Қазақ әдебиеті Тұманбай Молдағалиев. Бауырлар (5-сынып)

5-сынып Әдебиет

Сабақтың тақырыбы:Туған жердің төсінде қуанышпен табысқан...

Т.Молдағалиев «Бауырлар»

Сабақтың мақсаты : 1.Өлеңді оқыта отырып, тақырыбы мен идеясын ашу,

өлең құрылысына назар аударту;

2. Оқушы тілін дамыту, ой- өрістерін кеңейту,

щығармашылыққа жетелеу;

3. Бауырмалдыққа баулу, туған жерін, Отанын сүйетін

патриот болуға тәрбиелеу.

Сабақтың типі: жаңа сабақ

Сабақтың әдісі: Мәнерлеп оқу, әңгімелеу ,талдау, сұрақ-жауап

Сабақтың түрі: дамыта оқыту элеметтері бар сабақ

Сабақтың көрнекілігі: Ақынның шығармашылығы туралы ролик, құрылтай

материалдары, кітап көрмесі

Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру. Сәлемдесу, түгендеу, окушылырдың

зейінін сабаққа аудару

ІІ.Үй тапсырмасын сұрау. С.Жүнісовтың "Ақырғы

бәйге "шығармасы

1.Романнан неге осы үзіндіні берген?

Ақан өміріндегі ең өзекті, барлық ауыртпашылықтың

шегіне жеткен нүктесі.

2.Бұл шығарма арқылы нені үйрендік нені ұқтық?

Өнер адамының рухани нәзіктігін, Ақанның

сезімталыдығын ұқтық. Өнерді ,серілік өнерді

қадірлеуді үйрендік.

3.Үзіндіде бейнеленген Ақан өмірінің сәті тағы

қандай шығармада берілген?

І.Жансүгіров "Құлагер" поэмасы

ІІІ.Жаңа сабақ

1.Тұманбай Молдағалиев 1935 жылы Алматы обылысы Жарсу ауылын-да дүниеге келген. Балалық шағы соғыс жылдарына тұстас. Соғыстың зардабы оны да шарпыды. Әкесі қаза тапты. Алғашқы жинағы-«Студент дәптері» 1957 жылы жарық көрді. Өлеңдерінің тақырыбы - Отан, ата-ана, дос-құрбыға деген махаббат. «Құстар әні», «Бақыт құшағында», «Әнім сен едің», «Шақырады көктем», «Құстар қайтып келеді» әндерінің сөзінің авторы.

3. 1992 жылы Алматыда өткен Қазақтардың дүниежүзілік І құрылтайы.Оған алыс және шет мемлекеттерде, соның ішінде Түркия, Германия ,Франция , Норвегия, Монғолия, Қытай, Австрия, басқа да 33 елдерден 800-ден астам делегеат қатысты. Құрылтайда шетелдегі қазақтардың Қазақстанның жоғары оқу орындарында оқытуға жағдай жасау, тарихи отанында кәсіпкерлікті дамыту, бизнес байланысын нығайту туралы мәселелер қаралды.

Н. Назарбаев - төраға, Қ.Найманбаев-төрағаның бірінші орынбасары.

І құрылтай 2002 жылы Түркістанда.

ІІ құрылтай 2005 жылы Астанада.

«Бауырлар» өлеңін мәнерлеп оқу, оқыту.

Өлеңде ақын «бауырлар» деп отырған кімдер? Ақынның бұл өлеңді жазудағы мақсаты қандай деп ойлайсыңдар? Қазақстандағы халықтың 62 пайызын қазақ ұлты құрайды. Шетелдегі қазақтар саны Ресейде-1 130 000, Алтай республикасында- 8000 шамасында, Өзбекстанда- 1 660 000, Қырғыстанда-65 000, Моңғолияда-90 000, Қытайда- 1 500 000 шамасында, Түркияда-25 000, Улыбританияда-65 отбасы, Германияда-178 отбасы, Швецияда-30 отбасы, АҚШ-та-20 отбасы, Иранда-15 00, Пәкістанда-3 000, Ауғанстанда-21 000 қазақ тұрады.

4.Мәтінмен жұмыс

Өлеңде көтерілген мәселе

Проблеманы ашып тұрған шумақ

Өлең техникасы

Оқушының ой тұжырымы

Шетте жүрген қандас бауыр-ларымызды туған жерге оралуға шақыру

Менің жерім мына жер-сенің жерің, Жарасып тұр сол жерге келулерің... Қарсы алуға дайын тұр бауырларың

Өз жеріңе бәрің де келсең көшіп..

