ХІХ ғ. соңындағы оқу ағарту ісі (қазақ тілінде) ашық сабақ 8 сынып

8-сынып. Қазақстан тарихы

Сабақтың тақырыбы: § 42. Оқу-ағарту ісі

Сабақтың мақсаты:

Оқушыларды ХІХ ғасырдың соңы-ХХ ғасырдың бас кезіндегі Қазақстандағы білім беру жүйесінің құрылымы және негізгі бағыттарымен таныстыру, патша әкімшілігі халық ағартыу саласында қандай мақсаттар көздегенін, өлкедегі оқу-білім ісінің маңызын ашып көрсету;

Оқушыларды ХІХ ғасырдың соңы мен ХХ ғасырдың басындағы тарихи оқиғаларға шығармашылық тұрғыда талдау жасай білу әдісіне үйрету және білімнің маңызы жайлы логикалық-танымдық ойлау жүйесінің дамып,тақырыпты терең меңгеруге деген қызығушылығының арта түсуіне ықпал ету;

Алға қойған мақсатқа жетуде оқушыны табандылық таныту, қажырлылық көрсету және шыдамды болуға тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: Жаңа білім беру сабағы,

Сабақтың әдісі: тыңдалым, оқылым, айтылым, сұрақ- жауап, жартылай ізденіс, озық тапсырма, талдау

Сабақтың көрнекілігі: интерактивті тақта, бейнематериал, слайдтар

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі:

а) Оқушылармен амандасып, көңіл-күйлерін сұрау
ә) Оқушыларды түгелдеу

Ақын - ұлттың жүрегі,. Шешен - көптің тірегі,.

Көп сөз - көмір,

Аз сөз - алтын.

Тіл - буынсыз,

ой - түпсіз.

Мақалдарымен топқа бөлу.

Сабақ айдары:16.12.2015, 11:34

І. Кіріспе. Эпиграфты оқыту.
Халқымның Ұлы ғалымы,
Артық туған дарынды
Атқарған істер алымды
Өзіне тартар бәріңді, - де» отыра бүгінгі сабағымызды бастайық.

Өлді деуге бола ма айтыңдаршы,

Өлмейтұғын артына із қалдырған?

Пікір алмасу.

- Қандай адамдардан із, іс, сөз қалады?

- Артына ұмытылмас із қалдырған қандай ұлы тұлғаларды білесіңдер? ( интерактивті тақтада ұлы тұлғалардың портреттері)

- Кез келген қарапайым адам артына із қалдыруы мүмкін бе?

ІІ. Ой қозғау

- суреттер к-рсетіледі / Сабақты бастамай тұрып, бейнесюжет көрсетіледі (Ш.Уәлиханов көшесі). Оқушылар көрсеткен бейнесюжет негізінде сабақ кім туралы екенін, сабақтың тақырыбын анықтайды. Тақырып арқылы сабақтың мақсатын айқындайды.

- Балалар, бұл қай көше, кімнің атында?

- Бүгін сабақ кім туралы болмақ?

- Сабақ мақсаттарын бірге айқындайық? / оқушылар сабақтың тақырыбын, мақсатын анықтайды/

ІІІ. Білімдерін өзектендіру / білімдерін жаңғырту/

Ой қозғау / ассоциативтік картамен жұмыс: байланысын дәлелдейді/

ІV. Жаңа сабақ:

- Артына өшпес із қалдырған ұлы тұлғалардың бірі - Шоқан Уәлиханов, Абай Құнанбаев , Ыбырай Алтынсарин . Бүгінгі сабақта біз осы үш тұлғаның өмірі, ғылыми қызметі туралы қосымша жаңа мәлімет аламыз, және 19 ғасырда оқу ағарту ісіне қосқан үлестерін айту. Осы тақырыпқа байланысты озық тапсырма бойынша дайындағандарын тыңдайық. ( оқушылар өз жобаларын интерактивті тақтада қорғайды.)

Зерттеу жұмысына арналған материалдар

Жаңа тақырыпты оқытудың жоспары:

1. Қазақтың дәстүрлі оқу-ағарту ісі. Жаңа әдістемелік мектептер.

2. ХІХ ғасыр мен ХХ ғасырдың бас кезінде өлкеде зайырлы мектептер мен оқу орындарының ашылуы.

3. Дала өлкесінде ауылдық мектептердің пайда болуы.

4. Омбы-Дала өлкесіндегі ағарту ісінің ірі орталығы.

5. Ресей империясының жоғары оқу орындарында оқушы қазақ жастары.

6. Шоқан Уәлихановтң балалық және жастық шағы.

7. Омбыда оқыған жылдары

8. Ғалымның ғылыми зерттеулері

9. Ш.Уалихановтың Қазақстан тарихындағы орны.

Тақырып түрлі мазмұндағы мәліметтерге, қалалар атына, адамдар есімі мен тарихи даталарға толы. Сондықтан тақырыптың аса қажетті деген тұстарын ғана іріктеп алып, түсіндіріп өту. Тақырыптық қалған материалдарын өздігінен оқып үйрену үшін үй тапырмасы етіп берген жөн. Жаңа сабақты түсіндіру жоспары мына тұрғыда құрылады.

1-Тапсырма: 5 мин

• Патша үкіметінің қазақ халқын ағарту саласындағы саясаты.

• Білім беретін мекемелер

• Олардың бағыттары

• Кімдерді және қанша жастан бастап оқытты?

