Қазақ әдебиеті 7 сынып Қасым Аманжолов «Өзім туралы өлең»

Қазақ әдебиеті 7 сынып Қасым Аманжолов «Өзім туралы өлең»
Сабақтың тақырыбы: Қасым Аманжолов «Өзім туралы өлең»
Сабақтың мақсаты.
1. Білімділік. Қ. Аманжолов өмірі мен шығармашылығы туралы түсінік беру, поэзиясының ерекшелігін таныту, өлеңнің мән - мағынасын ашу, идеясын таныту.
2. Дамытушылық. Дүниетанымын кеңейту, өзіндік зерттеу арқылы ой қорытуға дағдыландыру;
3. Тәрбиелік. Пәнге деген қызығушылығын, белсенділігін арттыру. Өлең құдіретін таныту.

Сабақтың типі: жаңа білімді меңгерту
Сабақтың түрі: оқыта үйрену
Әдіс - тәсілі: проблемалық ізденіс, көрнекілік, талдау, жеке оқушымен жұмыс
Көрнекілігі: электронды оқулық, слайд
Пәнаралық байланыс: тарих, география

Сабақтың барысы.
1. Ұйымдастыру
Оқушылармен амандасып, түгендеу.
2. Үй тапсырмасын тексеру.
«Ана махаббаты» эссе жазу.
3. Өткен тақырыпты пысықтау.

«Зерек оқушы»
1. «Ананың анасы» әңгімесі шығармасының идеясы?
2. Саятшы Ораздың қасиеттері қандай еді?
3. «Есіл бойында» шығармасы қай шығармадан алынған?
4. Аңыз дегеніміз не?
5. М. Әуезовтың өмір сүрген жылдары?
6. Қазақ поэзиясындағы ұйқас түрлерін ата.
4. Сабақтың мақсатын қою.
Күн ретін, жаңа сабақ тақырыбын хабарлау.

1. Жаңа сабақ.
Бейнетаспадан ақын Қасым Аманжолов туралы өмірдерек көрсету.
Қасым Рақымжанұлы Аманжолов 1911 жылы Қарағанды облысы, Қарқаралы ауданында Қызыларай деген жерде дүниеге келген. Жасынан жоқшылықты, жетімдікті көріп өседі. Семей мал дәрігерлік техникумын бітірген. 1931 жылы Ленинградқа барып Орман шаруашылығы институтына түседі. Бірақ денсаулығына байланысты оқи алмайды. 1931 - 41 ж «Лениншіл жас», Орал обл. «Екпінді құрылыс» редакцияларында Орал облыстық театрында жұмыс істеген. Ұлы Отан соғысына қатысқан. 1946 жылға дейін әскер қатарында болды. Әскерден оралған соң, біраз жылдар «Әдебиет және өнер» журналының бөлім бастығы қызметтерін атқарды. Тұңғыш өлеңі Оралдың «Екпінді құрылыс» газетінде басылды. Тұңғыш жинағы «Өмір сыры» 1938 жылы жарық көрді. Осыдан былай қарай ақын қаламынан халық өмірі, өзі өмір кешкен заманы түйдек - түйдек жыр жолдарына өріліп отырады. Ақынның көркемдік сапасы аса биік туындыларының қатарына «Ақын», «Бірінші май», «Жолдас маршал», «Жалғыз жалау», «Дүниеге жар», «орамал» тәрізді өлеңдері жатады. Оның «Ақын өлімі туралы аңыз», «Құпия қыз», «Бикеш», «Жамбыл тойында», «Боран», «Біздің дастан» тәрізді үлкен эпикалық поэмалары бар.

Оның әнін өзі шығарған «Дариға сол қыз», «Туған жер», «Өзім туралы» шығармалары халықтың сүйікті әніне айналған.
А. С. Пушкиннің «Полтава», Низамидің «Ләйлі - Мәжнүн», Лермонтовтың «Маскарад» поэмаларын аударған.
Қасым поэзиясы Отанды, туған жерді сүюге, қастерлеуге үндейді.

