Открытый урок по истории Казахстана на тему: Қазақ хандығына 550 жыл

Сәлеметсіздер ме ұстаздар,оқушылар.

Бүгінгі интеллектуалды сайысымызға қош келдіңіздер.Сайыс 9 сынып оқушылары арасында «Қазақ хандығының құрылғанына 550 жыл» толу мерекесіне орай өтіп жатқан тарих апталығының аясында өткелі тұр. Ғасырлар бойы қазақ халқы кең даласын ақ білектің күші,ақ найзаның ұшымен жаудан қорғаған.Қазақ жерінің қайсар батырлары бостандық үшін жанын берген. «Қазақ хандығының құрылуы-Қазақстан тарихындағы сындарлы кезең болып табылады»-деп Президентіміз Н.Ә.Назарбаев айтқандай,биылғы жыл қалың қазақты бір жасатып тастады.Сайыс тақырыбы: «Қазақ хандығына 550жыл» Осы ерекше оқиғаның бүгінде маңызы зор.Бүгінгі шара дүбірлі тойдың өз деңгейінде атап өтілуі үшін біздің қосқан үлесіміз болып табылады.Ендеше сайысқа қатысушы оқушыларды ортаға шақырамын.Сайыс сыныптар арасында емес,топтар арасында өтеді,сондықтан алдымыздағы түрлі түсті қағазды суыру арқылы қай топтың мүшесі екеніңізді анықтаңыздар.Бізде екі топ бар Олар Жәнібек және Керей тобы.Топ мүшелері топ басшысын сайлаңыздар.

Сайысымызды бастамас бұрын Бейнематериалға көңіл аударайық.

Сайыс 5 кезеңнен тұрады: Слайдтан айту

1.Кезең - «Толған ел тарихын таспен жазады...»

\тақтада 10 сұрақ кезекпен шығады дұрыс жауабын белгілеу бетшесіне топ болып түсіреміз ,әр сұраққа 5 секунд уақыт беріледі\жауабын қарсы топқа береді , тақтада дұрыс жауабы шығады сонымен тексереді.Сол бойынша ұпай беріледі.

2. Кезең- «Білгенге маржан»

Кубизм әдісімен әр топ мүшесі кубикті лақтыру арқылы топ қай түсті парақтағы сұраққа жауап беретінін анықтайды.Әр сұраққа 5 ұпай

3.Кезең- «Жүзден жүйрік,мыңнан тұлпар»

Топ басшылары ортаға шығып ия -жоқ деп жауап береді.Неше дұрыс жауап болса сонша ұпай.

4.Кезең- «Ұранды ердің-ұрпағы қайсар» деп аталады.Тұлғаны тану керек.Таба алмасаңыз көмек беріледі,ұпай саны 3 болып кемиді.

5.Кезең - «Ата-баба мұрасы-сарқылмайтын қазына» Қазақ халқының басынан өткен оқиғаларға байланысты туған шығармалар өте көп солардың екеуі жасырылады.\Әуен жіберіледі тапқан топ қол көтереді.\ тапқан топқа 5 ұпай.Таба алмасаңыздар көмек аласыздар онда ұпай саны 3 ке кемиді.

1-кезең

Жауап парағын беру

2-кезең Кубизм \әр оқушы бір бірден кубты лақтырады да сол түстегі сұраққа жауап береді\

1.Қазақ хандығы қашан, қай жерде құрылды?

Ж:1465ж Шу мен Талас өзендерінің бойындағы Қозыбасы жері

2.Қазақ хандығының құрылуы туралы мәлімет беретін тарихи шығарма?

Ж:Мұхаммед Хайдар Дулати-Тарихи Рашиди

3.Абылай атанған Әбілмансұрдың атасы Абылайдың алған атағы?

Ж:Қанішер

4.Керей мен Жәнібек сұлтандарға қоныс,жер бөліп берген Моғолстан ханы?

