6-сынып Ғұн тарихы. сабақ

Мухамбедиярова Алтынгуль

Рим тарихшысы Аммиан Марцеллин: "Ғұндар төзімді келеді. Күні-түні ат үстінен түспейді, сауда-саттығын да ат үстінде жүріп жасайды, ат үстінде ішіп-жейді, ат үстінде қалғып ұйықтайды, тіпті түс де көреді" деп сипаттап жазған.

«Олар соғыстан кейін тыныш әрі қамсыз тіршілік етеді, әркім қолында барымен қанағат етеді» дейд Жауабы: /Прииск Византия елшісі/

Теориясы:

«ЖИНАҚТАУ»

(Қорытынды шығар, анықтама бер. Мазмұнды жүйеле, кесте, сызба, т.б. түрінде)

2МИН

5 МИН

Ойлан тап!

Жұптық бағалау жүргізіледі.

1.Б.з.б.3 ғ. Қытай деректерінде кездеседі.

2.Б.з.б 209 ж- Мөде басқарған ғұн державасы пайда болды. Л.Н.Гумилев

3.б.з.б ІІғ мен І ғ Қазақтанның оңтүстік батысы мен Арал бойына ғұн тайпаларының келе бастауы

4. 300 - Ғұндар мен Қытай елінің арасындағы соғыс қимылдары

5. 24- Ғұндар 24 руды басқарған.

6. Б.з.Б 55 ж - Ғұндардың екіге бөлінуі

7.60,100 метр сайын қорғанға күзет мұнаралары қойылған.

8. 10- Қорғанның биіктігі.

ІY. Дәптермен жұмыс. Термин сөздер

1..Шаньюй «Аспанұлы» деген мағына береді

2.Қытайлар ғұндарды «хунну» деп атады

Сабақты бекіту. Тест. (5-минут)

1. Қытай деректерінде "ғұн" атауының пайда болған кезі

А) б.з.б. ІУ ғ .В) б.з.б. У ғ. Ортасы С) б.з. І ғ. D) б.з.б. І ғ. Басы Е) б.з.б. ІІІ ғ. аяғы

2. Қытай деректеріндегі ғұн басшысы лауазымы:

А) "Гуньмо В) "Күнби" С) "Хан" D) "Патша" Е) "Шаньюи"

3. Ғұндар туралы дерек беретін

А) парсы жазбалары В) иран жазбалары С)рим жылнамалары D)византия деректері Е)қытай деректері

4. Ғұн державасының негізін қалаған

А)Мөде В)Мұқан С)Аттила D)Бумын Е)Чжи-Чжи

5. "Жер дегеніміз - мемлекеттің негізі, оны қалай береміз" деген ғұн басшысы

А)Чжи - Чжи В)Мұқан С)Аттила D)Бумын Е)Мөде

6. Шығыстанушы Л.Н.Гумилевтің мәлімдеуінше ғұн державасының пайда болған мерзімі

А)б.з.б. 306 ж. В)б.з.б. 420 ж. С)б.з.б. 509 ж. D)б.з.б. 109 ж. Е)б.з.б. 209 ж.

7. Енисей жағалаулары мен Алтайды мекендеген ежелгі тайпа

А)сақтар В)қаңлылар С)ғұндар D)сарматтар Е)үйсіндер

8. Ғұндар мемлекеті әскери жүйе бойынша

А) 2 қанатқа бөлінген В) бөлінбеген С) 3 қанатқа бөлінген

D) 5 қанатқа бөлінген Е) 4 қанатқа бөлінген

9. Ғұн шаньюйінің жақын туыстары иеленген лауазым

А)"Тархан" В)"Сұлтан" С)"Түменбасы" D)"Жабғу" Е)"Уәзір"

10. Ғұн мемлекетіндегі ру саны

А) 14 В) 9 С) 7 D) 12 Е) 24

Жауаптары

№

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Е

Е

Е

А

Е

Е

С

С

С

Е

Практикасы:

«БАҒА БЕРУ»

3 МИН

Рефлексия

(2 минут)

Кері байланысты орнату.

