Урок на тему Жібек жолы

Сарысай негізгі мектебі

Ашық сабақ:

Ұлы жібек жолының қалыптасуы

және тарихи маңызы

Пән мұғалімі: Аймағанбетова К.Д

2015-16 оқу жылы

Сарысай негізгі мектебі

Тақырыбы:

ЕЛІМ МЕНІҢ

Пән мұғалімі: Аймағанбетова К.Д

2015-16 оқу жылы

Бекітемін _________ Күні ______ 20___ ж. 7-сынып. Орта ғ. Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: §15 Ұлы жібек жолының қалыптасуы және тарихи маңызы

Мақсаты: Ұлы Жібек жолының пайда болу тарихын түсіндіре отырып, Жібек жолының сауданы, шаруашылықты, халықаралық қарым - қатынасты дамытудағы маңызы туралы тарихи мағұлымат беру.

Дамытушылық: Оқушылардың ой-өрісін дамыту, деректер мен өзіндік жұмыстар ұйымдастыру арқылы танымдық қабілеттерін арттыру.

Тәрбиелік:Оқушыларды Отан тарихындағы мәдени құндылықтарды бағалап, қастерлеп, сақтай білуге баулу.

Сабақтың түрі:

Типі: аралас сабақ

Әдісі: түсіндіру, тірек сызба, топтау, бейне

Сабақаралық байланыс: карта, оқулықтар

Пәнаралық байланыс: қазақ тілі, орыс, ағылшын тілі, дүниежүзі тарихы, география, қазақ әдебиеті.

Сабақтың көрнекілігі: презентация, видио роликтер, кеспе қағаздары, карта

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру бөлімі

• Орналасу формасын ыңғайлау

• Оқу құралын тексеріп түгелдеу

• Оқушылардың зейінін сабаққа аудару

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау

1.Тест жұмысы ( 10 сұрақ )

2. Жылдар сөйлейді

1125ж - Ляо мемлекеті құлады. Елюй Даши бастаған 40 мың түтін қидандар Жетісуға қоныстанды.

1137ж - Ходжент жанындаҚарахан әскерлеріне соққы береді.

1171- 1172ж - Хорезм жеріне жорыққа аттанады.

1198 - 1204ж - Ауғаныстан жеріндегі Гурид тайпаларымен соғысады және ауыр жеңіліске ұшырайды.

1208ж- Қарақытайлар наймандардан жеңіледі.

1210ж -Хорезм шахы қарақытайларға қарсы шығады

1213ж - Қарахан мемлекеті құлайды.

Қорытынды сұрақтар:

а) Қарақытайлардың Жетісуға қоныс ауларуының негізгі себептерін жазыңдар

ә) Қарақытайлар неліктен Қарахан мемлекетінің басқару жүйесін өзгертпеді?

б)Қарақытайлардың ел басқару жүйесіндегі өзіндік ерекшіліктері қандай?

в) Қарақытайлардың алым-салық жүйесіне сипаттама бер.

Оқушылардың ынтасын жаңа білімді меңгеруге көтеру.

Оны «Полиглот» ойыны арқылы орындау

1-ші сұрақ: Қазақ жазба әдебиетінің негізін қалаған ... ақын Абай. (ұлы, великий, great)

2-ші сұрақ: Қағанат жерінде жібек саудасының дамығандығын қаған ордасында болған қытай монахы Сюань Цзяньнің мына жазбасынан анық байқауға болады. Ол: «Қаған жасыл ...тен желбегей шапан киген». (жібек, шёлк, silk).

3-ші сұрақ: М.Әуезовтың атақты романы: «Абай ...» (жолы, путь, way).

ІІІ. Жаңа сабақты түсіндіру

Жоспары:

1. Ұлы Жібек жолының пайда болу тарихы.

2. Ұлы Жібек жолының шаруашылықтың дамуына тигізген әсері.

3. Ұлы Жібек жолының мәдениеттің өркендеуіне тигізген ықпалы.

4. Ұлы Жібек жолының халықаралық қарым - қатынасты дамытудағы тарихи маңызы

І. Бейнеклип арқылы кіріспе жасалынады. «Ұлы Жібек жолы»

Келесі тірек-сызба арқылы мағлұмат беру.

Жібек- жібек құртының пілләсынан өндіріліп, тоқыма-мата өнеркәсібінде пайдаланылатын табиғи талшық. Кейде сондай талшықтан тоқылған матаны да жібек деп атайды. Жібек құрты қуыршаққа айналар алдында арнаулы бездері бөлетін жібек жіпше - піллә түзеді. Өндірістік жібек, негізінен, тұт ағашының қолдан өсірілетін (асыранды) құртынан және жабайы емен құртынан алынады.

