Тарих пәніне арналған Тарих -ғасырлар куәсі атты қайталау сабағы

ҚАЗАҚСТАН ТАРИХЫ

Сыныбы: 7

Сабақ тақырыбы: «ТАРИХ - ҒАСЫРЛАР КУӘСІ» қорытындылау сабағы

Сабақтың мақсаты:
Білімділік: Қазақ хандығы құрылуының тарихи оқиғалар тізбегін еске түсіре отырып, танымдарын арттыру;
Тәрбиелілік: Тарихи ұлы тұлғалардың ерліктерін насихаттай отырып, отансүйгіштікке тәрбиелеу;
Дамытушылық: Өткенді еске түсіре отырып, болашаққа бағдар беруге баулу.

Сабақтың түрі: Қайталау, сайыс сабағы

Сабақтың көрнекілігі: слайд шоу («Қазақ елі» видео ролик, қазақтың ұлы хандары мен батырларының фото суреттері, Қазақстан еліндегі батырларға арналған ескерткіштердің фото суреттері).

1. Сайыстың барысы:
- Құрметті, оқушылар. Бүгінгі ашық сабағымыздың тақырыбы
«Тарих-ғасырлар куәсі». Сабақ қазақ хандығының 550 жылдық мерейтойына арналған сайыскеші түрінде өткізіледі.
- Қазақстан Республикасы Президенті Н. Назарбаевтың Қазақстан
халқына арнаған 2015 жылғы Жолдауы қалай аталады? (Нұрлы жол болашаққа бастар жол» Жолдауы).
- 2015 жылы қандай атаулы мерейтойларды тойлады? (Қазақ
хандығының 550 жылдығы, Қазақстан халқы Ассамблеясы мен Конституциямыздың 20 жылдығы, Ұлы Жеңістің 70 жылдығы).

«Қазақтың бүкіл тарихы - бірігу тарихы, тұтастанутарихы. Қазақ тек бірігу, бірлесу жолында келе жатқан халық» - деп президентіміз Н. Ә. Назарбаев айтып өткендей бұл ғасырда өмір сүріп отырған барша ұрпақ ғылым саласында өзіндік жол салар дара ұрпақ болуы тиіс. Олай болса болашақ қа нық қадам жасау бүгіннен басталады.
2015 жылы Кереймен Жәнібек Шу мен Талас өзендерінің арасындағы аймаққа орналасып, қазақтың туын көкке көтергеніне 550 жы толады. Бұл оқиға қазақ халқының тарихындағы маңызды оқиға болды. Ол ұлан - байтақ өңірді мекендеген қазақ тайпаларының басын қосып шоғырландыруда, қазақтың этникалық аумағын біріктіруде, қазақтың байырғы заманнан басталған өз алдына жеке ел болып қалыптасуын біржолата аяқтауда аса маңызды және түбегейлі шешуші рөл атқарды.
Осыған байланысты, елімізде жастардың патриоттық сезімін барынша күшейту мақсатында бұл оқиғаны мерейтой күндерінің қатарына қосу мен Қазақ хандығының 550 жылдығын атап өтуге арналған іс - шараларды өткізу жөнінде мәселе қарастырылды.
Ата - бабаларымыз бізге бірліктің, ынтымақтың, тұтастықтың ұлыүлгісінкөрсетіпкетті. Қазақстанның арғы - бергі тарихының ең ғибратты тағылымы, міне осында. Олай болса бүгінгі қазақ хандығының 550 жылдық мерейтойына арналған «Тарих - ғасырлар куәсі» атты сайыс сабағымызды бастайық.

Сынып 3 топқабөлінеді:
І - топ « Ақ»тобы
ІІ - топ « Көк» тобы
ІІІ-топ «Жасыл» тобы
Сайыс соңында жеңімпаз топ мақтау грамотасымен марапатталады.
Сайыстың әділ-қазылар алқасымен таныстырып өтейін:
2. ВИДЕОРОЛИК «Қазақ елі»

3. Сайыс барысы:
№1. «Толған ел тарихын таспен жазады,
Тозған ел тарихын жаспен жазады» туры (тарихтан сұрақтар)

І. Қазақ хандығының құрылуы:
1. Алтын Орда ыдырағаннан кейін қандай жаңа мемлекеттер құрылды?
Моғолстан хандығы, Қазақ хандығы
2. Керей мен Жәнібек сұлтандар қай жерде қазақ хандығының ұлттық туын тігіп, 1465 - 1466 жылдары Қазақ хандығын құрды?
Батыс Жетісужерінде, Шу мен Талас
3. Қазақхандығыныңқұрылуытуралықайтарихшыжазды?

М.Х.Дулати

4.Қазақ хандығының құрылуының алғы шарттарының бірі, мына мемлекеттердегі саяси оқиғаларға байланысты:

A) Әбілхайыр хандығы мен Моғолстан хандығы

5. Бұрындық хан билегенжылдар:

1480-1511 жж.

