Ғылыми жұмыс. ТақырыбыАуылым-алтын бесігім

«Туған жер шежіресі - 2016»

Қазақстан Республикасы ғылым және білім министрлігі

Қарағанды облысы Бұқар жырау ауданы

Керней орта мектебі

Тажбек Айтқажы 8 сынып

Ауылым - алтын бесігім

Номинациясы; Қала, ауыл, кенттер тарихы

Ғылыми жетекшісі;

Керней жалпы орта білім беру (ресурстық орталық) мектебінің тарих пәнінің мұғалімі

Ахметова Айгерим Баграмовна

Керней ауылы -2016

Автор туралы жеке мәліметтер

Білім мекемесі:

Керней жалпы орта білім беру (ресурстық орталық) мектебі

Автор: Тажбек Айтқажы

Сынып:8

Туған жылы: 05.12.2002 ж.

Жасы: 13

Мекен-жайы: Керней ауылы, Тәуелсіздік көшесі 9 үй

Байланыс телефоны: 87712724870 87784300064

.

Мазмұны

Кіріспе --------------------------------------------------------------------------- 3-4

Керней ауылының тарихы

1.Олар болды алғашқы--------------------------------------------------------------5

2. Колхоз тарихы --------------------------------------------------------------------6

3. Біздің мектебіміз ---------------------------------------------------------------- 7

4. Ауылдың қазіргі келбеті--------------------------------------------------------8

5. Қорытынды-----------------------------------------------------------------------9

6. Пйдаланған әдебиеттер---------------------------------------------------------10

КІРІСПЕ

«Мемлекеттік идеологияның бізге аса қажет бір ірі бұтағы, қомақты тармағы - халықты, ұрпақты патриотизмге, отаншылдық, елжандылық рухқа елді, жерді сүюге, қорғауға жұмылдыру» - деп айқын жол көрсеткен Елбасымыз Н.Ә.Назарбаев. Ел өмірінің тікелей жалғастырушысы, еліміздің тірегі, мызғымас болашағы осы біз жастармыз.

Ғылыми жобаның негізгі мақсаты өзіміз тұрып жатқан өлкенің тарихымен жете танысып, еліміздің тарихына құрметпен қарау. Елінің тағдыры, мәдени және табиғи байлықтарын қорғау. Өлкетану жұмысы арқылы патриоттық сезімің ояту. Ауылдың тарихы елдің тарихынмен тығыз байланысты. Осы мақсатта туған елінің, жерінің қадір - қасиетін ұғындыру, туған жер тұлғаларына деген құрметтерін арттыру. Нәтижесінде туған ел, жер тарихы жайлы біраз мағлұматтар жинақтап мектеп мұражайын толықтыру. Жұмысымыз ілгерілеп, табыстарымыз молдау болса, мектепте мұражай қорын да ашу көзделіп отыр. Қазіргі кезде өлке тарихы ауыл ақсақалдары мен бірен - саранды жазбаларда ғана кездеседі. Ал осы еліміз жайлы сыр шертетін кітаптар жоқтың қасы.

Зерттеудің міндеттері:

• Туған ауылдың тарихы мен мәдениетін зерттеу

• Өлкедегі елді-мекендерің, өзен, ормандың т.б. атаулардың шығу тарихын білу

• Отанға, елге деген сүйіспеншілік пен мақтанышын нығайту

• Туған елінің тарихи тұлғалары мен ескерткіштерінің құндылығын қастерлеуге тәрбиелеу

• Туған жердің қадір - қасиетін түсіну.

• Өз ой - өрісін ғылыми тұрғыда дамыту.

• Туған өлкенің тарихи деректерін жинақтау, іскерлігін дамыту.

• Еңбек пен ізденіске тәрбиелеу.

• Мектепте мұражай қорын ашу

Тақырыптың өзектілігі Еліміздің Президенті Н.Ә.Назарбаев: «Бұл тәуелсіз Қазақстанның азаматы ғасырлар тоғысында өзінің арғы-бергі тарихын ой елегінен өткізіп, «Кеше кім едік? Бүгін кімбіз? Ертең кім боламыз?» деген. Бұл, - ... Туған елінің, халқының, өзінің тарихы ешкімнен де ойқы еместігін деген сөз. Бұл әрбір азамат өзінің ата-бабалары қалдырған кең байтақ елдің, жердің лайықты мұрагері болуға ұмтылсын деген сөз. Өзі мекен етіп отырған елі мен жері жайлы тарихи деректерді жастардың көбі біле бермейді. Бүгінгі таңда нарықтың қыспағына ұшырап ауылдар мен елді мекендерін, кіндік кескен туған жерін тастап, жұмыс іздеп қалаларды сағалап көшіп кетуде. Қала сағалағасын, туған елі жайлы жастар ұмыт қалдыруы мүмкін. Қазірден бастап олардың санасына «Туған жер» деген ұғымды тереңірек сіңірсе, келешекте олардың арасынан ел жанды тұлғалар қалыптасыуна уақтылы үлес қосқанымыз. Бұл жобамен ауыл жастарға өз өлкемді танысам, сырын білсем деген құштарлығын арттырып, берері мол болар еді. Отан сүюге тәрбиелейді.

