Беседа родителям о вреде наркомании и алкоголизма

Ада-иелерге сумелер

Уруг бурузу - эки-даа багай-даа ооренири, шимченгир азы оожуму-даа - ынакшылга болгаш хундуткелге толептиг.

Бичии кижи чугле четпес кошкак талалардан тургустунмаанын уттуп болбас.

Уругларнын эки талалары ковей, ону коруп ооренир.

Мактал состерни харамнанып болбас.

Ажылды кылган кижини мактаар, а ажылдын кылдынганын чемелеп болур. Мактаарда кылган кижини адааш мактаар, а чемелээрде, болдунары-биле-ле, тоомча чок кылдыр чемелээр.

Негелдени куштелдирерде баштай албан мактал-биле эгелээр. Эрте дээре база мактап болур.

Уругнун мурнунга чедип ап шыдыптары сорулгаларны салынар.

Уругга дужаал бээринин орнунга, боттарынар-биле ден кижи ышкаш кылдыр сумележинер азы дилегден кылынар.

Хоруурунун орнунга чопшээреп турунар. Чопшээрелден уруглар хойну ооренип алыр.

Хемчег алыр ужурлуг апарза, сактып алынар, чангыс ол-ла частырыг дээш ийи катап хемчег албас.

Наркомания болгаш алкоголизм дугайында чуну билзе чогуурул?

Наркомания - кезек аарыгларнын ниити ады. Ол кезек аарыглар наркотиктиг будумелдерни ургулчу ажыглап чоруп тургаш, мага-бот болгаш сагыш-сеткил оон турум хамаарылгалыг апарганда тыптып келир.

Амгы уеде чамдык оореникчилернин наркотиктиг будумелдерни шенеп ажыглап турары дувуренчиг. Ынчангаш ада-ие кижи серемчилелдиг болуп ажы-толун хайгаараары кузенчиг.

Наркотиктиг будумелдерни ажыглап турар кижинин демдектери:

Даштыкы демдектери:

- кежинин куураарып каары;

- карак огунун улгадып азы бичиилей бээри;

- карактарынын кыза бээри;

- чугаазынын оожумнап каары;

- чем чиксевези, арыптары;

- хоочураан чодулдуг апаары;

- дорт кылаштап шыдавазы (эленнээри азы ылдыртына бээри).

Каракка коску демдектери:

- холдарында сыккырткан ине истери;

- мургуландыр борбактап каан саазыннар;

- бичии омааштар;

- капсулалар, шилдер азы пиво савалары.

Аажы-чанында оскерлиишкиннер:

- шупту-ла чувелерни херекке албазы, тоомча чогу;

- билдинмес чылдагаан-биле кичээл узери база бажынындан унгеш ур чиде бээри;

- чуве сактып шыдавазы;

- кичээнгейлиг болуп шыдавазы;

- удувастай бээри;

- шугумчулел дыннап шыдавас, эмин эрттир ажынар апарганы;

- хенертен сагыш-сеткилинин оскерли бээри;

- чаза шылап калган тургаш, дыка эрестиг кылдыр оскерли бээри;

- бажында кижилер-биле харылзажыр хоон чок апаары;

- школада ооредилгезинин баксырап каары;

- акша айтырып-ла турар апаары;

- бажындан ортектиг чуулдернин чидип эгелээри;

- ургулчунун тайылбыр чок телефон звоноктары;

- ог-буленин болуушкуннарынга киришпейн, ангыланыры.

Оореникчилернин спирттиг суксуннарны иже бээр чылдагааннары:

Эвээшти ижерге хоразы чок деп бодап турар. Чаа озуп олурар организмге хоразынын улуун билбейн турар.

Назы четпээн уругларнын спирт холумактыг суксуннарны ижип эгелеп турарынын чылдагааннары ангы-ангы. Бирээде: сонуурап ижип турар. Араганы ижиптерге кижинин организминге кандыг оскерилгелер болу бээр эвес, чузу, канчаар оскерли бээр эвес деп сонуургааанындан шенеп ижип турарлар. Ийиде: араганы тыпкаш ижер деп сорулгалыг багай болукке катчы бергеш, катай ижери. Ол болукче кирип турар назы четпээннер колдуунда хайгаарал чок, ажыктыг кылып турар чуулу чок, чардыгар эки чуулу чок, психиктиг озулдези куду уруглар кирип турар. Бодунга бузурел чок уруглар база бо болукче кире берип болур. Уште: криминалдыг болукке катчы бээрге, ында хостуг уезин арага-биле эрттирип турар улуг кижилер арагага ооредип болур. Бо таварылгада назы четпээн уруг бодун улуг кижиге санап алган ижип турар болур.

Шожунчап Елена Кок-ооловна,

Тээли ортумак школазынын дээди категориянын, 32 чыл стажтыг башкызы.