Қазақстан тарихынан тапсырмалар (7 сынып)

§ 1.Түрік қағандығы

1.Бос жерлерге тиісті сөздерді қойып, түрік қағанаты шектесіп жатқан аймақтарды картадан көрсет.

Түрік қағанаты:

Батыста -

Шығыста -

Оңтүстік шығыста

Оңтүстік батыста

елдерімен шектесіп жатыр

2.Кестені толтырыңдар.

Қандай қаған басқарды? Қандай оқиғалар болды?

Бумын қаған

Қара- Еске қаған

Мұқан қаған

Тобо қаған

Иштеми қаған

3.Шаруашылығы.

Мал шаруашылығы

4.Мәдениеті

Бос жерлергетиісті сөдерді қойыңдар.

Түріктердің басты көлігі жылқы болды. Сондықтан олар ат әбзелдерінен -

___, _______ , _________, _________, ___________ сияқты қажетті жабдықтардың жасалуына ерекше көңіл бөлген. _________, _____________ , _________ , _________ , ______________ сияқты құралдарды пайдаланған.

603 жылы Түрік қағанаты бөлінді

§ 2. Батыс Түрік қағанаты.

1.Бос жерлерге тиісті сөздерді қойып, Батыс Түрік қағанаты шектесіп жатқан аймақтарды картадан көрсет.

Батыс Түрік қағанаты:

Оңтүстік- шығыста

Солтүстік- батыста

Солтүстік- шығыста

Оңтүстік- батыста

өзендеріне дейінгі

аймақты алып жатты.

Астанасы

Жазғы астана

2.Қағанаттың саяси жағдайы.

Кестені толтыр.

Қандай қаған басқарды? Қандай оқиғалар болды?

Тардуш қаған

Шегу қаған

Тон қаған

Ешбар Елтеріс қаған

3. Болған оқиғаны жазыңдар.

640 - 657 жылдары

659 жылы

704 жылы

741 жылы

4.Қағанаттың әлеуметтік құрылымы.Сызбаны толтыр.

§ 3 .Түркеш қағандығы.

1.Бос жерлерге тиісті сөздерді қой.

Қағанаттың негізгі жер аумағы_______ болды. Сонымен қатар Орта Азияның оңтүстік шығысында _______ қаласынан Шығыс Түркістандағы _____ , ____ қалаларына дейінгі аралықты қамтыды. Орталығы _______ қаласы болды.

2. Тірек- сызбаны толтыр.

Сұлу қаған сырттан төнген қауіп- қатерді қалай шешті.? Түсіндіріп беріңдер.

Сұлу қағансырттан төнген қауіп

қағанаттың тәуелсіздігін сақтап қалды

3.Сұлу қағанның тұсында арабтармен болған шайқас туралы

әңгіме жазыңдар.

4. Төмендегі даталарды пайдаланып, цифрлы диктант құрастырыңдар.

737 жылы

748 жылы

751 жылы

749 - 753 ж

5.Соғдылардың Жетісуға қоныс аударуы туралы пікірлерді жазыңдар.

Біріншіден

Екіншіден

Үшіншіден

6.Соғдылар туралы :

Қытай тарихшысы Сюань Цзянь өз күнделігінде не деп жазған?

Махмуд Қашғари:

7.Тестпен жұмыс.

1. Түркеш қағанаты қашан құрылды?

а ) 741 Ж

б) 704ж

в) 756 ж

г) 751 ж

2.Сұлу қаған орданы қай қалаға көшірді?

а ) Суяб қаласына

б ) Тараз қаласына

в) Баласағұн қаласына

г ) Испиджаб қаласына

3.Соғдылар Жетісуға қай ғасырда қоныс аударған?

а) ІІ -ІҮ ғ.

б) ҮІ - ҮІІІ Ғ

в) ІХ - Х ІІ ғ

г) ХІ - ХІІІ

§4.Қарлұқ қағанаты. (756 -940 жылдар)

1.Деректер не дейді?

Қытай деректері :

Қытайдың әулеттік «Таншу» хроникасы :

Араб тарихшысы әл - Марвази :

2.Бос орындарға тиісті сөздерді жазыңдар.

Қарлұқтар ІХ 5асырдың басында өздерінің шығыстағы жауы __________ жеңіліс табады. Оларға қарсы күрес___________жылға жуық созылған. Ақыр аяғында бұл соғыста қарлұқтар__________біріге отырып, 840 жылы __________тас- талқан етіп жеңеді

3.Кестені толтырыңдар.

Қарлұқтардың арабтарға қарсы күресі екі кезеңге бөлінеді :

712 - 713жылдар

ҮІІІ ғ ІІ жартысы -

ІХ ғасырдың аяғы.

4.Қарлұқтардың шаруашылығы.

Оқулықпен жұмыс. 23 беттегі кестені пайдаланып, Қарлұқтардың шаруашылығы туралы әңгімелеңдер.

5.Қарлұқтардың шаруашылығы жөнінде кім не деген?

«Худуд әл-алам» анонимі:

Әл - Идриси :

6.Мәдениеті.

Материалдық Рухани

§5. Оғыз мемлекеті.

1.«Оғыз» сөзінің пайда болуы туралы қандай пікірлер бар. Өзің қандай пікірді қолдайсың?

2.Оғыздардың тайпалық құрамы туралы деректер не дейді. Кестені толтырындар

Қытай деректері

Араб деректері

Мажмуд Қашғари

Әл-Марвази

3.Қоғамдық құрылысы:

1.жоғарғы билік иесі

2.мұрагер

3.мұрагерді тәрбиелеуші

4. әскербасы

5. жабғудың кеңесшілері

6.шонжарлардың кеңесі

4.«Оғызнама» дерегінде оғыздардың көршіелдерге жорығы туралы не айтылады?

5.Оқулықпен жұмыс.

§30 беттегі тірек-сызба бойынша оғыздардың шаруашылығы туралы әңгіме құрастырыңдар.

6.Мәтінді оқып шығып, жаңа сөздерді теріп жазыңдар.

§ 6 Қимақ қағанаты.

