алады",- дейді Хоу. Шыбындар кеңістікте шілделіктерді оңай табады. Хоу өз лабораториясында шілделіктердің дыбыстарын қабылдайтын арнайы динамиктары бар торша орнатты. Динамиктардан шыққан дыбысқа шыбынның іс-әрекетін бақылайды.

2-сұрақ: студенттердің есту сезім мүшелері орташа 10 дицебелге төмендейді. Әсіресе олардың дыбыс қабылдау аралығы 3тен 6 кГц-ға дейін нашарлайды деп 3 және 4 жолда айтылған.Осы диапозонда ерекше есту қабілеттері төмендейді бұның себебі не?

Орындауды бағалау:

1) жауабытолығыменқабылданады:

Ең бастысы дыбыстарды анық есту және сөздерді түсінуін көрсету.

• Себебі дыбыс деңгейі адамның сөйлеу диапозонына сәйкес келеді.

• Себебі бұл адаманың сөйлеу диапозоны.

• Олар адамның сөзін естімей қалуы мүмкін.

• Олардың нашар естуін және сөздердің мағынасын түсінбейтінін білдіреді.

• Мұғалімнің айтқаның естімейді.

Сұрақ түрлері: тәуелсіз сындарлы жауап.

Құзыреттілігі: Құбылысты ғылыми дәлелдерге сүйенген.

Мазмұны:жаратылыстану сауаттылығы

Қолдану аймағы:денсаулық.

Контекст:жеке тұлғалық

Күрделік деңгейі: 3 деңгейі

4-сұрақ: 14-16 жолда Хоу профессор тәжірибесін сипатаған. Профессор Хоу бұл шыбындардың іс-әрекетін бақылай отырып қандай негізгі мақсат қойды?

Орындалуы бағаланады:

1)толық жауап қабылданады:

Онда дыбыстың бағытын анықтауда шыбындардың арнайы есту мүшелері болады немесе дыбыс арқылы бағытты сезеді.

• Шыбындар дыбыстың шыққан жерін дәл анықтап,сол жерге ұшып бара алады.

●Шілделіктің дыбысына шыбындар ұшып барады.

• Шілделіктің дыбысына шыбындар ұшып баратының тексерген.

• Шілделіктің даусын әр түрлі бағыттан келгенде, шыбынның әрекетін көруге болады.

Дауыстың қайдан келгенін адамның білуін түсіну үшін профессор Хоу эксперимент жүргізді. .

• Дауыстың қайдан келгенін адамның құлағы қалай анақтай алады.

• Адамның есту қабілеті дауыстын бағытын қалай анықтайтынын білгісі келеді.

Математикалық бағыт

4 сынып

1-тапсырма.«Ойлау» бөліміне арналған тапсырма:

МұғалiмДастанғакестеберіп, кестедедұрысдеректербейнеленгендиаграмманыкөрсетуінсұрады.

Олтөмендекөрсетілгендиаграммалардыңқайсысынтаңдаукерек?

Аты-жөнія

Жинаған қаржысы

Сара

22 зеда

Пётр

15 зедов

Зарина

17 зедов

Куралай

10 зедов

2-тапсырма.«Геометриялық фигуралар және өлшеулер» мазмұндық бөліміндегі тапсырма:

Жоғарыда кескінделген фигураларды іріктеп алу үшін, Соня кестенi пайдаланды. Әр фигуранығ қасиетіне сәйкес белгілейтін әрiптiтиiстi кестенің торына жазыңыз. А фигурасы үшiн жасалынып койған.

4 қабырғасы болады

4 қабырғасы болмайды

Барлық қабырғаларының ұзындықтары тең

АF

D

Барлық қабырғаларының ұзындықтары тең емес

CE

B

3-тапсырма.«Сандар» бөлімінің «Қолдану» облысындағы тапсырма:

Өнімдер

Жұмыртқалар

4

Ұн

8 шыны аяқ

Сүт

шыны аяқ

Кестедекөрсетiлген өнiмдердi 6 адамға құймақпiсiруүшiн пайдаланады. Саша 3 адамүшiнқұймақпiсiргiсiкеледi. Келесiкестеге Сашаға 3 адамға құймақпiсiруүшiн, қанша өнiм керек екенін жазыңыз. Кестеде оған талап етiлетiн жұмыртқалардың саны көрсетiлген.

Жұмыртқалар

2

Ұн

______шыны аяқ

Сүт

_____ шыны аяқ

4-тапсырма.«Сандар» бөліміндегі жетік деңгейдегі тапсырма:

Cергей жазылған санның iшiнен  салу керек санды алу үшiн бiр-ақ ережені пайдаланады? Бұл қандай ереже?

5-тапсырма.«Мәліметтерді беру» бөлімінің жетік деңгейдегі тапсырмасы:

А және Б сыныптарында 40 оқушыдан бар. А сыныбында Б сыныбына қарағанда қыздар көп. Нешеге көп?

А) 14; В) 16; С) 24; D) 30.

6-тапсырма.«Геометриялық фигуралар және өлшеулер» бөліміндегі жоғары деңгейлік тапсырмасы:

Суретте тiктөртбұрыштың екi қабырғасы салынған. Осы тiктөртбұрыштың басқа екі қабырғасын жалғастырып салыңыз.

7-тапсырма. «Сандар» бөлімінің орта деңгейіндегі тапсырмасы:

Антон мысығының қанша тартатынын белгiсi келді. Алдымен ол өзі өлшеніп, таразының 57 кг көрсететiнiн көрiп алды. Содан соң ол мысығын қолына алып, таразыға тұрды да, 62 кг көрсететiнiн көрiп алды. Оның мысығы неше кг тартады?

