Разработка собрания отцов Ада кижи ырак сактыр

 Собрание отцов проводится в виде деловой дискуссии  о роли отца в воспитании ребёнка. Присутствующие делятся на три группу и раскрывают суть заданных заданий, дискутируют между собой и один выступает от лица группы. В итоге все принимают  общее решение. Цель данного собрания: привлечь отцов в воспитательный процесс, сделать их союзниками, наставниками подростков. Ведь в наше время в школе работают в основном женщины-педагоги. Включение отцов в воспитательный процесс принесёт, наверное, новое ве...
Раздел Классному руководителю
Класс -
Тип Конспекты
Автор
Дата
Формат docx
Изображения Нет
For-Teacher.ru - все для учителя
Поделитесь с коллегами:

Ада кижинин ниитилелде туружу, оон уруглар кижизидилгезинге салдары.

Сорулгазы: 2005 чылдын ноябрь 19- та « Шын» солунга унген « Адалар кыйгырып тур!» деп материалды таныштырары.

2) Ог- буледе болгаш ниитилелде ада кижинин ролюнун кошкап эгелээнинин уржуктарын дискуссия дузазы - биле сайгарып чугаалажыры.

3) Тоогуже хая корнуп, кымнар бис, кандыг чораан бис, ам канчалзывысса экил деп айтырыгларны ажык чугаа дузазы- биле сайгарып, туннелди ундурери.

4) Адалар човулелин тургузары.

Дерилгези: улегер домактар, шулуктерден узундулер.

Хуралдын чорудуу:

1.Киирилде сос.

Солунга унген материал дугайын чугаалаар.

2. Тыва кижинин оске чондан ылгалдыы.

3. Тоогу билбес тоорээр - торел билбес турээр.

Эки хуннун мендизи - биле, эргим адалар!

2005 чылдын ноябрь 19 - та унген материалды шупту номчуп танышкан боор силер. Бо кыйгырыг анаа унуп келбээн, эр кижинин ат- алдары, бот- унезини, ниитилелде туружу чуртта тургустунуп келген байдалдарнын, амыдыралдын уржуктарындан кудулап, торел- болук, аал- аймак деп сагылга - чанчылдар уттундуруп, тоомча чокталганындан, кижизидилге айтырыынга эр кижинин киржилгези, оон унелиг созу дээш чок апарганындан, ылангыя оол уруглар кижизидилгези анаа- ла ала - чайгаарлаашкынче кирип, дувурелди кодуре бергенинден тывылган.

Бис бо хуралга тоогуже хая корнуп, кымнар бис, кандыг чораан бис, ам канчалзывысса экил деп айтырыгларны чугаалажып алырын кызыдар бис.

Тыва кижи оске чондан кандыг ылгалдыг чувел ону сайгарып корээлинер.

Кайы- даа диптерде, улуг- биче чурттарда амыдырап чоруур кандыг - даа соок- язылыг чоннар шаг тоогуден бээр боттары тускай тоогулуг, онзагай национал культуралыг.

Оларнын аразында тыва улустун тускай аажы- чаны, даштыкы хевири, хеп сыны ылгалдыг.

Танды- Уула сынынын эдээн ээлей чурттаан тывалар бергелерге торулбас, белен- селен ундаравас чон. Делегейде сурагжаан монге чараш, хостуг чоргаар аянныг хоомей- сыгыт, каргыраа- тыва кижинин хоонунден унуп, тончу чок аялгазы- биле кандыг- даа нация чоннун сеткил - сагыжынга кайгамчык, тааланчыг, хуулгаазын куштуг кылдыр дээр арга- шинектиг.

Тыва чон шаг- шаандан бээр думбей будуулук эвес, сайзырангай депшилгелиг чораан деп чувени барымдаалары хой. Оларнын санынга тыва улустун аас- чогаалын, Тыва дугайында товут, моол дылдарда бижиттинген номнарны, кожээлерде бижиктерни, Аржааан базырыындан тыпкан чуулдерни, будун делегейни кайгаткан каргыраа- хоомейни чижекке ап, адаарга- ла четчир.

Тываларнын сагыш- сеткил культуразынын бедиин, онзагайын соолгу ийи чус чыл иштинде кээп турган аян- чорукчулар, эртемден шинчилекчилернин демдеглелдери болгаш ажылдары бадыткап турар. Ол эртемденнер, шинчилекчилер тыва улус- биле таныжып, амыдырал- чуртталгазын ооренип тургаш, оларнын бир дугаар эскерген чувези- тываларнын уругларга ынаа. Ажы- толду бодунуу, оскении деп ылгавас, шуптузун чангыс аай ажаар- тежээр, чемгерер, карактаар, шуптузунга ден- дески эвилен -ээлдек, херек апарганда камгалаар, хай деп ужур- чурумга ооредир улус болган. Ол бугуну корген шинчилекчилер кайгамчык ховар, кижи сагыжынга турбаан чуул деп демдеглээннер.Ол оскээртен келген улуска Тывада оскус, кагдынган, туреп чоруур ажы- тол чок ышкаш болган.

Ындыг байлак тоогулуг, чаагай сеткилдиг улус черден унуп, дээрден дужуп келбээн. Олар чогуур кижизидилгени ог- булезинден алганнар.Моон алгаш коорге, ада- иенин, торелдернин, огбелернин суртаал- ооредиинин уругларга салдары тускай сорулгалыг, уг- шиглиг турганы иле. А ол кижизидилгенин кол быразы, дозу ада кижи.

( Бот тывынгыр композитор Б. Чамбыттын « Ада кижи» деп ырызын эге класс башкылары ырлаан).