Қимақ қағанатының құрылуы туралы деректер не дейді:?

1.Кестені толтырыңдар

Қытай жылнамалары

Қытай тарихшысы Сыма- Цянь

Парсы тарихшысы Гардизи

2.Қағанаттың қоғамдық құрылысы

3.Қимақ қағанатының құлау себебі:

4.Шаруашылығы :

Кестені толтырыңдар :

Гардизи Махмуд Қашғари

5.Қимақтардың тұрмысы жайлы әңгіме құрастырыңдар

6.Тестпен жұмыс :

1.Қимақ қағанатының билеушісі қалай аталған?

а ) жабғу

б ) қаған

в ) хан

г ) шах

д ) имек байғу

2.Қимақ қағанатының құрамында жеті тайпа болғандығын жазған ортағасырлық тарихшы :

а ) Сымы- Цянь

б ) Гардизи

в ) Масуди

г ) Махмуд Қашғари

д )Жамал Карши

3.Қимақтар қай ғасырда ислам дінін қабылдайды?

а ) ҮІ ғасырда

б ) Х ғасырда

в ) ІХ ғасырда

г ) ҮІІІ ғасырда

д ) ХҮІ ғасырда.

§ 7. Жартылай көшпелі және отырықшы мәдениеттердің өзара әсері.

1.Мал шаруашылығы

Анықтамасын жазыңдар :

а )Көшпелі мал шаруашылығы дегеніміз

б ) Жартылай көшпелі мал шаруашылығы дегеніміз

в ) Жартылай отырықшы мал шаруашылығы :

2.Қала мәдениетінің дамуы :

Қалалардың атын жазып, сөйлемді аяқта.

Оңтүстік Қазақстанда отырықшылық мәдениет орталығы _______, ______, ______, _____, _____ сияқты тағы басқа қалалар да болған. Ал Жетісу аймағында _____, _____, _____, _____ қалаларының болғаны белгілі.

3.Оқулықпен жұмыс.

Ортағасырлық қалалардың құрылыс жүйесі туралы әңгімелеп беріңдер.

4. Сауда және ақша айналымы. Тірек - сызбаны толтырыңдар

Сауданың жандануы

.

§ 8 Архитектура және өнер.( ҮІ-ІХ ғ )

1.Анықтамасын жаз.

Архитектура латын сөзі - « » мағына береді.

2.Кестені тотырыңдар.

Ақыртас ғимараты Білеулі ғимараты Сардоба

3.Оқулықпен жұмыс.

42 беттегі «Діни сәулет өнері» тақырыбын оқып, Дың ескерткіші туралы әңгімелеп бер.

4.Өнер.

Кестені толтырыңдар.

Бейнелеу өнері Мүсін өнері Қолданбалы өнер.

§ 9.Түріктердің рухани мәдениеті.

1.Оқулықпен жұмыс.

Көне түріктердің жазба мәдениеті тақырыбын оқып шығып , мына сұрақтарға жауап бер :

1. Түрік әліпбиінде неше әріп болған ?

2. Түрік жазуы қалай аталады?

3. Түрік жазуының пайда болған мерзімі жайлы қандай пікірлер бар ?

2.Әдеби тілдің және жазба әдебиеттің дамуы.

Кестені толтырыңдар.

«Күлтегін» Қорқыт ата «Оғызнама»

«Тоныкөк» жазулары кітабы

3.Түріктер табынды :

1.

2.

3.

4.

3.Венн диаграммасы.

Бүгінгі қазақтар мен көне түріктердің діни наным- сенімдерінде қандай ұқсастықтап мен айырмашылықтар болғанын жаз.

ІІ бөлім. Дамыған орта ғасырлардағы Қазақстан.

ІІІ тарау. Дамыған орта ғасырлардағы мемлекеттер.( Х - ХІІІ )

§10 Қарахан мемлекеті.

1.Кестені толтырыңдар.

Құрылу мерзімі

Жер аумағы

Негізін қалаған

Хан

этникалық

құрамы

2.Қоғамдық құрылысы.

1.

2.

3.

4.

3.Жер иеленудің түрлері.

Сөйлемді аяқта:

1.Жер иеленудің бір түрі « ____» болды. Иқтаның мәні ______________ __________________

2. Дінбасыларға, діни мекемелерге берілген жерлер __________ деп аталды, ол жерлерден_________

4.Мемлекеттің саяси жағдайы.

Кестені толтырыңдар.

Қандай хан басқарды? Қандай оқиғалар болды ?

Қарахан мемлекетінің әлсіреуі. Қарахан мемлекеті екіге бөлінді. Кестені толтырыңдар

Шығыс хандық : Батыс хандық

Жер аумағы: Жер аумағы

Астанасы: Астанасы

5.Төмендегі жылдарда қандай оқиға болғанын анықтап, жаз.

1040 жылы

1089 жылы

1141 жылы

1212 жылы

6. Шаруашылығы.

Тірек - сызбаны толтыр.

Мал шарауашылығының қай түрі? Қандай аймақ айнылысты

Көшпелі

Жартылай көшпелі

Жартылай отырықшы

Тестпен жұмыс.

1.Қарахан мемлекетінің құрылуында басты рөлді қай тайпа атқарды ?

а ) жікіл тайпасы

б ) яғма

в ) қарлұқ

г ) оғыз

2.Мемлекеттің негізін кім қалады ?

а ) Білге- күл Қадырхан

б ) Сатұқ Боғра хан

в ) Оғұлшақ

г ) Арслан

3.Ислам діні қай жылы мемлекеттік дін болып жарияланды ?

а ) 955 жылы

б ) 987 жылы

в ) 960 жылы

г ) 1043 жылы.

§11. Наймандар.Керейіттер. Жалайырлар.

1.Картамен жұмыс.

Наймандардың, Керейіттердің, Жалайырлардың жер аумағын картадан көрсет.

2.Кестені толтырыңдар.

Қандай хан басқарды? Қандай оқиғалар болды?

3.Не себепті Шыңғысхан наймандарды оңай басып алды? Өз ойыңды жаз

4.Керейіттер

Жер аумағы Астанасы Хандары Тайпалары Күшейген кезі Әлсіреуі

5.Жалайырлар.

