- Преподавателю
- Классному руководителю
- Урок Біз таңдаған жолдар
Урок Біз таңдаған жолдар
Раздел | Классному руководителю |
Класс | - |
Тип | Другие методич. материалы |
Автор | Мусатаева Н.Ш. |
Дата | 17.12.2015 |
Формат | docx |
Изображения | Есть |
Астана қаласы №29 орта мектебі
Сыныбы: 11 «а» сынып
Жауапты мұғалім: Мұсатаева Н.Ш.
Мерзімі: 18.01.2016 жыл.
Мақсаты:
1. Білімділік. Оқушыларға мамандық туралы мағлұмат беру,әр мамандықтың өзінің қызығы мен қиындығын түсіндіру; мамандықтар туралы пікірді жас кезеңдерінен ұғындырып,болашақта мамандық таңдауға ықпал ету.
2.Дамытушылық.Оқушыларға қиялды, есте сақтауды, ақыл-ойды,зейінді дамытуға және мазасыздануды жоюға арналған түрлі жаттығулар (тренингтер) өткізу арқылы олардың таным процестерін дамыту, өзіне сенімділігін нығайту.
3.Тәрбиелік. Оқушыларды жылдамырақ ойлауға, болашақ мамандықты дербес ерекшеліктерін ескере отырып таңдауға және сенімділігін нығайтуға тәрбиелеу.
Көрнекілігі: мамандық суреттері, слайдтар, тесттер, үлестірме.
Әсемпаз болма әрнеге,
Өнерпаз болсаң,арқалан.
Сен де, бір кірпіш дүниеге,
Кетігін тап та,бар қалан.
Абай.
Егін сал, не сауда қыл,малыңды бақ,
Білім білмек -әр іске шебер болмақ.
Қол өнерден пайда қыл үйреніп-ақ,
Кетпес дәулет осы ғой әмбеге хақ.
Шәкәрім
"Мамандықтың жаманы жоқ,бірақ мұның кез келгеніне икемділік қажет,бұл жай күнелту,тамақ асыраудың ғана жолы емес,үлкен өнерді,зор шеберлікті қажет ететін нәрсе"
Жүсіпбек Аймауытов.
Еліміздің білім беру мен ғылымын дамытуды Елбасымыз әрдайым
өзінің басты назарында ұстап келеді.Білім заңы қоғам талабына сай дамып, өзгерістерге ұшырап отыр. Қазіргі кезде кәсіптік бағдарлы білім беру қолға алынып отыр.2017жылға қарай 12жылдық білім беру жоспарланып отыр.Бұл жүйеде жастар белгілі бір кәсіпті мектеп табалдырығында жүріп ақ меңгеретін болады.
Мамандық таңдау-жасөспірім жастағы ең маңызды шешімдердің бірі.Үлкен өмірге енді ғана аяқ басатын жас ұланның алдында мыңдаған мамандықтан өзіне лайықты біреуін таңдау міндеті тұрады.
Мамандық таңдауға әсерін тигізетін негізгі факторларға мына төмендегі қасиеттер кіреді.
1.Қызығу. 6.Денсаулық жағдайы.
2.Қабілет. 7. Мамандық туралы ақпарат
3.Темпераменті. 8.Әлеуметтік ортасы.
4.Мінезі. 9.Үй-тұрмыс жағдайы.
5.Даярлық деңгейі(үлгерім) 10.Ата-анасының білім деңгейі
Психолог маманның зерттеуіне кезек берсек :Қазақстанда «психология» ғылым саласын алғашқы зерттеуші Жүсіпбек Аймауытов «мамандықты таңдау» туралы былай деген болатын: «Санап қарасақ әр өнер,әр қызмет мемлекетке,әлеуметке керек.Әлеумет те,мемлекет те әр адамның еңбегі берекелі,пайдалы болуын тілейді:неғұрлым әр мүшесінің еңбегі жемісті болса,соғұрлым әлеумет тұрғысы да тек оңалмақ.Әр адамның еңбегі қашан жемісті болмақ? Әркім «өз орнында»қызмет істегенде.Олай болса,бұл-негізгі мәселе.Әр адам бір жағынан әлеуметтің мүшесі,әлеуметке пайда тигізу керек.
