Еңбек сабағына №1 НҰСҚАУЛЫҚ КАРТА

Еңбек сабағына №1 НҰСҚАУЛЫҚ КАРТА

Тақырыбы: Өлшегіш құралдарды пайдалану.

Мақсаты: Металл өлшегіш құралдардың көмегімен белгі салу.

Жаттығу.

1.Металл өлшегіш құралдардың көмегімен белгі салу.

2.Нүктелеу.

3.Өлшегіш циркульді пайдалану.

4. Іздеу орталығын қолдану.

5.Металға белгі салу құралын пайдалану.

6.Белгілегіш құралды қайрау.

Құрал- саймандар мен айлақұралдар:

Металл өлшегіш сызғыштар, керткіш, жалғыз инелі өлшегіш циркуль , нүктелегіш , сызғыштар, іздеу орталығы, бұрыштар , механикалық керткіштер, массасы 200 г слесарлық балғалар, ағаш тақтайшалар, белгілегіш плита, ұштағыш станок , нүктелегіштің қайралғанын тексеру үшін қолданылатын қимаүлгілер , тегістелген бөрене тақтайшалар .

Жаттығуды орындау реті.

Нұсқаулық түсініктер мен сілтемелер.

1. Жаттығу Металл сызғыш пен белгілегіштің көмегімен белгі салу.

1.Дайындамаға сызғышты қою.

2.Нүктелегіштің көмегімен белгі салу.

1.Сол қолдың үш саусағымен сызғышты дайындамаға саңылау түспейтіндей етіп жақындатамыз.

2.Белгілегішті оң қолға алып белгі саламыз.

Ескерту.

Нүктелегішпен бір рет қана белгі салу қажет.

2 Жаттығу. Нүктелеу.

1 Қарапайым нүктелегіштің көмегімен белгі салу.

1.Нүктелегішті үш саусақтың көмегімен сол қолға аламыз.

Нүктелегіштің ұшынөзімізден кері бағытта белгінің орнына қондырамыз

Нүктелегішті перпендикуляр бағытта белгі салатын жазықтыққа орналастарып, нүктелегішті балғаның көмегімен жаймен соққылаймыз.

Дәл осындай ретпен келесі белгілерді белгілейміз. Нүктелегіштің ұзындығы 150 мм және одан биік болған жағдайда белгілердің арақашықтықғы 25-30 мм болғаны жөн.

Нүктелегіштің қысқалығы 25-30 мм және одан кем болған жағдайда белгілердің арақашықтықғы 10-15 мм болғаны жөн.

Кіші шеңберлердің 15 мм- ден кем болған жағдайда өзара тең перпенендикуляр нүктелер белгілеу қажет.

Үлкен шеңберлердің 15 мм -ден артық болған жағдайда өзара тең 6-8 жерден ;

доғаларға белгі салғанда тік сызықтарға қарағанда арақашықтығы аз мөлшерде белгі салу қажет.

Нүктелердің қиысуын міндетті түрде белгілеу керек.

Ескерту.

Ұшталмаған белгілегіш құралды пайдалануға;

белгіленген жерден ауытқуға;

белгілегіш құралдаң үстінен қатты соққылауға

болмайды.

2. Серппелі нүктелегіштің көмегімен белгі салу.

2. Нүктелегішті оң қолға аламыз. Нүктелегіштің ұшын өзімізден кері бағытта дәл белгінің үстіне қондырамыз. Құралды тік бағытта қондырып, төмен қарай басамыз.

3 Жаттығу. Өлшегіш циркульді пайдалану.

1.Циркульдің аяғын өлшемге сәйкес қондыру.

1.Белгілегіш циркульді қолымызға алып, серппесін сәл босатамыз.

Циркульдің үшкір бір аяғын ондық өлшемге сәйкестендіріп , екінші аяғын 10 мм. артық өлшемге орнатамыз.

Бұрандасы бар аяғын бекітеміз.

Қажетті өлшемді сызғышпен өлшейміз.

Ескерту. Топсасы босаған циркульді қолданбаған жөн.

2.Доға сызу.

2 Дайындаманың бетіне өзара перпендикуляр 2 белгі саламыз.

