Конспект урока по крымскотатарской литературе

Мевзу: Шамиль Алядин. Языджы акъкъында малюмат. «Ана» шиири

(къырымтатар эдебияты. 6-нджы сыныф)

Катранжиева Ленура Ахтемовна

Багъчасарай шеэри

5-джи

Умумтасиль мектебининъ

къырымтатар тили ве эдебияты оджасы

Мевзу: Шамиль Алядин.Языджы акъкъында малюмат. «Ана» шиири.

Дерснинъ чешити: Янъы мевзуны анълатув дерси.

Макъсатлар:

- Шамиль Алядиннинъ аяты ве иджадынен таныш этюв; онынъ иджады эсасында талебелерни ватанперверлик рухунда тербиелев;

- Талебелернинъ окъувгъа, илимге мерагъыны юксельтюв;

- Юреклеринде буюк эстетик ве ватанперверлик дуйгъуларыны догъурмакъ;

- Ана энъ якъын ве эсас инсан олгъаныны анълатмакъ;

- Лугъат байлыгъыны арттырув.

Дерснинъ донатылувы:Языджынынъпортрети, дерсликлер презентация, хронологикджедвель, магнитофон, микрофон

Дерскетишаты:

I. Тешкилийкъысым

(селямлашув)

II. Дерснинъмакъсадывевазифелерианълатыла.

III. Янъымевзуныанълатув

- Бугуньдерстекъырымтатар совет эдебиятындатерен из къалдыргъанетекчинесирджилерденбири Шамиль Алядиннентанышоладжамыз.

Тахтада: Ш. Алядиннинъпортретивехронологикджедвель.

Хронологикджедвель

Йыллар

Вакъиалар

Язылгъанэсерлер

Июль 12-де 1912 с.

БагъчасарайрайонынынъМахульдюркоюндедюльгерСеитагъанынъкъорантасындадогъды

Слайд 1-3

Башлангъычбильгисини кой мектебиндеалды, сонъокъувыныБагъчасарайдакиедийыллыкъмектепте девам этти

Шу мектепнинъ белли оджасыЯяНаджиБайбуртлыонъаэдебияткъасевгиашлады

Сонъра о Акъмесджиддекиоджалартехникумынаокъумагъакире

1928 с.

«Яш къувет» газетасындаонынъ Исмаил бей Гаспринскийгебагъышлангъан «Танъбульбули» адлышиирибасыла

1931 с.

Техникумыныбитире

1932 с.

Къызылордугъачагъыралар. Къызылказакларнынъ 7-нджи атлыаскерлерполкындахызметэте

«Топракъкульди, кок кульди» биринджишиирлеркитабыбасылыпчыкъты

1935 с.

«Къызылказакнынъйырлары» экинджишиирлерджыйынтыгъычыкъа

Озьбекистангъа кете, анда «Чирчикстрой»дачалыша

1939 с.

Къырымгъакъайтыпкеле

Къырымязыджыларыбирлигининъреисиола

1941 с.

Дженкке кете, дефаларджаярылана.

Слайд №8

ДженктенсонъкъорантасыныОзьбекистанда тапа

1949 с.

Озьбекистанязыджыларыбирлигиндечалыша

1962 с.

«Эгерсевсенъ» романы

1969 с.

«Рузгярдансаллангъанфенерлер»

1972 с.

«Эльмаз»

1973 с.

«Озьбекистанда нам къазангъанмедениетхадими» берильди

1976 с.

«Сайламаэсерлер» 1-нджи джылт

1977 с.

«Сайламаэсерлер» 2-нджи джылт

1979 с.

«Иблиснинъзияфетинедавет»

1980-1985 с.

«Йылдыз» меджмуасынынъ баш муаррири

Слайд №14

1982 с.

«Озьбекистанда нам къазангъансанатэрбабы» унваныберильди

1983 с.

«Юксекхызмет»

1985 с.

«Теселли»

1987 с.

«Чорачыкълар»

1994 с.

Къырымгъакъайтыпкельди

Слайд №15

Тогъай-бейгебагъышлангъантарихий эсер языпбашлады, эсер битмейкъалды

Майыс 21-де 1996 с.

ВефатэттивеАкъмесдитнинъ «Абдал» мезарлыгъындадефнэтильди

- 2012 с.КъырымЮкъарыШурасынынъкъарарынабинаен, Ш.Алядиннинъ 100 йыллыкъюбилейиКъырымбойлапкенишсуреттекъайдэтильди.

Слайд 18-21

(«Севдимсени» йырыянъгъырай )

Ш. Алядиннинъ «Севдимсени» шиирихалкъмузыкасыэсасындаиджраэтилип, къырымтатарларнынъсевимлийырларынданбиринечевирильди.

- Эндиисе, дерсимизнинъэкинджикъысымынакечемиз.

- Балалар, бизбугуньсизлерненинсангъаэнъкъыйметлиолгъан - Улуинсан - анаакъкъындалафюрсетеджекмиз. Ер юзюндеэнътатлысез - анасезю.

«Азизанам» йырыянъгъырай ( С. Усеиновнынъсезлери, С. Какуранынъмузыкасы). - Ассоциативчалысы:

Тахтада:

дюльбер назик

шефкъатлы азиз

Ана

акъыллы мераметли

адалетли чебер

- «Микрофон» оюны: «Менимазизанам…» ( Талебелерозьаналарыакъкъындаагъзавийикяеэтелер ).

-Дерсимизде Ш. Алядиннинъ «Ана» шииринентанышоладжамыз. Келинъизшиирнимагнитофондандинълейик. ( Шиирнидинълейлер ).

- Энди исе, бушиирни сиз ифаделиокъунъыз.

Лугъатиши:опьке - обида

къайгъы - переживание

мугъайтмакъ - обидеть

джанлана - оживает

улумакъ - воет

къандиль - лучина

Суаллергеджевапберинъиз:

1. Не ичюнанасынынъсезлеришаирнинбагърынаокъкибикъадалалар?

2. Афатлыкъышгеджесишаирнинасылдуйгъуларелгъачыкъмагъамеджбурэтелер?

3. Ана не ичюнтанъгъакъадаркъандиминисендюрмей, юкъламай?

IV. Пекитюв :

- Бугуньбизсизлернен Ш. Алядиннинътерджимейиалыненве «Ана» шииринентанышолдыкъ. Келинъиз, сизлерненбойлемеракълы (рефлексия) усулнендерснинънетиджесиничыкъарайыкъ:

«Бугунь мен дерсте ….»

V. Эввазифеси:

Ш. Алядиннинътерджимейиалыныогренипкельмек;

«Ана» шиириниифаделиокъув.

VI. Баалав:

- Дикъкъатынъызичюнсагъолунъыз!

- Сагълыкъненкъалынъыз.