Күні: 4. 03 6-сынып ежелгі Қазақстан тарихы

Раздел История
Класс 6 класс
Тип Рабочие программы
Автор
Дата
Формат doc
Изображения Есть
For-Teacher.ru - все для учителя
Поделитесь с коллегами:

Күні:4.03 6- сынып ежелгі Қазақстан тарихы

Сарматтар. Сармат тайпаларының орналасуы. Сармат қоғамы
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: Батыс Қазақстандағы ерте темір дәуіріндегі өмір сүрген Сармат тайпаларының тарихы мен орналасуы және қоғамдық құрылысы туралы түсінік беру.
Дамытушылық: Оқушылардың іздемпаздық қасиеттерін қалыптастыру, өздігінен жұмыс істеуге дағдыландыру
Тәрбиелік: Елжанды, ұлжанды азамат болып өсуге тәрбиелеу. Өткенін біліп, келешегін болжай алатын ұрпақ тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың әдіс - тәсілдері: Түсіндірмелі - баяндау, сатылай кешенді талдау, сәйкестендіру тесті, сұрақ - жауап, сандар сөйлейді.

Көрнекілігі: Карта, плакат, тірек - сызбалар, слайдтар. Техникалық құралы: Интерактивті тақта
Сабақ барысы
I. Ұйымдастыру кезеңі
: а) Оқушылармен сәлемдесу, түгендеу.
Оқушылар дайындығын қадағалау.
Оқушылар назарын сабаққа аудару

II. Үй тапсырмасын сұрау:
30/1Бұйымның бетіне алтын түйіршіктерді дәнекерлеу әдісі қалай аталады?(полихромдық стиль) 30/2 Ғұндарда елді кім биледі? (Шаньюй)
20/1 Көшпенділер тұрмысқа қажетті затты көбіне неден жасады?
(былғары)
20/2 Ғұндардың баспанасы...(киіз үй)
40/1 Аттила (Еділ) шамамен қай кезеңде өмір сүрді? (400 - 453)
40/2 Ғұн сарайлары неден жасалды? (бөренеден)
III. Үй тапсырмасын қорытындылау: «Кім алғыр» тесті.
1. Ғұндар ыдыс - аяқ жасауға төменгі материалдардың қайсысын пайдаланған?
а) Ағаш;
ә) Металл;
б) Тері;
в) Балшық;
2. Бұйымның бетіне алтын түйіршіктерді дәнекерлеу әдісі қалай аталады?
а) Безендіру;
ә) Полихромдық стиль;
б) Зерлеу;
в) Бояу;
3. Ғұндардың негізгі шаруашылығын ата?
а) Аң аулау;
ә) Мал шаруашылығы;
б) Егіншілік;
в) Зергерлік;
4. Ғұндарда әлеуметтік теңсіздік қалыптасқаны неден байқалады?
а) Мал мен жерге жеке меншік шықты;
ә) Шенеуніктер қалыптасты;
б) Құқықтық жүйе пайда болды;
в) Әміршілер сайланды;
5. Ғұндардың Еуропаға жорығын басқарған кім?
а) Бумын
ә) Мөде
б) У - Ди
в) Чжи Чжи
г) Еділ
IV. Жаңа сабақ. Сармат тайпаларының орналасуы. Сармат қоғамы
Жаңа сабақтың жоспары:
1. Сарматтардың орналасқан жері.
2. Савроматтар.
3. Арал - Каспий теңіздері аралығын мекендеген тайпалар.
4. Қоғамдық құрылысы.
Cарматтар

«Сармат» деген жұрттың аты көне дәуір авторларының еңбектерінде б. з. б. III ғасырдан бастап кездеседі.
Тарихи деректерде алғашқы кезеңде б. з. б. VIII ғ. «савроматтар» деп аталған.
Арал - Каспий аралығында оңтүстікке қарай дах (дай, даг) тайпалары тіршілік еткен.
Каспий теңізін Гиркан теңізі деп атаған, соған байланысты каспийліктерді кейде гирканилер дейтін.
Еліміздің батыс аумағын б. з. б. VIII ғ. мен б. з.- дың V ғ. мекендеген.
Cарматтар жөнінде жазған тарихшылар

Дидор
Үлкен Плиний
Полибий
Герадот
Грек тарихшысы ГЕРАДОТ Б. з. б 490/480 - 425 ж. ш.
Савроматтар скиф тіліне өте жақын тілде сөйлеген, қауымдағы ерлер мен әйелдер тең саналған. Савроматтар дах - массагеттер - мен, исседондармен туыстас келген.

Сарматтардың қоғамдақ құрылысы


Алғашқы қауымдық құрылыс ыдырап мүлік теңсіздігі шықты


Әскери демократия жетілді

Сармат қоғамында әскери демократия әйелдерге де қатымты болды

Бағалау:

Үйге тапсырма: кесте толтыру оқып келу












Күні: 16.11

10- сынып Қазақстан тарихы

Тақырыбы: «Ғұн мемлекетінің қалыптасуы .

Білімділік мақсаты: Оқушыларға ғұн мемлекетінің ерте кезеңі, мемлекеттік құрылымы, ғұн тайпаларының бірлестігі туралы мағлұмат беру

Дамытушылық мақсаты: Оқушылардың пәнге деген ынталарын арттыру, Тәрбиелілік мақсаты: білімділікке, достыққа, татулыққа, тәрбие беру

Сабақтың түрі: аралас сабақ

Көрнекіліктер, құрал - жабдықтар: электронды оқулық, слайд, плакаттар, карточкалар, компьютер, интерактивті тақта, карта, шарлар
Пәнаралық байланыс: қазақ тілі, география, математика Барысы: І. Ұйымдастыру кезеңі ( Сәлемдесу, түгендеу)
ІІ. Үй тапсырмасын сұрау Дұрыс па, бұрыс па? ойыны сұрақтар беріледі.
1. Қаңлылар б. з. б. 3 - 2 ғасырлар - б. з. 5 - ғасыры аралығында өмір сүрді (дұрыс)
2. «Вэсаканың ер жүрек ұлдары Канха қамалының алдында құрбандық берді деп жазған қытай тарихшысы Сыма Цянь( бұрыс. Ежелгі Ираннның б. з. б. 6 ғ жазылған «Авеста» қасиетті кітабы)
3. Қаңлылардың өмірі мен тұрмысы туралы қытай тарихшысы Сыма Цяньнің «Тарих жазбаларында», қытайдың «Цянь Ханьшу» атты тарихи деректерде жазылған (дұрыс)
4. Тарихшы ғалымдар қаңлы ескерткіштерін зерттей келе 4 - ке бөлді: Қауыншы, Отырар - Қаратау, Жетіасар, Көк - Мардан ( бұрыс, 3 - ке Қауыншы, Отырар - Қаратау, Жетіасар)
5. Қаңлылардың негізгі қонысы Әмудария өзенінің орта ағысы, қазіргі Бішкек жерінен Қаратау жеріне дейінгі аралықты алып жатыр ( бұрыс, Сырдария өзенінің орта, төменгі ағысы, қазіргі Өзбекстанның астанасы Ташкент қаласы, Қаратау бөктерінен Талас өзеніне дейінгі аралықты алып жатыр)
6. Қаңлы елінің билеушісі - хан, Астанасы - Битянь қаласы (дұрыс)
7. Алтын - асар, Көк - мардан, Пұшық - мардан деген қалалары болды? ( дұрыс)
ІІІ. Жаңа тақырыпты түсіндіру:
Сабақтың мақсатымен жоспары мен таныстырып өту
Жоспары:
1. Ғұндар тарихының ерте кезеңі
2. Мемлекеттік құрылымы
3. Ғұн тайпасының бірлестігі

І топ
(6 - сыныпқа арналған электронды оқулықты қосып, тыңдау) Б. з. б. 1 мыңжылдықта қазіргі Моңғолияның оңтүстігінде Каспий өңіріне дейінгі Орталық Азияны көптеген тайпалар мекендеген. Солардың бірі ғұн тайпасы. Қытай деректерінде ғұндар туралы б. з. б. 3 ғасырдың аяғынан бастап айтылады. Ғұн сөзі сунну, гун руң, хун ю т. б. атаулармен берілген.
Ғұндар кезеңі: б. з. б 4 ғасыр б. з 3 ғасыры аралығын қамтиды
Орналасқан жерлері, территорияларын картадан көрсету
Ғұн мемлекетінің әскери жүйесі
ІІ топ
Мемлекеттің ең жоғарғы басшысы - шаньюй деп аталды. Одан кейінгі орында түменбасылар шаньюйдің жақын - туыстары тұрды. Ғұндар 24 рудан тұрған. 24 түменбасы, олардың әрбіреуінде 10 000 атты әскері болған.
ІІ топ

Ғұндардың қанша әскерлері болғанын есептеп шығарыңдар:
Жылына 3 рет ақсақалдар кеңесі болып тұрды. Б. з. б. 3 ғасырда Цинь патшалығы солтүстіктегі көршілерінен қорғану мақсатында Ұлы Қытай қорғанын салды. Сендер Ежелгі дүние тарихынан бұл туралы Ежелгі Қытайды өткенде оқыдыңдар - Қорғанның биіктігі қанша, ұзындығы қанша?
- Қорғанның үстінен қанша адам, немен жүре алады дедік?
- Жаудан қорғану үшін 60 - 100 метр сайын нелер орналастырылды?
Ғұн тайпасының бір мемлекетке бірігіп, күшейген кезі б. з. б. 2 - ғасырмен 1 ғасыр аралығында Мөденің билік тұсында болды. Оның жасаған әскери реформалары арқасында Ғұн мемлекеті қытайдың Хань әулетінің негізін қалаушы Лю - банды да жеңіп Байкал көлінен Тибет тауына дейін, Шығыс Түркістаннан Хуанхэ өзені орта ағысына дейінгі аралықты иемденді. үйсін, қаңлы, алан. т. б. тайпаларды басқарды
б. з. б. 1 - ғасырдың ортасында, яғни б. з. б 55 жылы

Ғұндар қаңлылармен бейбіт келісімде болды, бірақ тұрақтап тұрмай б. з. б 2 ғасырдан бастап б. з. 4 - ғасыры аралығында Батыс Европаға дейін қоныс аудара бастады.
Бекіту кезеңі: Оқушылардың алдына мәтін беріледі. әрбір сөйлемді оқып, диагностика жасайды. Диагностика жасау үлгісі тақтада плакатта көрсетіліп тұрады. Білмеймін дегендерді дәптерлеріне көшіріп жазады. 2 - 3 оқушы оқып береді.
5 жол өлең құру: (слайдта көрсетіледі, мысалы)
1. Зат есім. Мемлекет
2. Зат есім+ сын есім не сан есім. Ғұн мемлекеті
3. Зат есім+ сын не сан есім+ етістік. Ғұн мемлекеті бөлінді.
4. Толық сөйлем. Ғұн мемлекеті б. з. б. 55 жылы 2 - ге бөлінді
5. Зат есімге синонимдес сөз жазу. Хандық, орда, әмірлік, республика
Бас қатырғыш сұрақтар:
1. Ғұндар туралы қандай деректерде айтылған. Оларды қалай атады?
2. Ғұн мемлекетінің өмір сүрген кезеңі
3. Картадан ғұндардың мекендеген жерлерін көрсет.
4. Мемлекеттің құрылымы
5. Ғұн мемлекеті қай уақытта, нешеге бөлінді?
6. Қай ханның тұсында мемлекет жерін кеңейтті, қай тайпалармен соғысты, басып алды?
Түйінді сөз

І топ Ғұн

ІІ топ Мөде

ІІІ топ Қытай
Сабақты өзіндік бағалау:
Ү. Сабақты қорытындылау, бағалау








Күні:19.10

10- сынып Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы Сақтардың мәдениеті

Сабақтың мақсаты:
Сақтардың мәдени мұралы, «Аң стилі»,Бесшатыр қорымы, «Алтын киімді адам» туралы кеңінен мәлімет бере отырып, белсенділігі жоғары дамыған ұлтжанды азамат тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: Лекция
Әдісі: баяндау
Көрнекілік:карта, суреттер
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі
• Оқу құралын тексеріп түгелдеу
• Оқушылар зейінін сабаққа аудару
ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:
Сақтардың парсы жаулаушыларына күресі туралы қандай деректер бар?
Сақ патшасы Томирис жөнінде не білесің?
Сақтардың сыртқы жауларға қарсы күресі туралы өз пікіріңді айт.
Жаңа сабақтың жоспары:
1. Сақтардың мәдени мұралары
2. «Аң стилі»
«Аң стилі» өнері дәстүрімен сақтар Алдыңғы Азия мен Иранға жасаған жорықтарынжа танысты. Осы жерлерден сақтарға «өмір ағашы» дейтін арыстан бейнесі тарады. Бұл ұғым жергілікті жануарлар мен аң-құстардың, жылқы, қой, түйе, бұғы, ақбөкен, барыс, жольарыс, бүркіт, қасқыр, қоян бейнелеріне ауысты.
3. Бесшатыр қорымы.
Бесшатыр сағанасы бірнеше бөліктен тұрады: дәліз (дромос), қабір алдына кірек ауыз және жерлеу бөлмесі.
4. «Алтын киімді адам»
Қабірден қыштан, ағаштан, металдан жасалған ыдыстар табылды. Арасынан 26 таңбадан тұратын жазуы бар күміс табақша шықты. Бұл жазудың сырын ғалымдар әзірге аша алмай отыр. К.Ақышевтың пікірінше, бұл сақтардың өзіндік жазуы болғандығын дәлелдейді.

:Шошақ бөрікті сақтарға ерекше тоқталу

-Алтын адам, Томирис, Шырақ.туралы қысқаша әңгіме қозғау

Суреттерді сөйлету

Күні:4.03 6- сынып ежелгі Қазақстан тарихыКүні:4.03 6- сынып ежелгі Қазақстан тарихыКүні:4.03 6- сынып ежелгі Қазақстан тарихыКүні:4.03 6- сынып ежелгі Қазақстан тарихыКүні:4.03 6- сынып ежелгі Қазақстан тарихы

Оқушыларға концептуалдық кесте тарату «мекендерін тап»

Сабақты бекіту: Бетпе-бет әдісімен бекітемін

Бүгін қазақ халқының арғы тегі болған Қазақстанды мекендеген тұңғыш тайпалық одақ сақтар туралы ашық сабақ өтілді. Сіз бұл сабақтан қандай мағлұмат алдыңыз?

Сақтар қандай тайпа екен?

Оларға тән ерекшелік

Олардың Қазақстанда өмір сүрген уақыты.

Сақтар туралы қандай деректерден алынды?

Сақ көсемдері туралы тарихшылар не айтады?

Әйелдері туралы Ктесий ?

Ирандықтар сақтарды қалай атаған?

Алтын адам туралы не білесіз?

Сабақты қорыту:

Ежелгі грек тарихшылары «сақтар батыр, жауынгер, «дұшпанына қатал-досына адал»болған.Олар қастасқан жауын аямаған . Батыр жауынгерлерді құрмет еткен» деген сөзбен қорытамын.

Алдағы сабақтарда-тұрмысы, шаруашылығы, қоғамдық құрылысы, мәдениеті, өнері туралы мағлұмат аламыз.

Кері әсер парағы

Оқушыларды бағалау:

Үйге тапсырма:оқып келу





Оқушыны таныстырамын

  • Бүгін қазақ халқының арғы тегі болған Қазақстанды мекендеген тұңғыш тайпалық одақ сақтар туралы ашық сабақ өтілді. Сіз бұл сабақтан қандай мағлұмат алдыңыз?

  • Сақтар қандай тайпа екен?

  • Оларға тән ерекшелік

  • Олардың Қазақстанда өмір сүрген уақыты.

2-оқушыға

  • Сақтар туралы қандай деректерден алынды?

  • Сақ көсемдері туралы тарихшылар не айтады?

  • Әйелдері туралы Ктесий ?

  • Ирандықтар сақтарды қалай атаған?

  • Алтын адам туралы не білесіз?

Сабақты қорыту:

Ежелгі грек тарихшылары «сақтар батыр, жауынгер, «дұшпанына қатал-досына адал»болған.Олар қастасқан жауын аямаған . Батыр жауынгерлерді құрмет еткен» деген сөзбен қорытамын.

Алдағы сабақтарда-тұрмысы, шаруашылығы, қоғамдық құрылысы, мәдениеті, өнері туралы мағлұмат аламыз.

Кері әсер парағы

Оқушыларды бағалау:

Үйге тапсырма:оқып келу




Қорымдарды салыстыру.

Ұқсастығы

Айырмашылығы


Блум таксаномиясы

Білу

Түсіну

Қолдану

Талдау

Жинақтау


Сабақты бекіту:
1. Сақтардың ескерткіштері табылған аймақтарды картадан көрсет.
2. Сақтардың дүниетанымы туралы қандай қорытынды жасауға болады?
3. Сақтардың әйгілі археологиялық ескерткіштерін ата.
Бағалау:










6-сынып. Ежелгі Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: §1.Алғашқы адамдардың пайда болуы

Сабақтың мақсаты:

  • Адам баласының пайда болуы туралы, оларда қандай еңбек құралдары болғаны, олар қалай аталған және тас дәуірінің үшке бөлінгендігі туралы түсінік беру

  • Оқушылардың білімдерін дамыту

  • Отансүйгіштік рухта тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: аралас

Әдісі: Баяндау

Көрнекілік: суреттер, карта

Сабақтың жоспары I. Ұйымдастыру кезеңі

II Үй тапсырмасын тексеру

III Жаңа сабақ

IV Жаңа сабақты бекіту

V Қорытындылау,бағалау

VI Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі

  • Оқу құралын тексеріп түгелдеу

  • Әнұран орындау, «Хабар»

  • Оқушылар зейінін сабаққа аудару

ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:

  1. 6-сыныптың Ежелгі Қазақстан тарихы пәні нені оқытады?

  2. Ерекшелігі?

Жаңа сабақтың жоспары:

  1. Адам баласының шығуы.

  2. Алғашқы адамдардың кәсібі

  3. Алғашқы адамдардың Қазақстандағы іздері

  • Ғалымдар алғашқы адамды «епті адам» деп атайды. «Епті адам» Африкада Кения жеріндегі Олдувай шатқалында табылған. Ол осыдан 1 млн 750 мың жыл бұрын өмір сүрген.

  • Еңбек құралдарын, тас өңдеу техникасын , бұйымдардың жетілдірілуін зерттеген археологтар тас дәуірін үш кезеңге бөледі. Палеолит-ежелгі тас ғасыры, мезолит-орта тас ғасыры және неолит-жаңа тас ғасыры. Бұл үш кезеңнің әрқайсысының өзінен бұрынғыдан неғұрлым жетілдіріле жасалған еңбек құралдарымен ерекшеленеді.

Сабақты бекіту:

  1. Алғашқы адамдар еңбек құралдарын неден жасады?

  2. «Саналы адам» қашан қалыптасты?

  3. Қазақстан аумағында өмір сүрген алғашқы адамдар кімдердің замандастары еді?

Бағалау:

Үйге тапсырма: §1. Алғашқы адамның жаратылысы туралы өз ойларын қағаз бетіне түсіру.