Ие- ог- буленин эгези, ада кижи - дозу. Ада кижинин кижизидилгеге онзагай киржилгези, улегери, салдары чудел деп айтырыгны сайгарар бис.

Ынчангаш эге состу Константин Хертековичиге бердим.

Ада кижи ог- буленин азыракчызы, даянгыыш- чоленгиижи, камгалакчызы, чаглаа болур кылдыр бойдустун чайгаар чаяаганын, амгы уеде ада кижи кандыг бооп турарын, кандыг болур ужурлуунун, ада кижинин кол шынарларынын дугайында С.Б Оюннун, А.К Ооржактын « Тыва ог- буле педагогиказы» деп номдан алган материалдар- биле таныштырган. ( арын 43-46)

( Эге класстарнын оолдары « Дозээйн, ачай» деп шулукту чугаалааннар)

Шаандагы тывалар чугаазынга кижизидилге деп состу ховар ажыглаар турган. Олар кол нуруузунда уругну чагып, сургап, улегери- биле кижи кылдыр деп чугаалажырлар.

Практиктиг кезээ.

(Манаа адалар уш болукке чарлып алгаш, уруглар кижизидилгезинге ада кижинин киржилгезин, туружун, салдарын боттарынын бодалдарын илередип тургаш, дуржулгазын солушканнар.)

  1. ги болуктун сайгарар айтырыы:

Баскан изин уламчылаар салгал херек

Башка, мээге эн-не арыг бодал херек

Мага- боду сайзыраарда ажыл херек.

Салгал. Бистин суурда толептиг салгалды кижизиткен, ажыл - агыйы салгал дамчаан ог- булелер хойу- биле бары оорунчуг. Оларнын кезик- чамдыын манаа адап корейн.Малчын Монгуш Очур-оолдун оолдары шупту малчыннап, чонунга толептиг диртип чоруурлар. Конгар Салчактын салгалдары шупту башкылар болганнар, Алексей Анай-оолдун уруглары уран- чуул ажылдакчылары, Салчак Кан-оолдун оолдары спортсменнер,Чамбый Викторнун оолдары шупту эртем - билиглиг, ус- шеверлер, Маадыр Могенин уруглары шупту башкылар дээш оон-даа хойну чоргаарал - биле адап болур бис.

Ам бо бирги болуктун адалары бо айтырыынга ог- булеге кижизидилгенин ундезин достеринин дугайында, ук- ызыгуурнун ог- булеге салдарынын дугайында, ог- булеге уругну амыдыралчы билиглерге, ажылга ооредири, езу- чурумга чанчыктырарынга ада кмжинин туружунун, салдарынын дугайындааразында дугуржуп чугаалашкаш, боттарынын бодалдарыноске болуктерге таныштырар. Оске болуктун адалары ол бодалдарга хамаарыштыр боттарынын саналдарын чугаалаар.

Бодалдар, саналдар солчулгазынын соолунде бирги болуктун удуртукчузу - ада туннел состу чугаалаар.

2 - ги болуктун сайгарар айтырыы:

Чаш кижи - чырык угаан

Чалыы кижи - чарт угаан

Кыраан кижи - мерген угаан

Чаш толдун кижи кылдыр озуп - мандыырын бойдус тускай ой - чижектиг кылдыр чаяап каан. Чогуур уелерде уругга бир - ле чаа шынарлар, аажы - чан тыптып, оон оске бедик байдалче шилчип турары каракка илден болгай.

Уругну кижизидип эгелээри кажан деп бодаар силер, кайы ойде кижизидилге орайтаан болур деп санаар силер, назы- хар аайы - биле уруглар кижизидилгезинге ада кижинин киржилгези, салдары, туружунун дугайында бодалдар солчулгазын чорудар силер. ( ийиги болуктун удуртукчузу- ада туннел состу чугаалаар)

3-ку болуктун сайгарар айтырыы:

Аас- кежик ончу кылдыр

Ада- огбе дамчып келбес

Ону кижи боду тывар

Ог- буле тудары - чуртталганын нарын шылгалдаларынын бирээзи. Ону канчаар эртери огленишкеннернин кузел- бодалы, тура- соруундан хамааржыр.

Ог- булеге уруглар кижизидилгезинге чогумчалыг байдалдарны тургузарынга ада кижинин туружунун дугайында ушку болуктун адаларынын бодалдарын дыннаар бис. ( ушку болуктун удуртукчузу - ада туннел состу чугаалаар.санал- онал солчулгазы)

4- ку айтырыга хамаарыштыр шупту болуктер бодалдарын чугаалаар.

Кадыр элдиг хемге ускеш

« Канчаайн?» дээш тура душпе

Амыдырал моондактарын

Ажып эртер оруун диле.

Эр кижи эр угааныг болур дээр болгай. Ол чугле амыдыралдын нарын айтырыын шиитпирлээринде, деткимчеге, огбелеринге эки хамаарылгага, ажы- толунге, алган кадайынга бердингенинден, амыдыралды чогуур деннелге турар дээш чуткулдуунден база коступ келир. Хурал - дискуссиявысты тондуруп тургаш амгы уеде амыдыралга эр кижинин туружунун дугайында чугааны чорудаалынар.

( 4- ку айтырыгга хамаарыштыр бодалдар солчулгазынын соолунде эге класстын оореникчизи Даш-оол Монгуштун « № 3 Башкы» журналынга парлааны «Бодан, ачай!» деп шулуун чугаалаар.)

Хуралдын киржикчилеринге школа директору сос ап, чагыг- сумезин бергеннер.

Хуралдын туннелинде адалар човулелин тургускан.

© 2010-2022