Екінші әр адам өз пайдасын,өз мақсұтын көздемек.Бас мақсұтын біржола ұмытып,әлеумет қызметіне түгел берілетін адам болу мүмкін емес, ондай адам кемде-кем.Біреу әлеумет үшін еңбегін көп жұмсайды,біреу бойын тежеп,бас мақсұтын көбірек сағалайды.Айырма жалғыз осында.Бұл адамның табиғатынан туатын заң.Неге десеңіз,әр адамға тіршілік ету керек.Азды-көпті өмірін әркім өз көңіліндегідей мұңсыз өткізуге талпынады.Сондықтан ең күшті мақсұт-бас мақсұты.
Қайткенде әр жеке адамның,әрі әлеуметтің пайдасы бірден табылады?Қай уақытта әлеумет тілегі мен жеке адамның тілегі тоғысады?
-Әр адам табиғатына біткен қабілетіне,ыңғайына,зеректігіне қарай өз орнында қызмет етсе,сонда табылады...».
Ендігі кезек социолог маманына () кезек береміз. Әрбір жек адам өзінде кездесетін дербес қасиеттерге сүйене отырып,болашақ мамандығын таңдаған жөн.Соған байланысты,қазір біз бірінші «Жоғары сынып оқушыларының кәсіби көзқарастарын байқау»тестін аламыз:
1.Мектепті бітіргеннен кейін немен айналасқың келеді?
а) ЖОО түсемін.
б) Колледжге түсемін.
с ) Жұмыс істеймін. д) Сырттай оқып,жұмыс істеймін. е) Білмеймін.
2. Қалаған мамандықты игеру үшін адамға қандай талаптар қойылады?
а)Білім,дағды. б)Жеке адамдағы барлық сапалар қажет. с)Ақша,қаражат д)Жеке адамдағы арнайы сапалар ғана қажет. е) Мақсат қою,ақша 3.Таңдаған мамандығыңызға өзіңізді қалай дайындайсыз? а)Мамандыққа қажетті кітап,әдебиеттер оқисыз. б)Болашақ мамандығыңызға қажет арнайы сапаларды игересіз. с)Өзіңізді жақсы сапаларды игеруге баулисыз . д)еңбек сүйгіштік,тұрақтылық. е) Сол мамандық иелерімен әңгімелесемін. 4.Кәсіби сапаларыңызды қайда тексердіңіз? а)Мектепте сабақ үстінде. б) Үйірмеде. с)Мектептен тыс жерде . д)Өз бетімше үйде. е)Тексерген емеспін. 5.Таңдаған мамандығыңыз жайлы қандай әдебиеттерден оқыдыңыз? а)Көркем әдебиеттерден. б)Ғылыми әдебиеттерден. с)Арнайы әдебиеттерден. д)Журнал,газеттерден. е)Ғаламтордан,теледидардан. 6.Мамандықты таңдауда сіз қандай бағытты ұстандыңыз? а)Қоғамға пайда келтіруді. б)Бұл мамандық беделді. с)Айлығы жақсы. д)Қызық жұмыс. е)Жұмыс менің мүмкіндіктеріме сай.
Кубизм тәсілі:
-мамандық дегенді қалай түсінесің?
- Сен қандай мамандық иелерін білесің?
-Неліктен мамандық иесі болуы керек?
-Болашақта қандай мамандық иесі болғың келеді?
-халыққа пайда келтіру дегенді қалай түсінесің?
-Ата-анаңның мамандықтары туралы айтып бер?
Сергіту сәті. «Ең-ең.........»
1)Ең ақшасы көп мамандық. а)еден жуушы. б)мал дәрігері,орманшы. с)бухгалтер,экономист.