Ұлы жібек жолы бойындағы сауда

Керуен жолының маңызы

Картадан керуен жолдарын көрсету.

Ұлы Жібек жолының тармақтары

Қытай Жеріндегі Хуанхэ өзенінің аңғарынан басталып

Іле өзені арқылы Ыстықкөлге

Солтүстік бағыт Оңтүстік бағыт

Испиджаб ( Оңт. Қазақстан )

Орта Азияға Түркістан арқылы Фергана, Самарқан

Сырдарияның төменгі ағысы Иран, Ирак. Сирия

Батыс Қазақстан Жерорта теңізіне шыққан

Қара теңіздің

солтүстік шығысы арқылы

Еуропа

Қорытындылау.

Жібек жолы - Азиядан Еуропаға шексіз дала, асқар тау арқылы салған әлемдік өркениеттің жарқын көрінісі. 1998 жылы Еліміздің Президенті Н.Ә.Назарбаев «Ұлы Жібек жолы бойындағы тарихи орталықтарды қайта өркендету, түркітілді мемлекеттердің мәдени дамуының сабақтастығын сақтау, туризм инфрақұрылымын құру» бағдарламасын бекіту жөніндегі Жарлыққа қол қойды.

Ал 2008 жылы Женевада 19 елдің, оның ішінде Қазақстан, Қытай, Ресей, Түркия мен Иранның министрлері Ұлы Жібек жолының бір бөлігін қалпына келтіру бойынша көлемді жоба қабылдады. Шамамен 7000 км созылған Жаңа Жібек жолының жаһандық перспективасы тек ежелгі маршруттар ғана емес, жаңа бағыттарды да қамтыған автокөлік және темір жолдардан тұрады.

«Қызықты сандар» (тақырыптағы барлық ғасырларды қосу)

ІІ+VI+VI+I+II= XVII ғасырдан бастап теңіз жолдарының ашылуы, Жібек жолының әлсіреп, тоқтауына әсер етті.

ІҮ. Сабақты бекіту:

А) Сәйкестендіру.Иран шахына

Дипломатиялық қарым-қатынас

Батыс елдеріне аттандырылған елшілік

Ә) Дәптермен жұмыс. Сызба түсіру «Ұлы жібек жолы»

Ү. Үйге тапсырма: §15 оқу.

Ұлы Жібек жолы сөзжұмбақ құрастыру.

Картамен жұмыс. Ұлы Жібек жолы бойындағы ортағасырлық қалаларды түсіру.

«Ұлы Жібек жолын қайта жаңғыртудың жолдары» жоба дайындап жазу.

ҮІ. Бағалау: Оқушылардың білімін бағалау.

Үй тапсырмасын тексеру. Қарақытайлар

1.Тест жұмысы ( 10 сұрақ )

1.Қарақытай мемлекетін құрған тайпа:

а) қидандар в) жалайырлар с) керейлер д) наймандар е) қоңыраттар

2.Қидандардың Х ғ.Батысқа қарай жылжыған бір бөлігі мұсылман деректерінде

а) қыпшақтар в) қарахандар с) қарақытайлар д ) құмандар е) қарлұқтар

3.1125 ж.Елюй Даши бастаған 40 мың түтін қидан қоныстанды:

а) Жетісуға в )Сырдарияға с) Ертіс бойына д )Монғолияға е) Маңғыстауға

4.Қарақытайлардың орталығы

а) Баласағұн в) Ғұз с) Сайрам д) Битьян е) Шаш

5.Хорезмшах Қарақытайларға қанша алтын динар төлеуге мәжбүр болды.

а) 3000 алтын динар в) 5000 алтын динар с) 4000 алтын динар д) 2000 алтын динар е) 1000 алтын динар

6. Ірі қала әкімдері гурханға жыл сайын төлеген жер салығы қалай аталды.

а) ихта в) динар с) харадж д) шерби е) вақф

7. Қарақытай мемлекетінің мұрагерлік ерекшелігі

а) баласы таққа мұрагер в) ерекшелік жоқ с)әйел адам мұрагер

д) інісі ғана мұрагер е) атадан алған мұра

8. 1208 жылы Қарақытайлар шығыста кімдерден жеңілді

а) наймандар в) керейт с) қарахан д) жалайыр е) салжұқтар

9. Қарақытай мемлекетінің басшысы

а) патша в) қаған с) гурхан д) елбасы е) халиф

10. Қарақытай елінің құлаған жылы

а) 1300 ж в) 1200 ж с) 1215ж д) 1213 ж е) 1250 ж

2. Жылдар сөйлейді

1125ж -

1137ж -

1171- 1172ж -

1198 - 1204ж -

1208ж-

1210ж -

1213ж -

Үй тапсырмасын тексеру. Қарақытайлар

1.Тест жұмысы ( 10 сұрақ )