Мәтінмен жұмыс.
Өлеңді мәнерлеп оқу.
Оқушыларға мәнерлеп оқыту. Мәнерлеп оқу дағдысына мән беру.
Абайдың «Өлсе өлер табиғат, адам өлмес» деген ойымен Қасымның өлеңіндегі қай жол үндеседі?
Шаң басқан архивтерден табылармыз» деген М. Мақатаев өлеңі қай жолдармен үндеседі?

1. Ақын өзінің бойындағы адами қасиеттерін қай жолдар арқылы сипаттайды?
2. Ақынның өлең туралы ойы қандай?
3. Өлеңнің ой қазығын беретін шумақты тап.
4. Өлең бір - бірімен жалғасқан неше бөліктен тұрады? Әр бөлікке ат қой.
5. Өлеңдегі лирикалық қаһарман кім?
Өлең құрылысына талдату.
Өлеңге сатылай комплексті талдау жүргізу.

6. Білімді бекіту.
Ақынның адал, шыншыл мінезі өзімен бірге өлген жоқ, тамаша өлеңдерінде жүр.
(Т. Ахтанов)
Модульдік технологияның «Қар лақтыру» әдісі бойынша оқушыларға бір - біріне сұрақ қойғызу.
Қасымға ассоциация жасаңдар.

7. Үй тапсырмасы.
Өлеңді жаттау.
1. Бағалау.
Рефлексия кезеңі.
Балалар, бүгінгі сабақ ұнады ма?
Ұнаса, өз лебіздеріңді көңіл күйді білдіретін суреттермен (смайликтермен) көрсетіңдер.

Сабақтыңмақсаты: ҚасымАманжоловтыңөміріменшығармашылығыжайлыбілімдерінқалыптастыру, ақынныңөзіндікмұратынтаныту,өлеңніңидеясыментақырыбынашу
Дамытушылық: оқушылардыңой-өрістерін,сөйлеумәдениетін, әдебитілбайлығын, стотехнологияларыарқылыөзбетіменжұмысқа,шығармашылыққадағдыландыру.
Тәрбиелік: ҚасымпоэзиясыарқылыОтанды,туғанжердісүюге,қастерлеуге, анатілінқадірлеуге, қайсарлыққа, табандылыққатәрбиелеу.
Сабақтыңтүрі: Жаңатақырыптымеңгерту.
Сабақтыңтипі: Кіріктірілгенсабақ
Сабақтыңәдісі: әңгімелеу, ассоциация, талдау, сұрақ-жауап
Сабақтыңкөрнекілігі: интерактивтітақта,электрондыоқулық,қанаттысөздер, тірек-схема,автортуралыестелік
Пәнаралықбайланыс: музыка,бейнелеу,тарих, орысәдебиеті

І. Ұйымдастырукезеңі:
а)амандасу б)оқушылардытүгендеу.
ІІ.Үйтапсырмасынсұрау
- Бізбұданбұрынғысабақтакімнің, қандайшығармаларыментаныстық.
ҒабитМүсіреповтің «Борандытүнде»әңгімесібойыншасұрақтарқойылады.

«Ақсүйек»ойынынойнаймыз .

Сұрақтар:

1.ҒабитМүсіреповкім?

2.Ғ.Мүсіреповтіңтуғанжылы?

3.Ғ.Мүсіреповтіңқандайшығармаларынбілесің?

4. «Боранды түнде»әңгімесінің негізгіидеясы?

5. «Боранды түнде»шығармасыныңжанры?

6.Монолог дегеніміз не?

7.Диалог дегеніміз не?