Оқулықпен жұмыс.

61 беттегі мәтінді оқып, төмендегі сұрақтарға жауап бер.

Жалайырдан шыққан Жамұқа кім? Ол монғолдардың ханы Шыңғысханмен қандай қарым - қатынаста болды?

6,Тайпалардың қоғамдық құрылысы.

Тірек- сызбаны толтыр.

Ұлыстар Сайлады

Сайлады

7.Мәтінді оқып, ондағы бос жерлерге қажетті сөздерді жазыңдар.

Наймандар, Керейіттер, Жалайырлар негізінен _______айналысқан. Әсіресе керейіттерде________өсіру басым болған. Мал өсіру___________

_____________негізделген. Тайпалардың көшіп қонуының__________түрі байқалған.

§12. Қарақытайлар ( 1125 - 1212 ж)

1.Қарақытайлардың Жетісуға қоныс аударуының екі себебін жазыңдар.

Бірінші себеп Екінші себеп

2.Қоғамдық құрылысы.

Салыстыр.

Қарахандардың қоғамдық құрылысы мен қарақытайлардың қоғамдық құрылысында қандай ұқсастық пен қандай айырмашылықтар болды ?

3.Оқулықпен жұмыс.

65 беттегі Алым- салық жүйесі» тақырыбын оқып, қарақытайлардың алым- салық жүйесі туралы әңгімелеп бер.

4.Сыртқы жағдайы.

Мына даталарда қандай оқиғалар болғанын жаз.

1137 жылы.

1141 жылы

1171 - 1172 жылдары

1198 - 1204 жылдары

1208 жылы

1210 жылы

1212 жылы

§13 Қыпшақтар

1.Картадан көрсет

Қыпшақтар:

шығыста

батыста

солтүстікте

оңтүстікте

шектесіп жатты

2.Бос жерлерге тиісті сөздерді қой.

Қыпшақтар ________ мен_______ ,_______ ,_______ өңірінде көшіп қонып жүрген. Олар________мен________ қыстап, жаз айларында ________, _____ , _____, _______, _______ өзендерінің аңғарларын жайлаған.

3.Қыпшақтардын этникалық құрамы VІІ-VІІІ ғ

Тірек-сызбаны толтырыңдар.

Қыпшақтардың этникалық құрамы

Батыс Шығыс

Қанша тайпадан тұрды? Қанша тайпадан тұрды?

4.Қыпшақтардың қоғамдық құрылысы

астанасы

Әскери

басқару

жүйесі

астанасы

5.Қыпшақтарда мүлік теңсіздігі болғанын дәлелдеп, мысалдар жаз.

6.Қыпшақтардың саяси жағдайы.

Кестені толтыр.

Қыпшақтардың басып алған жерлері

7.Қыпшақтардың шаруашылығы жөнінде кім не деген ?

П.Корпини мен Г.Рубрук

Ибн Баттута

Еврей тарихшысы Петахья

Әл Омаи

ІV тарау.Ұлы Жібек жолы.

§ 14. Ұлы Жібек жолының қалыптасуы және тарихи маңызы.

1.Қалай ойлайсың, « Жібек жолы» деген сөзге «Ұлы» сөзінің қосылу себебі неде ? Өз ойыңды жаз.

2.Кестені толтырыңдар.

Ұлы Жібек жолының ҰЖЖ-ның мәдениетке ҰЖЖ-ның

шаруашылыққа тигізген тигізген әсері қатынасқа тигізген

әсері әсері

§15.Ұлы Жібек жолының тармақтары.

Ұлы Жібек жолының Қазақстандағы сілемі.

1.Жетісу- Ұлы Жібек жолының Шығысқа шығатын басты қақпасы.

Кестені толтырыңдар.

1-ші бағыт

2-ші бағыт

3- ші бағыт

2. Оңтүстік Қазақстан- Ұлы Жібек жолының Батысқа шығатын басты қақпасы. 78-79 беттердегі мәтінді оқып шығып, Ұлы Жібек жолының тармақтарын дәптерге сызып көрсет, жол бойындағы негізгі қалаларды белгіле.

3. ҰлыЖібек жолы «Бейбітшілік пен Татулық жолы» деген тақырыпқа әңгіме құрастыр.

§16. Қалалық мәдениеттің дамуы.

1.Бос жерлерге тиісті санды қойыңдар.

Егер бұрын Оңтүстік Қазақстанда ______орны белгілі болса, ал кейінгі кездердегі зерттеулер бойынша, олардың саны______ қалаға жеткен. Жазба деректерде алғашқы кезеңдерде______қала ғана аталса, соңғы кезде

жетті.

2. Кестені толтырыңдар.

көлемі 30 га. асатын көлемі 10- 30 га көлемі 10 га. жетпейтін

қалалар қалалар қалалар

3.Оқулықпен жұмыс.

«Қала құрылысындағы өзгерістер» деген тақырыпшаны оқып, әңгіме жазыңдар.

4.Тұрғын үйлердің құрылыс жүйесі жайлы мына сұрақтарға жауап беріңдер.

1.Үй қалай жылытылған?

2.«Қоржын үй» деп қандай үйлерді атаған?

3.Әр бөлменің көлемі қанша гектар болған?

4.Ташнау деген не?

5.Параграфты оқып шығып, жаңа сөздерді теріп жазыңдар.

§17 ІХ - ХІІ ғасырлардағы қолөнер, сауда және шаруашылықтың

дамуы.

1.Кестені толтырыңдар.

Қолөнер Ұсталық кәсіп Зергерлік өнер

2.Адамдарға сауда не үшін керек болды ?. Өз ойларыңды жазыңдар.

3.Сауда :

Айырбас түрінде жүргеніне мысалдар келтір.

Ақша арқылы да жүргеніне дәлелдер келтір.

4.Суретке қарап, орта ғасырлардағы егіншілік дамығанын сипаттап жаз.

§18. Сәулет өнері мен құрылыстың дамуы.