Оқушылар бүгінгі сабақта нені білгенін жазады,

Қорытынды

Мағжан Жұмабаев «Пайғамбар»

Ғаламтордан дерек көздерін жинау.

Эссе «Ғұндардың тарихтағы орны»

ТЕСТ

Қытай деректерінде "ғұн" атауының пайда болған кезі

А) б.з.б. ІУ ғ .В) б.з.б. У ғ. Ортасы С) б.з. І ғ. D) б.з.б. І ғ. Басы Е) б.з.б. ІІІ ғ. аяғы

2. Қытай деректеріндегі ғұн басшысы лауазымы:

А) "Гуньмо В) "Күнби" С) "Хан" D) "Патша" Е) "Шаньюи"

3. Ғұндар туралы дерек беретін

А) парсы жазбалары В) иран жазбалары С)рим жылнамалары D)византия деректері

Е)қытай деректері

4. Ғұн державасының негізін қалаған

А)Мөде В)Мұқан С)Аттила D)Бумын Е)Чжи-Чжи

5. "Жер дегеніміз - мемлекеттің негізі, оны қалай береміз" деген ғұн басшысы

А)Чжи - Чжи В)Мұқан С)Аттила D)Бумын Е)Мөде

6. Шығыстанушы Л.Н.Гумилевтің мәлімдеуінше ғұн державасының пайда болған мерзімі

А)б.з.б. 306 ж. В)б.з.б. 420 ж. С)б.з.б. 509 ж. D)б.з.б. 109 ж. Е)б.з.б. 209 ж.

7. Енисей жағалаулары мен Алтайды мекендеген ежелгі тайпа

А)сақтар В)қаңлылар С)ғұндар D)сарматтар Е)үйсіндер

8. Ғұндар мемлекеті әскери жүйе бойынша

А) 2 қанатқа бөлінген В) бөлінбеген С) 3 қанатқа бөлінген

D) 5 қанатқа бөлінген Е) 4 қанатқа бөлінген

9. Ғұн шаньюйінің жақын туыстары иеленген лауазым

А)"Тархан" В)"Сұлтан" С)"Түменбасы" D)"Жабғу" Е)"Уәзір"

10. Ғұн мемлекетіндегі ру саны

А) 14 В) 9 С) 7 D) 12 Е) 24

Өзін-өзі бағалауы

Жауаптары

№

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Е

Е

Е

А

Е

Е

С

С

С

Е

Қаңлылар

1.Қаңлы елі ішінде әр иелікті басқарғандар:

А) уәзірлер В) тархандар С) бектер Д) кіші хандар Е) сұлтандар

2. Қаңлылар туралы «Вэсаканың ер жүрек ұлдары...Канха қамалының алдында құрбандық берді» - деп жазылған кітап:

А) «Парсы жазбалары» В) «Тарих жазбалары» С) «Қаңлы жылнамасы» Д) «Авеста» Е) «Цань Ханьшу»

3. Қаңлылар туралы негізгі дерек көздері:

А) парсы жазбалары В) иран деректері С) қытай деректері Д) рим жылнамалары Е) үнді жазулары

4. Ежелгі қаңлылардың негізгі атамекені:

А) Сырдарияның орта ағысы В) Ертіс өзені С) Шу мен Талас аңғары Д) Еділ бойы Е) Жетісу

5. Қаңлылардың дәнді және бау-бақша дақылдарын өсірген аймағы:

А) Талас аңғары В) Шу бойы С) Сырдария аңғары Д) Ертіс маңы Е) Іле аңғары

6. Қаңлылар мемлекетінің мерзімі:

А) б.з.б. 3-2 ғ.ғ. - б.з. 5 ғ. В) б.з.б. 4 - 3 ғ. С) б.з. 4 - б.з. 6 ғ.ғ. Д) б.з.б. 4 - 3 ғ.ғ. Е) б.з.б. 1 ғ. - б.з.1 ғ.