2)Ең «жасыл»мамандық а)мұғалім,дәрігер б)эколог,бағбан с)мұнайшы,ұшқыш
3)Ең «тәтті»мамандық а)аспаз,кондитер б)сот,заңгер с)шахтёр,ғарышкер
4) Ең "күлкілі "мамандық
а)журналист,зергер
б)клоун,карикатуршы
с)ғарышкер, ұшқыш
5)Ең жауапты мамандық
а) сот,бухгалтер
б) әнші, биші
с)ұста ,шебер
6)Ең салмақты мамандық
А)клоун, әзілкеш
Б) мұғалім,заңгер
С) аспаз,кондитер
7) Ең қарым-қатынасы күшті мамандық
А) мұнайшы, омарташы
Б) бағбан,диқан
С)Бизнесмен, кәсіпкер.
Кәсіптерді ұнату тесті (Голланд әдістемесі).
1н
Инженер технолог
1о
Инженер - конструктор
2н
Тоқымашы
2с
Санитарлық дәрігер
3н
Аспазшы
3ш
Жинақтаушы
4н
Фотограф
4о
Дүкен меңгеруші
5н
Сызбашы
5а
Дизайнер
6о
Философ
6ә
Психиатр
7о
Ғалым химик
7ш
Бухгалтер
8о
Ғылыми журнал редакторы
8т
Адвокат
9о
Лингвист (тіл маманы)
9а
Көркем әдебиет аудармашысы
10ә
Педиатр
10ш
Статистик (театрда)
11ә
Сабақтан тыс оқу жұмыс меңгерушісі
11о
Профком төрағасы
12ә
Спорт дәрігері
12а
Фельетонист
13ә
Нотариус
13т
Жабдықтаушы
14ш
Перфораторшы
14а
Карикатурист (сынаушы)
15т
Саяси қайраткер
15а
Жазушы
16н
Бақ өсіруші
16о
Метеоролог
17н
Трамвай жүргізуші
17ә
Фельдшер
18н
Инженер - электроншы
18ш
Хатшы-машинист
19н
Телеоператор
19т
Режиссер
20н
Сылақшы
20т
Металл бойынша суретші
21о
Биолог
21ә
Бас дәрігер
22о
Гидролог
22ш
Ревизор (салық инспекторы)
23о
Зоолог
23а
Бас мал дәрігері
24о
Математик
24а
Архитектор
25ә
Полиция
25ш
Есепші
26ә
Мұғалім
26т
Отряд командирі
27ә
Тәрбиеші
27а
Керамика бойынша суретші
28ш
Экономист
28о
Бөлім меңг.
29ш
Корректор
29а
Критик
30н
Шаруашылық меңгеруші
30а
Дирижер
31н
радиооператор
31о
Ядролық физика бойынша маман
32н
Жөндеуші
32ш
Монтажшы
33н
Агроном
33т
Кооператив төрағасы
34н
Киім пішуші
34а
Декоратор
35о
Мұражайдың ғылыми қызметкері
35ә
Консультант
36о
Археолог
36ш
Эксперт
37о
Ғалым
37а
Актер
38ә
Логопед
38ш
Стенографист
39ә
Дәрігер
39т
Елші
40ә
Психолог
40а
Ақын
41ш
Бас бухгалтер
41т
Директор
42т
Кеденші
42о
Мұнайшы
Нәтижелерді өндегенде әр жұптан шыққан бірдей әріптерді қосып, қорытындылаңыз. Мысалы, ол келесі схема түрінде :
Н, О, Ш, Ә , Т, А.
1 7 6 5 2 12
Н-нақты тип; О-ойшыл; Ә-әлеуметтік; Ш-шартты; Т-тапқыр; А-артистік
тип.
Көп ұпай алған әріп сізге лайық мамандық.
Әр типке сай түсті қағазға жазылған типтерге сипаттама таратылады, тесттің қорытындысы таблоға шығады.
Слайд: «Әр бала жарық жұлдыз, жарқырауына жәрдем ет».
