«Біржан сал – үш жүздің ардақты ақыны »

Солтүстік Қазақстан облысы

Есіл ауданы

Тауағаш орта мектебі

Қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімі

Сагандыкова Жанар Серікқызы

10-сынып

Сабақтың тақырыбы: «Біржан сал - үш жүздің ардақты ақыны »

Сабақтың мақсаты :

Білімділік - халқымыздың ән өнерінде өзіңдік ерекше орын қалдырған Біржанның өмірі мен шығармаларын сын тұрғысынан бағалай білуге үйрету әрі білімдерін кеңейту;

Дамытушылық - оқушылардың шығармашылық қабілеттерін арттыра отырып, алған білімдерін жинақтай әрі зерттей білуге үйрету. Өз ойларын шебер жеткізе білуге дағдыландыру.

Тәрбиелік - өнерді бағалауға, сұлулықты тамашалай отырып,имандалық пен адамгершілікке, адалдыққа тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: өздігінен іздену, білімдерін жинақтау. Әдіс - тәсілі: оқу,жазу арқылы сын тұрғысынан ойлауды дамыту. Ұйымдастыру кезеңі.

Сабақты негізгі үш кезеңге бөлу. Әр кезеңнің әдіс - тәсілдерін көрсету.

Қызығушылықты ояту.

Ой шақыру.

Біржан кім?

Қай жылы,қай жерде дүниеге келді?

А.Жұбановтың Біржанды сипаттауы жайында не білесің?(бүгінгі күнгі айтыспен салыстыру).

Топтастыру.

кербез Асқақ үнді әнші ғажайып әнші

Біржан

ақын сал-сері

өнерпаз домбырашы

сазгер

Біржанды сөз еткенде, қазақтың айтыс өнері жайында айтып кетпеу мүмкін емес. Біржан айтыскер ақын.

1 ауыз әдебиетінің бір саласыАссоциация

2 сөз таластыру

Айтыс

3 шешендік пен тапқырлықты қажет ететін өнер түрі.

4 жарыс

Айтыс түрлері

Ақындар айтысы

Жұмбақ

Салт

Жар-жар

Бәдік

Қыз бен жігіт

Мағынаны тану. Джиксо. Кестені толтырмас бұрын «Ләйлім шырақ» өлеңін оқып, мазмұнымен танысамыз.

Семантикалық карта

Концептуалдық кесте

Кейіпкерлер

Өмірге қызығушылығы

Адамгершілік қасиеті

Кейіпкерлерге берілетн баға

Ләйлім

Сұлу,ақылды,ата салтын сақтаған абыройлы қыз

Жоғары

Жақсы

Жанбота

Топас, басында ми жоқ, өзінде ой жоқ.

Надан, дүниеқоңыз

Өте төмен

INSERT

Білгенім

Білгеніме сәйкес емес

Мен үшін жаңалық

Білгім келді

Ой - толғаныс. Біржан және оның өмір сүрген ортасы жайында оқушылар ой толғайды. Ғалымдар пікірін, өз ойларын ортаға салады.

Еркін жауап.

Оқушылар Біржанның өздері ұнатқан өлеңдерін жатқа айтады.

Біржан әнін тыңдау.

Сұхбаттық тест

Біржан бейнесі өзіңе ұнады ма?

Біржан сынға салған адам бойындағы қасиеттер.

Біржан өлеңдерін оқи отырып, өзіңе не түйдің?

Қай өлеңі ұнады? неге?

Біржан әндерін білесің бе? Атап шық.

Сэнкуей. Бес жолдан тұратын қорытынды.

Зат есім:Біржан

Сын есім: Өнерлі ақын.

Етістік: жырлады, сынады, сал - серілік құрды.

Сезіну: Біржан - қазақ өнерінің шамшырағы.

Синоним: Сазгер, бұлбұл, шешен, ақын, сал - сері.

IV Сабақты қорытындылау.

Үй тапсырмасы: Біржан сал өлеңдеріне сатылай кешенді талдау жасау

Оқушылар білімін бағалау.

Қолданылған әдебиеттер

1. М. Әуезов.Абай Құнанбаев.- Алматы,1967.

2. Ә.Қоңыратбаев. Қазақ фольклорының тарихы.- Алматы,1991.- 288б 3. Мәдібаева Қ.Қ. Қазақ әдебиетінің XIX ғасырдағы көркемдік дамуы және зерттелуі. Автореферат. Докторлық диссертация.

4. Сыдиқов Қ. Ақын жыраулар. - Алматы,1974.- 240б 5. Т.Тебегенов. Халық аңызда ры шығармаларындағы әдебиет пен фольклор дәстүрі. - Алматы, 2001. - 332б.

6. «Айтыс » жинағы, 1941.

7. М.Ғабдуллин. Қазақ халқының ауыз әдебиеті. 1974.

8. Елікбаев С.Т., Кәкішев Т. Қазақ әдебиеті 10-сынып-Арман-ПВ, 2006ж.

46-56б.