Ж:Есенбұға

5. 90 биді бастап Жоңғар хандығына барып, Абылай ханды босатып әкелген би ?

Ж:Қазыбек би

6.Қазақтың соңғы ханы?

Ж:Кенесары

7. «Дарабоз» атанған батыр?

Ж.Қабанбай

8.Қабанбай батырдың шын есімі

Ж.Ерасыл

3 Кезең «Ия-жоқ»

1.Керей мен Жәнібек сұлтандар патша үкіметінен бөлініп шықты.ЖОҚ

2.Абылай хан «Жеті жарғы» заңдар ережесін құрастырушы.ЖОҚ

3.Кенесары қазақ хандығының негізін қалаушы.ЖОҚ

4.Әбілмансұр-Абылай ханның шын есімі.ИЯ

5.Ұлы жүздің бас биі-Қазыбек.ЖОҚ

6.Қанжығалы Бөгенбай атануы Бөгенбай батырдың Қанжығалы руынан шығуына байланысты.ИЯ

7.Жәңгір ханның шын есімі-Жиһангер.ИЯ

8.Қасым ханның тұсында қазақ хандығы құлдырады.ЖОҚ

9.12 ата Байұлы-Кіші жүздің құрамына кіреді.ИЯ

10.Орта жүздің ұраны-Алдияр.ЖОҚ

1.Керей мен Жәнібек сұлтандар Ноғай хандығынан бөлініп кетті.ЖОҚ

2.Тәуке хан «Жеті жарғы» заңдар ережесін құрастырушы.ИЯ

3.Абылай хан қазақ хандығының негізін қалаушы.ЖОҚ

4.Әбілмәмбет-Абылай ханның шын есімі.ЖОҚ

5.Кіші жүздің бас биі-Әйтеке.ИЯ

6.Шапырашты Наурызбай Ұлы жүзден шыққан батыр.ИЯ

7. «Қазақ» сөзі ерікті, кезбе деген мағына береді?ИЯ

8.Қасым хан-Жәнібек ханның баласы.ИЯ

9.Жәңгір хан «Қазақтар мен қырғыздардың патшасы» атанған.ЖОҚ

10.Қазақ жүздері 20 ғасырда қалыптасты.ЖОҚ

4.Кезең

5 Кезең

1.топ Әуен «Елім ай»

2. топ Күй «Ақсақ құлан»

- "Ақсақ құлан" күйі. Мойынқұм өңіріндегі Хан тауын Шыңғысханның үлкен ұлы Жошы хан мекендегенін тарих растайды. Бұл өңір ол кездері құландардың мекені болған деседі. Бірде Жошы ханның еріккен баласы қасында адамдары бар аңға шығады. Аңшылар сай-саймен бөлініп кеткенде хан баласы бір топ құланның үстінен түседі. Топтың ішіндегі құланның жасамысы баланың жасаған айбарына қарамай (құландардың күйлеп жүрген кезі болса керек, қызғаныш туғызыпты) ат үстінен баланы шайнап, жұлып алып таптап, тепкілеп өлтіреді. Хан қаһарына мініп құлан біткенді қырамын деп ор қазып құландарды қамаған жер, құланды қырған ор «Ханның оры» атанады. Олардың сілемдері әлі жатыр. Аңыз әңгімелерде осы оқиғаға байланысты осы күйді ХІІІ ғасырда өткен, атақты күйші Ершедегей деген адам шығарған екен.

«Елім-ай» қазақ халқының әнін тыңдау: жоңғар шапқыншылығының ауыр кезеңіндегі (1723-1725) қазақ халқының басына төнген қауіп-қатер, азап-қиыншылықты, боскан елдің мұң-зарын толғайтын тарихи сазды өлең. Ол соңғы кездерге дейін «халық өлеңі» деп танылып келді. Кейінгі зерттеулерде оның нақты авторы - Қожаберген жырау Толыбайұлы делінеді.