Ж. Баласағұн.
Айтқандай, осы бүгінгі сабақ сіздердің жұлдыздарыңыздың жануына септігін тигізсін!
Топтастыру тәсілі: мамандық
Қорытынды: Мамандықтын жаманы жоқ, тек оны дұрыс таңдай білген
жөн. Кейбіреуіне әрине қабілет керек. Дегенмен, ең бастысы
қалаған мамандықтың иесі болу үшін мынадай ережені есте
тұтайық:
-
Дұрыс таңдау керек
-
Икемділік
-
Үлкен өнер, зор шеберлік
-
Еңбек сүйгіштік
-
Білім
-
Халқыңа көмегің тию керек.
Біліп жатып кәсіптің Талаптан да сондықтан
Талай сырына қанықтық. Жақсы маман болып өс.
Қандай іске машық кім, Уақытпен жолды ұтқан
Зерделеніп дәл ұқтық. Өмір деген - ұлы көш.
Қалап көңіл ауаны, Сол керуенге қосыл да,
Талап оны қолдаса, Өз орныңды тауып ал.
Кәсіптің жоқ жаманы, Жаңа толы асылға
Нашар маман болмаса. Азамат бол, бағы бар.
Слайд: «Өтер көктем, өтер күз,
Кім болармыз ертең біз?
Тырналардай жан-жаққа
Біздер ұшып кетерміз.....»
Ән: Армандастар
Нақты(реалистический) тип.
Ол өзіне дұрыс болып есептелетін мақсаттар, құндылықтытар мен міндеттерді өзін қоршаған әлеуметтік ортадан алады. Ол нақты істермен айналысады: құрал-жабдықтармен, заттармен, жан-жануармен және машиналармен. Ол дерексіз (абстрактное) ойларды талап ететін істермен,әлеуметтік қатынастармен айналысуды ұнатпайды. Бұл ер адамның типі,эмоцияға тұрақты, нақты, нағыз іспен ғана шұғылданатын. Ол ұжымды басқарғаннан гөрі, оның мүшесі ғана болғанды ұнатады. Олар мына мамандықтарды таңдайды: механик, инженер, электрик, аграном, бақ өсіруші, машина жүргізуші т.б Бұл типтегі адамдарда ауызша сөйлесу қабілеттеріне қарағанда, математикалық қабілеті жағынан дамыған. Олар, негізінен, техника және спорт салалары қарапайым ғана. Шешім қабылдаулары басқа адамдарға байланысты.
Ой типіндегі жеке адам.
Ол қоршаған ортаның мәселелерін шешуге байланысты идеялар(ойлар), сөздермен, рәміздермен айналысады. Ол әр істі талдауға, нақты қарауға, ешкімге тәуелденбеуге ұмтылады және істі сынағанды, көп білгенді ұнатады. Онда таным мен қиял қабілеттері дамыған. Оған ғылыммен айналысушы мамандықтар ұнайды: ботаник, астроном, физик, математик. Ғалым және т.б. Ол ауызша және математика қызметімен айналысатын салаларда да үлкен жетістіктерге жете алады. Ол ерекше дарынды, ерекше белгі, сыйлықтарды жеңіп ала алады, ғылымда шығармашылық жетістіктерге жетуге қабілеті бар.
Әлеуметтік тип.
Оның алдына қойған мақсаттары мен міндеттері, оны қоршаған ортадағы адамдармен тіл табысуға ықпал етеді. Оларды адамдармен қарым- қатынас жасайтындай іскерлік қасиеттері жеткілікті. Бұл типтерге тән қасиеттер: адамгершілік, нәзіктік, басқаның жанын түсінуге және тәрбиелеуге икемділік. Әлеуметтік тип өзінің қарамағындағылардың тіршілігі туралы сұрап біліп отырады. Мәселелерді шешуге ақылға қарағанда, эмоция мен сезімге сүйенеді. Бұл типтегі адамдар этикалық және әлеуметтік жұмыстармен, істермен айналысады. Бұл типтегілер адамдарды оқытқанды және емдегенді ұнатады: дәрігерлер, психологтер, кеңесшілер және т.б. Әлеуметтік типтегі адамдар «нағыз еркектің» жұмысынан қашқақтайды. Оларда математикалық қабілеттерге қарағанда, ауызша қабілет дамыған. Онда жақсы бейімделгіш қабілет бар. Мұндай адамдар қарым- қатынаста, басқаруда, өнерде және оқуда үлкен жетістіктерге жетеді. Олар емдеумен, білім берумен және де осы сияқты қызмет түрлерімен айналысады.