1.Анықтамасын жаз:

Сәндік қолданбалы өнер дегеніміз

Ғаныш

Терракота

2.Архитектуралық құрылыс.

Кестені толтырыңдар.

Мешіттер.

Боран мұнарасы Құйрықтытөбе мешіті

3.Суретті пайдалана отырып, Арыстан баб, Айша - бибі, Бабаджа - қатын кесенесіне сипаттама беріңдер.

4.Шығыс моншалары.

82 беттегі шығыс моншалары туралы мәтінді оқып, өз ойларыңды дәптерге жазыңдар.

§19. Дін және мәдениет.

Исламның таралуы.Қазақстанның оңтүстігіндегі және оңтүстік шығысындағы қалаларға жүргізілген зерттеу жұмыстарының археологиялық деректеріне қарағанда, қала тұрғындарының арасында әр- түрлі діни наным- сенімдердің болғандығы байқалады.

1.Сөйлемді аяқта :

Фарн түрлі халықтарда соңғы кезге дейін_________________ рөлін атқарып келгені белгілі.

2.Анықтамасын жаз:

Тотемизм дегеніміз

3.Дәптерге отқа байланысты мақал- мәтелдер, тиым сөздерді жазыңдар.

4.Ислам дінінің таралуы.

Ислам діні туралы не білесіңдер, өз ойларыңды жазыңдар. Не себепті Құранды «Қасиетті» дейді.

5. Х - ХІ ғ. Қазақстанда ислам діні нығая бастағаны жөнінде деректер не дейді :

Жазба деректер :

Әл -Макдиси :

§20 Ғылым мен білімнің дамуы.

1.Кестені толтыр

Әбу Наср әл- Фараби Махмуд Қашқари

2.Тіл білімі

Махмұд Қашқари

Туған жылы

Шығармалары

Жүсіп Баласағұни

3.Қазақ әдебиетінің дамуы.

Ахмет Иүгнеки

Қожа Ахмет Иассауи

ХІІІ-ХV ғасырдың бірінші жартысындағы Қазақстан.

§21 Монғолдардың Қазақстан жерін жаулап алуы

1.Кестені толтырыңдар

Шыңғыс хан

Туған жылы

Туған жері

Хан болды? қашан, қайда?

2.Тірек-сызбаны толтырыңдар. Қоғамдық құрылысы.

3. Топтастырыңдар.

Шыңғыс хан

(1155-1227)

4.Бос орындарға тиісті сөздерді қойындар.

Монғол мемлекетін_________жеке басқарды. Жанында жаза білетін және басқа елдердің тілін түсінетін________болды. Ол империяны _____ түмен әкімшілік билікке бөлді. Әрбір түменде________ адам болды. Түмендер ______ бөлінді. Әрбір _______, __________ тұрды.Басқару жүйесі ______ басталды.

5.Монғолдардың жаулап алу жорықтары.

6.Кестені толтырыңдар.

Қай жылы?

Қандай жерлерді басып алды?

1207-1208 жылдары

1207-1209 жылдары

1211-1215 жылдары

1217 жылы

1218 жылы

1219 жылы

1219-1220 жылдары

7.104 беттегі жаулап алудың зардаптары жайлы мәтінді оқып, өз ойларыңды жазыңдар.

§22. Алтын Орда

1.Алтын Орданың құрылуы туралы тақырыпты оқып ол жайында қандай аңыздар барын әңгімеле.

2.Топтастыр.

Батый

3.Алтын орда хандары

Қандай хандар басқарды?

Қай жылы?

Қандай оқиғалар болды?

Батый хан

Берке хан

Өзбек хан

Жәнібек хан

Меңгу-Темір хан

Тохты хан

4.Алтын Орданың әлсіреу себептері жаз.

1.

2.

3.

5.Алтын Орданның мемлекеттік басқару жүйесі

§23 Ақ Орда (ХІІІ-ХV ғасырдың басы)

1.Бос жерге тиісті сөздерді қойып, сөйлемді аяқта.

ХІІІ-ХV ғасырдың басында шығыс Дешті Қыпшақ өмір сүрген _______. Орталығы________өзенінің орта ағысындағы___________қаласы болды.

Ақ Орданың аумағы жылы ханың екі баласы________мен ______хандардың жерін қамтыды.

2.Орданың ішкі-сыртқы саяси жағдайы. Төмендегі даталарды пайдаланып, цифрлы диктант жаз.

1327-1328 ж.ж

1368-1369 ж.ж

1374-1375 ж.ж

1379 ж

1380 ж

1395 ж

1428 ж

3.Ақ Орданың ішкі-сыртқы жағдайының үш кезеңі.

1 кезең

2 кезең

3 кезең

4. Ақ Орда халқы туралы әңгіме жаз

§24. Моғолстан

1.Кестені толтырыңдар.

Моғолстан хандығы

Жер аумағы

Астанасы

Ханы

Этникалық құрамы

2. Мұхаммед Хайдар Дулати «Тарихи Рашиди» атты еңбегінде моғолстан туралы не жазды? Дәптерге көшіріп жазыңдар.

3.Сөйлемді толықтыр.

Тоғылық темірге дейін моғол билеушілерінің ислам дініне енуі баяу жүрсе, енді бұл мәселеге ерекше көңіл бөлген.________жазуы бойынша, бір күнде _____мың адам ислам дініне қабылдаған. Ханның бұйрығы бойынша дінді қабылдамағн әмірлер мен бектер______кескен.

4.Кестені толтырыңдар. Қандай оқиғалар болды?

1360-1361 ж.ж

1365 ж 22 маусым

5.Әмір Темірдің жорықтары. Кестені толтырыңдар.

§

25. Әмір Темірдің басқыншылық жорықтары.

1. Бос жерлерге тиісті сөздерді қой.

_____монғолдың түркіленген барлас тайпасынан

шыққан ___________ бектің баласы. Ол

___________жылдар аралығында өмір сүрген.

Әмір Темір ______ жылы ________ басып алды.

Содан_______жыл бойы ______1405 жылға дейін

жеке-дара билейді.
2.Әмір Темір Тоқтамысты Ақ Ордаға басып алуға бірнеше рет аттандырғаны жайлы әңгіме құрастырыңдар.