Осындай мақсатпен жұмыс істесек мектеп мұражайы жақсы жұмысың арқасында көптеген экспонаттармен, жаңа тың деректермен толықтырылар еді.

Болжам: Келешекте ауыл тарихын зерттеу жұмыстарын жалғастыра отырып, өлкетану ғылымының дамуына, ескерткіштерді сақтаудың және пайдаланудың көптеген практикалық міндеттерін іске асыру.

Зерттеу жұмысының дереккөздері: Зерттеудің материалы ретінде деректер, сауалнама, түсіндірме, оқулықтар мен көркем шығармалар, ғылыми еңбектер алынды.

Зерттеу әдіс-тәсілдері. Зерттеудің барысында жинактау, салыстыру, сауалнамалар, талдау (анализ) және синтез тәрізді зерттеу әдістері пайдаланылады.

Керней ауылдың тарихы

Олар болды алғашқы

Әрбір ауданның немесе үлкен және шағын ауылдың өткенінді білу және ұмытпау, қазіргіні көру және болашақты болжау, - бұл Отанды нағыз сезіну деп білдіреді, адамдардың тағдыры және аймақтың тарихы үзілмейтін байланыс, газет мақалаларды оқып, мен біздің ауылымыздың тарихы туралы білдім.

Керней ауылдың тарихы 1903 жылдан басталады. Ауылдың аттауың қазақтың «керней» атты руымен байланыстырады. Алғашқы ауылдың тұрғындары - олар Украина және Белоруссия жерінен қоныс аударғандар: Слизенок Свирид, Черненко Логвин, Пекарский Викентий Ануфриевич, Степанюга Иван Максимович, Симонов Фрол. Олар алғашқы жер үйлерді салды. Қазіргі Первомай көшенің шығыс жағыннан құрылысты бастады. Осы аймақ оларға өте ұнады: жері көп, «Чайлы» өзені ағып тұрды. Алғашқы көшкендер туыстарды және жерлестерді шақырып, Ресейдің Екатеринославская, Полтавская губерниядан, Могилевская, Таврическая, Волынская облыстардан шаруалар келе бастады. 1914 жылға дейін шаруалардың жаппай көшіп-қоныс аудару созылды . Осы жылдары 100 астам отбасы көшті.

1908 жылы «Корнеевское» атты ауылдың өзін-өзі ауылдың басқару Павлодар уездің генерал-губернаторы енгізді. Староста және судьи ауылда билікті жүргізген, оларды тұрғындар сайлаған. Корнеевкада бірінші староста Чуприн болда, ал судьи - Ятченко Ефим, Холодырев Иван, Алексеенко Иван.

Корнеевка шығыс жақтан бастап, батысқа қарай салынды. Дала өзені Чайлы көше бойында өттіп, Белорустар және екатеринославтықтар арасында шекара ретінде болды. 1915 жылыдың өзінде Корнеевкада 475 адам саналды, оның ішінде ерлер - 250, әйелдер - 224. 1917 жылдың соңында ғана Октябрь революцияның ұрандары жетті. Жаңа өмірдің бірінші коммунисттері - Мельник Петр Иванович, Ломако Яков Матвеевич.

1919 жылы ауылда Аулсовет № 5 Баянаул ауданның Қарқаралы округтың Ауылсовет № 5 ұйымдастырылды. Бірінші хатшысы - Хлестов Семен.

1927 жылы в Керней ауылында кооператив құрылды, бірінші сатушысы Гриб Иван Демидович.

Колхоз тарихы

1929-1932 жылдары колхоз қалыптасты. Колхоздың председателі кооперативтың сатушыдан ауысқан Гриб Иван Демидович болып тағайындалған. Колхозға « 1 Мая» аттың қойылды.