9 шумақ

4 тармақ

3 бунақ

11 буынды қара өлең ұйқасы

«Туған жерге туың тік»

«Туған жердей жер болмас, туған елдей ел болмас»

5.Өлеңді оқи отырып ақынның қандай көңіл күйін байқадыңдар? Сендерде сондай сезім болды ма?

Ардақты ағайын!

Туған жердің төсінде қуанышпен табысқан мерейлі күніміз құтты болсын! Әрқайсыңызға әлемнің әр шалғайынан құрылтайға алып-ұшып жеткен перзенттік жүректеріңіз үшін, сіздерді осы жаққа асықтырған сағыныш сезімдеріңіз үшін, қай қиырда да қазақтың еліне, жеріне құрметпен қараған көңілдеріңіз үшін, ең алдымен, ата-жұрттағы ағайының атынан алғыс айтқым келеді.

Ата-жұрттың құшағы сіздерге әрқашанда айқара ашық!

Н.Ә.Назарбаев.Қазақтардың ІІІ Дүниежүзілік құрылтайыада

сөйлеген сөзінен

Кестені толтыру

Ақының көңіл күйі Оқушының көңіл күйі

Бауырмал, туыстық сезімі басым +

Сағыныш сезімге бай +

Мақтану, болашаққа үміт арту +

Туған жерін сүю +

Үрпақ қамын ойлау +

Ақын бойында қандай қасиеттер бар деп ойлайсыңдар?

Адамгершілігі мол, ұлты мен халқын сүйетін патриот ақын.

ІV.Сабақты бекіту «Атамекен» әні. Хор

V.Сабақты қорыту.

Бүгінгі сабақтан нені білдің? Нені білгің келеді?

Бағалау

VІ.Үйге тапсырма.Өлеңді жаттау. «Атамекен-алтын ұям» тақырыбында ойтолғау жазу.

Сорлы Ақан «Құлагер» деп жылап, күйген

Елдің ол құлағына жылы тиген.

Болса да мейлі сері, мейлі пері,

Ақанның аты мен жұрт әнін сүйген.

І. Жансүгіров «Құлагер»

«Тұманбай сүю үшін, сену үшін жаралған» Ә. Тәжібаев

Ардақты ағайын!

Туған жердің төсінде қуанышпен табысқан мерейлі күніміз құтты болсын! Әрқайсыңызға әлемнің әр шалғайынан құрылтайға алып-ұшып жеткен перзенттік жүректеріңіз үшін, сіздерді осы жаққа асықтырған сағыныш сезімдеріңіз үшін, қай қиырда да қазақтың еліне, жеріне құрметпен қараған көңілдеріңіз үшін, ең алдымен, ата-жұрттағы ағайының атынан алғыс айтқым келеді.

Ата-жұрттың құшағы сіздерге әрқашанда айқара ашық!

Н.Ә.Назарбаев.Қазақтардың ІІІ Дүниежүзілік құрылтайыада

сөйлеген сөзінен

Сабақты қорыту

Сыныбы:

Фамилиясы, аты:

Бүгінгі сабақта

Нені білдің?

Нені білгің келеді?

Сабақты қорыту

Сыныбы:

Фамилиясы, аты:

Бүгінгі сабақта

Нені білдің?

Нені білгің келеді?

Сабақтың тақырыбы: Мұхтар Әуезов «Ақын қонақтары»

Сабақтың мақсаты: 1. Мұхтар Әуезовтың «Абай жолы» әлемдік деңгейдегі

шығарма екендігін, Абай мен Мұхтардың рухани сабақтастығын таныта отырып, Абай өмірінен мәлімет беру;

2. Оқушылардың шығармашылық қабілетін шыңдау,

ойын дамыту;

3. Халықтың салт -дәстүрін қастерлеуге, ұлттық

құндылықтарды ұғынуға, ұлтаралық сыйластыққа, имандылыққа тәрбиелеу.

Сабақтың әдісі: түсіндіру, салыстыру, ой түйіндеу

Сабақтың түрі: жаңа білімді меңгерту сабағы

Сабақтың көрнекілігі: кітаптар көрмесі, шығарма эпизодтары бейнеленген

суреттер, М.Әуезов пен А.Құнанбаевтың портреттері, тірек - сызбалар, кестелер, карталар

Пәнаралық байланыс: жаратылыстану, география

Сабақтың барысы: І. Ұйымдастыру.