6. Керей мен Жәнібек хандардың маңына көшіп келген халықтың саны:

200 мың

7. Қазақ хандығы үшін саяси-эканомикалық және әскери-стратегиялық жағынан маңызы зор болған қалалар :

Сыр бойындағы

8. XV ғасырдың аяғындағы Қазақ хандығының негізгі қарсыласы:

Шайбани хан

9. Қожа Ахмет Иассауи кесенесі орналасқан қала:

Түркістан

№2 «Сиқырлы қоржын» ойыны арқылы қоржын ішіндегі сұрақтарға жауап беру.

*Хандықты басқару ісі кімдерге тиесілі болды? (Шыңғыс ұрпақтарына; Керей хан таққа отырды.)

*Қазақ хандары Сыр бойындағы қалаларға неге құштар болды? (Саяси-экономикалық және әскери-стратегиялық маңызы зор болды.)

*XVғасырдың 70 жылдары Қазақ хандығы қай жерлерді басып алды? (Сырдария бойы мен Қаратау өңірін)

*XVғасырдың 80 жылдары Шайбани хан Қазақ хандығының қай қалаларын басып алды? (Сауран, Сығанақ, Созақ)

*1470 жылы Керей мен Жәнібек қай қалаларға шабуыл жасады? (Түркістан мен Созақ)

*Қазақ хандығының құрылуы мен нығаюы қазақ хандығының ішіндегі қандай жағдайды тоқтатты? (Феодалдық қырқыстар мен талас-тартыстарды)

№3 «Тарихи мозайка» ойыны. Тақтадағы қиылған сөздерді құрастыру.

1. басқару Жәнібекпен ойдағыдай келісе ісін Керей хан хандықтың отырып жүргізген.

2. әлемге саяси беделін Қазақ хандығының Сығанақ қалалар Сауран, Созақ Сыр бойындағы күш-қуатын нығайтып танытты.

3. шаруалардың дағдылы мал жайылымдарын Қазақ хандығының көшпелі жыл мерзімдері тиімді нығаюы бұрыннан бойынша қалыптасқан пайдалануға жасады жағдай.

Дұрыс жауабы.

1. Керей хан хандықтың басқару ісін Жәнібекпен келісе отырып ойдағыдай жүргізген.

2. Сыр бойындағы қалалар Сығанақ, Сауран, Созақ Қазақ хандығының күш-қуатын, саяси беделін нығайтып, әлемге танытты.

3. Қазақ хандығының нығаюы көшпелі шаруалардың бұрынан қалыптасқан дағдылы мал жайылымдарын жыл мезгілдері бойынша тиімді пайдалануға жағдай жасады.

№4 «Тұлғаларды таны» Қазақ хандығына сипаттама беру (ішкі-сыртқы жағдайына тоқталу, салыстыру)

Қасым хан

Хақназар хан

Есім хан

№5 Топ басшылары сайысы

Семантикалық картамен жұмыс.

оқиғалар

Уақыты

Ноғай ордасы мемлекет ретінде өмір сүруін тоқтатты

Моғолстан ханы Абд ар-Рашид Қазақ хандығына соғыс ашты

Хақназар хан қаза тапты

Орыс елшілері Семен мен Третьяк Қазақ хандығында болып қайтты

Өзбек ханы Абдаллах пен Ташкент маңы билеушісі Баба сұлтан арасында билік үшін талас басталды

1580

ХVІғ. 50-60жж

ХVІғ.ортасы

1579ж

1569-1573жж

Сөзжұмбақты шешу.

т

ү

р

к

І

с

т

а

н

Т

Ә

у

е

к

Е

л

С

А

у

р

а

н

ө

З

Б

Е

К

м

Ә

С

к

е

у

С

Т

Е

п

а

н

О

в

Ж

А

л

ы

м

1.Баба сұлтан осы қаланың жанында өлтірілді.

2.1582-1598 жылдары Қазақ ордасының ханы.

3.1583 ж.Тәуекел хан басып алған қалалардың бірі

4.Абдаллах қай елдің ханы?

5.Орыс патшалығының астанасы

6.Ресейден келген елші

7.Баба сұлтанның адамдары өлтірген қазақ сұлтаны

Сәйкестендіру.

1580-1582

Тәуекел әскері Баба сұлтан әскерін талқандады

1583

Тәуекелдіңбилігі

20 күн қоршады

Шығай хан билігі

1582 ж.маусымда

Ант беріскеншарттыбұзды

1582-1598

Мауреннахрға жорық

1598 ж. жазы

Мәскеуденелші Степанов келді

1595

Көшім Орта Азияғақашыпкетті

1598

Бұқара қаласы

4. Қорытынды:
Тақырыпты қалай меңгергенін білу үшін, шығу парағын пайдаланамыз. Әр оқушыға шығупарағы таратылады, сол параққа олар бүгінгі тақырыптан не түсінді, барлығын қағазға жазып, тақтадағы ілініп тұрған конвертке апарып салады.
5. Бағалау. Жеңімпаздарды анықтап, баға қою.
Үй тапсырмасы: «Елім деп соққан жүрегі.....» деген тақырыпта ой толғау жазу.