Тілім барда айтылар сыр ойдағы 9 сынып

Тілім барда айтылар сыр ойдағы

Мақасаты: оқушылардың еліне, тіліне деген сүйіспеншілігін арттыру, тілді ұлттық мұра ретінде сезінуге, тіл мәдениетін сактай білуге үйрету, тіліміздің қадір-қасиетін бойларына дарыту.

Көрнекілігі: ұлағатты сөздер, акын-жазушылардың портреті, кітап бұрышы

Ұлагатты сөздер 1)"... Халық тілінің байлығын игеру - зор талғам, парасатты тілейтін жұмыс". Ғабит Мүсірепов.

2) "Тіл - жүректің айтканына көнсе жалған шыкпайды". Абай.

3) "Тіл дегеніміз - қай халыктың болмасын келешегі,... тағдыры". Бауыржан Момышұлы.

4) "Әр халықтың ана тілі - білімнің кілті. Біздің жастарымыз ана тіліне жетік, білімді, мәдениетті болсын". Ахмет Жұбанов.

Барысы.

I. Ұйымдастыру.

Әнұран орындалады.

Кіріспе сөз. "Тәлім-тәрбие тілден басталады."

ІІ. Негізгі бөлім.

"Білекті бірді, білімді мыңды жығар".

III. Қорытынды.

"Тіл тағдыры - барша қазақ халқының тағдыры".

I. Кіріспе сөз.

Мұғалім: Мағжан Жұмабаев атамыз "Тіл - адам жанының тілмашы, тілі кем болса, адамның қор болғаны" деген екен. Тіл - тарих тереңіне бойлатып, өнер бұлағына сусындататын рухани әлеміміздің сарқылмас бұлағы.

Тіл әрбір адамға ана сүтімен беріледі.

Тіл - әрбір елдің, ұлттың мақтанышы.

Тәлім-тәрбие тілден басталады.

Олай болса, тіл - бөбектің үні, тіл - ананың әлдиі, тіл - бесік жыры. Ана тілін жырламаған ақын жоқ болар. Ана тілі - ар өлшемі. Тілді шұбарлау - арды шұбарлау, көңіл тұнығын лайлау.

Ән: "Анамны ңтілі".

(Тіл туралы өлеңдер және ұлагатты сөздер оқылады.)

1-оқушы: Туған тілім - тірлігімнің айғағы,

Тілім барда айтылар сыр ойдағы.

Өссе тілім, мен де бірге өсемін,

Өшсе тілім, мен де бірге өшемін.

2-оқушы: Қазақ тілім - саялаған нұр бағым,

Қазақ тілім - ана тілім, ардағым.

Сен арқылы жетіп жатыр өмірге

Жан сырларым, тілегім, бар арманым.

3-оқушы: Тілім менің,

Осы тілде шежірем, жырым менің.

Асан қайғы арманы, Қорқыт күйі,

Тағдырыммен тамырлас мұңым менің.

Тілім менің,

Жауға айбарым, ұраным, туым менің.

4-оқушы: Тіл дегенім - түсіністік кұралы

Тіл арқылы адам бэрін ұғады.

Татулық та, бірлік, достық, береке,

Бәрі-бәрі осы ұғымға сияды.

5-оқушы: Тіл - сарқылмас қазына. Ол халықпен бірге дамып, күнделікті карым-қатынас ісіне, қасиетіне қарай байып отырады. Тіл - бабаның көзі, атаның мұрасы.

6-оқушы: Жанбасам да, жансам да,

Туған тілде сайраймын.

Мылқау болып қалсам да,

Туған тілде ойлаймын.

7-оқушы: Туған тілде сыры терең жаным бар,

Туған тілде әнім менен сәнім бар.

Туған тілім тіл болудан калса егер,

Жүрегімді суырып-ак алындар.

II. Негізгі бөлім: "Білекті бірді, білімді мыңды жығар"

Сынып оқушыларын 3 топқа бөлемін.

I топ "Балдырған"

II топ "Балдәурен"

III топ "Балауса"

Кім жеңеді жеңіске, үміт алда,

Қобалжу бар, жүректе күдік бар да,

Әділқзы алқсы атыңды ақа,

Жүректерге арман мен бақыт жолда, - дей отырып сайыстың әіл бағасын беретін қазылар алқасын сайлап алайық.

(Математика, қазақ тілі, агылшын тілі, орыс тілі, география, биология пәні мұғалімдері).

Сайысымыз 5 кезеңнен тұрады.

1-кезең: "Бәрін білгім келеді?" (Сұрақ-жауап)

2-кезең: Тіл өнері "(Өзге тілдің бәрін біл, өз тіліңді құрметте ")

3-кезең: "Жалғасын тап"

4-кезен: "Ырыс алды - ынтымақ"

5-кезең: "Сөз тапқанға ңолқа жоқ"

Жарыста озып шығар жүйріктері, Әрқайсысы бақтарынан көрер енді, - дей келе оқушыларға сәттілік тілеп сайысымызды бастаймыз.