Сыныпты топқабөлу. Дорбадағыасықтыоқушыларбір-бірденалады.Асықтыңтүсінеқарайбөлініпотырады.
Жаңасабақ:
«Ақынныңадал, шыншылмінезіөзіменбіргеөлгенжоқ, тамашаөлеңдеріндежүр»
Т.Ахтанов
1.Өкінбенмендебіркүнөлеміндеп,
Өкінемұқсатаалмайкелеміндеп.
Күнінежүз ойланып, мыңтолғанам,
Өзімменбіргеөлмесінөлеңімдеп, -
депөзөмірінөлеңменөргенқазақтыңөрталанттыақыны, қиындакүрделізамандатуып, адалдықпенақындықтытұмаретіп, батылойлы, шыншылдасырлы, дауылдыпоэзиясыменХХІғасырұрпақтарыныңжүрегінде тереңізқалдырғанҚасымАманжоловтыңөміріменөлеңінетоқталамыз.

2.ҚасымАманжоловтуралывидеофильм
Қ.Аманжолов 1911 жылы 10 қазандаҚарағандыоблысыҚарақаралыауданындаҚызылауылындатуған. Әкесісолжердеқайтысболады. Әке-шешеденертеайырылғанҚасымжоқшылық,жетімдіктісәбикезіненбасынанөткеріп,қой-қозыбағады,тезектереді,кісіесігіндетелміреді.Болашақақынныңқажырлы, қайратты,тікмінезді,найзағайдайөткіртілдіболыпөсуінеәсеретті.Алғашындаауылмолдасынанбілімалады,кейінағасыныңкөмегіменСемейдегіинтернаттаауысып, ондаүшжылтәрбиеленеді.ОданкейінСемейдегімалдәрігерліктехникумыноқыпбітіреді.Оралдағыпединститутты,Ленинградтағыорманшаруашылығыинститутарынатүскенмен,денсаулығыныңсырберуінебайланыстыоқуынжалғастыра алмай, газеттерде редакторлық, кейінтеатрдақызметжасаған.Ақын 1941-46 жылдарарасындамайданғаілігіп, «қандықырған,қып-қызылөрттіңішінде»болды. Әртістік, әншілікөнергебейімақындомбыра, күйсандық,мандолинасияқтыаспаптардыжақсыойнап, өзініңбірқатарөлеңдерінеәндешығарғансазгерболған.
2011 жылы ақынның 100 жылдығыхалқаралықдәрежедеаталыпөтілді.Қасымбарболғаны 44 жасындаүзілді.Соғыскезіндекөпөлеңдеріжоғалған,әндеріденотағатүспейқалған.Кейінбармұрасынжинақтапбастырғанда, 3 томғанакітапболды.(1955-57)

3.Енді Қасымтуралыестеліктернедейді? Сонытыңдапкөрсек…
(СлайдтағыСырбайменҚасымныңсуретінкөрсету)
МынасуреттеАғалы-інілібауырдайболғандәмдес, руханидосақындарҚасымменСырбай. Қасымдүниеденөткен соң, олардыңбалаларыотауқұрып,екеуіқұдадаболған. Сырбайдыңжұбайысолкүндердібылайшаескеалады: «БізҚасымныңүйіменжақсыараласыпкеттік.Қасымбізбарғандаскрипкатартыпнемеседомбырашертіпотыратын.Өзіарықшағанааққұбажігітболатын.Олкезде Қасекеңүйіжоқ,күйіжоқжүргенкезі,К.Байсейітованыңдачасындатұрады.Тар, 9 ш/м,өлеңдіжергечемоданқойып,чемоданныңүстінежазадыекен.1955 жылы 17 январьдаҚасымқайтысболды.АртынанСырбайлар 3 томдығыншығарды. 40 өткенсоңбізұлдыболдық, атынҚасымқойдық»Ақынныңосыбірқысылтаяңжағдайдатуғанөлеңіндегі:
Берсеңбер, бермесеңқойбаспанаңды,
Сондадатастамаймынастанамды.
Өлеңніңотынжағыпасырармын,
Өзімді,әйелімді ,жасбаламды,-
дегенсөздеріненөмірдіңкөлеңкеліжақтарынкөпкөріп,өззаманында тиісті бағасыналаалмағанын, сөйтетұраөлеңдіөмірініңөзегіеткен, туғанелінардақтағанұлтжандыақынекенінаңғаруқиынемес.Өмірініңсоңғыжылдарыжазылған«Өзімтуралы»өлеңі (кейжерлердеаяқталмайқалғанделінеді) ақынныңөзітуралытолғанысы, сезімі, ақындықмақсатыайтылады.