6-сынып. Ежелгі Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: §2. Алғашқы адамдар өмірі. Еңбек құралдарының жетілуі

Сабақтың мақсаты:

  • Алғашқы адамдардың еңбек құралдарды жетілдіруі, мұз басып, отты пайдалануы туралы айта отырып, белсенді білімді, Отанын сүйетін патриот тәрбиелеу

Сабақтың түрі: аралас

Әдісі: Баяндау

Көрнекілік: карта, суреттер

Сабақтың жоспары I. Ұйымдастыру кезеңі

II Үй тапсырмасын тексеру

III Жаңа сабақ

IV Жаңа сабақты бекіту

V Қорытындылау,бағалау

VI Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі

  • Оқу құралын тексеріп түгелдеу

  • Әнұран орындау, «Хабар»

  • Оқушылар зейінін сабаққа аудару

ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:

  1. Адамзат балсаының пайда болуы туралы әңгімеле

  2. «Палеолит», «Мезолит», «Неолит» дәуірлеріне түсініктеме бер

  3. Алғашқы адамдар қалай аталған?

ІІІ.Жаңа сабақтың жоспары:

  1. Еңбек құралдары

  • Орта тас ғасыры мезолитте-шамамен б.з.б. 12-5 мың жыл бұрын олар пайдалануға ыңғайлы қалыпқа түсе бастады.

  1. Отты пайдалану

  • Бұдан 100 мыңнан 13 мың жылға дейін жердің бетін мұз басып жатты.

  1. Жердің сууы

Суреттермен жұмыс:

  • Үшкір тас құралдар

  • Тастан жасалған еңбек құралдары: шапқы, қырғыш, кескіштер

  • Алғашқы адамдар баспанасы

ІҮ.Сабақты бекіту:

  • Адамдар дәнүккішті қай кезеңде ойлап тапты?

  • Мұздық қашан ери бастады?

Ү.Бағалау:

ҮІ. Үйге тапсырма:

§2. Оқулықта берілген суреттерге қарап адамның алғышқы еңбек құралдары туралы әңгімелеп келу










Күні:13.09

6-сынып. Ежелгі Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: §3 . Тас дәуірі

Сабақтың мақсаты:

  • Қазақстан аумағындағы тас дәуірі туралы, ол кездегі еңбек құралдары, тас дәуірінде өмір сүрген адамдарды қалай атады, осы туралы баяндау

  • Рулық қауымның шығуы туралы айта отырып, оқушылардың белсенділігін арттыру, еңбекқорлыққа, адамгершілікке тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: Аралас

Әдісі: баяндау

Көрнекілік: суреттер

Сабақтың жоспары I. Ұйымдастыру кезеңі

II Үй тапсырмасын тексеру

III Жаңа сабақ

IV Жаңа сабақты бекіту

V Қорытындылау,бағалау

VI Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі

  • Оқу құралын тексеріп түгелдеу

  • Оқушылар зейінін сабаққа аудару

ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:

  • Адамның еңбек құралдары қалай өзгерді?

  • Адамдар отты неге пайдаланған, оның қандай пайдасы болды деп ойлайсыңдар?

Жаңа сабақтың жоспары:

  1. Қазақстан аумағындағы тас дәуірі

Адамзат қоғамындағы ең ұзақ палеолит дәуірі ерте және кейінгі тас ғасыры болып екі кезеңге бөлінді. Ерте тас ғасыры б.з.б. 2 миллион 500 мың жылдан 40-35 мың жылға дейінгі уақытты қамтыды. Кейінгі тас ғасырының хронологиялық ауқымы-б.з.б. 40-12 мың жыл аралығы. Кейде адамдар ерте және кейінгі кейінгі тас ғасырының аралығңында ортаңғы тас ғасыры болғандығын айтады. Оның мерзімі шамамен б.з.б. 100-40 мың жыл аралығы деп есептелінеді.

  1. «Саналы адам».

Жүздеген ұрпақтың қажырлы еңбегінің нәтижесінде бұдан 40-30 мың жыл бұрын «епті адам» «саналы адамға» айналды. Адамның жетілуінде еңбек шешуші рөл атқарды. Адам еңбек арқылы жетіліп, оның қолы, сөзі миы дамыды. /Атеистер ілімі бойынша/

«Саналы адам» сүйегі алғаш рет Францияның Кро-Маньон үңгірінен табылған. Сондықтан саналы адамды кроманьондық деп атайды.

  1. Рулық қауымның шығуы

Адамдар тобы бірте-бірте туысқандардың ұжымына-рулық қауымға айналды. Бұл шамамен «саналы адамның»шығуына сәйкес келеді.

Бірнеше ру бірігіп, шаруашылық мәселелерін бірлесіп шешті. Мұндай рулық бірлесулерді басқаратын көсемдер сайланды.

Сабақты бекіту:

  • Палеолит заманының ескерткіштері Қазақстанның қай жерінен табылған?

  • Палеолит дәуірінің Қазақстандағы тұрақтары туралы не білесің?

  • «Адамды адам еткен еңбек» дегенмен келісесің бе? Неге?

  • Ру дегеніміз не?

Бағалау:

Үйге тапсырма: §3. Шығармашылық тапсырма: Жердің беті күрт суып,қыс ұзаққа созылды. Жылы ауа райына үйренген бірқатар жануарлар қырылды. Тірі қалғандары жылы жаққа ауып кетті. Алғашқы адамдар суықтан қалай аман қалды? Олар суықтан қалай қорғанды?







Күні:8.10

6-сынып. Ежелгі Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: §4. Орта тас ғасыры

Сабақтың мақсаты:

  • Орта тас ғасырылын ерекшеліктері, қоғамдағы өзгерістер, егіншілік пен мал шаруашылығының қалыптасуы туралы айта сызба түрінде түсіндіре отытып, оқушылардың білімдерін жетілдіру, белсенділігін арттыру, отансүйгіштікке тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: аралас

Әдісі: интерактивті

Көрнекілік: сызба, суреттер.

Сабақтың жоспары I. Ұйымдастыру кезеңі

II Үй тапсырмасын тексеру

III Жаңа сабақ

IV Жаңа сабақты бекіту

V Қорытындылау,бағалау

VI Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі

  • Оқу құралын тексеріп түгелдеу

  • Оқушылар зейінін сабаққа аудару

ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:

  • Тас дәуірінің хронологиясын ата

  • Ру дегеніміз не?

  • Екі жағынан өңделген қарапайым тас құрал қалай аталады?

  • Тасты өңдеу әдісі қай кезеңде жетіле түсті?

Жаңа сабақтың жоспары:

Орта тас дәуірінің ерекшелігі

Қоғамдық өзгерістер

Еңбек құралдары

Шаруашылығы




  • Орта тас ғасырының ерекшелігі

Палеолиттің аяғы мен мезолиттің басында үлкен табиғи-климаттық өзгерістер орын алды. Жер бетін басып қалған мұз еріді, қазірге ұқсас өсімдіктер мен жануарлар түрі қалыптаса бастады.

  • Орта тас ғасыры (мезолит) б.з.б. 12-5 мыңыншы жылдықтар аралығын қамтиды.

  • Микролит-ұзындығы 1-2 сантиметрдей ұсақ жаңқа тастардан жасалған құрал

Б.з.б. 8 мыңжылдықта Қазақстан жерінде қолайлы климат орнады. Күннің жылынуы ендігі жерде бұрынғыдай үй салуды аса қажет етпеді. Ғалымдар мезолит дәуірінің ерекшеліктері ретінде жануарларды қолға үйрету мен дәнді дақылдарды өсіруді айтады.

Палеолит

Мезолит


Мезолиттің басты жаңалықтары


2. Орта тас ғасырындағы қоғамдық өзгерістер

3. Егіншілік пен мал шаруашылығының қалыптасуы.

  • Бұдан 10 мың жыл бұрын егіншілік пайда болды

Сабақты бекіту:

  • Мезолит дәуірінде қандай өзгерістер орын алды?

  • Рулық қауымның өмірі туралы әңгімеле.

  • Мезолиттің еңбек құралына сипаттама бер.

  • Терімшілік пен егіншіліктің айырмашылығы неде?

  • Мал өсірудің аңшылықтан қандай айырмашылығы бар?

Бағалау:

Үйге тапсырма: §4. Өзін-өзі тексеру сұрақтарына жауап беру





Күні:15.10

6-сынып. Ежелгі Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: §5. Жаңа тас ғасыры

Сабақтың мақсаты:

  • Жаңа тас ғасыры, яғни неолит дәуірі туралы , оның ең үлкен жаңалығы туралы айта отырып, белсенді, білімді, бәсекеге барынша қабілетті патриот тәрбиелеу

Сабақтың түрі: аралас

Әдісі: интерактивті

Көрнекілік: суреттер, сызба, т.б.

Сабақтың жоспары I. Ұйымдастыру кезеңі

II Үй тапсырмасын тексеру

III Жаңа сабақ

IV Жаңа сабақты бекіту

V Қорытындылау,бағалау

VI Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі

  • Оқу құралын тексеріп түгелдеу

  • Оқушылар зейінін сабаққа аудару

ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:

  • Садақ пен жебе қай кезеңде жасалынды?

  • Ұзындығы 1-2 сантиметр ұсақ жаңқа тастардан жасалатын құралдар қалай аталады?

  • Малды қолға үйрету мен егіншілік қай кезеңде қалыптаса бастады?

  • Егіншілік қашан пайда болды?

Жаңа сабақтың жоспары:

  1. Неолит тұрақтары

  • Жаңа тас ғасыры (неолит) б.з.б. 5-3 мың жылдықтар аралығын қамтыды

  • Қазақ жерінде кездесетін неолит тұрақтарының ең көнесі б.з.б. 5 мыңжылдыққа тән


Жаңа тас ғасыры

Орта тас ғасыры




  1. Неолит ескерткіштері

  • Солтүстік Қаз-дағы Пеньки селосы маңындағы тұрақта тас шапқылар

  • Балқаштың солтүстігінен

  • Орталық қазастанда Қарағанды, Зеленая Балка тұрақтарынан


  • Жезқазған өңірінен Шығыс Қазақстан аумағынан көптеген ескерткіштер табылды.

  1. Өндіргіш шаруашылыққа көшу.

Қазақстан аумағынан неолиттің 500-ден аса тұрақтары табылған

Көзе-саздан жасалған қыш ыдыс

Неолит дәуірінің тағы бір үлкен жаңалығы-адамдардың қыш құмыра (керамика) жасауды үйренуі еді. Бұл дәуірді сондықтан кейде «қыш құмыралар заманы» деп те атайды.


Егіншілік

Мал шаруашылығы


Адамдар табиғат сиына тәуелділіктен құтылды.Адамдар жер өңдеудің қарапайым түрімен айналысты.

Жабайы жануарлардықолға үйретті.

Қолөнер

Қыш құмыры жасауды үйренді.

Неолиттік сазадн жасалған қыш ыдыс атауын көзе деп атаған.

Олар мата тоқып, киім тігуді үйренді.

Керамикалық ыдыстарға өрнек сала білген.

Сабақты бекіту:

  1. Картаны пайдаланып, неолитті тұрақтарды көрсет.

  2. Неолит дәуіріндегі адамдар өміріндегі өзгерістерді ата. Адамдар қандай жаңалықтар ашты?

  3. Оқулықты пайдаланып, Сексеуіл тұрақтарыа сипаттама бер.


Б

Ү

Ү







Бағалау:

Үйге тапсырма: §5. Қазақстан аумағындағы тас дәуірінің кезеңдері кестесін дәптерлеріне көшіріп, жаттап келу.


Күні:22.10

6-сынып. Ежелгі Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: §6. Мыс-тас ғасыры (энеолит)

Сабақтың мақсаты:

  • Еңбек құралдарының жетілуі, адамдардың мысты игере бастауы, оның тас дәуірінен ерекшелігі, хронологиясы туралы айта отырып,оқушыларды ізденімпаздыққа, шыдамдылыққа, ұлтжандылыққа тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: аралас

Әдісі: баяндау

Көрнекілік: сызба

Сабақтың жоспары I. Ұйымдастыру кезеңі

II Үй тапсырмасын тексеру

III Жаңа сабақ

IV Жаңа сабақты бекіту

V Қорытындылау,бағалау

VI Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі

  • Оқу құралын тексеріп түгелдеу

  • Оқушылар зейінін сабаққа аудару

ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:

  • Неолит тұрақтарын ата

  • Неолитескерткіштерін ата

  • Неолиттің хронологиясы

  • Көзе дегеніміз не?

Жаңа сабақтың жоспары:

Адамзат баласының металдан жасалған құралдарды игере бастауы мыс-тас ғасырынан (энеолит) басталады. Бұл кезең шамамен алғанда б.з.б. 3000-2800 жылдары өткен. Мыс-тас дәуірінде жасалған құралдар өндіріске енгізілді.

  1. Еңбек құралдарының жетілдірілуі

  2. Мыс-тас ғасырының ерекшелігі

Энеолит сөзі-мыс-тас ғасыры дегенді білдіреді. Бірақ металл тасты қолданыстан мүлдем шығарып тастаған жоқ. Тас сол кезде де ең негізгі құрал ретінде пайдаланылды. Мыс-тас ғасыры қоғамында екі ірі өзеріс орын алды: еңбек бөлінісі пайда болды және аталық ру үстемдігі қалыптасты.

3.Шаруашылығы

Ең алғашқыірі қоғамдық еңбек бөлінісі шаруашылықтың егіншілік пен мал шаруашылығының бөлінуі.

4.Ескерткіштері.

Ескерткіштері

Табылған заттары

Ботай

158 тұрғын үй табылды. Үйдің ортасында ошақ орналасқан, қабырғалары жануарлардың терісімен қапталған. Жылқы сүйектері өте көп табылған.

Шебір

Тас пен қыштан жасалған еңбек құралдары табылған.Ыдыстар саз балшықтан жасалған.Ыдыстарды әшекейлеу үшін тарақ тісті сияқты өрнек қолданылған.

Сабақты бекіту:

Тас дәуірінің кезеңдері

Кезеңнің хронологиялық ауқымы

Жаңалықтар мен өнертабыстар

Әр кезеңде өмір сүрген адамдар

Қоғамдық құрылымы

Ерте тас ғасыры


Кейінгі тас ғасыры


Мезолит


Неолит


Энеолит


Бағалау:

Үйге тапсырма: §6. Тест тапсырмаларын орындау




Күні:3.11

6-сынып. Ежелгі Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: §7. Ежелгі адамдардың қоршаған орта туралы түсінігі

Сабақтың мақсаты:

  • Ежелгі адамдардың қоршаған орта туралы түсінігі, білім, діни көзқарастар т.б. туралы айту.

  • Өнердің шығуы турады баяндай отырып, мәдениеттілікке, имандылыққа, тапқырлыққа тәрбиелеу

Сабақтың түрі: аралса

Әдісі: интерактивті

Көрнекілік: сызба, суреттер

Сабақтың жоспары I. Ұйымдастыру кезеңі

II Үй тапсырмасын тексеру

III Жаңа сабақ

IV Жаңа сабақты бекіту

V Қорытындылау,бағалау

VI Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі

  • Оқу құралын тексеріп түгелдеу

  • Оқушылар зейінін сабаққа аудару

ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:

  1. Еңбек құралдарының жетілдірілуі

  2. Мыс-тас ғасырының ерекшелігі

Жаңа сабақтың жоспары:

  1. Білімнің дамуы

  2. Діни көзқарастың қалыптасуы

  • Тотемизм-адамдардың шығу тегін жануарлар, өсімдіктер немесе табиғат құбылыстарымен байланыстыру.

  • Адамдардың түсінігі бойынша , жер мен судың, орман мен таудың иелері болған. Сондықтан оларға құрбандық әкеліп тұруға тырысқан. Табиғаттан тыс күштер әлемді билеп тұрады, олар үрлесе, дауыл тұрады, қаласа, аңдар басқа жаққа ауып кетеді деп сенген. Адамдар оларды аруақтар (рухтар), ао орасан зор күш иесін құдайлар деп атаған.

  1. Өнердің шығуы.

Сабақты бекіту:

  • Адамдар өздерінің білімдерін қалай жетілдірген?

  • Діни көзқарастың қалыптасуы неге байлынысты болды?

  • Өнер қалай пайда болған, Өнердің қай түрі жақсы дамыған?

Бағалау:

Үйге тапсырма: §7. Өзін-өзі тексеру сұрақтары

Алғашқы қауымдық адамдар тарихынан не білдік?

Тас дәуірі қандай кезеңдерге бөлінеді?

Тастан жасалған негізгі құралдарды ата. /Қашау, қырғыш, балта, найзының ұшы, пышақ, садақпен жебе./

Алғашқы қауым адамдарының ұжымы дегеніміз не?

Алғашқы адамдар-адамдар тобыры. «Саналы адам»-рулық қауымдар. 13 мың жыл бұрын-рулар мен тайпалар қалыптасты. 6-7 мың жыл бұрын рулық қауымдар ыдырады-ақсүйектер пайда болды.

Дін қалай шықты?

Алғашқы қауымдағы адам табиғатқа тәуелді еді, табиғат құбылыстарының себептерін біле алмады. Бұл аруақтар (рухтар) мен сиқырға сенуді туғызды, әдет-ғұрып шықты.

Неолит кезеңінде адамдар қандай жаңалықтар ойлап тапты?

Саз балшықтан қыш ыдыстар дайындалды, шыбықтан себет тоқылды, жіп иіру, тоқымашылық қалыптасты, қайық жасалды, үйлер салынды.

Уақыт

Еңбек құралдыры

Кәсіптері

Адамдар мен олардың ұжымдары

Дін

Палеолит дәуірі

  1. Ерте

  2. Кейінгі


Орта тас ғасыры (мезолит)


Жаңа тас ғасыры (неолит)


Бағалау:

Үй тапсырмасы: кестені толтыру.



Күні:12.11

6-сынып. Ежелгі Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: §8. Қола дәуірінің негізгі сипаты

Сабақтың мақсаты:

  • Жалпы адамзат баласының даму тарихында ерекше орын алатын қола дәуірінің ерекшелігі, бұл дәуірде жасалынған еңбек құралдар, андроновтық тайпалар туралы егжей-тегжейлі түсіндіре отырып, білімді, білікті азамат тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: аралас

Әдісі: интерактивті

Көрнекілік:суреттер,сызба.

Сабақтың жоспары I. Ұйымдастыру кезеңі

II Үй тапсырмасын тексеру

III Жаңа сабақ

IV Жаңа сабақты бекіту

V Қорытындылау,бағалау

VI Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі

  • Оқу құралын тексеріп түгелдеу

  • Оқушылар зейінін сабаққа аудару

ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:

Тас дәуірі қандай кезеңдерге бөлінеді?

Палеолит ?

Тастан жасалған негізгі құралдарды ата.

Алғашқы қауым адамдарының ұжымы дегеніміз не?

Дін қалай шықты?

Неолит кезеңінде адамдар қандай жаңалықтар ойлап тапты?

Жаңа сабақтың жоспары:

  1. Өндіріске металл-құрал саймандардың енуі.

  2. Қоладан жасалған еңбек құралдарына көшу

  3. Андрон мәдениеті туралы мәлімет

  4. Андрондықтардың шаруашылығы мен кәсібі.

  5. Андрон баспаналары

  • Қола дәуірі б.з.б. 2800 жыл -б.з.б. 900 жыл аралығын қамтиды.

  • Андрон тектес қола мәдениеті Орал (Жайық) өзенінен бастап, Енесей өзеніне дейінгі, Батыс Сібір орманды алқабынан бастап, Памир тауларына дейінгі аралыққа тараған.

  • «Андрондықтар мұрынды келген, бет сүйегі шығыңқы емес, көздері үлкен. Кескін-кейпі ірі, дене құрылысы мығым, жігерлі, келбетті адамдар болған».

  • Андрон мәдениетінің ерекшелігі

  1. Металл өңдеу игерілді.