7. Қаңлы көшпелілер өмірі мен тұрмысын бейнелеген:

А) Геродот В) Сыма-Цянь С) Плиний Д) Страбон Е) Ктесий

8. Қаңлы мемлекетінің пайда болуы, шекарасы, басқа да маңызды мәселелері жайында қай еңбекте жазылған:

А) «Авеста» В) «Тарих» С) «Цань Ханшу» Д) «Тарих жазбалары» Е) «Қаңлы елі»

9. Қаңлы ескерткіштері:

А) Битөбе, Арал В) Қауыншы, Отырар-Қаратау, Жетіасар С) Қостөбе, Битөбе Д) Батпақ, Арыс Е) Жаңадария, Қауыншы

10. Қаңлылардағы адам саны:

А) 100 мың В) 200 мың С) 300 мың Д) 600 мың Е) 700 мың

11. Қаңлылардың солтүстіктегі көршілері:

А) қытай, үйсін В) сарматтар мен аландар С) қыпшақтар мен қидандар Д) оғыз, найман Е) сармат, ғұн

12. Қаңлы экономикалық және мәдени, саяси байланыс жасаған елдер:

А) үнді, қытай В) орыс, қыпшақ С) қытай, кушан Д) ғұн, сармат Е) түрік, араб

13. Қаңлылардың оңтүстіктегі көршілері:

А) қытай, үйсін В) сарматтар мен аландар С) қыпшақтар мен қидандар Д) оғыз, найман Е) сармат, ғұн

14. Қаңлылар билеушісінің титулы:

А) патша В) гуньмо С) шаньюй Д) хан Е) князь

15. Қаңлы астанасы:

А) Қызыл Аңғар В) Битянь С) Суяб Д) Алмалық Е) Сарайшық

16. Қаңлы елі неше бөлікке бөлінді?

А) екі иелікке В) үш иелікке С) төрт иелікке Д) бес иелікке Е) алты иелікке

17. Қауыншы мәдениетінің қамтыған аумағы:

А) Сырдарияның орта ағысы В) Қуаңдария мен Жаңадария аңғары С) Ташкент төңірегіндегі көгалды аймақтар

Д) Қостөбе қонысы Е) Арыс жағасы

18. Қаңлылардың қосымша кәсібі:

А) мал шаруашылығы В) балық аулау С) киім тігу Д) аң аулау Е) сауда

19. Отырар-Қаратау мәдениетінің қамтыған аумағы:

А) Сырдарияның орта ағысы В) Қуаңдария мен Жаңадария аңғары С) Ташкент төңірегіндегі көгалды аймақтар Д) Қостөбе қонысы Е) Арыс жағасы

20. Қаңлылардың металл өндірісінің орталығы:

А) Мардан В) Алтынасар С) Шаш-Илақ Д) Отырар Е) Испиджаб

21. Отырар маңындағы Қытай теңгелері табылған қорым:

А) Мардан В) Алтынасар С) Шаш-Илақ Д) Отырар Е) Испиджаб

22. Жетіасар мәдениетінің қамтыған аумағы:

А) Сырдарияның орта ағысы В) Қуаңдария мен Жаңадария аңғары С) Ташкент төңірегіндегі көгалды аймақтар Д) Қостөбе қонысы Е) Арыс жағасы

23. Қаңлылардың Пұшық-Мардан қаласы маңындағы қоныс:

А) Сырдарияның орта ағысы В) Қуаңдария мен Жаңадария аңғары С) Ташкент төңірегіндегі көгалды аймақтар Д) Қостөбе қонысы Е) Арыс жағасы

24. Қауыншы мәдениетіне жататын аймақтарда қайтыс болған адамдар қалай жерленген?

А) қол-аяғы бүгіліп В) барлық заттарымен бірге С) киіммен Д) ыдыс аяғымен Е) өртеліп

25. Қаңлылардың 16 га жерді алып жатқан қала жұрты:

А) Мардан В) Алтынасар С) Шаш-Илақ Д) Отырар Е) Испиджаб