3.Мына жылдары қандай оқиғалар болды.

1391 ж 21 қаңтар

1393 ж

1395 ж

4.Кестені толтырыңдар.

Әмір Темірдің Моғолстанға жорығы.

5. Әмір Темір жорықтарының зардаптары жайлы бірнеше мысал келтір.

6.Теспен жұмыс

1. Әмір Темір Мауараннахрдағы билікті қай жылы басып алды?

а) 1370 жылы

ә) 1336 жылы

б) 1376 жылы

в) 1405 жылы

2. Әмір Темі мен Тоқтамыс арасындағы Құндызша деген жердегі шайқас қашан өтті?

а) 1384 жылы

ә) 1395 жылы

б) 1393 жылы

в) 1405 жылы

§26. ХІІІ-ХV ғасырлардағы Ноғай ордасы.

Солтүстік Қазақстан және Батыс Сібір

1.Картамен жұмыс.

Ноғай ордасы:

солтүстік шығысында

оңтүстік батысында

шектесіп жатты

астанасы қаласы

2.Оқулықпен жұмыс.

Мәтінен Сарайшық қаласы туралы оқып, түсінгенінді жаз.

3.Топтастыр

Едіге

(1396-1411ж.ж)

4.Батыс-Сібірдің ұлан байтақ жерлерінде түркі тайпаларының де өмір сүруінің бірнеше себептерін келтір.

5.Ноғай Ордасы және Батыс Сібір аймағының этникалық құрамы.

Ноғай ордасында өмір сүрген тайпаларды жаз

6.Шоқан Уалиханов қазақтар мен ноғайлар арасындағы достық қатынас туралы не айтты?

§27 Әбілқайыр хандығы.

1.Картамен жұмыс.

батыста

шығыста

солтүстік

оңтүстік

2. Топтастырыңдар

Әбілқайыр

1428-1468 ж.ж

3.Әбілқайыр хандығының этникалық құрамы жайлы тарихшы Рузбихан не жазады?

4.Әбілқайырдың жорықтары.

Кестені толтыр.

Қай жылы?

Қандай елді басып алды?

ХV ғ. 40 жылдар

1431 жылы

1446 жылы

5.Әбілқайыр хандығының әлсіреуінің бірнеше себебін жазыңдар.

§28. Ақ Орданың, Моғолстанның, Әбілқайыр хандығының,

Ноғай ордасының мемлекеттік-әкімшілік құрылысы.

1.Әлеуметтік құрылысы.

Хан

Хан кеңесі

2.Бос жерлерге тиісті сөздерді қой.

Ақ Ордада, Әбілқайыр хандығында, Моғолстан түрік тайпаларының басшылары «______» деп аталса, ал Ноғай ордасында олар «_____» деп аталған. Хандық өкіметтің басқару аппаратында «_______» атауы жиі қолданылған. Ол әсіресе әскери қызметкерлерге берілген. Мәселен: ұлысбек, түменбек, мыңбегі. Сонымен қатар әділ үкім шығаратын «_______» қызметі болған. Монғолдың «_________»сөзі бай-шонжар мағынасында, осы сөзге

жақын «_______» немесе «______» деген сөздер де билеушілерге байланысты айтылған. Қарапайым халық «_________» деп аталған.

3.Жерге меншіктік қатынастар туралы.

Тірек-сызбаны толтырыңдар.

Жерге меншіктік қатынастар

4.Салық түрлері.

Тағар

Қалан

Құшыр

Зекет

Харадж, баж

5.Анықтамасын жаз.

Атабек

Көкілташ

Наиб

Жасауыл

Ішік аға басы

Инақтар

Миршикар

Даруға

§29 ХІV-ХV ғасырлардағы қазақстанның экономикалық жағдайы.

1.Кестені толтырыңдар.

Мал шаруашылығы мен егіншілік ХІІІ ғасырдың аяғында қайта жандана бастады

2.Қалалық мәдениеттің дамуы туралы Шыңғыс ұрпақтарының арасындағы екі түрлі көзқарас.

Біріншісі

Екішшісі

3.Орта ғасырда Оңтүстік Қазақстан жеріндегі қалаларды жаз.

4.Қолөнер. Кестені толтыр

Қолөнер

Зергерлік өнер

Әйек жасау

а)ыдыс жасау

б)кірпіш жасау

в)металл өндіру

5.Сәйкестендіру тесті.

Отырықшы жер шаруашылығы

Жартылай отырықшы мал шаруашылығы

Көшпелі мал шаруашылығы

Көшіп қону бағыты 100-150 шақырым шамасында болды

Мал шаруашылығы мен егіншілік ХІІІ ғасырдың аяғында қайта жандана бастады

Көшу бағыттарының қашықтығы 800-1000 шақырымға дейін жеткен

Қыстау маңында, қалалар жанында дамыған.

VІІ тарау Қазақ халқының қалыптасуы.

§30 Қазақстан аумағындағы этносаяси қауымдастықтың қалыптасуы

1. Ерте замандағы туыстық белгілер. Сызбаны толтыр.

Қола дәуірі тайпалары:

Темір дәуір тайпалары:

т\б

Түрік дәуіріндегі тайпалар:

т\б

2. Төмендегі тарихи оқиғаның себебі мен салдарын үштағанға толтырыңдар.

Себебі ?

Себебі ?

Себебі ?

Жергілікті ру-тайпаларда монғолоидтық тұрпат күшейе түсті.

Қазақ халқының қалыптасу үрдісі кешеуілдеді

ХV ғ-да Қазақстанда өмір сүрген хандықтардың этникалық құрамы ұқсас болды.

Салдары ?

Салдары ?

Салдары ?

3.Тестпен жұмыс

1.Сақ, сармат үйсін тайпаларының келбеттері кімдерге ұқсас болған ?

а) Монғолдарға

ә) андрондықтарға

б) славндарға

в) оғыздарға

2. Қандай оқиға қазақ жеріндегі халық болып қалыптасу үрдісін 150-200 жылға кешеуілдетті ?