  2. Мал бағудың көшпелі түріне көшу қалыптаса бастады

  3. Жер өңдеудің қарапайым түрі, теселі егіншілік дамыды.

Сабақты бекіту:

  • Мыс өңдеу мен қоланың пайда болуы еңбек өнімділігіне қалай әсер етті?

  • Картадан Андрон мәдениеті таралған жерлерді тап. Олардың бүгінгі күнде қай мемлекеттердің аумағына жататынын анықта.

  • Андрондықтардың баспаналарына сипаттама бер.

  • Қола дәуіріндегі адамдар салған суреттер қай жерлерден табылған?

Бағалау:

Үйге тапсырма: §8. Өзін-өзі тексеру сұрақтары




Күні:28.09

10-сынып. Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: §. Қола дәуірі тұрғындарының шаруашылығы .

Сабақтың мақсаты:

Қола дәуірі кезіндегі климаттың өзгеруі, шаруашылық, қоғамдық құрылыс туралы баяндау.

Беғазы-Дәндібай мәдениеті, зергерлік өнер, сонымен қоса Ә.Х.Марғұланның зерттеулерін айта отырып, білімділікке, ізденімпаздыққа тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: аралас

Әдісі: баяндау

Көрнекілік: суреттер, қола дәуірі кезіндегі Қазақстанның картасы.

Сабақтың жоспары I. Ұйымдастыру кезеңі

II Үй тапсырмасын тексеру

III Жаңа сабақ

IV Жаңа сабақты бекіту

V Қорытындылау,бағалау

VI Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі

Оқу құралын тексеріп түгелдеу

Оқушылар зейінін сабаққа аудару

ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:

Мыс өңдеу мен қоланың пайда болуы еңбек өнімділігіне қалай әсер етті?

Андрондықтардың баспаналарына сипаттама бер.

Қола дәуіріндегі адамдар салған суреттер қай жерлерден табылған?

Жаңа сабақтың жоспары:

1. Шаруашылықтың дамуы

2. Қола дәуіріндегі металл өндіру

3. Қоныстар мен тұрғын үйлер

4. Үй кәсібі мен қолөнердің дамуы.

5. Қола дәуірі кезіндегі қоғамдық қатынастар

6. Діни нанымдар мен әдет-ғұрыптар

  1. Климаттың өзгеруі

Орталық Қазақстан қола дәуірінің ең соңғы кезеңі Беғазы-Дәндібай мәдениеті деп аталады. Оның хронологиялық ауқымы б.з.б. 12-8 ғасырларды қамтиды.

  1. Беғазы-Дәндібай мәдениеті

Б-Д мәдениетіне жататын жерлеу орындарының көпшілігі-обалар. Андрондықтардың ерекшелігі: Беғазы-Дәндібай қорғандары биіктеу болып келеді және ұсақ қиыршық тастар мен топырақтан тұрғызылып, етегі үлкен қақпақтармен бекітілген.

Қола дәуірін жоспарлы зерттеу 1946 жылы басталды. Сол жылы қазақтың біртуар энциклопедист ғалымы Әлкей Хақанұлы Марғұлан көне дәуір тарихын зерттейтін археологиялық экспедиция құрды.

  1. Шаруашылығы

  2. Қоғамдық құрылысы

  1. Қола дәуірі кезінде діни наным-сенім қалыптасып, жоғары дінбасылары-абыздар пайда болды. Олар рудың салт-дәстүрі мен әдет-ғұрыптарының бұлжымай орындалуын қадағалады.

Сабақты бекіту:

  1. Жартылай көшпелі мал шаруашылығы қалай пайда болды?

  2. Оқулықтың мәтінін пайдаланып, көшпелі мал шаруашылығының шығу себебі туралы әңгімеле

  3. Б-Д мәдениетін Андрон мәдениетімен салыстыр.

Бағалау:

Үйге тапсырма: § 9. Шаруашылық пен қоғамдық өмірдегі өзгерістер.

«Ру мен тайпа кеңесі» қосымша материал









14.11.2011 6-сынып. Ежелгі Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: §10 Беғазы-Дәндібай мәдениеті.

Сабақтың мақсаты:

  • Көшпелілер өмірі, шаруашылығы,малының түрлері, отырықшылық пен көшпеліліктің айырмашылығы тақырыптарында түсіндіре отырып, шаруашылыққа бейім, еңбекқұмар, отансүйгіш азамат тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: аралас

Әдісі: баяндау

Көрнекілік: сызба, суреттер,т.б.

Сабақтың жоспары I. Ұйымдастыру кезеңі

II Үй тапсырмасын тексеру

III Жаңа сабақ

IV Жаңа сабақты бекіту

V Қорытындылау,бағалау

VI Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі

  • Оқу құралын тексеріп түгелдеу

  • Әнұран орындау, «Хабар»

  • Оқушылар зейінін сабаққа аудару

ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:

  1. Жартылай көшпелі мал шаруашылығы қалай пайда болды?

  2. Көшпелі мал шаруашылығының шығу себебі туралы әңгімеле

  3. Беғазы-Дәндібай мәдениетін Андрон мәдениетімен салыстыр

Жаңа сабақтың жоспары:

  1. Көшпелі мал шаруашылығы

  • Табиғатта құрғақшылық бет алып, жауын-шашын азайды. Егіншілікпен шұғылдану қиындады.

  • Ат әбзелдерін жетілдіру жылқыны көлік ретінде пайдалануға мүмкіндік берді.

  • Мал басының көбеюі жаңа жайылымдарды қажет етті.

  1. Малдың түрлері

  • Табиғаттың дайын өнімін пайдаланған аңшы-терімшілер сияқты еміс, көшпелілердің өздері өнім өндірді. Малшылар жылқы, түйе, қой мен сиыр ұстады.

  1. Көшпеліліктің бөлінуі

  • Көшпелілер ат әбзелдерін үнемі жетілдіріп отырды. Олар үзеңгіні, ауыздықты, ерді ойлап тапты. Қыштан, шыныдан, металдан жасалған көлемді заттар анағұрлым жұмсақ әрі жеңіл металдармен: былғары, киіз, ағашпен алмастырылды.

  • Табын түрлерінің әр қилылығы өсімдікке байланысты. Мысалы, еліміздің шөлді аудандарында шөптің 288 түрі өседі. Сиыр мен жылқы олардың-109, түйе, 148, қой-167 түрін жейді. Ал 180 түрлі сортаң шөптің қой 132, сиыр 24 түрін ғана жейді

Сабақты бекіту:

  1. Көшпелі мал шаруашылығы қашан пайда болды?

  2. Көшпелі мал шаруашылығы қалай дамығанын айтып бер

  3. Көшпелі мал шаруашылығының отырықшылықтан айырмашылығы қандай?

Бағалау:

Үйге тапсырма: §10.оқып келу.










6-сынып. Ежелгі Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: §11. Көшпелі бақташылық шаруашылықтың негізгі түрі

Сабақтың мақсаты:

  • Көшпелілердің тіршілігін отырықшы егіншілердің өмірімен салыстыра отырып, олардың дәстүрлі мерекелері, өмір салты, баспаналары туралы егжей тегжейлі баяндау.

  • Белсенді, білімді азамат тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: аралас

Әдісі: баяндау

Көрнекілік: суреттер.

Сабақтың жоспары I. Ұйымдастыру кезеңі

II Үй тапсырмасын тексеру

III Жаңа сабақ

IV Жаңа сабақты бекіту

V Қорытындылау,бағалау

VI Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі

  • Оқу құралын тексеріп түгелдеу

  • Әнұран орындау, «Хабар»

  • Оқушылар зейінін сабаққа аудару

ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:

  1. Көшпелі мал шаруашылығы қашан пайда болды?

  2. Көшпелі мал шаруашылығы қалай дамығанын айтып бер

  3. Көшпелі мал шаруашылығының отырықшылықтан айырмашылығы қандай?

Жаңа сабақтың жоспары:

  1. Дәстүрлі мал шаруашылығындағы көші-қон

  • Көктеу, жайлау, күзеу, қыстау

  • Көшпелі мал шаруашылығының бірнеше түрі болды. Батыс және Орталық Қазақстанда таза көшпелі тұрмыс қалыптасты. Шығыс Қазақстанда, Алтай мен Тянь-Шань тауларында, Жетісудың таулы аймақтарында жартылай көшпелі мал шаруашылығы дамыды. Қазақстанның оңтүстігінде Сырдария, Шу, Келес өзендерінің аңғарында отырықшы шаруашылық дамыды.

  1. Көшпелілердің баспанасы

  • Киіз үй өте қарапайым әрі тұруға қолайлы. Оны аз уақытта , шамамен, бір сағат ішінде тігуге және жығуға болады. Жүк арту үшін бір түйе немесе екі ат жеткілікті болған.

Сабақты бекіту:

  1. Көшпелілердің тіршілігін отырықшы егіншілердің өмірімен салыстыр /венн диаграммасы/

  2. «Көшпелі өмір салты» тақырыбына әңгіме құрастыр.

Бағалау:

Үйге тапсырма: §11. Өзін-өзі тексеру сұрақтарына жауап беру.










6-сынып . Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы:Қазақстандағы сақтардың мекендеген жері, сақ қоғамы.

Сабақтың мақсаты:

1.Қазақ халқының ата-тегі болған тайпалар мен ұлыстар туралы айта отырып, Орта Азияны мекендеген сақ тайпаларының шығу тегі, және олардың мекендеген жерлері туралы толық түсінік беру.

2.Оқушылардың белсенділігін арттырып, білімдерін жетілдіру

3.Оқушыларды Отансүйгіштік рухта тәрбиелей отырып, мәдениетті, иманды азамат қалыптастыру

Сабақтың түрі: Аралас

Әдісі: интерактивті аралас топтастыру

Көрнекілік: , тірек сызба, суреттер, тақта

  1. Сабақтың жоспары I. Ұйымдастыру кезеңі:

  2. Оқу құралын тексеріп түгелдеу

  3. Оқушылар зейінін сабаққа аудару

  4. Сыныпты топқа болу үш топ

  5. II Үй тапсырмасын сұрау

Кім жылдам сұрақ қою

Көшпелілердің баспанасы туралы не білесің?

Көшпелі мал шаруашылығының түрлерін ата.

Ертедегі темір өндірудің қарапайым тәсілі не болды?

Көшпелі мал шаруашылығы үшін ертедегі тұрғындар малдың қандай түрлерін таңдаған?

Көшпелі мал шаруашылығы қашан қалыптасты? ( шамамен б.з.б. 2 мыңжылдықта)

Көшпелілер нені киелі санады? (Ошақты)

Жылы қоралары бар тұрақты орын қалай аталады? (Қыстау)

Қыс жақындағанда қоныстанатын қыстауға жақын жайылым қалай аталады? (Күзеу)

Жайлау деген не? (малды алысқа ұзатып жаятын жайылым)

Жаңа сабақ:

І топ Сақ тайпалары туралы алғашқы мәліметтері

ІІ топ Сақтардың тайпаларының қоныстауы

ІІІ топ Сақ қоғамы

Тапсырманы топтасып орындаймыз постер жасау

Қазақ халқының ата-тегі болған тайпалар мен ұлыстардың ежелгі заман деректерінде аты әйгілі болғандары; сақ, үйсін, қаңлы, сармат, ғұн тайпалары

Қазақ тарихын зерттеген ғалымдар қазақ халқының арғы тегі ерте заманда Орта Азияны мекен еткен ежелгі сақ тайпаларынан шыққан дейді.

ІІ тапсырма: Әр топ өз мекендеген жерлерін тауып жазады

ІІІ тапсырма Тарихи дерек деп аталады

ІҮ сақ қоғамын таныстыру

Ү тапсырма Деректер қөзі

Сақтардың тайпалық құрамы мен орналасуы: Археологтардың пікірінше сақ тайпалары мен тайпа одақтары мынадай негізгі топтарға бөлінеді

Сақ тайпаларының аты

мекендері

1

Парадарайа

(теңіздің арғы жағындағы сақтар)

Қара теңіздің солтүстігі, Арал теңізінің маңында Сырдария мен Амударияның төменгі ағысы

2

Тиграхауда

(шошақ бөрік киіп жүретін сақтар)

Сырдарияның орта ағысы, Тянь-Шаньда, Жетісуда

3

Хаумаварга

(хаома сусынын дайындайтын

сақтар)

Мургаб аңғарында

(Түркіменстан)

Күні:4.03 6- сынып ежелгі Қазақстан тарихы

Күні:4.03 6- сынып ежелгі Қазақстан тарихы






Күні:4.03 6- сынып ежелгі Қазақстан тарихы


Кесте №

  1. Сақтардың мәдени мұралары

  2. «Аң стилі»

  • «Аң стилі» өнері дәстүрімен сақтар Алдыңғы Азия мен Иранға жасаған жорықтарынжа танысты. Осы жерлерден сақтарға «өмір ағашы» дейтін арыстан бейнесі тарады. Бұл ұғым жергілікті жануарлар мен аң-құстардың, жылқы, қой, түйе, бұғы, ақбөкен, барыс, жольарыс, бүркіт, қасқыр, қоян бейнелеріне ауысты.

  1. Бесшатыр қорымы.

III Жаңа сабақ

IV Жаңа сабақты бекіту

V Қорытындылау,бағалау

VI Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы: Ұйымдастыру кезеңі.

  1. Сәлемдесу

  2. Оқу құралын тексеріп түгелдеу

  1. Қазақстан тарихы 4-ке бөлінеді

  2. Соның ішінді ежелгі Қазақстан да 4-ке бөлінеді

  1. тас дәуірі

  2. мыс діуірі

  3. қола дәуірі

  4. темір дәуірі

  1. Адамзат баласының металлдан жасалған құралды игере бастауы қай дәуірден басталады-энеолит-мыстытас

  2. Темір дәуірі деп аталу себебі-еңбек құралдары темірден жасалды

  3. Темір дәуірінің ерекшеліктері

а) шаруашылық құралдардың темірден жасалынуы

б) ірі тайпалардың тайпалық одақтарға бірігуі

в) көшпелі мал шаруашылығы мен жыртпалы егіншіліктің шығуы

г) алғашқы мемлекеттердің қалыптаса бастауы

Күні:4.03 6- сынып ежелгі Қазақстан тарихы

Жаңа сабақ: «Өзіңнің ұлтыңды танып алмасаң, сен басқа ұлттың кім екенін еш уақытта біле алмайсың»-деп М.Арын ағамыз айтқандай Қазақ халқының ата-тегі болған сақ тайпасының тарихын, мекендеген орнын, қоғамдық құрылысын, шаруашылығын, тұрмысын, мәдениетін,білу мақсатында өтетін ашық сабақ тақырыбы: Сақтар.

Тақырып бес бөлікке бөлінген.

  1. Сақтардың тарихы, мекендеген орны.

  2. Тұрмысы , шаруашылығы.

  3. Қоғамдық құрылысы.

  4. Сақтардың тәуелсіздік жолындағы күресі

  5. Мәдениеті мен өнері.

Жаңа сабақтың жоспары:

  1. Сақ тайпаларының шығу тарихы.

  2. Сақтардың тайпалық құрамы мен орналасуы.

Қазақ халқының ата-тегі болған тайпалар мен ұлыстардың ежелгі заман деректерінде аты әйгілі болғандары; сақ, үйсін, қаңлы, сармат, ғұн тайпалары

  • Қазақ тарихын зерттеген ғалымдар қазақ халқының арғы тегі ерте заманда Орта Азияны мекен еткен ежелгі сақ тайпаларынан шыққан дейді.

Кесте №1,2.

Күні:4.03 6- сынып ежелгі Қазақстан тарихыКүні:4.03 6- сынып ежелгі Қазақстан тарихы

Сақтардың тайпалық құрамы мен орналасуы: Археологтардың пікірінше сақ тайпалары мен тайпа одақтары мынадай негізгі топтарға бөлінеді:

Сақ тайпаларының аты

мекендері

1

Парадарайа

(теңіздің арғы жағындағы сақтар)

Қара теңіздің солтүстігі, Арал теңізінің маңында Сырдария мен Амударияның төменгі ағысы

2

Тиграхауда

(шошақ бөрік киіп жүретін сақтар)

Сырдарияның орта ағысы, Тянь-Шаньда, Жетісуда

3

Хаумаварга

(хаома сусынын дайындайтын сақтар)

Мургаб аңғарында

(Түркіменстан)

Картамен жұмыс жасау:Шошақ бөрікті сақтарға ерекше тоқталу

-Алтын адам, Томирис, Шырақ.туралы қысқаша әңгіме қозғау

Суреттерді сөйлету

Күні:4.03 6- сынып ежелгі Қазақстан тарихыКүні:4.03 6- сынып ежелгі Қазақстан тарихыКүні:4.03 6- сынып ежелгі Қазақстан тарихыКүні:4.03 6- сынып ежелгі Қазақстан тарихыКүні:4.03 6- сынып ежелгі Қазақстан тарихы

Оқушыларға концептуалдық кесте тарату «мекендерін тап»

Сабақты бекіту: «ККК» және Бетпе-бет әдісімен бекітемін

І-Бетпе-беттің сұрақтары

1-оқушы

  • Оқушыны таныстырамын

  • Бүгін қазақ халқының арғы тегі болған Қазақстанды мекендеген тұңғыш тайпалық одақ сақтар туралы ашық сабақ өтілді. Сіз бұл сабақтан қандай мағлұмат алдыңыз?

  • Сақтар қандай тайпа екен?

  • Оларға тән ерекшелік

  • Олардың Қазақстанда өмір сүрген уақыты.

2-оқушыға

  • Сақтар туралы қандай деректерден алынды?

  • Сақ көсемдері туралы тарихшылар не айтады?

  • Әйелдері туралы Ктесий ?

  • Ирандықтар сақтарды қалай атаған?

  • Алтын адам туралы не білесіз?

Сабақты қорыту:

Ежелгі грек тарихшылары «сақтар батыр, жауынгер, «дұшпанына қатал-досына адал»болған.Олар қастасқан жауын аямаған . Батыр жауынгерлерді құрмет еткен» деген сөзбен қорытамын.

Алдағы сабақтарда-тұрмысы, шаруашылығы, қоғамдық құрылысы, мәдениеті, өнері туралы мағлұмат аламыз.

Кері әсер парағы

Оқушыларды бағалау:

Үйге тапсырма:оқып келу








Күні:29.12

10-сынып. Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы:. Сақтардың тұрмысы мен шаруашылығы.

Сабақтың мақсаты:

  • «Тарихтың атасы» атанғаг Геродоттың сақтар тауралы айтып кеткен деректері бойынша сақтардың тұрмысы мен шаруашылығы туралы оқушыларға баяндау, олардың темірді өңдеу әдістері туралы айту.

  • Отансүйгіштікке тәрбиелей отырып, белсенді, білімді азамат тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: аралас

Әдісі: баяндау

Көрнекілік: суреттер, карта

Сабақтың жоспары I. Ұйымдастыру кезеңі

II Үй тапсырмасын тексеру

III Жаңа сабақ

IV Жаңа сабақты бекіту

V Қорытындылау,бағалау

VI Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі

  • Оқу құралын тексеріп түгелдеу

  • Оқушылар зейінін сабаққа аудару

ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:

  1. «Азиялық скифтер», «құдіретті еркектер», «жүйрік атты турлар» деп қай деректерде айтылған?

  2. Сақ тайпалыры мен тайпалық одақтарының топтарын атап, олардың қоныстарын атап, олардың қоныстарын картадан көрсет.