Қилысу нүктесін белгілейміз.

Циркульдің бір аяғын доғаның радиусына сәйкес орналастырамыз.

Циркульдің үшкір екінші қозғалмайтын бөлігін белгіленген нүктеге сәйкестендіреміз де басқа қозғалатын бөлігімен қажетті өлшемге сәйкес доға сызамыз.

Доғаны сызғанда циркульдің қозғалатын бағытына еңкейтеміз.

4. Жаттығу Іздеу орталығын пайдалану.

1.Іздеу орталығының көмегімен ортаны белгілеп нүктелеу.

Ескерту. Нүктені цилиндрлі бөлшектің сыртына белгілеген жөн.

1. Нүктені цилиндрлі бөлшектің сыртына қондырып белгілейміз . Құралды сол қолға ұстап, балғамен нүктелегіштің үстінен соққылаймыз

2. Іздеу орталығын бұрыштықтың көмегімен белгілеу.

Ескерту. Бұрыштықтың көмегімен іздеу орталығын бөлшектің сыртына дәлдеп орналастыру қажет.

2. Бөлшектің сыртқы бетіне құралмен екі аралықта саңылау қалмайтындай етіп орналастырамыз.

Сол қолымызбен бұрыштық - іздеу орталығын ұстап, оң қолмен бөлшектің сыртына дәлдеп белгі саламыз

Бұрыштықты 90арақашықтыққа айналдыра отырып , қилысу орталығы 0 нүктесіне сәйкес келтіріп екінші белгі саламыз.

Белгі салған жерді кертіп ойық жасаймыз.

3. Ойықтың ортасын табу.

Ескерту. Ойықтың ортасын белгілегенде қозғалмалы іздеу орталығы құралын пайдаланған жөн.

3. Ойыққа бөлшектің сыртқы бетіненен көлемі 4-5 мм -ге кем болатындай ақ қаңылтыры бар ағаш тақтайшаны тығыз орналастырамыз

Ойықтың радиусына тең болатындай іздеу орталығы құралын орналастырамыз.

Іздеу орталығы құралының бүгілмелі бөлігін ойықтың ішкі бөлігіне бекіте отырып , өзара перпендикуляр болатын 4 белгі саламыз.

Сызылған төрт доғалардың ішінен ортасын тауып нүктелейміз. Ойықтың ортасына салынған . белгінінің дәлдігіне көз жеткізу үшін өлшемді қайталаған жөн.

5. Жаттығу . Белгілегішті қолдану.

1.Инені қажетті өлшемге сәйкес орнату.

1. Белгілегіш құбырға рейсмастың штангісін 1 тік бағытта , ал белгілегішті 2- көлденең орнатамыз.

Белгілегішті тік сызғыштың көмегімен 3, алдын ала белгіленген өлшемге сәйкес орналастырамыз да бұрамамен 4 бекітеміз.

5 рейсмастың негізіне бұраманы айналдыра отырып , белгіштің инесін қажетті өлшемге дәлдеп орнатамыз.

2.Рейсмастың көмегімен бөлшектің сыртына белгі салу

2 Рейсмастың негізін белгілегіш плитаға қыса отырып, жоспарлы түрде үздіксіз қозғалыспен белгі салу

Белгі салған уақытта рейсмастың белгілегішін 60- 70 бағытта сыртқа қарай үнемі көлбеулете отырып белгі саламыз.

6. Жаттығу Белгілегіш құралды қайрау.

1. Белгілегіш құралды қайрау.

1. Қайрау станогы мен құралдың аралығындағы саңылау өңдеу шеңберінен 2-3 мм үлкен болса, қажетті өлшемге сәйкестендіріп орналастырамыз.

2 Қорғаныс экранын ашып , басу түймесіне басып станокты қосамыз.

Белгілегішті қос қолдап ұстаймыз да өңдеу дөңгелегінің үстіне көлбеулете жақындатамыз.

Белгілегіштің негізін сәл айналдыра отырып, 12-15 мм аралықта қайраймыз.

2.Нүктелегішті қайрау.

2. Қорғаныс экранын ашып ,станкты қосамыз.