1935 жылы колхозға бірінші трактор Х13 - колесный маркасымен әкеленді, тракторшы - Жоров Игнат Викторович. Бұл совхоздың өндірістік бағыты әр түрлі болды. 1936 жылы колхозда 2000 астам гектар егін салу жерлері, ет-сүт фермасы 110 сиырға, қой фермасы 4000 қойға (ферманың басшысы Нечесов П.Л.), 350 жылқының басы, 150 шошқаның басы, құсфермасында 2000 аса тауық болды. 1937 жылы колхоз облыcта барлық көрсеткіш бойынша бірінші орында болды. 1938 жылы жұт басталды. Бұл колхоздың шаруашылығына үлкен шығын әкелді, Гриб қылмыстық жауапкершілікке тартылды. Колхоздың председателі Жоров Василий Митрофанович болды. 29 шілденің 1936 жылдан бастап Қарқаралы округтің советтің қаулысымен Аулсовет Димитровский Ауыл Совет деп аты ауыстырылды, 1938 жылы Қараганды облисполком қауылысы бойынша Ворошиловский ауданның құрамына кіреді (1961 жылы Қарағанды облысының Ульяновск ауданы).

1937 жылы Кернейде машинно-трактор станциясы (МТС ашылды. Бірінші директор Савин болды, кейін Лебединский Василий Лукич. Осы қызметті 1953 жылға дейін атқарды.

1938 жылы Корнеевкада колхоз жұмысшылар клуб салынды, оған дейін барлық мәдени іс-шаралар сыйыну үйде өткізілген.

Осылай біздің ауылымыз пайда болды және гүлденді.

Колхоз «имени 1 Мая » в 1961 жылы 1 Май колхоздың 20 Партсъезд совхоз деп аттың өзгерді және Акжар ауылды құрамына қосты. Бірінші директоры Богинский Станислав Камельевич тағайындалды- оған дейін ол Ворошилов атындағы МТС-да бас инженері жұмыс істеген. 1962 жылы совхоз директоры лауазымға Заика Григорий Афанасьевич тағайындалған, осы орында 20 жыл еңбек етті. 1963 жылы совхоз құрамына Алгабас ауылы кірді.

60-шы жылдары Заготзерно және ауылдық профтехучилище № 12 жұмыс істеуді бастады . Димитров атындағы жергілікті аурухана 25 орындарға үлкендейді . 1958 жылы Димитров атындағы 7 сыныптық мектебі орта білім бере бастады. 1958 жылы мектеп бірінші түлектерді шығарып, оларға жергілікті мектептің аттестаті берілді.

1953 жылы колхозды коммунист Лебединский Василий Лукич басқарды, ал МТС басшысы Семченко Василий тағайындалды.

1954 жылы тың жерді көтері бір топ комсомолдықтар және жастар, оның ішінде болғандар: Бороденко Володя, Стародубцев Виктор,

1976 жылы Корнеевкаға ДЭУ-69 көшірілген. 1981 жылы 15 метрлік телевизиялық антенна орнатылды.

Адамдардың жаңа ұрпағы өсті, бірақ әлі ауылдың шежіресің білетін ауыл ақсақалдары аз емес .

Біздің мектебіміз

Мен Керней орта мектебінің 8 сыныбында оқыймын. Біздің мектебіміз ауыл дамуына көп үлес қосты. Бір неше жыл бұрын біздің мектепте Л.Башмакова жетекшілігімен зерттеушілер тобы құрылды. Олар біздің мектеп тарихы және Ұлы Отан соғыс кезеңіндегі тыл жұмысының ардагерлері туралы көп мәлімет жинады.

1920 жылы сыйыну үйінде бастауыш мектеп /екі сыныптық/ ашылды. Алғашқы мұғалімдер - Плаксин Дмитрий Кириллович және Прищепный Владимир Федорович.

1926 жылы шаруалар өз қолымен жергілікті құрылыс материалдарымен Корнеевкада мектеп салды. Іргесі саздан және шөптен жасап, төбені темірмен жапты және оны қызыл краскамен сырлады. Сол себептен мектепті Қызыл мектеп деп атады. 2 ауысымдық 5 сыныптық бастауыш мектеп болды.

1954 году 7 сыныптық Димитров мектебі орта білім беру мекемесіне айналды. 1958 жылы мектептің бірінші түлектері қолына жергілікті мектепті бітіргені үшін аттестат алды:

Прилуцкий Дмитрий Иванович

Сидоренко Василий Николаевич

Сотник Савелий Николаевич

Сотник Иван Николаевич

Семенчук Петр Иванович

Слизенок Петр Агеевич

Слизенок Иван Николаевич

Слизенок Дмитрий Васильевич

Слизенок Иван Иванович

Ткаченко Иван Маркович

Холодырев Петр Иванович

Холодырев Георгий Иванович

Холодырев Николай Иванович

Черкашин Павел Васильевич

Черенко Лаврентий Логвинович

Шарый Алексей Антонович

Ющенко Николай Петрович

Ющенко Федор Иванович

2006 жылы үш қабатты зәулім мектеп салынды. Көп ұзамай мектептің фундаменті құрылып, ауыл тұрғындары және сол жылы мектеп табалдырығын аттағалы отырған бүлдіршіндер зор қуанышқа бөленді. Біздің мектебімізде жақын ауылдан келіп балалар оқыйды.