  3. Сақ әйелдерінің қоғамдағы орны

  4. Сақ қоғамында көсемдердің рөлі қалай бағаланды?

Жаңа сабақтың жоспары:

  1. Сақтардың тұрмысы

  2. Сақтардың шаруашылығы

  • Шірік-Рабат-б.з.б.4-б.з.-13 ғасырларына жататын ежелгі қалашық

  1. Ертедегі темір өндіру

  • Адамзат тарихында темір дәуірі ерекше маңызды орын алады. Темір құрал-саймандар пайда болғаннан бастап еңбек өнімділігі ерекше өсті. Өйткені темір құралдыр тас және қола құралдарға қарағанда әлдеқайда өткір, төзімді болып келеді.

Сабақты бекіту:

  • Сақтар мекенжай салу үшін қандай жерлерді таңдаған?

  • Сақтардың шаруашылығы қандай жағдайларға бейімделген?

  • Шірік-Рабат қонысы тұрғындары немен айналысқан

  • Ертедегі темір өндіру туралы айтып бер.

Бағалау:

Үйге тапсырма: §13. Қосымша оқып келу.

  1. Геродоттың «Тарихынан» үзінді

  2. Страбонның «Географиясынан» үзінді.









Күні:29.12

6-сынып. Ежелгі Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: §14. Сақтардың тәуелсіздік үшін күресі

Сабақтың мақсаты:

  • Сақтардың жауынгерлік ерліктері, Кирмен , Дариймен соғысы, Шырақтың өз елін қорғаудағы ерліктері туралы баяндай отырып, оқушыларды отансүйгіштікке, адамгершілікке, әділдікке, имандылыққа тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: аралас

Әдісі: баяндау

Көрнекілік: суреттер, карта

Сабақтың жоспары I. Ұйымдастыру кезеңі

II Үй тапсырмасын тексеру

III Жаңа сабақ

IV Жаңа сабақты бекіту

V Қорытындылау,бағалау

VI Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі

  • Оқу құралын тексеріп түгелдеу

  • Оқушылар зейінін сабаққа аудару

ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:

  • Сынып үш топқа бөлінеді. Кубизм әдісі пайдаланылады. Кубиктің алты қыры бар. Кубизм тақырыпты жан - жақты қамтуға мүмкіндік беретін оқыту стратегиясы. Оқушылар кубикті лақтырып қай топқа баратындығын анықтайды.
    Ассоциациялық аймақ құру.
    Сақ сөзін естігенде ойларыңа не келді?
    Электронды тақтаны пайдаланып, тақтаға жазу
    Сақ
    "Алтын адам", Аргипйлер, скифтер, исседондар, дайлар, парадарайа, тиграхауда, хаумаварга
    Кубизм. Кубик лақтырып әр қабырғасының тапсырмасын орындайды.
    1 - қабырғасы. Суреттеңіз. Сақ қоғамын
    2 - қабырғасы. Салыстырыңыз. Абыздар мен қарапайым халықты салыстыр
    3 - қабырғасы. Зерттеңіз. Мидиялықтардың өз ұлдарын сақ сарбазының тәрбие беру себебін
    4 - қабырғасы. Қолданыңыз. Сақ қоғамында өмір сүрген адамдардың үш тобын жаз.( Оқушылар шеңбер ішіне жазады)
    Абыздар, Жауынгерлер, Малшылар мен егіншілер
    5 - қабырғасы. Бұл туралы ойлағанда көзіңізге не елестейді?
    "Садақшылардың тартқан жебелері 900 қадамға дейін жетеді..."
    6 - қабырғасы. Қолданыңыз не қарсы шығыңыз.
    "Егер сақ жігіті бір қызға үйленгісі келсе, онымен әуелі күш сынасуы керек. Қыз жеңсе, жігіт оның тұтқыны болып есептеліп, оған толық тәуелді болады. Тек жеңген жігіт қана өз билігін жүргізе алады.
    ІІІ Үй тапсырмасын пысықтау "Венн диаграммасы.
    Сақтар
    ● Жауынгер, Шабандоз, Мерген, Садақшы
    ● Қарапайым халық. Абыздарға тәуелді. Кәсіп иелері. Егін екті мал бақты.
    Ру басшысын сайлады
    ● Ру басшысы. Тайпа көсемі сайланды. Мол байлық иесі. Қолбасшы. Келіссөз жүргізуші. Жер бөлуші
    Мұғалім оқушылардың жауаптарын толықтырып қорытынды жасайды.
    ІҮ Жаңа сабақты баяндау
    Жоспары:
    1 Кир әскерінің басып кіруі
    2 Шырақтың ерлігі
    3 А. Македонскийдің сақ еліне жорығы
    Оқушылар, электрондық тақтаға назар аударып, сақтардың жорықтарын электронды нұсқада көрейік. Осы тақырып жөнінде не білетінін, не білгісі келетінін алдындағы дайын парақшаға толтырады.
    Жаңа сабақты оқушылар берілген мәтіннен (деңгейлік тапсырма) оқиды. Жаңа сабақты оқып болғаннан кейін топ бір - бірімен жаңа алған ұғымдары жөнінде пікірлеседі. Осыдан кейін әр топ топ аралық араласып, өз тобындағы мәліметтерімен бөліседі де, іштерінен бір лидері шығып, жаңа тақырып жөнінде мәлімет береді.
    1.
    Ежелгі заман тарихшыларының деректеріне қарағанда сақ тайпалары өз атырабындағы мәдениетті елдермен Ассириямен, Мидиямен қарым - қатынас жасап отырған. Ал көршілес жатқан Парсы мемлекетімен, тіпті соғыс одағында құрған. Дегенменде Парсы патшасы Кир бұл одақты місе тұтпай сақ - массагеттерді кіріптарлыққа түсіру үшін, оларға бірнеше рет жаулап алу жорығын жасаған. Рим тарихшысы Помпей Трог Кир бастаған парсы әскерлері б. з. б. 530 жылы сақ жеріне басып кірді. Бұл кезде сақтардың билеушісі Томирис еді. Кир әскерлерімен Сырдарияға дейін келіп, өз елшілерін Томириске жібереді. Бірақ Томирис "әйел болса да, жаудың шапқыншылығынан қорыққан жоқ" деп жазған.
    2.
    Сақ патшайымы Томирис келіссөз жүргізуден бас тартады. Парсы патшасы Кир сақтарға қарсы шабуылға шығады. Өз жерінде соғысуға қолайлы деп есептеп, Томирис парсылардың судан өтуіне әдейі мүмкіндік береді. Кир әскерін өзеннен өткізіп, бәршама жер жүргеннен кейін қостарын тікті. Келесі күні ол кулық ойлайды, әдейі қорыққан болып, лагерін тастап, қаша бастаған сыңай танытты. Патшайымның баласы Спаргапис жаудың соңынан қуып, тәжірбиесіз жас болғандықтан, торуылға түсіп қалды. Баласының қайтыс болғанын естіп, Томирис көп әскерімен Кирге қарсы аттанады.
    3.
    Геродоттың сипаттауынша, "Басында әскерлер садақпен атысады. Садақ оғы біткеннен кейін жекпе - жекке шығып, қылыш және найзамен соғысады. Нәтижесінде массагеттер жеңіп шығады. Парсы жауынгерлерінің көбі қырылып, Кир өлтіріледі."
    4. Деңгей
    Кир қайтыс болғаннан кейін 11 жыл өткен соң б. з. б. 519 жылы парсылар сақтарға қарсы қайта шабуыл жасайды. Бұл жорықты І Дарий патша басқарады. "Мен әскеріммен сақ жеріне жорыққа шықтым" деген І Дарийдің сөздері Бехистун жазбаларында айтылады. Сақтарды Скунха атты көсем басқарады. Скунха соғыста жеңіліп, парсы әскері Сырдариядан өтеді

Сабақты бекіту:

  • Сақтардың парсы жаулаушыларына күресі туралы қандай деректер бар?

  • Сақ патшасы Томирис жөнінде не білесің?

  • Сақтардың сыртқы жауларға қарсы күресі туралы өз пікіріңді айт.

Бағалау:

Үйге тапсырма: §14.

  1. «Шырақ ерлігі» деген тақырыпта әңгіме құрастыр.

  2. Б.з. І ғасырында өмір сүрген рим тарихшысы Помпей Трог Томирис пен Кир шайқасы туралы... /қосымша оқу/



6-сынып. Ежелгі Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: §14. Сақтардың тәуелсіздік үшін күресі

Сабақтың мақсаты:

  • Сақтардың жауынгерлік ерліктері, Кирмен , Дариймен соғысы, Шырақтың өз елін қорғаудағы ерліктері туралы баяндай отырып, оқушыларды отансүйгіштікке, адамгершілікке, әділдікке, имандылыққа тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: аралас

Әдісі: баяндау

Көрнекілік: суреттер, карта

Сабақтың жоспары I. Ұйымдастыру кезеңі

II Үй тапсырмасын тексеру

III Жаңа сабақ

IV Жаңа сабақты бекіту

V Қорытындылау,бағалау

VI Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі

  • Оқу құралын тексеріп түгелдеу

  • Әнұран орындау, «Хабар»

  • Оқушылар зейінін сабаққа аудару

ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:

  • Сақтар мекенжай салу үшін қандай жерлерді таңдаған?

  • Сақтардың шаруашылығы қандай жағдайларға бейімделген?

  • Шірік-Рабат қонысы тұрғындары немен айналысқан

  • Ертедегі темір өндіру туралы айтып бер.

Жаңа сабақтың жоспары:

  1. Кир әскерінің басып кіруі

  • Геродоттың сипаттауынша, «Басында әскерлер садақпен атысады. Садақ оғы біткеннен кейін жекпе-жекке шығып, қылыш және найзамен соғысады. Нәтижесінде массагеттер жеңіп шығады. Парсы жауынгерлерінің көбі қырылып, Кир өлтіріледі».

  1. Шырақтың ерлігі

  • Томирис патшайым б.з.б. 570-520 жылдар аралығында өмір сүрген.

  1. Александр Македонскийдің сақ еліне жорығы

  • Грек тарихшысы Аррираннан жеткен деректер

Сабақты бекіту:

  • Сақтардың парсы жаулаушыларына күресі туралы қандай деректер бар?

  • Сақ патшасы Томирис жөнінде не білесің?

  • Сақтардың сыртқы жауларға қарсы күресі туралы өз пікіріңді айт.

Бағалау:

Үйге тапсырма: §14.

  1. «Шырақ ерлігі» деген тақырыпта әңгіме құрастыр.

  2. Б.з. І ғасырында өмір сүрген рим тарихшысы Помпей Трог Томирис пен Кир шайқасы туралы... /қосымша оқу/









6-сынып. Ежелгі Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: §15. Сақтардың мәдениеті.

Сабақтың мақсаты:

  • Сақтардың мәдени мұралы, «Аң стилі»,Бесшатыр қорымы, «Алтын киімді адам» туралы кеңінен мәлімет бере отырып, белсенділігі жоғары дамыған ұлтжанды азамат тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: Лекция

Әдісі: баяндау

Көрнекілік: карта, суреттер

Сабақтың жоспары I. Ұйымдастыру кезеңі

II Үй тапсырмасын тексеру

III Жаңа сабақ

IV Жаңа сабақты бекіту

V Қорытындылау,бағалау

VI Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі

  • Оқу құралын тексеріп түгелдеу

  • Әнұран орындау, «Хабар»

  • Оқушылар зейінін сабаққа аудару

ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:

  • Сақтардың парсы жаулаушыларына күресі туралы қандай деректер бар?

  • Сақ патшасы Томирис жөнінде не білесің?

  • Сақтардың сыртқы жауларға қарсы күресі туралы өз пікіріңді айт.

Жаңа сабақтың жоспары:

  1. Сақтардың мәдени мұралары

  2. «Аң стилі»

  • «Аң стилі» өнері дәстүрімен сақтар Алдыңғы Азия мен Иранға жасаған жорықтарынжа танысты. Осы жерлерден сақтарға «өмір ағашы» дейтін арыстан бейнесі тарады. Бұл ұғым жергілікті жануарлар мен аң-құстардың, жылқы, қой, түйе, бұғы, ақбөкен, барыс, жольарыс, бүркіт, қасқыр, қоян бейнелеріне ауысты.

  1. Бесшатыр қорымы.

  • Бесшатыр сағанасы бірнеше бөліктен тұрады: дәліз (дромос), қабір алдына кірек ауыз және жерлеу бөлмесі.

  1. «Алтын киімді адам»

  • Қабірден қыштан, ағаштан, металдан жасалған ыдыстар табылды. Арасынан 26 таңбадан тұратын жазуы бар күміс табақша шықты. Бұл жазудың сырын ғалымдар әзірге аша алмай отыр. К.Ақышевтың пікірінше, бұл сақтардың өзіндік жазуы болғандығын дәлелдейді.

Сабақты бекіту:

  1. Сақтардың ескерткіштері табылған аймақтарды картадан көрсет.

  2. Сақтардың дүниетанымы туралы қандай қорытынды жасауға болады?

  3. Сақтардың әйгілі археологиялық ескерткіштерін ата.

Бағалау:

Үйге тапсырма: §15. «Қорғанның құрылымы» /қосымша материалды оқу/









6-сынып. Ежелгі Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: Қайталау.

Сабақтың мақсаты:

  • Ерте темір дәуіріндегі Қазақстан тарауына, сонымен қоса ІІ тоқсан материалдарын қайталай отырып, белсенділігі жоғары азамат тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: Қайталау

Әдісі: интерактивті, сұрақ жауап

Көрнекілік: карта, суреттер

Сабақтың жоспары I. Ұйымдастыру кезеңі

II Үй тапсырмасын тексеру

III Жаңа сабақ

IV Жаңа сабақты бекіту

V Қорытындылау,бағалау

VI Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі

  • Оқу құралын тексеріп түгелдеу

  • Әнұран орындау, «Хабар»

  • Оқушылар зейінін сабаққа аудару

ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:

  • Сақтардың парсы жаулаушыларына күресі туралы қандай деректер бар?

  • Сақ патшасы Томирис жөнінде не білесің?

  • Сақтардың сыртқы жауларға қарсы күресі туралы өз пікіріңді айт. Сақтардың ескерткіштері табылған аймақтарды картадан көрсет.

  • Сақтардың дүниетанымы туралы қандай қорытынды жасауға болады?

  • Сақтардың әйгілі археологиялық ескерткіштерін ата.

Қайталанатын материалдар:

  1. Көшпелі мал шаруашылығының қалыптасуы

  2. Көшпелі бақтшылық шаруашылықтың негізгі түрі

  3. Сақтардың мекендеген жері. Сақ қоғамы

  4. Сақтардың шаруашылығы мен тұрмысы

  5. Сақтардың тәуелсіздік үшін күресі

  6. Сақтардың мәдениеті

Сабақты бекіту:

  • «ККК»

  • Топтастыру

  • Бетпе-бет

  • Эрудит

  • Өрмекші ойындары мен әдістері арқылы өтілген материалдарды бекіту.

Күні:21.10

Сыныбы: 10
Қазақстан тарихы
Сабақтың тақырыбы: Сақтардың қоғамдық құрылысы
Сабақтың түрі: жаңа білімді меңгерту.
Сабақтың типі: (баяндау, әңгімелеу) аралас сабақ.
Сабақтың әдісі: сұрақ - жауап, пікірлесу, сызбалармен жұмыс, кітаппен жұмыс.
Сабақтың мақсаты:
1) Білімділік: Өткен сабақпен байланыстыра отырып, сақтардың қоғамдық құрылысының ерекшеліктеріне тоқталу, жауынгерлер, малшылар, абыздар арасындағы таптық жіктелудің себебін ашып көрсету.
2) Дамытушылық: Қоғамдық құрылысына талдау жасау негізінде оқушылардың өзіндік көзқарасын қалыптастыру, қорытынды жасай білуге үйрену, ой қабілетін дамыту.
3) Тәрбиелік: Оқушыларды еңбекке үйрету және де болашақ өз елінің адал азаматын тәрбиелеу негізінде отанға сүйіспеншілігін тәрбиелеу.
Сабақтың көрнекіліг
сызбалар
Пәнаралық байланыс: география
Сабақтың жүру барысы:
I Ұйымдастыру: 1 - 2 мин.
II Үй тапсырмасын сұрау.
- Сақтардың тұрмысы мен шаруашылығы.
1) 1. Сақ тайпасына жалпы шолу.
2. Сақтардың тұрмысы.
3. Сақтардың шаруашылығы.
2) Кітаппен жұмыс (суретке әңгіме құру).
1. Сақ тұрмысы.
2. Сақ көші.
3) Төмендегі заттар неден жасалғанын бағыт арқылы көрсет. «Кім шапшаң» «Ойлан тап»
Сырға, жүзік, білезік --------- Темір
Күрек, балта -------------------- Алтын
Тарақ, түйме, ------------------- Сүйек
Шапан ---------------------------- Ағаш
Жүген ----------------------------- Жүн
Қамшының сабы -------------- Тері
Етік, ер тоқым ----------------- Саз балшық
Таға ------------------------------- Қайыс
құмыра -------------------------- Қола
4) «Кім шапшаң»
Сұрақтарға жауап беру.
1) Сақтар қандай баспаналарда тұрды?
2) Сақтар қандай мал түрлерін көп өсірді?
3) Қолөнердің қандай түрлерімен айналысты?
4) Сақтардың сусындары?
5) Сақтардың азық - түліктері.
6) Темірден жасалған бұйымдары.
7) Жылқы малын неге қастерледі?
8) Сақтарда егіншілік қалай дамыды?
9) Бағалы металдардан нелер жасады?
10) Сақтардың киімдері.
11) Сақтардың қару - жарақтары.
III Үй тапсырмасын бекіту: 1 - 3 мин.
Тест сұрақтары оқылады оқушылар жауаптарын береді.
IV Жаңа сабақты меңгерту.
1. Сақтардың әлеуметтік құрылысы.
2. Мүлік теңсіздігінің пайда болуы.
Сақ тайпаларының іргесін қалаушы Алып Ер Тұңға (Афрасиаб) деген дерек бар.
Сақтарда мүлік теңсіздігі болған. Сақтарда қару - жарақтардың әр алуан түрлерін өндіру ісі жедел дамыды. Бұл уақытта алғашқы құрылымдық құрылыстың ыдырап, әскери демократияның пайда бола бастаған кезі еді.
Сақтардың тайпа басшысы → тайпа көсемі болды.
- Тайпа көсемі - елді басқарды, келіссөздер жүргізді, елдегі мәселелерді шешті.
- Бас қолбасшы - сақ жауынгерлерін басқарды.
Сақтар арасында мүлік теңсіздігі пайда болды, малға меншік қалыптасты.
Сақ қоғамындағы өмір сүрген адамдардың үш тобы
↓--------------------------------↓------------------------↓
Жауынгер ----------------- Абыз ------------ Малшы және егінші
Найза мен садақ ------- Тостаған ------- Соқа мен қамыт
V Жаңа сабақты бекіту:
Мыналар кімдер «кім шапшаң»
1. көсем
2. қолбашы
3. абыз
4. жауынгер
5. малшы
6. егінші
VI Жаңа сөздермен жұмыс:
1. Әскери демократия
2. Халық жиналысы
3. Мүлік теңсіздігі
VII Қорытындылау:
- Сақтардың ерекшелігі.
- Нені білу керек?
- Нені үйрену керек?
VIII Үйге тапсырма:
1. §10. Сақ қоғамы.
2. Суретке әңгіме құру.
3. «Сақ әйелдерінің қоғамдағы рөлі»
IX бағалау.











