Кескіндемедегі түс пен рең. 3 сынып

Бейнеу аудандық әкімдігінің

«Құлшар Бақтыбайұлы атындағы Бейнеу өнер мектебі» МКҚК

Баяндама

Тақырыбы: «Кескіндемедегі түс пен рең ерекшеліктері»

Мұғалім: Н.Тыныштықова

2014-2015 оқу жылы

Суреті салынатын заттардың конструкциялық құрылымына назар аудару керек. Бейнелейтін заттардың өлшем бірліктері қатынасының дұрыс бояуына айрықша көңіл бөлу қажет. Сурет салу барысында әрбір затты салыстыра қарау үшін көмекші жіңішке сызықтарды пайдаланамыз заттардың құрылымы табылған соң жарық пен көлеңкенің шекараларын көмекші сызықпен белгілеп қою керек. Суретті штрихтау ісі көлеңкеден басталады, ал кескіндемеде көлеңке ең соңында беріледі.

Заттарды жарық көлеңкесін бейнелеу арқылы олардың пішінін, көлемін көрсетеді, әр заттың өзіндік түсін жазып болғаннан кейін меншікті, түспе көлеңкелерін бейнелейміз. Заттардың түстерінің реңнің дұрыс айқындай білуіміз керек.

Суретті түспен жазар алдында нәрсенің жарық түсіп тұрған бөлігіндегі ең жарық жерді, көлеңке түсіп тұрған бөлігіндегі ең күңгірт жерді әрдайым тауып алу қажет.

Түс шеңберінде түстер екі топқа бөлінеді. Оларды жыла және суық түстер деп атайды.

Түстер шеңберінде бір - біріне қарсы тұрған түстерді қарма - қарсы түстер дейді. Олар қызыл - жасыл, сары - күлгін, көк - қоңыр, тағы басқалар.

Түстерді бір- бірімен қосып езген кезде түс шеңберінде тұрған реттерін ескере отырып қосса, келесі бір түстің таза түрі шығады

Егер ахроматикалық (сұр) дақты хроматикалық (мысалы жасыл) фонмен қоршаса, онда сұрдың бетінде өте айқын байқалатын хроматикалық реңк, дәл осы жағдайда қызыл реңк пайда болатыны аңғарылады.

Шын мәнінде, жасыл шабындықты бойлай жүгірген соқпақ жол әрдайым ақшыл көк - қызғылт сияқты болып көрінеді. Түстердің мұндай жұбы (фонның түсі және сұрғылт фонда пайда болатын хроматикалық реңктің түсі) (контрасты) реңдік түстер деп аталады.

Бұл техникамен сурет салуы қылқаламды жеңіл тигізу арқылы бейненің көлемін, пішінін негізгі тигізу арқылы бейненің көлемін, пішінін негізгі бөлшектерін белгілеуден бастайды.

Содан соң күңгірт рең арқылы көлеңке жерлерін көрсетеді, қылқаламның ұшы арқылы айқын көрінетін шеткі сызықтарын шығарады.

Акварельде жарықты бейнеленгенде сол түскен жарық орнын түспен жазбай сол түскен жарық орнын түспен жазбаймыз.

Жарық пен көлеңке арасындағы айқын қарама-қарсылық рең (контраст) деп аталады.

Қою көлеңке жерлерін түсті қайталап жағу арқылы бейнелейміз.

Жарық деп заттың үстіне түскен жарықты айтамыз.

Жылт деп заттың үстіне түскен жарықтың ең ашық жерін айтады, және де салып жатқан натюрморттағы көлеңке бірнеше түрге бөлінеді.

Меншікті көлеңке деп бір заттан екінші затқа немесе жазықтыққа түскен көлеңкені айтады. Нәрсенің бетінде жарық көзінен сәуле түспейтін жерде меншікті көлеңке пайда болады.

Рефлекс дегеніміз - шағылыс жарығы заттың көлеңке жағынан басқа жарықтың әсер етуінен пайда болған әлсіз жарықтың әсер етуінен пайда болған әлсіз жарықты айтады. Суретті түспен жазар алдында нәрсенің жарық түсіп тұрған бөлігіндегі ең жарық жерді, көлеңке түсіп тұрған бөлігіндегі ең күңгірт жерді әрдайым тауып алу қажет.

Сурет саларда алдымен кескінің қағаз бетіне дұрыс орналасуын, оның белгілі бір жағында тым көп ашық орын қалмауы ойластырып алған орынды. Бұл үшін суреттің жоғарғы және төменгі, оң жағы мен сол жағындағы шекараларын белгілеп алу керек. Бірақ щеттерінен қағаз жиектеріне жеткізбей белгілі мөлшерде ашық орын қалдырған жөн. Өйткені қағаз жиегіне тақап салынған сурет онша әдемі болып көрінбейді.

Заттың пропорцияларын дұрыс беру - оның өзіне қарап сурет сала білудегі басты міндеттерінің бірі.

Бояумен жұмыс істегенде түстерді бір - бірімен үйлестіре отырып сурет салу керек түстердің бір - бірімен дұрыс үйлестірілген түрін түстік рең деп атаймыз. Түстік рең жылылау, суықтау, қызғылттау, көгілдір - сарылау, тағы басқа түрге бөлінеді Енді сол түстердің түс шеңберіне орналасу реті, аттары, қоюлық ерекшеліктеріне қысқаша тоқталамыз

Жарық көлеңке түсіру арқылы нәрсенің көлемін және қарай материалдан жасалғандығын көрсетеміз.

Бейнелеуші объектінің түс қатынастары суреттегі өнердің қатынастары арқылы берілуі керек. Түстердің және жарық пен көлеңкенің үйлесімін берген кезде ақшыл нәрседегі (мысалы гипстегі) көлеңке қара нәрседегі жарықтан ашығырақ болатынын есте ұстаған жөн. Өңі берілетін суреттерді салғанда өңдер қатынасын салыстырып, анықтап алу керек. Суретте өң тұтас берілуі керек. Суретті өң нәрсенің пішінін, түсін және жарықтың түсуін берудің құралы болып табылады. Заттың сыртқы бетінің түсі оның өңі деп аталады. Натюрмортты салмас бұрын оны өлшеп , құрылымын құрып, дұрыс орналастыра білуіміз керек.

Рең - ақ түс пен қара түс арасындағы қатынас яғни жарық пен көлеңке арасындағы айқын қарама - қарсылықты рең деп айтамыз. Заттар бақылаушыға неғұрлым жақын тұрса, жарық түсіп тұрған беті мен көлеңке арасындағы рең (контраст) соғұрылым кұңгірттеу болады. Сондықтан алдыңғы планда реңдер мейілінше ашық боладыда, екінші, үшінші, одан арғы планда рең азая береді.

Сонымен бақылаушыдан алыстаған сайын нәрсенің жарық түсіп тұрған жерлері біртіндеп күңгірттене береді. Ол күңгірт жерлері бұлдырлана түседі. Сурет салғанда нәрсенің көлемін барынша айқын барынша айқын етіп көрсетуге талаптану керек.