І-кезең Бұл кезеңінде әр пән бойынша сұрақтар беріледі. Берілген сұраққа бірінші болып қол көтерген топ мүшесі дұрыс және нақты жауап беруі керек.

Сұрақтар

1) Сөз табының неше түрі бар? (9 түрі)

2) Абайдың неше қарасөзі бар? (45 сөз)

3) Ішің ауырса тиым салатын асқорыту мүшесі (Ауыз)

4) Қазақстан Республикасының тұңғыш Конституциясы қай жылы қабылданды? (1993 жыл 28-қаңтар)

5) Дүниенің неше бұрышы бар? (4 бұрышы)

6) 1 жұмыртқа 4 минутта піседі, ал 5 жұмыртка неше минутта піседі? (4 минутта)

7) Қазақстан Республикасының рэміздерін ата. (Ту, Елтаңба, Әнүран)

8)Бейжін олимпиадасының жеңімпазы,жерлесіміз (Илья Ильин)

9) Сөйлем айтылу максатынфа қарай нешеге бөлінеді және ата.

(4. Хабарлы сөйлем, Лепті сөйлем, Бұйрықты сөйлем, Сұраулы сөйлем)

10) "Бидай мен қаңбақ" мысалының авторы кім? (Асқар Тоцмаганбетов)

2-кезең: Тіл өнері ("Өзге пгілдің бэрін біл, өз тіліңді қүрметте")

Бұл кезенде жұмбақ жасырылады. Жауабы 3 тілде айтылуы керек.

1) Үндемес серік, ақылы берік (кітап-книга-Ъоок)

2) Бесікте тентек бала шырылдайды, Көтерсең кұлағыңа сыбырлайды. (телефон-іеі-

ерһопе)

3) Толып келіп бос кетеді (қасық-ложка-зрооп)

4) Жемге ауыз салса - ұтылғаны, Айналып өтсе - кұтылғаны. (балық -рыба-зһ)

5) Екі бала үстінде, Орын бермес ешкімге.

Бара жатыр ерні жырық қояндай. (түйе-верблюд-сатеі)

6) Тұмсығымен қозғалар,

Соңында аппақ із қалар. (бор-мел-сһаік)

3~кезең: "Жалғасын тап"

Мақал-мәтелдер сайысы

1) Оқу - білім бұлағы... (Білім - өмір шырағы)

2) Тіл тас жарады... (Тас жармаса, бас жарады)

3) Батаменен ер когерер... (Жаңбырменен жер көгерер)

4) Атадан ұл туса игі... (Ата жолын қуса игі)

5) Ел даусыз болмас... (Ер жаусыз болмас)

6) Ашу - дұшпан, ақыл дос... (Ацылыца ақыл қос)

7) Еріншекке іс тапсырсаң... (Өзіңе ақыл айтады)

8) Тіліңмен жүгірме... (Біліммен жүгір)

9) Отан - елдің... (анасы)

10) Ел іші -... (алтын бесік)

4-кезең: "Ырыс алды ынтымақ"

Бұл кезенде эр топ (яғни үйден дайындап келген) 2 жаңылтпаштан бір-біріне қояды.

5-кезең: "Сөз тапқанға қолқа жоқ"

Бұл кезеңде топ басшысы әріп таңдайды. Бізге берілген мына әріптер: А, Ш, С

Сұрақтар беріледі, жауабы алған әріптерінен басталуы керек.

1) Қай калада тұрасың?

2) Сенің сүйікті әншің?

3) Қандай тағамды ұнатасың?

4) Сыныптағы досыңның аты.

5) Мінез-кұлқың қандай?

6) Қандай мамандықты қалайсың?

7) Кімге ұқсағың келеді?

8) Соңғы оқыған шығарманың аты.

9) Жазғы демалысыңды қайда өткіздің?

10) Қандай гүлді ұнатасың?

11) Мектепке немен келесің?

12) Күзде ауа райы қандай?

Қорытынды.

'Тіл тағдыры - барша қазақ халқының тағдыры". Қазак тілім - өз тілім, ана тілім, Абай, Мұхтар сөйлеген дана тілім. Қастерлейді ұл-қызың мэңгі сені, Болашағым, бақытым дара тілім.

Тіл - ата-бабамыздың аманаты. Ендеше ата-баба мұрасын жалғастыру, оның мәртебесін көтеру - баршамыздың парызымыз. Тіл тағдыры - барша қазақ халқының тағдыры. Туған тіл жас нәрестеге кұндағында ана сүтімен бірге, бесік жыры арқылы сіңетін болса, ол ана тілі ешқашан жойылмайды.

Табылар білім болса бар асыл да,

Кезек келді қазылардың бағасына, - дей келе сөз кезегін әділқазылар алқасына береміз.