Күні: 26.10

10-сынып.

Сабақтың тақырыбы: Үйсіндер тарихы, орналасқан жері

Сабақтың мақсаты:

Жетісуда шоғырланған Үйсін мәдениеті деп аталатын ескерткіштер, олардың хронологиялық шеңбері, қоғамдық құрылымы туралы түсіндіру.

Үйсіндер туралы жазба деректерден мәлімет бере отырып, білім деңгейін жетілдіру, отансүйгіштікке тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: аралас

Әдісі: Сұрақ жауап

Көрнекілік: карта, суреттер

Сабақтың жоспары I. Ұйымдастыру кезеңі

II Үй тапсырмасын тексеру

III Жаңа сабақ

IV Жаңа сабақты бекіту

V Қорытындылау,бағалау

VI Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі

  • Оқу құралын тексеріп түгелдеу

  • Оқушылар зейінін сабаққа аудару

ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:

  1. Сақтардың ескерткіштері табылған аймақтарды картадан көрсет.

  2. Оқулықтың мәтінінен сақтарда аңдың стильдің болғанын дәлелдейтін жерді тауып оқы.

  3. Сақтардың дүниетанымы туралы қандай қорытынды жасауға болады?

  4. Сақтардың әйгілі археологиялық ескерткіштерін ата.

Жаңа сабақтың жоспары:

  1. Үйсіндердің орналасқан жері

Үйсін атауы қытай жазбаларында б.з.б. 2 ғасырдан бастап кездеседі. Олар «ат жақты, аққұбаша, сары шашты» болып келеді. Үйсіндердің шығыс шегі бір кездерде Қытайдың солтүстік-батысындағы Бесбалық ауданы арқылы, батысында Шу мен Талас өзендерінің бойымен өткен. Қаратаудың шығыс беткейлеріне дейін созылып жатса керек. Олардың ордасы Қызыл Аңғар (Чигучен не Чигу) қаласы Ыстықкөл мен Іле өзенінің оңтүстік жағалауы аралығында орналасты.

Үйсіндер туралы жазба деректер.

Деректерде «Үйсіндердің үлкен гуньмосы Чигу қаласында тұрады, халқы 630 мың адам, әскері 188800 жауынгерден құрылады» деп жазылған.

Қоғамдық құрылысы.

Үйсіндердің қоғамдық құрылысы
Басшысы: Гуньмо
Бағынғандар: Тайпа көсемдері Ұсақ ру басылары
Тайпа, ру басыларынан, ауқатты адамдардан, жасауылдардан, абыздар мен бұқара халықтан құралды
Үйсін қоғамында теңсіздік қалыптасты
Байлар: 4 - 5 мың жылқы болды. 4 - 5 мың жылқы болды. Балшықтан және тастан, алтын мен мыс мөрлері болған
.Жібектен, биязы жүннен, матадан киім киген
Жеке меншік: Малға, Жыл - жыма - лы мүлік. жерге суға,
Жыл - жымайтын мүлік.
Құлдар: Соғыстан түскен тұтқындар: Үй шаруашылығымен айналысты
Қарапайым адамдар: Жүннен тоқылған, былғары мен қой терісінен киім киген
Үйсіндердің шаруашылығы
Мал шаруашылығы: Үйсіндердің тұрмысында мал шаруашылығының маңызы зор болды. Жетісудың табиғаты оларға көп мал ұстауға мүмкіндік берді. Мойынқұм мен Балқаш өңірлерінде қыстаған және жаздаған. Бұл аймақтарда жайлау мен қыстау арасы 20 - 100 км болған. Үйсіндер қой, жылқы, сиыр, қос өркеш түйе, ешкі өсірген. Тұрақты үйлерде тұрған.
Егін шаруашылығы: Үйсіндердің бір бөлігі егіншілік - пен де шұғылданды. Егіншілікпен айналысқандығын қазба жұмысы кезінде тас кетпендер, орақтар мен дәнүккіштердің табылуы дәлелдей - ді. Деректер бойынша үйсіндер суармалы егіншілікпен де, тәлімді егіншілікпен де айналысқан. Бау - бақша, дәнді дақылдар өсірген.
Үйсіндердің баспанасы: Үйсіндер тұрақты үйлерде тұрған. Қысқы үйлері шикі кірпіштен және тастан, балшықтан қаланды. Үйдің едендері балшықпен сыланды және қақ ортасына жер ошақ салынған
Кәсіпшілік: Қолөнер дамыған
Былғары: Ыдыстар, аяқ - киім, тері шалбар, бешпет, киім - ке - шектер
Сүйек: Пышақ саптары, жебелер - дің ұштары, түймелер
Темір: Балта, орақ, пышақ, біз, шеге, қазандар, қару - жа - рақ
Ағаштан: Астау, табақ, тостаған - дар, ожаулар ойып жасалған
Саз балшықтан: Қыш құмыралар
Тастан: Кетпен, диірмен, келі, қайрақ, тас ұршықбас және асыл тастардан моншақтар

Үйсіндердің басшысын «гуньмо» деп атаған. Оған «бек» деп аталған тайпа көсемдері мен ұсақ рубасылары бағынды.

Сабақты бекіту: Үйсіндер туралы деректер қай ғасырларға жатады?

  1. Ертедегі үйсіндер мекендеген жерлерді картадан көрсет.

  2. Үйсіндердің қоныстары қай жерлерден табылды? Оларды сип. айтып бер.

  3. Үйсіндер қай елмен сауда қарым-қатынасын жасаған?

  4. Үйсіндерде бай адамдар қалай өмір сүрген?

Бағалау: Үйге тапсырма: Қосымша материалды оқып, мағынасын түсіндіру.








6-сынып. Ежелгі Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: §17. Үйсіндердің шаруашылығы мен тұрмысы

Сабақтың мақсаты:

  • Үйсіндердің шаруашылығы мен тұрмысы туралы толық мағлұмат бере отырып, оқушыларды қазіргі шаруашылық түрлерімен салыстырту, белсенді, білімді азамат тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: Лекция

Әдісі: баяндау

Көрнекілік: карта, суреттер

Сабақтың жоспары I. Ұйымдастыру кезеңі

II Үй тапсырмасын тексеру

III Жаңа сабақ

IV Жаңа сабақты бекіту

V Қорытындылау,бағалау

VI Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі

  • Оқу құралын тексеріп түгелдеу

  • Әнұран орындау, «Хабар»

  • Оқушылар зейінін сабаққа аудару

ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:

  1. Үйсіндер туралы деректер қай ғасырларға жатады?

  2. Ертедегі үйсіндер мекендеген жерлерді картадан көрсет.

  3. Үйсіндердің қоныстары қай жерлерден табылды?

  4. Үйсіндер қай елмен сауда қарым-қатынасын жасаған?

  5. Үйсіндерде бай адамдар қалай өмір сүрген?

Жаңа сабақтың жоспары:

  1. Үйсіндердің мал шаруашылығы

  2. Егіншілік пен отырықшылық

  • Үйсіндер егін алқабын өзен бойларына салған. Егісті суаруға арық суларын да қолданған. Ертедегі деректердің мәлімдеуінше, үйсіндер «ағаш егіп», «қалалар мен елді мекендер салған». Суармалы егістіктер, суландыру жүйесі, бау-бақшалар үйсіндердің астанасы Чигу қаласының айналасында орналасты. Шу мен Кеген өзендерінің жағалауларында қазбалар жүргізген ғалымдар бірнеше көне қаланың орнын тапты.

  1. Түрлі кәсіпшілік.

  • Үйсін қоғамында тоқыма, жіп иіру, тері илеу, тастан, сүйектен қажетті бұйымдар жасау ісі де дамыған. Жіп иіру мен тоқымашылық өнері арқасында күнделікті тіршілікке қажетті киіз басу, жүннен киім тоқу, тігін тігу ісі де өрістеген. Мата тоқу үшін қарапайым, кәдімгі «өрмекке» ұқсас тоқыма кермесі қолданылған.

  1. Үйсіндердің салт-дәстүрі мен діни нанымдары.

Сабақты бекіту:

  1. Үйсіндер қоныс салу үшін қандай жерлерді таңдаған? Малдың қандай түрлері өсірілді? Үйсіндер күнделікті тұрмысқа қажетті қандай бұйымдар жасады? Оларды жасау үшін нені пайдаланды?

  2. Суреттерді пайдалана отырып, үйсіндер жасаған қолөнер заттарына сипаттама бер.

Бағалау: Үйге тапсырма: §17. Өзін-өзі тексеру сұрақтарына жауап беру.





Күні:4.02

6-сынып. Ежелгі Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: §18. Қаңлылар туралы деректер. Қаңлы қоғамы

Сабақтың мақсаты:

  • Қаңлы қоғамы, олардың орналасуы, олар туралы деректер, қоғамдық құрылысы, археологиялық ескерткіштері туралы айта отырып, белсенді, білімді азамат тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: аралас

Әдісі: баяндау

Көрнекілік: суреттер

Сабақтың жоспары I. Ұйымдастыру кезеңі

II Үй тапсырмасын тексеру

III Жаңа сабақ

IV Жаңа сабақты бекіту

V Қорытындылау,бағалау

VI Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі

Оқу құралын тексеріп түгелдеу

Оқушылар зейінін сабаққа аудару

ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:

Үйсіндер қоныс салу үшін қандай жерлерді таңдаған? Малдың қандай түрлері өсірілді?

Үйсіндер күнделікті тұрмысқа қажетті қандай бұйымдар жасады? Оларды жасау үшін нені пайдаланды?

Суреттерді пайдалана отырып, үйсіндер жасаған қолөнер заттарына сипаттама бер.

Үйсін ескерткіштері қай аймақтан көп табылған? Картадан көрсет.

Жаңа сабақтың жоспары:

  1. Қаңлылар туралы деректер.

Ежелгі Иранның б.з.б. 6 ғасырда жазылған «Авеста» деп таалатын қасиетті кітабында «Вэсаканың ер жүрек ұлдары ең биік, бәрінен жоғаты тұратын Канха қамалының алдында құрбандық берді» деп жазылыпты. «Кангүй», «канха» сөздері қазақтың Ұлы жүз тайпалық бірлестіктерінің бірі Қаңлы атауына ұқсас.

  1. Қаңлылардың орналасуы.

Қаңлы мемлекеті оңтүстігінде қытаймен және Үйсіндермен көршілес жатты. Қытай өкілінің императорына хабарында «Қаңлылар өркөкірек, өжет келеді. Біздің елшілерімізге басын имейді. Орталық билік атынан келген өкілдерімізге үйсін елшілерінен төмен отырғызады. Оралдың билеушілері мен ақсақалдарына тамақты алдымен береді, ал содан соң барып біздің елшілерге тартады» делінеді.

  1. Қоғамдық құрылысы.

Қаңлы елі өз ішінде бес бөлікке бөлініп, әр иелікті кіші хандар басқарған. Кіші хандар Ұлы ханға бағынған. Кіші хандарға бағынатын ру, тайпаларды көсемдер басқарған. Көсемдердің лауазымы мұрагерлік жолмен әкеден балаға берілген.

Күні:4.03 6- сынып ежелгі Қазақстан тарихы

Күні:4.03 6- сынып ежелгі Қазақстан тарихыКүні:4.03 6- сынып ежелгі Қазақстан тарихы

Күні:4.03 6- сынып ежелгі Қазақстан тарихы

Қауыншы, Отырар-Қаратау, Жетіасар

Сабақты бекіту:

Қаңлылар туралы қандай деректер бар? Оларда қаңлылар туралы не айтылады?

Қаңлылар мекендеген жерлердің табиғи-климаттық жағдайын сипаттап айт.

Көк-мардан қаласы ғалымдарға қандай мәлімет береді?

Қаңлылардың қоғамдық жағдайы туралы әңгімеле.

Бағалау:

Үйге тапсырма: §18.оқып келу




Күні:4.02

6-сынып. Ежелгі Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: §18. Қаңлылар туралы деректер. Қаңлы қоғамы

Сабақтың мақсаты:

  • Қаңлы қоғамы, олардың орналасуы, олар туралы деректер, қоғамдық құрылысы, археологиялық ескерткіштері туралы айта отырып, белсенді, білімді азамат тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: аралас

Әдісі: баяндау

Көрнекілік: суреттер

Сабақтың жоспары I. Ұйымдастыру кезеңі

II Үй тапсырмасын тексеру

III Жаңа сабақ

IV Жаңа сабақты бекіту

V Қорытындылау,бағалау

VI Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі

Оқу құралын тексеріп түгелдеу

Оқушылар зейінін сабаққа аудару

ІІ. Тапсырма

1.Жер аумағы

2.Астанасы

3.Қай елдермен байланыс жасады

4.Шаруашылығы

5.Діні

  1. Қаңлылар туралы деректер.

Ежелгі Иранның б.з.б. 6 ғасырда жазылған «Авеста» деп таалатын қасиетті кітабында «Вэсаканың ер жүрек ұлдары ең биік, бәрінен жоғаты тұратын Канха қамалының алдында құрбандық берді» деп жазылыпты. «Кангүй», «канха» сөздері қазақтың Ұлы жүз тайпалық бірлестіктерінің бірі Қаңлы атауына ұқсас.

  1. Қаңлылардың орналасуы.

Қаңлы мемлекеті оңтүстігінде қытаймен және Үйсіндермен көршілес жатты. Қытай өкілінің императорына хабарында «Қаңлылар өркөкірек, өжет келеді. Біздің елшілерімізге басын имейді. Орталық билік атынан келген өкілдерімізге үйсін елшілерінен төмен отырғызады. Оралдың билеушілері мен ақсақалдарына тамақты алдымен береді, ал содан соң барып біздің елшілерге тартады» делінеді.

  1. Қоғамдық құрылысы.

Қаңлы елі өз ішінде бес бөлікке бөлініп, әр иелікті кіші хандар басқарған. Кіші хандар Ұлы ханға бағынған. Кіші хандарға бағынатын ру, тайпаларды көсемдер басқарған. Көсемдердің лауазымы мұрагерлік жолмен әкеден балаға берілген.

Күні:4.03 6- сынып ежелгі Қазақстан тарихы

Күні:4.03 6- сынып ежелгі Қазақстан тарихыКүні:4.03 6- сынып ежелгі Қазақстан тарихы

Күні:4.03 6- сынып ежелгі Қазақстан тарихы

Қауыншы, Отырар-Қаратау, Жетіасар

Сабақты бекіту:

Қаңлылар туралы қандай деректер бар? Оларда қаңлылар туралы не айтылады?

Қаңлылар мекендеген жерлердің табиғи-климаттық жағдайын сипаттап айт.

Көк-мардан қаласы ғалымдарға қандай мәлімет береді?

Қаңлылардың қоғамдық жағдайы туралы әңгімеле.

Бағалау:

Үйге тапсырма: §18.оқып келу



Күні:4.03 6- сынып ежелгі Қазақстан тарихы

Начало формы

×

Күні:4.03 6- сынып ежелгі Қазақстан тарихы

технология

Конец формы

Пользовательский поиск



Күні:11.02 Қазақстан тарихы 6- сынып

Сабақ тақырыбы: Қаңлылардың шаруашылығы мен тұрмысы

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: Қаңлылардың шаруашылығы мен тұрмысы жөнінде терең мағлұмат беру.

Дамытушылық: Оқушыларды қаңлылардың шаруашылығы және тұрмысымен таныстыра отырып, жүйелі ойлау мен талдай білуге, жан-жақты іздене білуіне, еркін сөйлеп, ойын жеткізе білуге үйрету.

Тәрбиелік: Қаңлылар тарихынан түсінік бере отырып, оқушылардың бойына ұлтжандылық сезімін қалыптастыру.Отанымыздың мәдени мұрасын қастерлеп, бағалай білуге,құрметпен қарауға тәрбиелеу.

Сабақтың типі: Жаңа материалды меңгерту және өздігінен оқып-үйрету

Көрнекілігі: Интерактивті тақта, тақырыптық слайдтар,Қазақстан картасы, тірек-сызбалар.

Оқытудың әдістері: зерттеу, «ой қозғау» стратегиясы, картамен жұмыс,

сұрақ-жауап, ойын.

Сабақтың жүру барысы:

І. Ұйымдастыру.

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау. «Ой қозғау» стратегиясы.

1.Қаңлылар туралы қандай деректер бар? Оларда қаңлылар туралы не айтылады?

2. Қаңлылар мекендеген жерлердің табиғи-климаттық жағдайын сипаттап айтыңдар.

3.Қаңлылардың қоғамдық құрылысы туралы әңгімелеңдер.

4.Қаңлылардың археологиялық ескерткіштері орналасқан жерлерді картадан көрсет

2. «Кім шапшаң?» ойыны.

1. Қаңлылар туралы мәліметтер қай елдің деректерінде кездеседі?

(Қытай,Шицзи,Цянь Ханьшу)

2.Қаңлы тайпаларының ең негізгі атамекені қай жер?

(Сырдария өзенінің орта ағысы)

3.Қаңлылар археологиялық ескерткіштері қандай мәдениеттерге бөлінеді?

(Қауыншы, Отырар-Қаратау, Жетіасар)

4.Ақтөбе қонысы қай мәдениеттің ескерткішіне жатады?

(Қауыншы)

5.Қаңлы елін кім биледі?

(Ұлы хан)

6.Қаңлы елінде құлдық қалай пайда болды?

(Соғыстан түскен тұтқындардан)

3.Жаңа сабақты меңгерту.

Жоспар:

1.Егіншілік.

2.Мал шаруашылығы мен кәсіпшілігі.

3. Металл өндірісі.

4. Сауда қатынастары.

I. Тірек-сызбалар арқылы түсіндіру.

Егіншілік

қоныстары

Арал өңірі Ташкент алқабы

егістік аңғарлары

Сырдария өңірінде

дәнді және бау-бақша өсірілді

егістік арықтары

Зах арығы Ханарық арығы

(Шыршық өзенінің

оң жағалауының

20 шақырым орналасқан)

Қаңлылардың маңызды шаруашылығы

Төрт түлік мал өсіру

Кәсіптері

Аң аулау балық аулау құс аулау

Жүн өңдеу, құмыра жасау

Металл өндірісі

Темір ұсталығы қола құю зергерлік

Металл өндірісінің орталығы

Шаш-Илақ Ежелгі Құлата қаласы

Аймағы

Сауда қатынастары

Ұлы Жібек жолы

Сырдария алқабы

Б.з.б 4ғ. Әр түрлі 1300 -дей теңге табылды.

Отырар алқабы

Мардан қорымынан Қытай теңгелері табылды б.з.б 2ғ.

4. Жаңа сабақты пысықтау тапсырмалары.

1. Кестемен жұмыс.

Қаңлылардың шеберлері

Темірден балта, шот, кетпен,ат абзелдері

мыс Орақ, пышақ, біз

қоладан шеге, қазан,айна,қару-жарақ

сүйектен қын жасаған, жұмырлағыш, түйме

зергерлер алтын,күміс білезік, сырға,сақина

асыл тастар алқа, моншақ,қаптырма

Қаңлылар сауда байланысы Жасаған елдер

3. Өзін-өзі тексеру сұрақтары.

1.Қаңылар соғыс бола қалған жағдайда қанша жауынгер жасақтай алады?

а/ 600мың ә/120мың б/ 300мың в/80мың г/210мың

2. Қаңлы бірлестігінің территориясын белгіле

а/Ертіс бойы ә/Ыстық көл жағалауы б/Қаратау жотасынан Сырдарияның орта ағасына дейін в/Жетісу г/ Еділ бойынан Сырдарияға дейін

3.Қаңлы елінің билеушісі кім?