8-тапсырма.«Геометриялық фигуралар және өлшеулер» бөліміндегі төменгі деңгейлік тапсырмасы:

Квадрат 7 бөлiкке бөлініп кесілді.Әрбір өлшемдері мен пішіндері бірдей 2 үшбұрышқа Х белгiсін белгіле.

8 сынып

9-тапсырма. «Білу» оқу-танымдық іс-әрекетінің тапсырмасы:

Компанияның 5 мейрамханасы бар. 5 мейрамханадағы қызметкерлердің саны: 12, 18, 19, 21 және 30 адам.

5 мейрамханадағы қызметкерлердің орташа медианасы қандай?

10-тапсырма.«Геометриялық фигуралар және өлшеулер» бөліміндегі «Ойлау» іс-әрекетінің тапсырмасы:

Мына формулалардың қайсысы PQR үшбұрышының тiкбұрышты үшбұрыш екенін көрсетеді?

А) ; В) ; С); D)

11-тапсырма. «Алгебра» бөлімінің «Ойлау» оқу-танымдық қызметінің күрделілігі жоғары тапсырмасы:

Дима квадраттардың жүйелігін құрайды. Ол әр жолы квадрат қабырғасының ұзындығын бір санға ғана арттырады. Төменде бiрiншi үш квадраттың тізбегі кескінделген.

А. Бесінші квадраттың ауданы қандай болады?

А) 100 см²; В) 64 см²; С) 25 см²; D) 10 см².

В. n нөмірлі квадраттың ауданы қандай болады?

12-тапсырма.«Қолдану» бөлімінің тапсырмасы:

Жұмысшы құбырдың бөлігін кесті. Ол кескен кесектің ұзындығы 3 м құрайды. Құбырдыңбастапқыұзындығы нешеметр болды?

А) 8 м; В) 12 м; С) 15 м; D) 18 м.

13-тапсырма.«Қолдану» бөлімінің тапсырмасы:

Ағаш кесегiнің ұзындығы 40 см тең. Оны 3 бөлiкте кестi. Бөлiктердiң (см) ұзындығы 2х-5; х +7; х +6. Ең ұзын кезегінің ұзындығы неге тең?

Ғылыми-жаратылыстану бағыты

4 сынып

1-тапсырма.«География» бөлімінің тапсырмасы: Жердің Қыртысы

Суретте Жердің құрылысы бейнеленген:

Жердің сыртқы қабаты Жер қыртысы деп аталады. Жер қыртысы неден тұрады? Екі мысал көрсет.

2-тапсырма. «Ойлау» бөліміне арналған тапсырма:

Табиғатта бір-бірімен қоректенетін жануарларды жыртқыштар деп атайды. Әлсізі күштісіне жем болады. Төмендегі түсініктердің қайсысы дұрыс. Дұрыс жауабын белгіле.

Дұрыс

Дұрыс емес

Өткір тісті жануарлар жыртқыштар деп аталады

А

В

Жыртқыштар жемтіктеріне қарағанда үлкен болады

А

В

Үлкен жануарлар жемтік бола алмайды

А

В

Кейбір жануарлар жыртқыш, әрі жемтік бола алады

А

В

3-тапсырма. «Биология» бөлімінің жетік деңгейдегі тапсырмасы:

Аралда алып тасбақаның бір еркегі тіршілік етеді. Бұл тірі қалған жалғыз тасбақа. Тасбақаның осы түрі жойылып кетпес үшін, осы тасбақа тұқым қалдыра ала ма?

Ия

Жоқ

4-тапсырма. «Физикалық ғылымдар» бөлімінің жоғары деңгейдегі тапсырмасы:

Бұршақтар темір сызғышқа суретте көрсетілгендей маймен бекітілген. Сызғышты бір жағынан қыздырады. Бұршақтар қандай кезекпен сызғыштан ажырай бастайды?

А) 1; 2; 3; 4; 5;

В) 5; 4; 3; 2; 1;

С) 1; 3; 5; 4; 2

D) Барлығы бір мезетте

5-тапсырма. «Биология» бөлімінің орта деңгейлі тапсырмасы:

Қанат пен Ғалияда екеуінде бірдей күнбағыс тұқымы болды. Екеуі бірдей екі гүл ыдысына бөлме өсімдігін септі. Содан кейін олар әр ыдысқа бір тұқымнан отырғызды. Қанат отырғызған өсімдіктің біреуін өз үйінде, Ғалия өз үйінде күтіп, баптап өсірді. Біраз уақыттан кейін балалар өсірген өсімдіктерін салыстыру барысында өсімдіктің өсу деңгейлерінің әр түрлі екендігін байқады.

Қанат пен Ғалия өсірген өсімдіктеріне әр түрлі күтім көрсетті. Бұл қандай өзгешелік болуы мүмкін? Бір мысал келтір.

6-тапсырма.«Физикалық ғылымдар» бөлімінің орта деңгейдегі тапсырмасы:

Сен сабан шөппен су бетін үрлеген кезде жоғарыға көтерілетін су көпіршіктері пайда болатынын көресің. Неліктен көпіршіктер жоғары көтеріледі?

7-тапсырма.«Биология» бөлімінің төменгі деңгейдегі тапсырмасы:

Төменде көрсетілген жануарлардың қайсысы шөлді жерлерде тіршілік етеді?

8-тапсырма. «Физикалық ғылым» бөліміндегі төменгі деңгейдегі тапсырмасы: Төмендегі үш дененің- ағаш, темір, пеноплас- көлемі мен пішіні бірдей. Осы денелердің салмақтары туралы дәлелдемелердің қайсысы дұрыс?

А)Ағаш дене бәрінен ауыр; В)Темір дене бәрінен ауыр

С) Пенопластан жасалынған дене бәрінен ауыр

Д) барлық үш дененің салмақтары бірдей