1.Қарақытай мемлекетін құрған тайпа:

а) қидандар в) жалайырлар с) керейлер д) наймандар е) қоңыраттар

2.Қидандардың Х ғ.Батысқа қарай жылжыған бір бөлігі мұсылман деректерінде

а) қыпшақтар в) қарахандар с) қарақытайлар д ) құмандар е) қарлұқтар

3.1125 ж.Елюй Даши бастаған 40 мың түтін қидан қоныстанды:

а) Жетісуға в )Сырдарияға с) Ертіс бойына д )Монғолияға е) Маңғыстауға

4.Қарақытайлардың орталығы

а) Баласағұн в) Ғұз с) Сайрам д) Битьян е) Шаш

5.Хорезмшах Қарақытайларға қанша алтын динар төлеуге мәжбүр болды.

а) 3000 алтын динар в) 5000 алтын динар с) 4000 алтын динар д) 2000 алтын динар е) 1000 алтын динар

6. Ірі қала әкімдері гурханға жыл сайын төлеген жер салығы қалай аталды.

а) ихта в) динар с) харадж д) шерби е) вақф

7. Қарақытай мемлекетінің мұрагерлік ерекшелігі

а) баласы таққа мұрагер в) ерекшелік жоқ с)әйел адам мұрагер

д) інісі ғана мұрагер е) атадан алған мұра

8. 1208 жылы Қарақытайлар шығыста кімдерден жеңілді

а) наймандар в) керейт с) қарахан д) жалайыр е) салжұқтар

9. Қарақытай мемлекетінің басшысы

а) патша в) қаған с) гурхан д) елбасы е) халиф

10. Қарақытай елінің құлаған жылы

а) 1300 ж в) 1200 ж с) 1215ж д) 1213 ж е) 1250 ж

2. Жылдар сөйлейді. Жауаптары:

1125ж - Ляо мемлекеті құлады. Елюй Даши бастаған 40 мың түтін қидандар Жетісуға қоныстанды.

1137ж - Ходжент жанындаҚарахан әскерлеріне соққы береді.

1171- 1172ж - Хорезм жеріне жорыққа аттанады.

1198 - 1204ж - Ауғаныстан жеріндегі Гурид тайпаларымен соғысады және ауыр жеңіліске ұшырайды.

1208ж- Қарақытайлар наймандардан жеңіледі.

1210ж -Хорезм шахы қарақытайларға қарсы шығады

1213ж - Қарахан мемлекеті құлайды.

Тест 10 сұрақ тест

1) Жібек сауда жолына «ұлы» сөзінің қосылу себебі:

1. Шығыс пен Батысты байланыстырды

2. Ежелгі жол болғандықтан

3. Үлкен сауда жолы болуынан

2) Жібек жолының бас басталатын аймақ:

1. Ыстықкөл өңірінен

2. Қытай жеріндегі Хуанхэ өзенінің аңғарынан

3. Византия елінен

3) Қытай елінен алғаш рет жібек артқан керуендер Батысқа қарай жолға шыққан ғасыр:

1. б.з.б. ІІІ ғ. ортасы

2. б.з.б. ІІ ғ. ортасы

3. б.з.б. І ғ. ортасы

4) Жібек сауда жолы арқылы ерте кезден көп елге тараған қазіргі кезге дейін базарда сатылатын көкөніс түрі:

1. шабдалы мен қауын

2. жүзім мен қызанаққытай немесе болгар бұрышы

5) Жібек өндіруді дамытып, Қытаймен бәсекеге түскен ел:

1. Соғды

2. Парсы

3. Араб

6) Византия шеберлерінің жасаған күміс құмыралар табылған қала:

1. Талғар

2. Тараз

3. Отырар

7) Жібек жолының халықаралық қарым-қатынас жағынан дами бастаған кезеңі:

1. б.з.б. ІІ ғ. ортасы

2. б.з.б. І ғ. ортасы

3. б.з.б. ІІІ ғ. ортасы

8) Қытай императоры У-Дидің 138 жылы Жібек жолы арқылы Батыс елдеріне жіберген елшілігі қайтып оралды:

1. 15 ж. кейін

2. 13 ж. кейін

3. 12 ж. кейін

9) Қытай императоры жібектен жасалған әшекейлі киімдерді сыйлық ретінде жіберді:

1. Түрік сұлтанына

2. Парсы патшасына

3. Иран шахына

10) Ұлы Жібек жолы қатынасының әлсірей бастауына әсер еткен басты оқиға:

1. ХVІІ ғ. бастап теңіз жолының ашылуы

2. ХІV ғ. бастап теңіз жолының ашылуы

3. ХVІ ғ. бастап теңіз жолының ашылуы