Оқушылармен амандасу, мұғалімнің өзін таныстыруы, түгендеу

ІІ. Үй тапсырмасын сұрау

«Табиғат туған үйім» атты шығарма жазылған. Табиғат туралы мақал - мәтел, өлең сұралады. Абайдың табиғат лирикасы

ІІІ. Жаңа сабақ

1. Кіріспе. Абай мен Мұхтар арасындағы рухани сабақтастық

2. Мазмұны

3. Мәтінмен жұмыс

Абай мен Мұхтар арасындағы рухани сабақтастықты түсіндіре отырып, төмендегі жоспар арқылы шығарма мазмұнымен таныстырамын:

Жоспар

1. Науқас Абай

2. Аналар әңгімесі

3. Ақын қонақтар

4. Бата беру

5. Қонақтар ризалығы

Суреттерді пайдалану арқылы шығарманың негізгі мазмұнын беремін. Мәтіннен осы эпизодтарды таптырамын.

Мәтінмен жұмыс: Шығарма бойынша қазақтың ұлттық салт - дәстүрі

көрінген тұстарын тауып, сөздік жұмысын жүргіземін. Байлау - аңның қайтқандағы тауып алған олжаны жанындағы кісілерге сыйға тарту. Бұл жерде қонаққа берілген сый -сияпат мағынасында.

Қонақасы - келген қонаққа мал сойылып, көрсетілетін құрмет.

Қолқа салу - өзінің тілегін, өтінішін білдіру.

Бата беру - сенімін ақтайтын талапты жастарға айтылатын ұлы адамдардың, ел ақсақалдарының тілегі.

Кейіпкерлерді таптыру: Абай, Ұлжан, Зере, Барсал, Байкөкше.

Негізгі кейіпкер - Абай

Мәтіндегі ертегі, жырлардың атауларын таптырамын.

«Еділ - Жайық», «Жұпар қорығы», «Құла мерген», «Қарашор шапқан», «Жүсіп -Зылиха», «Қозы Көрпеш - Баян сұлу», «Қобыланды батыр», «Еңлік - Кебек», «Қалқққаааманнн -Мамыр».

Ой түйіндеу стратегиясы 5 жолдық өлең

Адам аты Абай

Сын есім ақылды, зерек, зейінді

Баяндауыш қызығады, ынтаға тыңдайды, сүйсінеді

Сезім неткен сұлу, әсерлі жырлар еді!?

Ол кім ақын, суреткер, ұлы, дана, сазгер

ІҮ. Бекіту Абай сырқатынан айығуына қандай жағдайлар себеп

Болды.

1. Зере, Ұлжан әңгімелері

2. Құтты қонақтардың жырлары

3. «Мұхтар» сөзжұмбағын шештіру

Оқушылар білімін бағалау

Ү. Үйге тапсырма

«Ақын қонақтар». Толықтай оқып шығу. 163 беттегі сурет бойынша әңгіме жазу.

Мұхтар мен Абай сабақтастығы

«Абай жолы»

Ізденіс жолдары Абай рухымен ер жетті

Абай өлеңдері - Бала Мұхтар мен Абай

Мұхтар «әліппесі» Бата беру Абай мен Әуез

сыйластығы

Бір топырақтан

нәр алған

Семей өңірі

Шыңғыстау

Ө м і р б а с п а л д а қ т а р ы

Қазақтың әдет - ғұрып, салт - дәстүрлері. Сөздік жұмыс

Байлау - аңның қайтқандағы тауып алған олжаны

жанындағы кісілерге сыйға тарту. Бұл жерде қонаққа берілген сый -сияпат мағынасында.

Қонақасы - келген қонаққа мал сойылып, көрсетілетін

құрмет.

Қолқа салу - өзінің тілегін, өтінішін білдіру.

Бата беру - сенімін ақтайтын талапты жастарға айтылатын

ұлы адамдардың, ел ақсақалдарының тілегі.

К е й і п к е р л е р

Абай Ұлжан Зере Барлас Байкөкше

Еділ -Жайық

Жұпар қорығы Құлмерген

Қара қор шапқан Ертегі Еңлік -Кебек

жырлар

Жүсіп Зылиха Қалқаман - Мамыр

Қозы Көрпеш - Қобыланды

Баян сұлу батыр