• Білім беру ісін кім қаржыландырды?

• Қандай пәндер оқытылады?

• Сабақтарды кімдер өткізді, оларға қандай кәсіби талаптар қойылды?

• Шоқан Уәлихановтң балалық және жастық шағы.

• Омбыда оқыған жылдары

• Ғалымның ғылыми зерттеулері

• Ш.Уалихановтың Қазақстан тарихындағы орны.

2-Тапсырма: 5 мин

Берілген материалдар бойынша төмендегі кестені толтырыңдар (әр оқушыға кесте таратылады)

Жаңа сабақты түсіндіру барысында ХІХ ғасырдың алғашқы кезі мен ХХ ғасырдың басындағы зайырлы білім беру саласындағы ұқсастықтар мен өзгешеліктерді түсіндіріп өтеді.

Осы тұста мына төмендегі кестені толтыруға болады:

ХІХ ғасырдың бірінші жартысында ашылған зайырлы мектептер мен оқу орындары (ерекшеліктері)

Ұқсас жақтары

ХІХ ғасырдың екінші жартысы мен ХХ ғасырдың басында ашылған зайырлы мектептер мен оқу орындары (ерекшеліктері)

Қазақ студенттерінің Ресей мен шетелдердің жоғары оқу орындарында оқыған қалаларын картадан көрсетеді. Оқушылар мен айтқан және оқулықтың хрестоматиясынан оқыған деректерге сүйеніп кесте толтырады.

Кестеде ХІХ ғасырдың соңы мен ХХ ғасырдың бас кезіндегі және бірінші егеменді еліміздегі оқу-ағарту ісін салыстыруға мүмкіндік жасалынған.

«Қазақстандағы оқу-ағарту ісінің құрылымы»

Қазақстандағы ХІХ ғасырдың соңы

мен ХХ ғасырдың бас кезіндегі оқу-ағарту жүйесі (білім беру сатылары)

Қазақстан Республикасындағы

оқу-ағарту жүйесі

(білім беру сатылары)

Аты -жөні, ғылыми қызметі

Өмір жылдары, туған жері

Орыс ғалымдарымен байланысы

Алған білімі

Қызметі

Зерттеу саласы

Еңбектері

Тексеру, түзету, толықтыру жұмысы.

1. Кестенің әр бөлігі бойынша оқушылар жазған мәліметтерін оқиды.

2.Тақтада сол бөлікте жазылуы тиіс мәлімет рет-ретімен ашылады.

Кілті:Толтырылған кестелеріңді салыстырып, толықтырыңдар

Аты -жөні,

ғылыми қызметі

Өмір жылдары, туған жері

Орыс ғалымдарымен

байланысы

Алған білімі

Қызметі

Зерттеу саласы

Еңбектері

Шоқан

(Мұхамед-ханафия)

Уәлиханов

Зерттеуші ғалым, этнограф

географ, тарихшы саяхатшы

ағартушы демократ

суретші

1835 -1865

Қостанай облысы

Құсмұрын бекеті.

П.П. Семенов-Тян-Шанскиймен,

Ф.Достоевскиймен

дос болған.

Омбыдағы

кадет корпусы.

Араб, шағатай, түркі, орыс тілдері.

1957жылы 22 жасында орыс география қоғамына мүше болып сайланды.

19 жасында Батыс Сібір мен Қазақстанның солтүстік -шығыс аудандарын басқарды.

Генерал-губернатор Г.Х. Гасфорттың адьютанты болды.

Аңыз, әңгімелер, халық ауыз әдебиеті, Қазақ тарихы,

Түркістан тарихы,шығыстану,

география,қазақ, ұйғыр, қырғыз, дүңген, қытай халықтарының тарихы мен этнографиясы,

фольклор, сәулет өнері.

«Алты шаһардың жайы туралы»,

«Іле өлкесінің географиялық очеркі» ,

«Жоңғария очерктері»,

«Ыстықкөл

сапарының күнделіктері»,

«Қырғыздар туралы жазбалар»,

«Манас» жырын алғаш қағаз бетіне түсірді.

3-тапсырма- Кесте бойынша әңгімелеу. 5 мин

4-тапсырма.Тест сұрақтарына жауап беріңдер. 3 мин

1.Қай жылдары Ш.Уәлиханов Сібір кадет корпусында білім алды?

а. 1847-1852 б.1848-1850 с.1847-1853

2. Ш.Уәлиханов Ыстық көлдің көлемін топографиялық және картографиялық деректерде сипаттады?

а. 1856 ж. б.1854ж. с.1855ж.

3. Шоқан 1859 - 1861 жылдар аралығында қайда болды?

а . Омбыда б.Петербургте с. Верныйда

4. Шоқанның достары ішіндегі аса көрнекті орыс жазушысы:

а. Ф.Достаевский б.Т.Шевченко с. Г.Потанин

5. Ш.Уәлихановтың Орыс гелграфия қоғамының толық мүшелігіне қашан сайланды ?

а. 1862ж. б. 1863ж. с.1857 ж.

6. Шоқанның соңығ мақаласы шыққан газет:

а. «Қазақ» б.»Русский инвалид» с. «Правда»

7. Ш.Уәлиханов қайтыс болған жер:

а. Ыстық көл б. Сырымбет с. Алтын емел жотасы

Кілті:

1. А

2. А

3. Б

4. А.

5. С

6. С

7. С