а) араб шапқыншылығы

ә) монғолдардың шапқыншылығы

б) ғұндар шабуылы

в) феодалдық бытыраңқылық.

§31 Қазақ халқының қалыптасуының соңғы кезеңі

1.Тірек-сызбаны толтырыңдар. Қазақ халқының қалыптасуы.

Әдет-ғұрып, салт-саналары, діни наным-сенімдері, этникалық құрамы ұқсас болды

Әлеуметтік-экономикалық және мәдени дамуы ыңғайлас келді.

2.Қазақ атауының шығуы. «Қазақ» сөзінің шығу тегі туралы деректер не дейді?

а)Көне түрік жазбаларында

б)Египет мемлекетінің араб-қыпшақ сөздігінде

в)тарихышы Б.Е.Көмековтың айтуынша

г)Рузбихан

3. «Алаша хан» туралы аңызды әңгімелеп, айтып бер. «Атамыз-Алаш, атымыз-Қазақ, үш жүздің ұрпағымыз» деген ұранды қалай түсінесің. Аңызда кездесетін кейіпкерлердің атын дәптерге жаз.

4.Жүздердің шығуы туралы қандай пікірлер бар. Кестені толтырыңдар.

1-ші топтағылар

2-ші топтағылар

3-ші топтағылар

5.Ш.Уалиханов қазақ жүздерінің құрылуы туралы не деп жазған?

6.Қазақтар үшін «Таңбалы Нұра» жерінің қандай маңызы болғаны туралы әңгіме жаз.

VІІІ тарау

Қазақстанның ХІV-ХV ғасырдағы мәдениеті.

§32 ХІV-ХV ғасырда Қазақстан мемлекетінің дамуы.

1.Материалдық мәдениетке не жатады?

1.

2.

3.

4.

2. ХІV-ХV ғасырда қазақ халқының баспаналары жайлы әңгіме жаз.

3.Қазақ халқының тағамдары туралы кім не деген?

а) Еуропа саяхатшылары

б)Рубрук

4.Бос орынға тиісті құрал-саймандардың, қару-жарақтардың атын жаз.

Мал өсірушілер қарапайым _______, ________ , _______ , _______ , ______ , сияқты құрал-жабдықтарды пайдаланған. Ал қару жарақтың ________ , _______, _______, _______ сияқты түрлерін тек соғыс жағдайында ғана емес, әркім мал-жанын қорғау мақсатында да қолданатын. Отырықшы аудандарда жер өңдеуге _______, жерді тегістейтін ________ , ______, ______, ________, _________пайдаланған.

5.Рухани мәдениетке не жатады?

1.

2.

3.

4.

6.Анықтамасын жаз.

Фольклор дегеніміз

Фольклорға жатады:

а)

б)

в)

г)

д)

7. Кестені толтырыңдар.

Фольклор

Аңыз әңгімелер

Ертегілер

Эпостық жырлар

8.Жазбаша әдебиетте бізге дейін жеткен шығармаларды жаз:

9. ХІV-XV ғасырлардағы халықтың діни наным-сенімдері жайлы әңгіме құрастыр.

10. Осы тақырыпта кездескен жаңа сөздерді дәптерге жаз.

§33 Қазақстанның ХІV-ХV ғасырлардағы сәулет өнері.

1. Кестені толтырыңдар.

Арыстан баб кесенесі

Қожа Ахмет Иасауи

Көккесене

Алаша хан

2.Анықтамасын жаз.

Қоданбалы өнер дегеніміз

3.Ғимарат сәнді болуы үшін шебер неге көңіл бөлді?

Біріншіден

Екіншіден

4.Тестпен жұмыс.

1.Аталған сәлет өнері ескерткіштерінің қайсысы монғол шапқыншылығынан кейін салынған?

а)Айша-бибі кесенесі

ә)Білеулі ғимараты

б)Арыстан баб кесенесі

в)Ақыртас ғимараты

2.Әмір Темірдің бұйрығымен тұрғызылған сәулет өнерінің ғажайып туындысы

а)Қожа Ахмет Иасауи кесенесі

ә)Алаша хан кесенесі

б)Боран мұнарасы

в)Бабаджа-қатын кесенесі

3.ХІV-ХV ғасырларда далалық сәулет өнерінің үлгісінде салынған ескерткіш

а)Аяққамыр күмбезі

ә)Мырзарабат сардобасы

б)Алаша хан кесенесі

в)Дың ескерткіштері

ІІІ бөлім

Кейінгі Орта ғасырлардағы Қазақстан

ІХ тарау.Біртұтас қазақ мемлекетінің құрылуы

§34.Қазақ ұлттық мемлекеті құрылуының алғышарттары

1.Тірек-сызбаны толтырыңдар.Қазақ ұлттық мемлекеті құрылуының алғышарттары.

2.Біртұтас қазақ мемлекетінің құрылу қарсаңындағы этникалық жағдайға сипаттама беріңдер.

3.Тестпен жұмыс

1.Қазақ хандығы құрылуы алғышарттарының бірі сол кездегі Қазақстан жеріндегі екі мемлекеттің ішкі-сыртқы жағдайындағы оқиғалар болды. Ол қай мемлекеттер?

а)Әбілқайыр хандығы мен Мауараннахр

ә)Мауараннахр мен Моғолстан хандығы

б)Әбілқайыр мен Моғолстан хандықтары

в)Ақ Орда мен Ноғай Ордасы

2.Қазақ хандығы алғашында Қазақстанның қай аумағында құрылды?

а)Батыс Жетісу жерінде

ә)Орталық Қазақстанда

б)Шығыс Қазақстанда

в)Орта Азияда

§35. Қазақ хандығының құрылуы

1. Керей мен Жәнібектің Жетісуға қарай көшудің басты мақсаттарын жаз.

2.Картамен жұмыс

Қазақ хандығының жері:

солтүстікте

батысында

оңтүстігінде

3.Оқулықты пайдаланып, қазақ хандығы алғаш ту тіккен Қозыбасы жеріне сипаттама беріңдер.

4.Картамен жұмыс.

