Қазақстан тарихы пәнінен ашық сабақ Қазақ хандарының ішкі саясаты

Сабақтың атауы: Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: Қазақ хандарының ішкі саясаты

Сабақтың мақсаты:

1. Білімділік мақсаты: Қазақ хандарының ішкі саясаты жөнінде жалпы түсінік беру,

2. Тәрбиелік мақсаты: Өз халқынның тарихына құрметпен карауға тәрбиелеу, өз ойын батыл айта білуге, жүйелі, әдеби тілде сөйлей білуге тәрбиелеу.

3. Дамытушылық мақсаты: Оқушыларды ойландыру, шығармашылық ой-өрістерін жетілдіруге ұмтылдыру, топтық, жеке жұмыс түрлерін орындату;

Сабақтың түрі:Жаңа сабақты меңгерту

Сабақтың көрнекілігі: көрнекіліктер, интерактивті такта

Сабақтың формасы: топтық, жеке

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі

• Сәлеметсіңдер ме балалар?

• Бүгін қандай күн?

• Көңіл-күйлерін қалай?

• Бүгін сабақта кім кезекші?

ІІ. Өткен сабақты қайталау кезеңі.

• Үй тапсырмасын тексеру

• Қайталау сұрақтары:

1. Қазақ жүздері дегеніміз не?

2. Қазақ халқында қанша жүз бар?

3. Ұлы жүзде қанша ру бар ?

4. Орта жүзде қанша ру?

5. Кіші жүзде қанша ру??

ІІІ.Жаңа сабақ

Сабақ жоспары:

1. Қасым ханның заңдар жинағы

2 . Есім хан

3.

Қасым хан (1445-1518) - қазақтың ұлы хандарының бірі. Қасым хандық құрған кезде елде қайшылықтарды болдырмау үшін заң шығарды. Ол заң « Қасым ханның Қасқа жолы» деп аталады. Заң 5 бөлімнен тұрады.

Қасым ханның қасқа жолы.

1. Мүлік заңы ( жер дауы, мал- мүлік дауы)

2. Қылмыс заңы ( кісі өлтіру, талау, шапқыншылық жасау, ұрлық

істеу);

3.Әскери заң ( қосын жасақтау, қара қазан, ердің құны, тұлпар

ат, қара қазан мәселелері);

4. Елшілік жоралары ( майталман шешендік, халықаралық қатынастағы сыпайылық, әдептілік, ибалылық);

5. Жұртшылық заңы ( ас, той, мереке, думан үстіндегі ережелер, ат жарыс, бәйге ережеле.Қазақ хандығын бір орталыққа бағынған мемлекет етіп құруды басты мақсат етті. Қазақ хандығының әскери күш-қуатын арттыруға айрықша көңіл бөліп, сұлтандар мен төрелерге еркіндік, билік берді және т.б.)

Есім хан- қазақ хандарының бірі.Есім хан өзіне дейін көп өзгеріске ұшырай қоймаған Қасымның заңдарын іс жүзінде қолдануды өзі билік жүргізгенде қатаң талап етті. Қасымның заңы Есімнің арқасында сол дәуірдің әскери-саяси және әлеуметтік қажеттіліктеріне, халықтың тұрмысы мен дәстүріне сәйкес жетілдірілді, соның нәтижесінде бұл заң халық арасында кеңінен тарады. Бұл заң ережелері жермен, малмен байланысты материалдық тарап-арыз, қылмыстық іс туралы (ұрлық, кісі өлтіру және т.б.), әйелдердің жағдайы, әскери міндеттілік, дәстүрлі шаралар, кедейлерге көмектесу және т.б. туралы мәселелерді қарады. Халық бұқарасы Қасым хан заңының ережелерін ұстауды қалады. Бұл заң жиынтығы Есім ханның құрметіне "Есім ханның ескі жолы" деп аталды.

Тәуке хан хандықтың ішкі жағдайына ерекше назар аударып, мемлекеттің күш - қуатын арттыруды мақсат етті. Сол мақсаттың түп қазығы «Жеті жарғы» еді. Ел аузында сақталған «Күлтөбенің басында күнде жиын» деген сөз осыдан қалса керек. «Жеті жарғы» қазақтардың бұрыннан келе жатқан әдеттегі құқық нормалары. Жарғының негізі «Қасым ханның қасқа жолы», «Есім ханның ескі жолы сияқты» байырғы қазақ хандарының мемлекетті басқару мен халықты билеудегі қалыптасқан үлгі, жобаларының алынды.Тәуке ханның «Жеті жарғысы»

Үй іші мен бала тәрбиелеу Ұрлық - қарлық, барымта.

Жеті жарғыЖер дауы

Бір халық пен басқа Ұлтын жаудан қорғау

ру арасындағы дау

Құн дауы. Жесір дауы.

IV. Сергіту кезеңі

-Ал балалар, тұрайық

бойымызды бір сергітіп алайық.

Алға қарай бір адым,

Артқа қарай бір адым

Бiр орнымда қозғалып,

Кезек басып тұрамын.

Жоғары, төмен қарайық.

Орнымызды табайық.

- Қане оқушы қалай отыруы керек?

-Қолымыз партаның үстінде, бойымызды тік ұстаймыз.

1-тапсырма:Кім жылдам?

Қайсы хандардың тұсында төменгі заңдар жинағы жазылды?

А) «Қасқа жолы» Қасым хан

В) «Ескі жолы» Есім хан

C) «Жеті жарғы» Тәуке хан

2-тапсырма. Ойлан тап?

« Қасым ханның қасқа жолы»

1.Мүлік заңы ( жер дауы, мал- мүлік дауы);

2. Қылмыс заңы (………………..);

3. Әскери заң (………………)

4. Елшілік жоралары(………………….)

5. Жұртшылық заңы ( .....................................)

V.Жаңа сабақты бекіту кезеңі.

-Сонымен біз бүгін сабақта не білдік?

-Бүгін қандай хандарды өттік?

-Ол хандардың қандай заңдары бар екен?

- Барлығымыз жаңа сабақты түсіндік пе?

VI. Үйге тапсырма беру кезеңі

Олай болса үй тапсырмасын жазып аламыз.

VII. Бағалау кезеңі

Сабаққа жақсы қатысып отырған балаларға жақсы деген баға қойылады.