Қазақ тілі пәні Бұйрық рай 7-сынып

БҰЙРЫҚ РАЙ

7- СЫНЫП

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: Бұйрық рай туралы ұғыммен таныстыра отырып, жаттығу жұмыстарын жүргізу.

Тәрбиелік: Ізденгіштікке, ұқыптылыққа баули отырып, бірлікке, ұжым ішінде ұйымшылдыққа тәрбиелеу.

Дамытушылық: Оқушылардың пәнге деген қызығушылығын оята отырып, сөйлем ішінен етістіктің райларын тайып, олардың түрлеріне қарай ажырата білуге баулу.

Сабақтың әдісі: Сұрақ- жауп, талдау, түсіндіру, ой қозғау

Сабақтың көрнекілігі: плакат, оқулық, венн диаграммасы

Сабақтың түрі: жаңа материалды таныстыру сабағы.

Сабақтың барысы:

І.Ұйымдастыру кезеңі

Оқушылармен сәлемдесіп, сабаққа қатысу даярлығын, оқу құралдарын түгелдеу

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау

Үйге берілген 165- жаттығуды тексеру

ІІІ. Үй тапсырмасын қорытындылау

Сонымен оқушылар сабақты қорыта келе «Кім жылдам?» ойынын ойнаймыз.

1. Етістік дегеніміз не?

2. Етістіктің рай категориясы дегеніміз не?

3. «Рай» деген сөз қандай сөздерге синонимдес?

4. Етістіктің райлары неше түрге бөлінеді?

5.Ашық рай дегеніміз не?

6.Етістіктің шағы дегеніміз не?

7. Етістіктің шағы неше түрге бөлінеді?

IV. Жаңа сабақ

1.Тақырыпты таныстыру.

«Бұйрық рай»

Бұйрық рай іс- әрекеттің тыңдаушыға (ІІ жақ) я бөгде біреуге ( ІІІ жақ) немесе өзіне (І жақ) қаратылып, бұйыра, талап, тілек етіле айту мағынасын білдіреді. Мысалы: 1. Тыңда, дала, Жамбылды! 2.Ғылым таппай мақтанба. 3. Қызсын еңбек, қайнасын күш майданда. 4. Мен жазайын сізге хат, Оқып көрсін ол шындап.

Мысалдағы тыңда, мақтанба, қызсын, қайнасын, жазайын, көрсін деген етістіктер белгілі бір жаққа қаратыла, бұйыра, талап, ниет етіле айтылып тұр: ( сен) тыңда, мақтанба (ІІ жақ). (ол) қызсын, қайнасын, оқып көрсін (ІІІ жақ), ( мен) жазайын (І жақ)

Сөйтіп, бір жаққа ( көбінесе ІІ жаққа) қаратылып, қимылдың, іс - әрекеттің орындалуын талап ету мағынасын білдіретін етістіктің рай түрі бұйрық рай деп аталады.

2. Оқулықпен жұмыс

167 - жаттығу. Бұйрық райлы етістіктерді тауып, қай жақта айтылғанына назар аудару.

168- жаттығу. Мәтінді оқып бұйрық райлы сөздерді тауып, қай жақта тұрғанын, олардың мағыналық ерекшеліктерін көрсету. Әңгімеге ат қою.

3.Венн диаграммасы бойынша ашық рай мен бұйрық райды салыстыру.

Қимылды, бір жаққа

іс - әрекетті (көбінесе ІІ

білдіреді жаққа)

қаратылып

айтылады

Үш шақтың

бірінде

қолданылады

Ашық рай Бұйрық рай

169- жаттығу. М.Қащқари сөздерін есте ұстау. Көшіріп жазу, бұйрық райлы етістіктердің астын сызу.

V. Сабақты қорытындылау.

Оқушыларға қосымша сұрақтар қою арқылы қорытындылау.

VI. Бағалау. Оқушыларды тиісті бағалармен бағалау.

VII. Үйге тапсырма 170- жаттығу.