Нүктелегішті қос қолдап ұстаймыз да 50-60 көлемінде шеңбердің осіне көлденең жақындатамыз.

Нүктелегіштің негізін сәл айналдыра отырып ,

нүктелегіштің ұшы 60-70қимаүлгіге сәйкес келгенше қайраймыз.

3.Өлшегіш циркульдің ұшын қайрау.

3. Циркульдің аяқтарын біріктіреміз. Станокты қосамыз.

Циркульдің төрт жағынан 15-20 мм шаршы арақашықтықта екі ұшы бір нүктеде ұштасатындай жағдайда қайраймыз.

Тәржімалаған: А.К. Есетова .

ИНСТРУКЦИОННАЯ КАРТА №1.

ПОЛЬЗОВАНИЕ ИЗМЕРИТЕЛЬНЫМ ИНСТРУМЕНТОМ

Упражнения.

1.Нанесение рисок при помощи металлической измерительной рейки и чертилки.

2.Кернение.

3.Пользование разметочным циркулем.

4.Пользование центроискателями.

5.Пользование рейсмасом.

6.Заточка и заправка разметочного инструмента.

Оборудование, инструменты и приспособления:

Линейки измерительные металлические, чертилки, циркули разметочные, рейсмасы одноигольчатые , вертикальные линейки, центроискатели, угольники-центроискатели, раздвижные центроискатели, кернеры, механические кернеры, молотки слесарные массой 200 г, деревянные бруски, плита разметочная, заточной станок , шаблоны для поверки угла заточки кернером, бруски шлифовальные.

Порядок выполнение упражнений

Инструктивные указания и пояснения

Упражнение 1. Нанесение рисок при помощи металлической измерительной линейки и чертилки

1.Приложить линейку к заготовке .

2.Взять чертилку и провести риску.

1.Линейку прижимать к заготовке плотно тремя пальцами левой руки так, чтобы между ней и заготовкой небело просвета.

2.Чертилку взять в правую руку, как карандаш, и , не прерывая движения, провести риску необходимой длинны. При проведение риски чертилку плотно прижимать к линейки, отклоняя от нее на небольшой угол.

Не рекомендуется проводить риску несколько раз по одному и тому же месту, так как это приводит к раздвоению риски.

Упражнение 2.Кернение

1.Накернить риску простым кернером.

1.Взять кернер в левую руку тремя пальцами: большим, указательным и безымянным.

Острие кернера установить точно на риске, слегка наклоняя его от себя

Расположить кернер перпендикулярно к размечаемой плоскости и нанести по головке его не сильный удар разметочным молотком.

В такой же последовательности делать следующие керновые углубления.

Соблюдать следующие правила кернения разметочных рисок: при накернивании длинных рисок (150мм и более) расстояние между углублениями должно быть 25-30мм;

при накернивании коротких рисок (менее 150мм) расстояние между углублениями должно быть 10-15мм;

линии малых окружностей ( до 15мм) накернивать в четырех взаимно перпенендикулярных точках;

линии больших окружностей () накернивать равномерно в 6-8 местах;

дуги в сопряжении накернивать с меньшими промежутками между углублениями, чем на прямолинейных рисках;

точки сопряжения и пересечения рисок накернивать обязательно.

Не рекомендуется:

пользоваться тупым кернером;

отступать от разметочной риски;

сильно ударять по кернеру ;

2.Накернить риску пружинным кернером

2.Взять кернер в правую руку. Слегка наклонить кернер от себя, установить его острие точно на риске. Установив кернер вертикально , нажать на него в низ.

Упражнение 3.Пользование разметочным циркулем

1.Установить ножки циркуля на размер.

1.Взять разметочный циркуль в разметочную руку и слегка отпустить зажимный вид.

Установит одну ножку циркуля острием на десятое деление линейки ,а вторую - на деление, превышающие заданные на 10мм.

Закрепить зажимный винт, держа циркуль за ту ножку, в которую в вернут зажимный винт.

Проверить установленный размер по линейки.

Примечание. Пользоваться циркулем с ослабленным шарниром запрещается.