Керней ауылының қазіргі келбеті

Ауылымыз жылдан -жылға көркейіп келе жатыр. 2006 жылы үш қабатты зәулім мектеп салынды. Көп ұзамай мектептің фундаменті құрылып, ауыл тұрғындары және сол жылы мектеп табалдырығын аттағалы отырған бүлдіршіндер зор қуанышқа бөленді. Мектеп жылы, балалар үшін бар жағдай жасалған.Үлкен спортзалы бар, асханасы бар және компьтерлендірілген сынып бар.

Қазіргі таңда ауылымызда шаруа қожалықтар өз кәсіптерімен айналысып жатыр. Жылда көктемде олар егін салып, күзде сол еңбектерінің өнімін алып ауылды жем шөппен қамтамасыз етеді. Ауыл ормандарында саңырауқұлақтар, жеміс жидектің де бірнеше түрі өседі.

2013 жылы мәдениет үй салынды. 2015 жылы ауылымыздың қақ ортасынан Алланың үйі мешіт ашылды. Бұл мешіттің ашылуына ықпал еткен Саршинов Асыл деген кәсіпкер болды. Ол біздің ауылдың тұрғыны, кәсіпкер. Мешіттің құрылысына деген қаражатты Асыл аға өз қалтасынан салған. Осы кезде ауыл азаматтары да қол қусырып отырмады. Сөйтіп «Жұмыла көтерген жүк жеңіл дегендей» 2015 жылы ауылымыздың төрінде жарқ етіп тамаша мешіт ашылды. Қазіргі таңда ауылымыздың жағдайы жақсы. Облыс орталығы Қарағанды қаласы ауылдан 92 шақырым жерде орналасқандықтан бізге қалаға қатынау өте ыңғайлы.Мектептен түлеп ұшқан түлектердің көпшілігі осы Қарағанды қаласындағы колледждермен,университеттерде білім алып жүр. Ауыл тұрғындары ауыз сумен қамтамасыз етілген. Судың дәмі де тамаша. Шеттен келген қонақтар суларыңыздың дәмі жақсы екен деп мақтап жатады.

Ауыл тұрғындары да бір-бірімен тату- тәтті тұрып жатыр, ешқандай келеңсіз жағдайлар болып көрген емес. Ауылымыз бір отбасы десек те артық кетпейміз. Елімізде тұрақтылық пен қатар өзара түсіністік қалыптасып отыр. Үлкенді сыйлау,кішіге құрмет көрсету жалпы бірлікті сақтап бейбітшілікте өмір сүріп жатырмыз. Бірлігімізбен бір ел, берекемізбен бір тұтас халық болып өсіп келе жатқан болашақ ұрпақ еліміздің өсіп-өркендеуіне күш салады деген сенімдемін.

Қорытынды

Осы ғылыми жобамды жазу барысында өзімнің туған ауылымен тереңірек таныстым.

Менің негізгі мақсатым өзіміз тұрып жатқан өлкенің тарихымен жете танысып, еліміздің тарихына құрметпен қарау.

Бұл тұрғыда зерттеген еңбегімде тарих, ана тілі пәндерге деген қызығушылығын артып, оқулықтарды, деректерді пайдалана отырып, іздеуімнің арқасында өзімнің ауылым туралы білімімімді толықтырдым.

Бүгінгі жас ұрпақ өз елінің, жерінің тарихын, ата-бабаларымыздың тарихын білуі және оның жақсысынан үйреніп, жамананан жиреніп қорытынды жасауы, сабақ алуы тиіс.

Қазақтың бүкіл ерлігі де, жеңісі мен жеңілісі де, сүйегіне түскен таңба мен маңдайына тұтқан мақтанышы да туған өлкесі.

Сондықтан, қорыта келгенде тәуелсіз ел боламыз десең тілің мен тарихынды жадыңнан шығарма, құрметте және қастерле біл.

Пайдаланылған әдебиеттер

1.«Бухар-жырау жаршысы» газеті. №2, 2000г., п. Ботакара.

2.«Казахстанская правда» газеті.

3. Қарағанды облысы энциклопедиясы. Алматы, 1990

4. Рассказы по истории Казахской ССР. Т.Турлугулов- Алма-ата-1974ж.