а/Гуньмо ә/Ұлы хан б/ уәзір в/ сұлтан г/ кіші хан

4. Қаңлы елінің астанасы

а/ Жетіасар ә/ Көк-Мардан б/Битьян в/Қостөбе г/ Пұшық- Мардан

5. Қаңлылардың негізгі шаруашылыққа қосымша айналысқан кәсібі

а/ мал шаруашылығы ә/ егіншілік б/ металл өндіру в/ аң аулау г/ сауда

6. Сырдария аймағынан қаңлылардың қанша теңгесі табылды?

а/ 1300 ә/ 3120 б/210 в/310 г/ 1200

Кілті: 1ә.2б.3ә. 4б. 5а.

4. Жылдам жауап.

Сұрақтар:

1.Қаңлылар Шыршық оң жағалауынан қандай арық қазды?

(Зах)

2. Егісті суарудың қандай тәсілі көп қолданды? (көлдете жайып суару тәсілі)

3. Қандай мал өсірген? (Төрт түлік мал)

4. Қаңлы қыстаулары қай аймақта болған? (Сырдария жағасында)

5.Қазіргі уақытта қаңлылардың қанша теңге табылды? (1300)

6.Қаңлы елі неше бөлікке бөлінді? (бес)

7. Қаңлы тайпаларының негізгі кәсіптері: ( аң аулау, балық аулау, құс аулау)

8.Қаңлыларда сауданың қандай түрлері дамыған? ( ішкі ж/е сыртқы)

4. Топтастыру стратегиясы.

5. Ой қорыту.

1. Біз қаңлылардың қай кезеңдегі тарихымен таныстық?

2. Қаңлылардың шаруашылығы мен негізгі кәсіптері туралы айтып беріңдер.

3.Қаңлы тарихы жөнінде қандай қорытындыға келдіңдер?

Үйге тапсырма: Қаңлылардың шаруашылығы туралы мәтін жазба жазып келу.

Тест құрап келу.

Оқушыларды бағалау





Күні:9.02

6-сынып. Ежелгі Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: § Қаңлылардың шаруашылығы мен тұрмысы

Тақырыбы: Қаңлылардың шаруашылығы мен тұрмысы.
Сабақтың мақсаты:
Білімділік: қаңлылар елінде жан - жақты дамыған егін шаруашылығы, мал шаруашылығы, қала мәдениеті, көп салалы қолөнерлер, сауда қатынастары болғандығын ашып көрсету.
Дамытушылық: сабақта оқушылармен шығармашылық жұмыс жүргізе отырып, ойлау қабілетін дамыту.
Тәрбиелік: оқушыларға қаңлылардың ежелден бері адамзат жинаған тәжірибеге өзіндік үлес қосқанын ашып көрсете отырып, еліміздің ащы тарихына құрметпен қарауға тәрбиелеу.
Сабақтың түрі: Аралас сабақ.
Сабақтың әдіс - тәсілдері: сұрақ - жауап, ой толғау, баяндау, миға шабуыл, ізденіс.
Көрнекілігі: Интерактивті тақта, Қазақстан картасы, тірек сызбалар
Сабақтың барысы:
I. Ұйымдастыру кезеңі:
1. Оқушылармен амандасу.
2. Оқушыларды түгелдеу.
3. Сабаққа керекті құрал - жабдықтарын дайындау.
4. Топқа бөлу.
1 - топ - «Алғырлар»
2 - топ - «Тапқырлар»
3 - топ - «Білгірлер»
II. Үй тапсырмасын сұрау. Ой толғау.
1. Қаңлылар туралы қай деректерде бар? Оларда қаңлылар туралы не айтылады?
2. Қаңлылардың мекендеген жерін атап, картадан көрсету.
3. Қаңлылар туралы көп деректер қай елдің деректерінде кездеседі?
4. Қаңлы елін кім биледі?
5. Қаңлы елі неше бөлікке бөлінеді.
6. Көкмардан қаласы ғалымдарға қандай мәлімет берді?
III. Жаңа сабақ жоспары: Қаңлылардың шаруашылығы мен тұрмысы.
Мағынаны тану.
1. Қаңлылардың шаруашылығы.
2. Металл өндірісі
3. Сауда қатынастары.
4. Мәдениеті және діни нанымдары
а. Қаңлылардың егін шаруашылығы мен мал шаруашылығы ерекшеліктерін баяндау;
ә. Металл өндіру тәсілдерін баяндау.
б. Қаңлылардың шет елдермен сауда байланысы болғандығы туралы баяндау;
в. Қаңлылардағы мәдениет жақсы дамыған түрлерін баяндау.

IV. Топпен жұмыс.
І топпен жұмыс. Оқушылары тақырыпты қарап сызба құрады.
1. Егіншілік
Қазақстанның оңтүстігінде Егін, Қолөнер, Мал, Аңшылық Сауда - саттық кәсіптері дамыды
Арал, Ташкент - отырықшылық дамып, ежелгі қоныстар мен қалалар қалыптасты.
Сырдария аңғарларында - дәнді бау - бақша дақылдары өсірілді.
Жерді тас және металл кетпендермен өңдеді.
Егін алқаптарын суару үшін
Зах арығы - оң жағалауы
Хан арығы - сол жағалауы
Егіншілік түрі басым болған. Астық, Қыш көзелер, Ыдыстар сақталынды
ІІ топпен жұмыс:
Мал шаруашылығы мен кәсібі.
Мал шаруашылығында - жылқы, қой, ешкі, сиыр өсірді. Малдарын жаздық жайылымға шығарған. Жайлауы Орталық Қазақстан болған.
Қазба жұмыстары кезінде археологтар қаңлылар қоныстарынан елік, тауешкі, арқар, киік сияқты жабайы аңдардың сүйектері жиі кездескен.
Қосымша аң аулау кәсібімен айналысты. Сонымен қатар қаз, үйрек, бірқазан сияқты құстарды аулаумен шұғылданған. Әйелдер арасында жүннен киіз басып, иірілген жіптен киім, түрлі төсеніштер тоқыған.

ІІІ топпен жұмыс:
Металл өндірісі

● Темір ұсталығы
● Қола құю зергерлігі
Металл өндірісінің орталығы Шаш - Илақ қалалар мен қоныстар болды. Металл өндірудің ірі орталығы ежелгі Құлата қаласы. Бұл орталық 50 га жерді алып жатыр.
Кенді балқыту, байыту үшін дөңгелек және төртбұрышты пештер пайдаланған

Қорытындылау : Бағалау:

Үйге тапсырма: § 19 Қаңылылар қосымша матераил.





Күні:14.11

10-сынып Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: §10. Үйсін Қаңлылы мемлекеті.

Сабақтың мақсаты:

  • Егін шаруашылығы жақсы дамыған қаңлылардың металл өндірісі, сауда қатынастары, мәдениеті мен діни нанымдары туралы баяндай отырып, отансүйгіш, мәдениетті азамат тәрбиелеу

Сабақтың түрі: аралас

Әдісі: интерактивті

Көрнекілік: суреттер, карта

Сабақтың жоспары I. Ұйымдастыру кезеңі

II Үй тапсырмасын тексеру

III Жаңа сабақ

IV Жаңа сабақты бекіту

V Қорытындылау,бағалау

VI Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі

  • Оқу құралын тексеріп түгелдеу

  • Оқушылар зейінін сабаққа аудару

ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:

  1. Ғұндар Еуропаның қай мемлекеттеріне дейін жетті, картадан көрсет. Ежелгі деректерде ғұндар қалай аталады?

  2. Қосымша әдебиеттерді пайдаланып Аттила (Еділ) туралы әңгімеле.

Ғұндардың жауларын жеңу себептері неде? Ойыңды дәлелде.

Ғұндардың әскері

Ғұндардың негізін қалаушы Мөде туралы не білеміз

Қоғамдық құрылысы

Ғұндар шаруашылығы

ІІІ Жаңа сабақ

  • Қаңлылар туралы қандай деректер бар? Оларда қаңлылар туралы не айтылады?

  • Қаңлылар мекендеген жерлердің табиғи-климаттық жағдайын сипаттап айт.

  • Көк-мардан қаласы ғалымдарға қандай мәлімет береді?

  • Қаңлылардың қоғамдық жағдайы туралы әңгімеле.

  1. Егіншілік

  2. Мал шарушылығы мен кәсіпшілігі

  3. Металл өндірісі

  4. Сауда қатынастыры

  • Қаңлылар Ұлы Жібек жолының аса маңызды орталық бөлігінде қоныстанды. Олар Кавказ бен Қара теңізге қарай кететін бағытын бақылап отырды.

  1. Мәдениеті мен діни нанымдары

  • Қаңлылар арасында ән-күй, музыка, би өнері жақсы дамыды. Қос ішекті және бес ішекті музыкалық аспаптары мен сыбызғы-сырнайлары болған.

Орналасқан жері

Деректер

шаруашылығы

Археологиялық ескерткішетр

Негізгі атамекені Сырдария өзенінің орта ағысында орналасқан. Арыс,Талас жағалауларында өмір сүргендігі айтылады.Қаңылы мемлекетінің шекарасы Ташкент аймағы, Қаратау бөктерінен басталып, Талас өзеніне дейін созылған.

Қытай тарихшысы Сыма Цянь «Тарих жазбаларында» көшпелілердің өмірі мен тұрмысын сипаттап жазған

Мал өсіру мен айналысты үй малдарының барлық түрлерін өсірген.Метал игеру жақсы дамыды.Егін егу шаруашылығы.Дәнді және бау-бақшадақылдары өсірді

Қауыншы мәдениеті

Отырар -қаратау мәдениеті

Жетіасар мәдениеіт.

Сабақты бекіту:

  1. Қаңлылардың егін шаруашылығы қалай дамыған?

  2. Қаңлылардың мал шаруашылығының өзіндік ерекшеліктері қандай?

  3. Қаңл. мал шару. егіншіліктен басқа тағы қандай кәсіпш. айналысқан?

  4. Қаңл. шет елдермен сауда байланысы болғанын дәлелдейтін нәрс-і ата.

  5. Қаңлыларда мәдениеттің қандай түрлері жақсы дамыған?

Бағалау:

Үйге тапсырма: § 10. «Биші бикеш» қосымша матераил.









Орналасқан жері

Деректер

шаруашылығы

Археологиялық ескерткішетр




















6-сынып. Ежелгі Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: §20. Ғұндар тарихының ерте кезеңі

Сабақтың мақсаты:

  • Халықтардың ұлы қоныс аударуығын негізін қалаушы ғұн мемлекетінің тарихы, құрылымы туралы баяндай отырып, оқушылардың тарихи санасын қалыптастыру, белсендігін арттыру.

Сабақтың түрі: аралас

Әдісі: интерактивті

Көрнекілік: карта, суреттер

Сабақтың жоспары I. Ұйымдастыру кезеңі

II Үй тапсырмасын тексеру

III Жаңа сабақ

IV Жаңа сабақты бекіту

V Қорытындылау,бағалау

VI Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі

  • Оқу құралын тексеріп түгелдеу

  • Әнұран орындау, «Хабар»

  • Оқушылар зейінін сабаққа аудару

ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:

  1. Қаңлылардың егін шаруашылығы қалай дамыған?

  2. Қаңлылардың мал шаруашылығының өзіндік ерекшеліктері қандай?

  3. Қаңлылар мал шаруашылығы, егіншіліктен басқа тағы қандай кәсіпшілікпен айналысқан?

  4. Қаңлылардың шет елдермен сауа байланысы болғанын дәлелдейтін нәрселерді ата.

  5. Қаңлыларда мәдениеттің қандай түрлері жақсы дамыған?

Жаңа сабақтың жоспары:

  1. Ғұндар тарихының ерте кезеңі

  • Б.з.б. 1мыңжылдықта қазіргі Монғолияның оңтүстігінен каспий өңіріне дейінгі Орталық Азияның кең-байтақ кеңістігін әр түрлі тайпалар мекендеген. Қытай деректерінде, «ғұн», атауы б.з.б. 3 ғасырдың аяғында пайда болған. «Ғұн» сөзі «гун руң, хун ю» т.б. атаулармен тберілген. Қытайлар ғұндардың басшысын «шаньюй» деп атаған.

  1. Ғұндар мемлекетінің құрылымы

  • Қытай дерегінде ғұндардың күш-қуаты туралы: «ғұндардың құдіреттілігі сондай, олардың елшісі қолындағы шаньюйдің сенім таңбаларымен көрші елдерге барды, ол елдер бір мемлекеттен екінші мемлекетке шығарып салып, азық-түлікпен қамтамасыз етіп тұрды...» мдеп жазылған.

  1. Ғұн тайпаларының бірлестігі

  • Б.з.б. 55 жылы Ғұн мемлекеті оңтүстік және солтүстік ғұндар болыпекіге бөлінді.

  • Ғұндар Қытайдың Хань әулетінің негізін қалаушы Лю-Банды да жеңіп, оларды өздеріне бағынышты етті. Сөйтіп, Байкал көлінен Тибет тауына дейін, Шығыс Түркістаннан Хуанхэ өзенінің орта ағысына дейінгі аралықта құдіретті Ғұн мемлекеті пайда болды.

Сабақты бекіту:

  1. Ғұндар туралы қандай деректерде айтылады?

  2. Ғұндар бағындырған тайпаларды картадан көрсет.

  3. Оқулықты пайдаланып, құдіретті Ғұн мемлекеті туралы әңгімеле.

  4. Қытайлар ғұндармен неге соғысты, ғұндар неліктен жеңілді, соғыстың салдарын айт.

Бағалау:

Үйге тапсырма: § 20. «Қытай төресінің кеңесі», тест тапсырмаларын шешу.






Күні:23.02 6-сынып. Ежелгі Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: § 21. Халықтардың ұлы қоныс аударуы.

Сабақтың мақсаты:

Халықтардың ұлы қоныс аударуы, ғұн жорықтарының маңызы, тарихтағы ғұндардың орын туралы айта отырып, Аттиланың өміріне тоқталу, фильмін көрсету.

Белсенді, ізденімпаз, жан-жақты білімді ащзамат тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: аралас

Әдісі: интерактивті

Көрнекілік: карта, суреттер

Сабақтың жоспары I. Ұйымдастыру кезеңі

II Үй тапсырмасын тексеру

III Жаңа сабақ

IV Жаңа сабақты бекіту

V Қорытындылау,бағалау

VI Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі

Оқу құралын тексеріп түгелдеу

Оқушылар зейінін сабаққа аудару

ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:

  1. Ғұндар туралы қандай деректерде айтылады?

  2. Ғұндар бағындырған тайпаларды картадан көрсет.

  3. Оқулықты пайдаланып, құдіретті Ғұн мемлекеті туралы әңгімеле.

  4. Қытайлар ғұндармен неге соғысты, ғұндар неліктен жеңілді, соғыстың салдарын айт.

Жаңа сабақтың жоспары:

  1. Халықтардың ұлы қоныс аударуы.

  • Ғұн қоғамы ұшы-қиыры жоқ кең-байтақ жерді жайлап, көптеген тайпаның басын біріктірді, әскери соғыс қуаты орасан зор құдіретті мемлекетке айналды. Еділдің (Аттиланың) жеңімпаз жорығы оның атын бүкіл әлемге әйгілі етті.

  1. Ғұн жорықтарының маңызы.

  • Аттила (Еділ) шамамен 400-453 жылдары өмір сүрген.

  • Көптеген халықтардың жадында Ұлы ғұндардың бейнесі сақталып қалған. Аттилда туралы еңбектер 6 ғсырдан бастап әлі күнге дейін жазылып келеді. Неміс, францтуз, және итальян тілінде бірнеше туындылар шықты. Италияның атақты компазиторы Джузеппе Верди «Аттила» операсын жазды. Аттила бейнесі біздің халықтың есінде де сақталған. Халық оны «Еділ» деп атайды. Волга өзені де қазақша «Еділ» аталады.

  1. Тарихтағы ғұндар сипаттамасы.

  • 448 жылы Аттиланың сарайында болып қайтқан Прииск оның сырт келбетін былай суреттейді: «Бір көрген адам оғның нағыз азиялық екенін бірден айтады. Басы үлкен, орта бойлы, мығым денелі. Қараған жерін тесіп өтетіндей, көзқарасы сұсты. Қозғалысы шапшаң, сенімді. Дауысы күмістей сыңғырлайды әрі құлаққа жағымды».

Сабақты бекіту:

  1. Ғұндар Еуропаның қай мемлекеттеріне дейін жетті, картадан көрсет. Ежелгі деректерде ғұндар қалай аталады?

  2. Қосымша әдебиеттерді пайдаланып Аттила (Еділ) туралы әңгімеле.

  3. Ғұндардың жауларын жеңу себептері неде? Ойыңды дәлелде.

  4. Ғұн жорықтарының маңызыы.

Бағалау:

Үйге тапсырма: §21. Шығармашылық тапсырма. «Ғұндардың әлемдік тарихта алатын орны жайлы әңгіме құрастырыңдар.»









Күні:25.02

6-сынып. Ежелгі Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: §22. Ғұндардың тұрмысы мен шаруашылығы.

Сабақтың мақсаты:

Тарихшы ғалымдардың деректерін келтіре отырып, ғұналрдың тұрмысы мен шаруашылығынан мол мағлұмат беру. Белсенділігі жоғары білімді, шыдамды, адамге Әдісі: интерактивті

Көрнекілік: карта, суреттер

Сабақтың жоспары I. Ұйымдастыру кезеңі

II Үй тапсырмасын тексеру

III Жаңа сабақ

IV Жаңа сабақты бекіту

V Қорытындылау,бағалау

VI Үйге тапсырма.

  • ршілігі жоғары жеке тұлға қалыптастыру.

Сабақтың түрі: аралас

Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі

  • Оқу құралын тексеріп түгелдеу

  • Оқушылар зейінін сабаққа аудару

ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:

қты бекіту:

  1. Ғұндар Еуропаның қай мемлекеттеріне дейін жетті, картадан көрсет. Ежелгі деректерде ғұндар қалай аталады?

  2. Қосымша әдебиеттерді пайдаланып Аттила (Еділ) туралы әңгімеле.

  3. Ғұндардың жауларын жеңу себептері неде? Ойыңды дәлелде.

  4. Б.з.б. 209 жылы Орталық Азиядағы ғұндарды Мөде басқарды.и Б.з.-дың 445 жылы ғұндардың басшысы Аттила болы. Бұл екі оқиғаның арасында қанша жыл өтті?

Жаңа сабақтың жоспары:

  1. Ғұндардың тұрмысы

  • Ғұндар

  • Негізінен мал шаруашылығымен айналысты

  • Аң аулаумен шұғылданды

  • Егіншілікпен де шұғылданды

  • Киіз үйде тұрды.

  1. Қоғамдық құрылысы

  2. Ғұндардың мәдениеті

  • «полихромдық стиль»

Сабақты бекіту: Оқулықтағы материалдарды пайдаланып, Сыма Цянь, Аммиан Марцеллин, Приисктің ғұндар туралы айтқандарын салыстыр.

  1. Ғұн қоғамында кімдер билік етті?

  2. Ғұндардың шаруашылығы туралы айтып бер.

  3. Ғұндардың билеушісі қалай билік жүргізген?

  4. Ғұндардың мәдениеті жөнінде әңгіме құрастыр.

Бағалау: Үйге тапсырма: §22. Киіз үй туралы көлемді әңгіме құрастыр, іздену жұмыстарын жаса.