XV ғасырда қазақ хандығының құрылуы қарсаңындағы қазақ тайпалары мынадай географиялық аймақтарды мекендеді.

наймандар

қоңыраттар

арғындар

керейлер

дулаттар

қаңлылар

үйсіндер

жалайырлар

5.Қазақ халқының көршілерімен қандай қарым-қатынаста болғаны жайлы әңгіме жаз.

§ 36. Қазақ хандығының ішкі- сыртқы жағдайы.

1.ХҮ ғ. Қазақ хандығының алдына қойған негізгі үш міндеттерді атаңдар.

1.

2.

3.

2.Бос жерлерге тиісті сөздерді қойыңдар.

ХҮ ғасырдың аяғында- ХҮІ ғасырдың басында Орта Азия мен Қазақстан жеріндегі саяси өмірде айтарлықтай тарихи оқиғалар болды.Темір әулеті

_________ жеңіліс тапты._______ хандығы іс жүзінде бірнеше иеліктерге ыдырай бастады. Шығыс Дешті Қыпшақта ________билігі жойылды. Қазақстан жеріндегі бір кезде әлемді дүр сілкіндірген ___________ хандығы ыдырап, жаңа мемлекеттер-___________________________________тарих сахнасынан орын алды.

3.Қазақ хандығының сыртқы саяси жағдайы.

Кестені толтырыңдар.

Қай жылы? Қандай жерлерді басып алды?

1470 жылы

ХҮғ. 80 жылдары

1482 - 1485 ж.ж

4.Сөйлемді аяқтаңдар.

Қазақ хандығы мен Шайбани хандығы арасындағы соғыс 30 жылға созылды. Ақыры екі ел бітімге келді. Келісімшарт бойынша:

Шайбани хандығына өткен қалалар :

Қазақ хандығына өткен қалалар :

5.«Қазақ хандығының құрылуының тарихи маңызы» тақырыбына әңгіме құрастырыңдар.

Х тарау.

Қазақ хандығының нығаюы. ХҮІ-ХҮІІ ғасырлардаы қазақ мемлекеті.

§37. Қасым ханның тұсындағы қазақ мемлекетінің өрлеуі,

жер аумағының кеңеюі.

1.Топтастырыңдар.

Қасым хан ( 1511- 1518 ж.ж)

2.Қазақ хандығының жер аумағы:

Оңтүстікте

Шығыс Оңтүстікте

Солтүстікте, Шығыс Солтүстікте

Батыс Солтүстікте

Астанасы

3.Шайбани хан Қазақ хандығына экономикалық соққы беру үшін қандай жарлық шығарды:

4.Кестені толтырыңдар.

Жылы Қай жерлерді басып алды?

1503 ж

1505 ж

1506 ж

1509 ж

1510 ж

1518 ж

§38.Хақназар хан тұсындағы қазақ хандығы.

1.Хақназар хан ( 1538-1580) көршілес мемлекеттермен қарым- қатынасын күшейтті.

Батыста

Оңтүстікте

Солтүстігінде

Іргелес жатқан әулетімен сенімге негізделген қарым- қатынас

орнатуға қол жеткізді.

2 Ноғай ордасының қазақ хандығының құрамына кіруінің негізгі себептері жайлы әңгіме құрастырыңдар.

3.Кестені толтырыңдар.

Қазақ- өзбек қарым- қатынастыры қазақ- монғол қарым-

қатынастары

§39.Тәуекел хан тұсындағы қазақ хандығы.

1.Төмендегі сұрақтарға жауап жазыңдар.

а) Не себепті Хақназар хан Бұхар ханы Абдаллахпен бірлесіп, Ташкент билеушісі Баба сұлтанға қарсы күресті?

б ) Абдаллах хан көмектескеніне разы болып, қандай қалаларды Хақназарға сыйға берді?

2.Мына даталарды пайдаланып, цифрлы диктант жазыңдар.

158-1598 жылдары

1583 жылы

1588 жылы

1597- 1598 жылдары

1598 жылы

1598ж. жазында

1598 жылы

3.Тестпен жұмыс.

1.Тәуекел хан қай жылдары биледі?

а)1511-1518 жылдары

ә)1523-1532 жылдары

б)1532-1537 жылдары

в)1582-1598 жылдары

2.Қай жылы Тәуекел хан өзбек ханымен жасасқан «ант беріскен шартты» бұзды?

а)1546 жылы

ә)1588 жылы

б)1598 жылы

в)1583 жылы

3. Сібір хандығының қол астындағы қазақ тайпалары қай жылы Қазақ хандығының құрамына кеіп қосылды?

а)1588 жылы

ә)1597 жылы

б)1582 жылы

в)1598 жылы

4.Хақназар ханның Қазақ хандығының нығаюына қосқан орасан зор еңбегі жайлы әңгіме жазыңдар.

§40. Есім хан тұсындағы қазақ хандығы.

1.Топтастырыңдар.

Есім хан ( 1598- 1628 ж.ж)

2 Есім хан кезінде қандай екі хандық пайда болды?

3.Қазақ- бұқар соғысы.

Кестені толтырыңдар.

Жылы Қандай оқиғалар болды?

1603 жылы

1611жылы

1620- 1621 жылдары

1627 жылы

4.Ағайынды Есім хан мен Тұрсын хандар арасындағы жауласудың бірнеше себептерін жазыңдар.

біріншіден

екіншіден

үшіншіден

5.Тарихта «Қатаған қырғыны» деп аталған Есім хан мен Тұрсын хан арасындағы шайқас қалай аяталды, бұл шайқас туралы өз көзқарасыңды жаз.

6.«Есім ханның ескі жолы» заңдар жинағына кірген мәселелер:

а )

б )

в ) т.б

ХІ тарау.ХҮІ- ХҮІІ ғасырлардағы әлеуметтік- экономикалық даму.

§41. Қазақ хандығының басқару жүйесі.

1.Кестені толтырыңдар.

Қазақ хандығының құрылымы кім басқарды? міндеті қандай?

2.«Хан талапай» деген тақырып бойынша әңгіме жазыңдар.

3.Топтастырыңдар.