Мағынанытанукезеңі
1. Өлеңдімәнерлепоқу (неайтылғанынсұрау)
2. Ассоциацияәдісібойыншаөлеңшумақтарындағынегізгіойлардытоптапжазып,мазмұнынашу
3. Сөздікқоржыны (дәптерменжұмыс)
Жасық-жігерсіз, былжыр, тартымсыз, әлсіз, уытсыз
Көрік-ұстадүкеніндекөмірдіүрлеп,темірдіқыздыруүшінтеріденжасалғанүрлеуші
Тымырсық-сырашпайтын,сөйлемейтінадам

Торқа-еңқымбатжібекмата
ҚазақтақараөлеңгедесбермегенҚасымақынжырларыменде, азаматтықадамдық іс-әрекетімендеөзіненкейінгітолқынінілерінеүлгіболабілген, қазақтыңбіртуаразаматтарынаұстазболаалған.ҚасымныңсынынанөтуҒафудыңақындықөнерінеде, әншілікөнерінеайтарлықтайәсерінтигізгенінайтакету. БұлсәтжайлыҒафуақынестелігінен дәлеліздесек: «Екеумізүйдіәнге, өлеңгетолтырыпжіберетінбіз.Олшығарғанәндерінмағанептепүйрететін. «Дариға», «Туғанжер». Сондай-ақөлеңдішынайыақындықпенжазу-Қасымныңбізгеқалдырғанаяулыүлгісі»
Үнтаспаданәндерінтыңдату

Ой таразы кезеңі
1-топқатапсырма.
А.С.Пушкиннің«Ескерткіш»өлеңіменҚасымның«Өзімтуралы»өлеңдерініңөзектестігі,үндестігінтабу, пікірайту.
Қ.Аманжолов«Өзімтуралы»
А.С.Пушкин«Ескерткіш»өлеңіненүзінді
Жоқ, өлмен, жанымжасарөлеңімде,
Шірімей, жасаңғырарденеммүлде.
Барболсажалғызақынайастында,
Ардақтапқасиеттерменіәркүнде.
(аудар. Ғ.Орманов)

2-топтыңжұмысы-Ақынөмірінекартажасаужәнеонықорғау
3-топПирамидатәсілінесалып өлеңқұрылысынаталдау
(25 шумақ, 100 тармақ, 11-12 буынды, аабатүріндегі қараөлеңұйқасы)
Тақырыбы
Авторы

Идеясы

Жанры
Шумағы
Тармағы
Буыны
Ұйқасы
Өнерлініңөрісі кең.Слайд

1- топтыңтапсырмасы: Ақынбейнесінталдау (өлеңавторыменөлеңніңлирикалықкейіпкерінебаға)
(ақкөңіл, досқаадал,ақын, жауынгер, сазгер, кеңпейіл,мырза,көпшіл)
2-топтыңжұмысы-Бүгінгітақырыбымыз«Өзімтуралы»өлеңіболғандықтан өзараақылдасаотырыпөздеріңтуралы 3-4 символикаменсуретсалыпкөріңдер.

3-топтың тапсырмасы:

Қасымәнініңбіреуінорындау«Өзімтуралы»
Бекіту.

Бекіту кезең

Автор орындығы.ҚазіргіҚасымролінде.Әртоптанбір-біроқушыданшығады.

Сұрақтар:

1.Туғанжеріңіз?

2.Қандайшығармаларыңызбар?

3 «Өзімтуралы»өлеңініңидеясы?

4. Жастарғақандайөсиетіңізбар?
Бағалау
Үйгетапсырма: Слайд ҚасымАманжоловтың«Өзімтуралы»өлеңіненүзіндіжаттау,поэтикалықтілінеталдаужасау