Күні:25.02 6- сынып

Тақырыбы:Ғұндардың шаруашылығы мен тұрмысы, мәдениеті.

Сабақтың мақсаты:

Білімділік.тұрмысы мен шаруашылығы, қоғамдық құрлысы және мәдениеті жайында таныстыру. Олардың ерекшеліктерін ұғындыру.

Дамытушылық: Оқушылардың ойлау қабілетін, танымдық қызығушылығын, белсенділігін дамыту.

Тәрбиелік:Оқушыларды өз елінің барлық тарихи құндылықтарын құрметтеуге,мәдениетке деген сүйіспеншілігін арттырып, мәдениетті жалғастырушы жас ұрпақты тәрбиелеу.

Сабақтың типі: Жаңа материалды меңгерту.

Сабақтың түрі: Аралас сабақ.

Сабақтың әдісі: Сұрақ-жауап,түсіндіру,топтастыру, «пошта» ойыны, «тұлғаны таны», «білім жәрмеңкесі» ойыны.

Сабақтың көрнекілігі: слайд, түрлі-түсті қағаздар, Абылай хан суреті,т.б.

Сабақтың барысы:

І.Ұйымдастыру кезеңі

1.Оқушылармен сәлемдесу,түгелдеу.

2.Бар ынтасын сабаққа аудару.

3.Оқушыларды топқа бөлу

І-топ Археологшылар /қызыл/

ІІ-топ Тарихшылар/сары/,

ІІІ-топ Этногрофтар/жасыл/)

Миға шабуыл жасау.

Берілген сөздерден сөйлем құра:

ЖОРЫҒЫ ХАЛЫҚТАРДЫҢ СЕБЕП ҒҰНДАРДЫҢ ҰЛЫ БАТЫСҚА ҚОНЫС БОЛДЫ АУДАРУЫНА

Шешуі: Ғұндардың батысқа жорығы халықтардыңұлы қоныс аударуына себеп болды.

ІІ. Ұй жұмысын

Халықтардың ұлы қоныс аударуы

Қойылатын сұрақтар:

І-топ Археологшылар /қызыл/

1.Ғұндар қай империаға үлкен қауіп төндірді?

2. 5 ғасырда ғұндардың басшысы кімболды және ол өз қол астына кімдерді жинады?

ІІ-топ Тарихшылар/сары/

1.Ғұндардың соғыста жеңу себептері неге байланысты болды?

2.Каталауын шайқасы өткен жыл және соғыстың қорытындысы қалай болды?

ІІІ-топ Этногрофтар/жасыл/

1.Ғұн жорықтарының маңызы неде?

2.Ғұндар туралы жазған Византия елшісі?

ІІІ.Үй тапсырмасын бекіту.

Аттила қандай адам болған екен? Қаһарлы ел билеуші

Ержүрек жауынгер

Дарында қолбасшы Ғұндардың патшасы

1 сұрақ-Ғұндардың билеушісі шаньюй сөзінің мағынасы /шексіз билеуші/

2 сұрақ-Ғұндар қай елмен 300 жылдан астам уақыт соғысты? /Қытай/

3сұрақ-Цинь патшалығы ғұндардан қорғану үшін не істеді? /Ұлы Қытай қорғанын салды/

4сұрақ-Ғұндар қай ғасырда оңтүстік және солтүстік болып екіге бөлінді?/б.з.б 1 ғасыр/

5сұрақ-Ғұн тайпасы қай билеуші тұсында күшейді?/ Мөде/

6 сұрақ-Ғұн тайпасы қанша рудан тұрды? /24/

ІҮ.Жаңа сабақты түсіндіру.

1.Ғұндардың тұрмысы

2. Ғұндардың қоғамдық құрылысы

3. Ғұндардың мәдениеті

1. Тірек- сызба бойынша түсіндіру

Ғұндардың қоғамдық құрылысы бойынша топтарға сұрақтар беріледі.

Археологшылар /қызыл/

Мемлекеттің шаньюйден кейінгі басты тұлғасы қалай аталады?

Тарихшылар/сары/

Ғұндардың мемлекеті әскери жүйе бойынша бөлініп қанша қанатқа бөлінген?

Этногрофтар/жасыл/

Түменбасы өзінің қарамағына кімдерді тағайындады?

3.Мәтінмен жұмыс.Қалып қойған сөзді тауып сөйлемді толықтыр

Ғұн тайпаларында ..................... теңсіздік қалыптасқан. Ғұндар- көшпелі

.......................... ел. Оларды .................. кеңесі басқарған.Елді ................ биледі.

Ғұндарда өзіндік ............... қорғау жүйесі болған. Ауыр қылмыс пен опасыздық

жасағандарға ................. жазасы тағайындалған.

4. Ғұндардың мәдениеті.

Ғұндар көшпелі өмір кешті.Олардың өмір салты римдіктер мен гректерге өзгеше болып көрінген.Сондықтан тарихи деректерден көшпелілер туралы әртүрлі көзқарасты кездестіреміз.

1.Рим тарихшысы Аммиан Марцеллин ғұндарды қалай сипаттады?

2.Ғұндардың қалалары жайында Прииск қалай сипаттады?

3.Аммиан Марцеллин ғұндардың өмірі туралы пайымдап жазғаны.

Көшпелі тұрмысқа қажетті заттарды негізінен былғары, жүн, киіз, ағаштанжасады.

Көшкелілер зергерлік әшекей бұйымдар жасауда тамаша жетістіктерге жеткен.

Олар бұйымның бетіне алтын түйіршіктерді дәнекерлеуді білген. Мұндай шеберлікті зерлеу деп атаған.

Безендіру кезінде бұйымдарға сәндік үшін түрлі-түсті заттар жапсырған.Ғалымдар мұндай стильді «полихромдық стиль» деп атаған.

Тарихи терминдер:

Жүзбасы - жүз адамдық әскердің басшысы.

Патриархалды билік- ер адамдардың билігінің жоғары болуы.

Тәлімді егіншілік -қолдан суарылмайтын егін.

Зерлеу әдісі- бұйымдардың беттеріне алтын түйіршіктерді дәнекерлеу.

«Полихромдық стиль»- бұйымға сәндік үшін түрлі-түсті заттар жабыстыру.

Ү.Сабақты бекіту. «Білім жәрмеңкесі » ойынын ойнату арқылы

Әр топқа мына заттарды алу үшін сұрақтар беріледі.

Дәптер-Ғұндардың шаруашылығы туралы айтып бер

Қаламсап-Ғұн қоғамында кімдер билік етті?

Қалам-Ғұндарда құқық қорғау жүйесі болды ма?

Түрлі-түсті қалам-Ғұдар ыдыс-аяқ жасауға қандай материлдар пайдаланған?

Сызығыш -Бұйының бетіне алтын түйіршіктерді дәнекерлеу әдісі қалай аталады?

ҮІ.Сабақты бағалау. Қай топ жоғары ұпай жинаса сол топ «білім шыңына» бірінші жетіп 5-тік баға алады.

Үйге тапсырма.

Ғұндардың шаруашылығы мен тұрмысы, мәдениеті.

Көшпелілердің баспанасы киіз үй туралы эссе жазып келу.








6-сынып. Ежелгі Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: §23.Сармат тайпаларының орналасуы

Сабақтың мақсаты:

  • Сарматтардың орналасу территориясы, ескерткіштері, жорықтары туралы баяндай отырып, білікті, білімді азамат тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: аралас

Әдісі:интерактивті

Көрнекілік: карта Сабақтың жоспары I. Ұйымдастыру кезең

II Үй тапсырмасын тексеру

III Жаңа сабақ

IV Жаңа сабақты бекіту

V Қорытындылау,бағалау

VI Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі

  • Оқу құралын тексеріп түгелдеу

  • Әнұран орындау, «Хабар»

  • Оқушылар зейінін сабаққа аудару

ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:

  1. Оқулықтағы материалдарды пайдаланып, Сыма Цянь, Аммиан марцеллин, Приисктің ғұндар туралы айтқандарын салыстыр.

  2. Ғұн қоғамында кімдер билік етті?

  3. Ғұндардың шаруашылығы туралы айтып бер.

  4. Ғұндардың билеушісі қалай билік жүргізген?

  5. Ғұндардың мәдениеті жөнінде әңгіме құрастыр.

Жаңа сабақтың жоспары:

  1. Сарматтар туралы деректер

  • Сарматтар еліміздің батыс аумағын б.з.б. 8 ғасыр мен б.з.-дың 5 ғасырында мекендеген.

  1. Сарматтар мәдениеті.

  • Савромат-сармат тайпалары Орталық Азия мен Қара теңіз өңірі мәдениеттерін байланыстырды. Көршілес Босфор мемлекетімен байланыс орнатып, Алдыңғы Азия, Солтүстік Кавказға, Парфияға жаулаушылық жорықтар жасады.

  1. Сарматтар туралы болжамдар.

  2. Сарматтардың наным-сенімі.

Сабақты бекіту:

  1. Сарматтар ескерткіштері Қазақстанның қай аймақтарында табылған? Картадан көрсет.

  2. Савроматтар мен сарматтардың байланысы қандай?

  3. «Савромат-сарматтардың көне замандағы орны» деген тақырыпта эссе жаз

  4. Сарматтар туралы жазған тарихшыларды ата.

Бағалау:

Үйге тапсырма: § 23. Тест. Амазонкалар туралы аңызды оқып, түсінігін айту.








6-сынып. Ежелгі Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: §24. Сарматтардың қоғамдық құрылысы, шаруашылығы мен тұрмысы

Сабақтың мақсаты:

  • Қоғамдық құрылысы, тұрмысы,шаруашылығы, заттай мәдениеті, ескерткіштері туралы баяндай отырып, білімді, азамат тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: дәстүрлі

Әдісі: баяндау

Көрнекілік:карта, суреттер

Сабақтың жоспары I. Ұйымдастыру кезеңі

II Үй тапсырмасын тексеру

III Жаңа сабақ

IV Жаңа сабақты бекіту

V Қорытындылау,бағалау

VI Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі

  • Оқу құралын тексеріп түгелдеу

  • Әнұран орындау, «Хабар»

  • Оқушылар зейінін сабаққа аудару

ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:

  1. Сарматтар ескерткіштері Қазақстанның қай аймақтарында табылған? Картадан көрсет.

  2. Савроматтар мен сарматтардың байланысы қандай?

  3. «Савромат-сарматтардың көне замандағы орны» деген тақырыпта эссе жаз

  4. Сарматтар туралы жазған тарихшыларды ата.

Жаңа сабақтың жоспары:

  1. Қоғамдық құрылысы.

    Сарматтардың қоғамдық құрылысы

    Алғашқы қауымдық құрылыс ыдырап, мүлік теңсіздігі шықты

    Әскери демократия жетілді

    Сармат қоғамында әскери демократия әйелдерге де қатысты болды.

  2. Сарматтардың тұрмысы

  3. Сарматтардың шаруашылығы

    Сарматтардың шаруашылығы

    Сарматтар негізінен көшпелі мал шаруашылығымен айналысты

    Жылқының тебіндеуге үйренген түрі және жорықтарға мінетін қазанаттар өсірілді

    Батыс сарматтар отырықшылық салтқа көшті

    Сарматтар өмірінде аңшылық үлкен рөл атқарды

    Зергерлік өмір жоғары дамыды

  4. Сарматтардың заттай мәдениеті

  • Соңғы сармат кезеңінің Атырау облысы Жылыой суданы жерінен табылған аралтөбе ескерткішінен үш оба қазылған. Қабірден көсемнің қару-жарағы, әшекейлі бұйымдарынан басқа абыз асатаяғының бөліктері табылған.

Сабақты бекіту:

  1. Сарматтарда әлеуметтік-тұрмыстық теңсіздік болғанын неден көреміз?

  2. Әскери демократияның мәні неде?

  3. Сарматтардың әсемдік заттарын ата.

  4. Сармат ыдыстарында кейінгі қазақ ыдыстарымен ұқсастық бар ма?

  5. Сармат ескерткіштерінің ерекше белгілерін ата.

Бағалау:

Үйге тапсырма: §24. Өзін-өзі тексеру сұрақтарына жауап беру.






6-сынып. Ежелгі Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: Қайталау.

Сабақтың мақсаты:

  • Үйсіндер, Қаңлылар, Ғұндар, Сарматтар тақырыбын , сонымен қоса ІІІ тоқсан материалдарын қайталай отырып, белсенділігі жоғары азамат тәрбиелеу.

Сабақтың түрі:Қайталау

Әдісі: интерактивті, сұрақ жауап

Көрнекілік:карта, суреттер

Сабақтың жоспары I. Ұйымдастыру кезеңі

II Үй тапсырмасын тексеру

III Жаңа сабақ

IV Жаңа сабақты бекіту

V Қорытындылау,бағалау

VI Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі

  • Оқу құралын тексеріп түгелдеу

  • Әнұран орындау, «Хабар»

  • Оқушылар зейінін сабаққа аудару

ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:

  • Сарматтарда әлеуметтік-тұрмыстық теңсіздік болғанын неден көреміз?

  • Әскери демократияның мәні неде?

  • Сарматтардың әсемдік заттарын ата.

  • Сармат ыдыстарында кейінгі қазақ ыдыстарымен ұқсастық бар ма?

  • Сармат ескерткіштерінің ерекше белгілерін ата.

Қайталанатын материалдар:

  1. Үйсіндердің тарихы, орналасқан жері, шаруашылығы мен тұрмысы.

  2. Қаңлылар, олардың қоғамдық құрылысы, шаруашылығы мен тұрмысы.

  3. Ғұндар тарихы, Ғұн мемлекетінің қалыптасуы

  4. Халықтардың ұлы қоныс аударуы

  5. Ғұндардың тұрмысы мен шаруашылығы

  6. Сармат тайпаларының орналасуы.

  7. Сарматтардың қоғамдық құрылысы, шаруашылығы мен тұрмысы

Сабақты бекіту:

  • «ККК»

  • Топтастыру

  • Бетпе-бет

  • «Эрудит»

  • «Өрмекші» ойындары мен әдістері арқылы өтілген материалдарды бекіту.

Бағалау:

Үйге тапсырма: ІІІ тоқсан материалдарын қайталау













Күні:8.04

6-сынып. Ежелгі Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: §25. Ерте темір дәуіріндегі Орталық Қазақстан

Сабақтың мақсаты:

  • Ерте темір дәуіріндегі Сарыарқаның тұрғындары, олардың шаруашылығы ескерткіштерінің ерекшеліктерімен таныстыра отырып, тарихи танымы жоғары дәрежеде қалыптасқан тұлға қалыптастыру.

Сабақтың түрі: аралас

Әдісі: баяндау

Көрнекілік:карта, суреттер

Сабақтың жоспары I. Ұйымдастыру кезеңі

II Үй тапсырмасын тексеру

III Жаңа сабақ

IV Жаңа сабақты бекіту

V Қорытындылау,бағалау

VI Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі

  • Оқу құралын тексеріп түгдеу

  • Оқушылар зейінін сабаққа аудару

ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:

Сарматтарда әлеуметтік-тұрмыстық теңсіздік болғанын неден көреміз?

Әскери демократияның мәні неде?

Сарматтардың әсемдік заттарын ата.

Сармат ыдыстарында кейінгі қазақ ыдыстарымен ұқсастық бар ма?

Сармат ескерткіштерінің ерекше белгілерін ата.

Жаңа сабақтың жоспары:

  1. Ерте темір дәуіріне шолу

  2. Сарыарқа-ұлы дала

  • Сарыарқаны Шығыста Тарбағатай тау сілемдері, Батыста созылып жатқан Торғай ойпаты қоршап тұр. Солтүстікке қарай Өлеңті, Сілеті, Есіл, Нұра, Құланөтпес өзендері ағып жатыр. Ал оңтүстікке қарай Аягөз, Қаратал, Жәмші, Мойынты, Сарысу, сарыкеңгір, Қаракеңгір өзендері ағады. Олардың бәрі бір сағадан бастау алады.

  1. Сарыарқаның тұрғындары

  • Ежелгі заманда Сарыарқаның солтүстік батысында аргиппейлер, орталығында исседондар, шығысында аримаспылар тұрған.

  1. Шаруашылығы

  • Кейбір ғалымдардың пікірінше, «мұртты қорғандар» бағдаршам рөлін атқарған. Шынында, «мұртты қорғандар» белгілі бір бұрышпен салынған да, оңтүстік, солтүстік, шығыс, батыс бағытты көрсетеді.

Сабақты бекіту:Сарыарқа атауы қандай мағына береді?

  1. Орталық Қазақстандағы қорғандарды сақ қорғандарымен салыстыр.

  2. Тасмола мәдениетінің алғашқы есерткіштері қай жерде ашылды?

  3. Темір дәуірінде Орталық Қазақстанды қандай тайпалар мекендеген?

Бағалау: Үйге тапсырма: §25. Ерте темір дәуіріндегі Орталық Қазақстан

Күні:13.04

6-сынып. Ежелгі Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: §26. Солтүстік Қазақстан.

Сабақтың мақсаты:

  • Тарихта Ұлыбай-Тасмола мәдениеті деген атпен қалған Солтүстік Қазақстанның ерте темір дәуіріндегі жағдайы, ескерткіштері, металды өңдеу әдісі т.б. туралы айта отырып, белсенділігі жоғары, иманды азамат тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: аралас

Әдісі: баяндау

Көрнекілік: карта

Сабақтың жоспары I. Ұйымдастыру кезеңі

II Үй тапсырмасын тексеру

III Жаңа сабақ

IV Жаңа сабақты бекіту

V Қорытындылау,бағалау

VI Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі

Оқу құралын тексеріп түгелдеу

Оқушылар зейінін сабаққа аудару

ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:

Сарыарқа атауы қандай мағына береді?

Орталық Қазақстандағы қорғандарды сақ қорғандарымен салыстыр.

Тасмола мәдениетінің алғашқы есерткіштері қай жерде ашылды?

Темір дәуірінде Орталық Қазақстанды қандай тайпалар мекендеген?

Жаңа сабақтың жоспары:

  1. Солтүстік Қазақстанның табиғат ерекшеліктері

  2. Тұрғындар туралы жазба деректер

  • Тіл білімі мамандары «аргиппей» сөзін латын тілінен «ақ жалды жүйрік аттардың иелері» деп аударады.

  • Солтүстік Қазақстан тұрғындары б.з.б. 1 мыңжылдықта көшпелі өмір салтына ауысқан.

  1. Мал бағу ерекшеліктері

  • Қазақ даласында оқта-текте жұт болып тұрды. Жерді қалың мұз басып, мал шөп тауып жеу үшін тұяғымен оны жара алмайды. Жұт 6-8, кейде 10-12 жылда бір қайталанып тұрды.

  1. Ерте темір дәуірінің ескерткіштері

  2. Металл ұқсату

Сабақты бекіту:

  1. Солтүтік Қазақстан деген тарихи географиялық ұғымға бүгінгі қай облыстар кіреді?

  2. Қазақстанның әр түрлі аймақтарындағы табиғат пен климаттың ерекшеліктерін Солтүстік Қазақстанмен салыстыр.

  3. Солтүстік Қазақстанда мал жаю ерекшеліктері неде? Жұт дегеніміз не? Халық табиғаттың бұл құбылысына қарсы қалай күресті?

  4. Солтүстік Қазақстанмен Орталық Қазақстанның ерте темір дәуірі мәдениетіндегі ұқсастықтарды ата.

Бағалау:

Үйге тапсырма: § 26. Шығармашылық тапсырма

Ұлыбай-Тасмола мәдениетінің Қазақстанның басқа өңірлердің мәдениетімен ұқсастықтары мен ерекшеліктерін ата.