2.Провести дугу.

2.Нанести на заготовке две взаимно перпендикулярные риски (оси).

Накернить точку пересечение осей.

Установить ножки циркуля на размер радиуса дуги.

Установить острие одной (неподвижной) ножки в сделанное керновое углубление и, слегка прижимая обе ножки к поверхности детали, другой (подвижной) ножкой прочертить на детали дугу заданной длины.

При приведение дуги циркуль слегка наклонить в сторону движения.

Упражнение 4.Пользование центроискателями

1.Наметить центр кернером - центроискателем.

Примечание. Кернером - центроискателем намечают центры только на торцах цилиндрических деталей

1.Установит кернер - центроискатель на торец цилиндрической детали. Придерживая центроискатель в вертикальном положении левой рукой, нанести удар молотком по головке кернера.

2.Наметить центр с помощью угольника центроискателя.

Примечание. С помощью угольника центроискателя находят центры только на торцах цилиндрических деталей.

2.Установить угольник - центроискатель на торец детали таким образом, чтобы планки касались детали.

Придерживая угольник - центроискатель левой рукой, провести чертилкой риску на торце детали (см.Ι-Ι)

Повернуть угольник примерно на 90 и провести вторую риску (см.ΙΙ-ΙΙ), пересечение которой с первой даст центр торца -0.

В точке пересечения рисок сделать керновое углубление .

3.Найти центр отверстия с помощью раздвижного центроискателя.

Примечание. С помощью раздвижного центроискателя находят центр отверстий.

3.Плотно вставить в отверстие деревянный брусок с пластинкой из белой жести так, чтобы плоскость пластинки была на 4-5 мм ниже торцовой плоскости детали.

Раздвинуть ножки центроискателя на размер, примерно равный радиусу отверстия.

Прижимая отогнутую ножку центроискателя к внутренней поверхности отверстия, сделать засечки на пластинке из четырех взаимно перпендикулярных положений .

Определить центр внутри четырех дуг - засечек и накернить его.

Проверить точность разметки центра отверстия и при необходимости разметку повторить.

Упражнение 5. Пользование рейсмасом

1.Установить иглу на требуемый размер.

1.Установить рейсмус на разметочную трубу, штангу 1 рейсмаса расположить вертикально, а чертилку 2- горизонтально.

Поднять чертилку по стойке и ,пользуясь вертикальной линейкой 3, установить ее предварительно на требуемый размер, после чего закрепить на стойке зажимным винтом 4.

Вращая установочный винт 5 на основании рейсмаса, точно установить острие чертилки на требуемый размер.

2.Провести на детали риску рейсмасом.

2.Проводить риску плановым непрерывном движением, прижимая основание рейсмаса к разметочной плите.

Чертилку рейсмаса наклонять в сторону движения на 60-70 по отношению к размечаемой плоскости, выдерживая при этом постоянный наклон.

Упражнение 6.Заточка и заправка разметочного инструмента

1.Заточить (заправить) чертилку.

1.Проверить величину зазора между подручником заточного станка и периферией шлифовального круга и , если он превышает 2-3 мм, произвести соответствующую регулировку (установку).

Опустить защитный экран и , нажимая на кнопку пуск, включить станок.

Взять чертилку в обе руки и, операясь левой рукой на подручник, расположить чертилку под небольшим углом к боковой поверхности шлифовального круга.

Слегка вращая стержень чертилки, заточить её на длине 12-15мм.

2.Заточить (заправить) кернер.

2.Отрегулировать зазор между подручником и кругом, опустить защитный экран и включить станок.

Взять кернер в обе руки и расположить его под углом 50-60 к горизонтальной оси круга.

Заточить кернер на периферии круга, поворачивая его вокруг оси.

Проверить шаблоном угол заточки, которой должен быть равен 60-70.

3.Заточить и заправить (довести), ножки разметочного циркуля.

3.Свести ножки циркуля вместе. Включить станок.

Заточить ножки циркуля с четырех сторон на квадрат на длине 15-20мм так, чтобы острия обеих ножек сходились в одну точку.

Заправить (довести) ножки циркуля поочередно на бруске продольными движениями.