ХАН

4.Қазақ хандығының әлеуметтік құрамы.Тірек- сызбаны толтырыңдар.

Қазақ хандығы халқы екіге бөлінді

? ?

кімдер жатады? кімдер жатады?

5.Шаруалар қандай міндеткерліктер атқарғанын жазыңдар.

6.Сәйкестендіру тесті.

Басқарды:

Ауылды ақсақал

Арысты ұлы хан

Ата- аймақты ауылбасы

Ру би

Ұлысты хан

Жүзді сұлтан

Хандықты рубасы.

§42.Қазақ хандығының ХҮІ- ХҮІІ ғасырлардағы экономикалық

жағдайлары.

1.Көшпелі мал шаруашылығы.

Тірек- сызбаны аяқта.

Шаруашылықтың үш түрі

? ? ?

Қандай аймақтарда дамыды ?

3.Кестені толтырыңдар.

Қысқы көш көктемгі көш жазғы көш күзгі көш

4.Егіншілік.

Бос жерлерге тиісті сөздерді қойыңдар.

_____________________________ өзендерінің алқабында суармалы егіншілік жақсы жолға қойылды.Қазақ егіншілері ________, _______, ______, __________ екті. Оңтүстік жақтағылар _______,_______ пен _______де өсірді. Жер жырту саймандары ________ , ________, ________, ________, ________, ________ болды.Дәнді түю, ұн тарту үшін__________________, _________пайдаланды. Егін егетін жерді________, ________, _________жыртты.

5.Қалалардың жағдайы. Оның тоқырау себебі.

Кестені толтырыңдар.

Сығанақ

Иасы

Сауран

Сайрам

Отырар ( Фараб )

ХІІ тарау.ХҮІІ екінші жартысындағы Қазақстан.

§43.Қазақ хандығының әлсіреуі

1.Қазақ хандығының әлсіреуінің бірнеше себептерін жазыңдар.

біріншіден

екіншіден

үшіншіден

2.Жәңгір хан.( 1628- 1652 эж.ж ).

Жәңгір ханның жоңғарларға қарсы күресі туралы әңгіме жазыңдар.

3.Тестпен жұмыс.

§44. Тәуке хан тұсындағы Қазақ хандығы.

1. Тәукенің таққа отыруы.Топтастырыңдар

Тәуке ( 1680 - 1715ж.ж)

2. «Хан кеңесі» «Билер кеңесі» қандай мәселелерді шешті?

3.Тәукенің Жеті Жарғысы».Төмендегі сұрақтарға жауап жазыңдар.

1.«Жеті жарғы» заңдар жинағын жасауға Тәукеге кімдер көмектесті ?

2.«Жарғы» сөзінің мағынасы қандай?

3.«Жеті жарғының» Қазақ елінің бірігуінде қандай маңызы болды?

4.«Жеті жарғы» бойынша ханның құқығы мен міндеттерін көрсетіңдер.

5.Тәуке ханның қазақ халқының тарихында алатын орнына сипаттама беріңдер.

§45.Қазақ хандығының Жоңғар, Сібір хандықтарымен және Ресеймен қарым- қатынасы.

1.Кестені толтырыңдар.

Жоңғарлардың қазақ жеріне шабуылдары :

Жылдар Қандай жерлерді басып алды?

1635 ж

1643ж

1652 ж

1716 ж

1718 ж

1723 ж

1724- 1725 ж.ж

2.Сібір хандығымен қарым қатынасы.

Сібір хандығын сипаттап жазыңдар :

Сібір хандығының жер аумағы :

Құрамына кірген Орта жүздің тайпалары :

Астанасы :

3.Көшім хан.

Көшім хан туралы тарихшылар не дейді?

Қадырғали Жалаири :

Орыс тарихшылары Н.Карамзин., А.Левшин :

Шоқан Уәлиханов :

4.Төмендегі даталар бойынша цифрлы диктант жазыңдар.

1582 ж

1584 ж

1598 ж

5.Сәйкестендіру тесті :

1716ж Семей

1718ж Омбы

1717 ж Железинск бекіністері салынды.

1573 ж Степанов В

1594 ж Чебуков Т

1595 ж Құл- Мұхаммед бастаған елшілер қазақ

орыс қатынастарын нығайтты.

ХІІІ тарау. ХҮІ - ХҮІІ ғасырлардағы Қазақстанның мәдениеті.

§46 . Қазақ халқының мәдениеті.

1.Бос жерлерге тиісті сөздерді қойып, сөйлемді аяқтаңдар.

Қазақстанның оңтүстік аудандарында_____________шаруашылық үлкен рөл атқарды.________________халықтар Сырдария мен Қаратауда орын алды. Қолөнер мен сауда орталықтары_________________ қалаларында болды.

2.Рухани мәдениет.

ХҮ ХҮІІ ғ. Ауыз әдебиетінің дамуы жайлы әңгіме жазыңдар.

3.Тіл және жазу. Кестені толтырыңдар.

Қандай шығарма? Қандай тілде жазылды?

«Едіге» «Ерсайын»

«Ер Көкше», «Базар батыр»

«Талас ескерткіштері»

«Наһжи әл Фарадис»

«Кодекс куманикус»

4.Ислам дінінің таралуы.

Ислам дініне байланысты өткізілетін мерекелерді, жерлеу дәстүрлерін естеріңе түсіріңдер.Бұл рәсімдер туралы өз ойларыңды жазыңдар.

5.Материалдық мәдениет.

Тұрғын үй.

? ?

? ?

6.Киіз үй.

Үш бөліктен тұрды :

1.

2

3

Үйді жауып тұратын киіз :

Киіз үйдің бауы:

Киіз үйдің оң жағына қойылды :

Киіз үйдің дәл ортасында :

5.Кестені толтырыңдар.Қазақтардың киім- кешектері.

Ер адамдардың киімдері Әйел адамдардың киімдері.

6.Қазақтардың ұлттық тағамдары туралы әңгіме құрастырыңдар.Осы тағамдардың ішінде қандай тағамдарды аналарың дайындайды. Оны қалай дайындайтынын жазыңдар.