Күні:16.03

6-сынып. Ежелгі Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: §27 Шығыс Қазақстан

Сабақтың мақсаты:

  • Ерте темір дәуіріндегі Шығыс Қазақстан, оның табиғат жағдайлары, осы өңірге тән Шілікті патша қорғандарыжалпы бұл аймақты мекендеген аримаспылар туралы баяндай отырып, белсенді, білімді, шыдамды, ұлтжанды азамат тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: аралас

Әдісі: интерактивті

Көрнекілік:карта, суреттер, сызба.

Сабақтың жоспары I. Ұйымдастыру кезеңі

II Үй тапсырмасын тексеру

III Жаңа сабақ

IV Жаңа сабақты бекіту

V Қорытындылау,бағалау

VI Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі

Оқу құралын тексеріп түгелдеу

Оқушылар зейінін сабаққа аудару

ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:

Солтүтік Қазақстан деген тарихи географиялық ұғымға бүгінгі қай облыстар кіреді?

Қазақстанның әр түрлі аймақтарындағы табиғат пен климаттың ерекшеліктерін Солтүстік Қазақстанмен салыстыр.

Солтүстік Қазақстанда мал жаю ерекшеліктері неде? Жұт дегеніміз не? Халық табиғаттың бұл құбылысына қарсы қалай күресті?

  • Солтүстік Қазақстанмен Орталық Қазақстанның ерте темір дәуірі мәдениетіндегі ұқсастықтарды ата.

Жаңа сабақтың жоспары:

  1. Табиғат жағдайы мен халқы

Шығыс Қазақстан аумағын етеде аримаспылар мекендеген

Шығыс Қазақстан-ежелден адамға жайлы, малға шұрайлы жер. Оның жайылымы мол шалғынды аймақтары мен тау жоталары, түрлі металдарға бай кен орындары бұл жерде көне мәдениеттердің қалыптасуына себеп болды.

  1. Шілікті патша қорғандары

Шығыс Қазақстанның Зайсан ауданы жеріндегі жазықта сақ дәуірінің 200-ден аса обалары орналасқан. Оның ішінде 50-ден астамыпатша немесе ақсүйектер ескерткіштері саналады.

  1. Берел қорымдары

  2. Мәдениеті

Сабақты бекіту:

  1. Шығыс Қазақстан табиғат жағдайларын Солтүстік Қазақстанның табиғатымен және климатымен салыстыр.

  2. Шығыс Қазақстанның ерте темір дәуірін мәдениеті қай аймақтың мәдениетімен ерекше байланысты болған?

  3. Шіліктіобасы мен Бесшатыр обасының құрылысындағы ұқсастықтар мен айырмашылықтарды тізіп жаз.

  4. Берел қорғандарын салу үшін иқай саладағы білімді игеру керек екенін ойлап көр.

  5. Берел обасы туралы қысқаша әңгіме құрастыр.

Бағалау:

Үйге тапсырма: §27. Шығыс Қазақстандағы ерте темір дәуірі.










6-сынып. Ежелгі Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: §28. Ежелгі Қазақстан мәдениеті

Сабақтың мақсаты:

  • Ежелгі Қазақстан аумағын мекендеген көшпелі тайпалар, олардың өркениеті, Ұлы Жібек жолының сол кездегі қоғам үшін маңызын аша отырып, белсенділігі жоғары білімді азамат тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: аралас

Әдісі: баяндау

Көрнекілік:карта

Сабақтың жоспары I. Ұйымдастыру кезеңі

II Үй тапсырмасын тексеру

III Жаңа сабақ

IV Жаңа сабақты бекіту

V Қорытындылау,бағалау

VI Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі

  • Оқу құралын тексеріп түгелдеу

  • Әнұран орындау, «Хабар»

  • Оқушылар зейінін сабаққа аудару

ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:

  • Шығыс Қазақстан табиғат жағдайларын Солтүстік Қазақстанның табиғатымен және климатымен салыстыр.

  • Шығыс Қазақстанның ерте темір дәуірін мәдениеті қай аймақтың мәдениетімен ерекше байланысты болған?

  • Берел қорғандарын салу үшін иқай саладағы білімді игеру керек екенін ойлап көр.

Жаңа сабақтың жоспары:

  1. Көшпелілер өміріндегі адамгершілік құндылықтар мен өнер.

  • Көшпелілер тұрмысындағы адамгершілік пен әкімшіліктің жүйесі қытайлардың назарын аударып отырған. Қытай билеушілері ғұндардың шабуылынан ғана емес, көбінесе қытайлардың Далаға кетіп қалуынан да қорыққан.

  1. Археологтар ғұндардың баспаналары жайлы...

  2. Көшпелілердің әскери өмірі

  • «Аң стилі» өнері б.з.б. 7-6 ғасырларда шыққан.

  1. Ұлы Жібек жолының көшпелілер үшін маңызы.

  • Б.з.б. 6-3 ғасырларда сақтар Қытаймен, Үндістан және Персиямен сауда-саттық жүргізіп тұрған. Бұған сақ обаларынан табылған қытай айналары, Ираннан әкелінген бұйымдар дәлел болады.

Сабақты бекіту: Көшпелілердің материалдық және рухани мәдениеттегі жетістіктері, жалпы адамзат тарихына қосқан үлесі туралы айтып бер.

  1. «Полихром стилі» туралы не білесің? Оны «аң стилімен» салыстыр.

  2. Ұлы Жібек жолы туралы әңгіме құрастыр.

  3. Қазақстанның аумағы арқылы қандай тауарлар тасымалданған?

Бағалау: Үйге тапсырма: §28. Өзін-өзі тексеру сұрақтарына жауап беру.








6-сынып. Ежелгі Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: §29. Көшпелілердің сал-дәстүрі мен діни нанымдары

Сабақтың мақсаты:

  • Қазақстанның ертедегі тұрғындары-сақтар, ғұндар, үйсіндер, қаңлылар мен сарматтардың наным-сенімдері, бұл тайпалардың мәдениетіндегі ұқсастықтар, ескерткіштеріндегі ерекшеліктер, дәстүрі туралы толық-қанды мәлімет бере отырып, ұтжанды, мәдениетті жеке тұлға қалыптастыру.

Сабақтың түрі:аралас

Әдісі: интерактивті

Көрнекілік:сызба, суреттер

Сабақтың жоспары I. Ұйымдастыру кезеңі

II Үй тапсырмасын тексеру

III Жаңа сабақ

IV Жаңа сабақты бекіту

V Қорытындылау,бағалау

VI Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі

  • Оқу құралын тексеріп түгелдеу

  • Әнұран орындау, «Хабар»

  • Оқушылар зейінін сабаққа аудару

ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:

  • Көшпелілердің материалдық және рухани мәдениеттегі жетістіктері, жалпы адамзат тарихына қосқан үлесі туралы айтып бер.

  • Көшпелілердің қандай заттарды ойлап тапқанын айт.

  • Ұлы Жібек жолы туралы айт.

  • Қазақстанның аумағы арқылы қандай тауарлар тасымалданған?

Жаңа сабақтың жоспары:

  1. Көшпелілердің діни-нанымдары

    • Қазақстан аумағын жайлаған ежелгі тайпалар ата-баба аруағына, көк тәңіріне сыйынған.

    • «Олардың жерлеу ғұрыптары, әдет-салты мен күнделікті тұрмысы ұқсас болған» деген сөздерді ертедегі грек тарихшыларының еңбектерінен оқи аламыз. Олар көшпелілердің «басқалармен достық, адал, әрі шынайы қарым-қатынасындағы» қайырымдылық пен әділеттікті атап айтқан.

  1. Мәдениеттегі ұқсастықтар.

  2. Ескерткіштері

Сабақты бекіту:

  1. Көшпелі халықтардың діни нанымдары туралы әңгіме құрастыр.

  2. Сақ, үйсін, ғұн, қаңлы, сармат тайпалырының салт-дәстүрінде қандай ұқсастықтар бар?

Бағалау: Үйге тапсырма: §29. Шығармашылық тапсырма. Картадан ежелгі Қазақстан тұрғындарының, тайпалық одақтар мен мемлекеттердің орналасу аумағын көрсетіңдер. Олардың ерекшеліктері мен ұқсастығын анықтаңдар.








Күні:27.04

6-сынып. Ежелгі Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: §30. Ежелгі дәуір адамдарының бет пішіні

Сабақтың мақсаты:

  • Тарихи, қола дәуірінің ежелгі адамдардың , жалпы антропология ғылымы туралы айта отырып, оқушыларды ғылым-білімге, адамгершілікке, белсенділікке тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: аралас

Әдісі: баяндау

Көрнекілік:карта, суреттер, сызба

Сабақтың жоспары I. Ұйымдастыру кезеңі

II Үй тапсырмасын тексеру

III Жаңа сабақ

IV Жаңа сабақты бекіту

V Қорытындылау,бағалау

VI Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі

Оқу құралын тексеріп түгелдеу

Оқушылар зейінін сабаққа аудару

ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:

  • Көшпелі халықтардың діни нанымдары туралы әңгіме құрастыр.

  • Сақ, үйсін, ғұн, қаңлы, сармат тайпалырының салт-дәстүрінде қандай ұқсастықтар бар?

Жаңа сабақтың жоспары:

  1. Антропология дегеніміз не?

  2. Тарихи антропология

  3. Қола дәуірінің антропологиялық сипаттамасы

Сонымен Андрон мәдениетін қалдырған тайпалардың түр-түсі қандай болды? Жалпы алғанда, Қазақстан жерін қола дәуірі заманында еуропоидтік нәсілге жататын адамдар мекендеген. Олар қырмұрынды, ат жақты, өңі ақшыл, шашы сарғыштау, бойы орташалау болып келген.

  1. Ерте темір дәуірі адамдарының түр-түсі.

Монғолоидтық белгілер Солтүстік және Шығыс Қазақстан жерін мекендеген сақтарда көбірек байқалады. Ал Жетісу мен Оңтүстік Қазақстан сақтарында монғолоидтық нышандар аздау кездеседі.

Ежелгі дәуір адамдарының бет бейнесі (антропологиясы) тақырыбына қорытынды. /Жалпы, темір дәуірінің аясында Қаз. жерін мекендеген көне этностардың бет әлпетінде біртіндеп монғолоидтық белгілер көбейе бастады./

Сабақты бекіту: Антропология ғылымы жөнінде әңгіме құрастыр.

  1. Қола дәуірінде Қазақстан жерін мекендеген тайпалардың нәсілі қандай болды? Ерте темір дәуіріндегі қазақ жерін мекендеген жұрттардың нәсіліне сипаттама бер.

Бағалау: Үйге тапсырма: §30. Тест.








6-сынып. Ежелгі Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: Тест

Сабақтың мақсаты:

  • Тест тапсырмаларын беру арқылы бір жылғы Ежелгі Қазақстан тарихы пәнінен алған білімдерін пысықтау, белсенділігін арттыру, білімдерін жетілдіру.

Сабақтың түрі: Қайталау

Әдісі: тест

Көрнекілік:карта, суреттер

Сабақтың жоспары I. Ұйымдастыру кезеңі

II Үй тапсырмасын тексеру

III Жаңа сабақ

IV Жаңа сабақты бекіту

V Қорытындылау,бағалау

VI Үйге тапсырма.

Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі

  • Оқу құралын тексеріп түгелдеу

  • Әнұран орындау, «Хабар»

  • Оқушылар зейінін сабаққа аудару

ІІ.Үй тапсырмасын сұрау:

  • Қазақстан жеріндегі тас дәуірі

  • Қазақстан территориясындағы ежелгі адам іздері қай дәуірге жатады?А)Ерте тас дәуірі

  • Орталық Қазақстаннан табылған ерте палеолит дәуірінің археологиялық ескерткіштерін анықта.С)Құдайкөл

  • Кейінгі палеолит дәуірінің археологиясын атаС)Б.з.б.40мың-12мың жыл

  • Жебелі садақ пен бумеранг қай дәуірде пайда болды?В)Мезолитте

  • Кейінгі палеолит дәуірінде ежелгі адамның қайсысы қалыптасты?Е)Кроманьондық

  • Еңбек құралдарын жасаудың нуклеустік әдісі қай дәуірде кең тарады?Д)Мустьер дәуірі

  • Неолит дәуірінде Қазақстанның қай аумағында яшма мен кварциттен еңбек құралдары жасалды?В)Солт.-Шығыс Балхашта

  • Кейінгі палеолит қай кезеңді қам-тиды?С)35-30мың-12-10мың ж. бұр.

  • Мезолит дәуіірнің ескерткіші-Дүзбай тұрағы Қазақстанның қай жерінен табылды?Солт. Қаз.

  • Ерте палеолит дәуірінде тас құралдар жасау тәсілі қалай аталды?А)Жарып түсіру техникасы

  • Орта палеолит дәуірінің ең көне тұрағын ата.В)Обалысай тұрағы

  • Қай кезеңде шаруашылық еңбек қалыптасып өнім өндіру шықты?С)Неолит

  • Рулық қауым кезінде меншіктің қай түрі қалыпт-асқан?А)Ортақ меншік

  • «Қытай адамы» қалай аталды ?С)Синантроп

  • Кейінгі палеолит дәуірінің ескерткіші-Шақпақата тұрағы Қазақстанның қай аймағынан табылды ?Д)Батыс Қазақстан

  • Жеңіл найза, ілмекті сүңгілер мен боластар қай дәуірде шыққан ? С)кейінгі палеолит

  • Сатшықыз тұрағы қай кезеңге жатады ? Д)Б.з.б. 5 мың-3 мың жыл.

  • Неолит дәуірінде тас өңдеу техника-сының қандай тәсілі пайда болды ? С)Жылтырата тегістеу тәсілі

  • Ерте палеолит дәуірінің археологиялық ескерткіштерін атаңызЕ)Жаман айбат тұрағы

  • Келтеминар мәдениетінің хрон-қ кезеңін тап ?А)б.з.б ІVмың ж. аяғы-II мың ж.басы

  • Алғашқы адамның даму эволюциясы қайсы тарихи кезеңде жетіліп бітті ?А)Тобырда

  • Мустьер деп қай дәуірді атайды ? В)Ортапалеолит

  • Палеолит дәуірінің кезеңін анықта ?С)б.з.б. 2 млн.-12 мың ж.

  • Шару. еңбектің қалыпт., өнім өндіру кезеңі қашан болды Д)б.з.б.5-3 мың ж.

  • Палеолит дәуірінің ескерткіші қайсысы?С)Ащысай, Үсіктас

  • Қаз. территор. қанша неолиттік және энеолиттік ескерткіштер табылды ? Е)600

  • Неолит дәуірінде Ботай тұрағынан не табылды ?Д)Жертөледен жылқы сүйектері

  • Кейінгі палеолит дәуірінде күрделі діни сенімнің болғандығын не көрсетеді?В)Мәйітке қызыл бояу ж.у

  • Мезолит дәуірінің кезеңін анықта ? В)б.з.б. 12 мың-5 мың ж.

  • Тік жүретін адам қай дәуірде өмір сүрген? А)Ежелгі палеолит

  • Адам баласы жер бетінде қашан пайда болды ?В)б.з.б.2млн. жыл

  • Қазақстан климатының үлкен өзгеріс-терге ұшырап, мұз басу кезеңі болған уақыт: В)б.з.б.100-80мың ж.

  • Тас өңдеу әдістері қай дәуірде жоғары нәтижеге жетті ? С)Неолит

  • Қазақст. қай аумағынан ежелгі палеолит кезеңіне жататын ескерткіштер табылды ? Д)Оңтүстік Қазақстан

  • Питекантроп қашан табылды? С)1890ж.

  • Туыстық қауымдастықты не алмастырды ? В)Көршілік қауым

  • Адамзат қазіргі зам. адамзат қалпына қашаннан бастап келді ? Е) 40мың жыл бұрын

  • Тас ғасыры қай кезеңмен аяқталды?Д)Неолит

  • Алғашқы еңбек құралдарының атауы:А)Чоппер

  • Мустьер дәуірінің хронологиясы-С)б.з.б.140мың-40мың ж.

Сабақты бекіту:

    • «ККК»

    • Топтастыру

    • Бетпе-бет

    • Эрудит

    • Өрмекші ойындары мен әдістері арқылы өтілген материалдарды бекіту.

Бағалау:

Үйге тапсырма: материалдарын қайталау













Күні:18.05

6-сынып. Ежелгі Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: Қайталау сабақ

Сабақтың мақсаты:

  • Жыл бойында өткен материалдарды қайталай отырып, белсенділігі жоғары азамат тәрбиелеу.

Сабақтың түрі:Қайталау

Әдісі: интерактивті, сұрақ жауап

Сабақтың жоспары I. Ұйымдастыру кезеңі

II Үй тапсырмасын тексеру

III Жаңа сабақ

IV Жаңа сабақты бекіту

V Қорытындылау,бағалау

VI Үйге тапсырма.

Көрнекілік:карта, суреттер

Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру кезеңі

Оқу құралын тексеріп түгелдеу

Оқушылар зейінін сабаққа аудару

Қайталанатын материалдар:

  1. Алғашқы терімшілер мен аңшылар

  2. Көшпелі мал шаруашылығы-тіршіліктің қайнар көзі

  3. Қазақстан аумағындағы тайпалық одақтар мен мемлекеттерҚазақстан көшпелілерінің мәдени жетістіктері

  4. Палеолит дәуірінің ескерткіші қайсысы?С)Ащысай, Үсіктас

  5. Қаз. территор. қанша неолиттік және энеолиттік ескерткіштер табылды ? Е)600

  6. Неолит дәуірінде Ботай тұрағынан не табылды ?Д)Жертөледен жылқы сүйектері

  7. Кейінгі палеолит дәуірінде күрделі діни сенімнің болғандығын не көрсетеді?В)Мәйітке қызыл бояу ж.у

  8. Мезолит дәуірінің кезеңін анықта ? В)б.з.б. 12 мың-5 мың ж.

  9. Тік жүретін адам қай дәуірде өмір сүрген? А)Ежелгі палеолит

  10. Адам баласы жер бетінде қашан пайда болды ?В)б.з.б.2млн. жыл

  11. Қазақстан климатының үлкен өзгеріс-терге ұшырап, мұз басу кезеңі болған уақыт: В)б.з.б.100-80мың ж.

  12. Тас өңдеу әдістері қай дәуірде жоғары нәтижеге жетті ? С)Неолит

  13. Қазақст. қай аумағынан ежелгі палеолит кезеңіне жататын ескерткіштер табылды ? Д)Оңтүстік Қазақстан

  14. Питекантроп қашан табылды? С)1890ж.

  15. Туыстық қауымдастықты не алмастырды ? В)Көршілік қауым

  16. Адамзат қазіргі зам. адамзат қалпына қашаннан бастап келді ? Е) 40мың жыл бұрын

  17. Тас ғасыры қай кезеңмен аяқталды?Д)Неолит

  18. Алғашқы еңбек құралдарының атауы:А)Чоппер

  19. Мустьер дәуірінің хронологиясы-С)б.з.б.140мың-40мың ж.

Сабақты бекіту:

    • «ККК»

    • Топтастыру

    • Бетпе-бет

    • Эрудит

    • Өрмекші ойындары мен әдістері арқылы өтілген материалдарды бекіту.

Бағалау:

Үйге тапсырма: ІҮ тоқсан материалдарын қайталау





Күні:4.03 6- сынып ежелгі Қазақстан тарихы

© 2010-2022