Шартты(конвециональный)тип . Олар әлеуметтік және физикалық қоршаған ортада бекітілген әдет-ғұрыптар мен қоғамнан мақсаттар мен міндеттерді, құндылықтарды алады.Олар барлық мәселелерді шешуге әдептілік,ептілік танытады.Кей жагдайларда ол бірбеттік,кертартпалық және мызғымайтын қасиеттер көрсетеді.Олар барлық мәселелерді шешуге әдептілік,ептілік танытады.Кей жағдайларда ол бірбеттік,кертартпалық және мызғымайтын қасиеттер көрсетеді.Оған құрылым жағынан нақты мамандықтармен айналысқанды ұнатады.Оған әсемдік талап ететін мамандықтар ұнамайды.Шартты типтегілерде ауызша қабілеттен гөрі,математикалық қабілет дамыған.Олардан жақсы шещен (оратор) және басшы шықпайды,ортаға да бейімделу қиын.Өмірге көзқарас қарапайым,оның шешім қабылдауына басқалар әсерін тигізеді.
Тапқыр тип.
Өзінің жігерін,ынтасың,албырттығын,доминаттығын таныта алатындай мақсаттарды,міндеттерді,құндылықтарды таңдайды.Оған басшылық қызметтер ұнайды,мысалы; меңгеруші,директор,телерепортер, товаровед, артист,журналист,елшілік және т.б.қызметтер. Бұл типтердің іс-әрекет өрісі өте кең. Оларға қол еңбегі, шыдамдылықты қажет ететін жұмыстар ұнамайды. Спортта және басқару салалары бойынша үлкен жетістіктерге жетеді. Басқаларға тәуелді.Өз-өзін басқаларға тек ұрысу арқылы таныта алады.
Артист типі.Көркем бейнелер мен өнімдерді жасау үшін қоршаған ортамен қарым-қатынаста,өзінің сезімі мен эмоциясын,интуициясы мен қиялына сүйенеді.Мәселелерді шешуде ол өзінің талғамы мен қиялына сүйенеді.Ол кездескен мәселелерді шешуде өзінің пікірі мен қиялына сенеді.Оның өмірге көзқарасы күрделі,алғыр.Ол эстетикалық құндылықтарды өте жоғары деңгейге қояды.Ешкімге тәуелсіз суретші және өз өнерінің түрінен сабақ беретін мұғалім болуға талпынады.Артист шығармашылық жұмыстармен айналысқанды ұнатады;музыкамен,сурет салумен,әдеби шығармашылықпен,суретке тусірумен және т.б.Оған нағыз ер адамның атқаратын жұмыстары ұнамайды,мысалы; спорт,машина жөндеу және т.б.Ол өнер саласында үлкен жетістіктерге жетеді.Ол ең түпнұсқалық тип.Шығармашылығында бірінші кезекте түпнұсқалығы байқалады.Арифметикалық қабілетіне қарағанда,ауызша қабілеті дамыған.Олардың қабылдау қабілеті мен моторикасы жақсы дамығандықтан,өнер саласында үлкен жетістіктерге жетеді.Олар көп адамдармен қарым-қатынас жасағаннан гөрі,өзінше жүргенді жақсы көреді,себебі шығармашылық жұмыспен айналысатын болғандықтан,оларға еркіндік және еркін ойлау қажет.