План урока по казахскому языку на тему: «Нысанбай жырау»

Сабақтың тақырыбы: Нысанбай жырау (1822-1883)

Сабақтың мақсаты: Білімділік: Оқушылардың Нысанбай жыраудың өмірі мен шығармашылы туралы түсініктерін толықтыру.

Дамытушылық: оқушыларды өз бетімен жұмыс істеп, ой қорытуға үйрету, сөздік қорларын байыту, сөйлеу дағдыларын дамыту;

Тәрбиелік:рухани-эстетикалық тәрбие беру, елжандылыққа тәрбиелеу

Пәнаралық байланыс: қазақ тілі, тарих

Сабақтың көрнекілігі: интерактивті тақта, нақыл сөздер.

Күтілетін нәтиже:оқушыларды «құндылық» сөзінің мәнін түсіне отырып, өздері білетін ауыз әдебиеті туындыларындағы ұлттық құндылықтарды, биік мұраттарды тануға үйрету.

Сабақтың түрі:жаңа білім беру

Сабақтың әдіс-тәсілдері: түсіндіру, сұрақ-жауап,

мәтінмен жұмыс техникалары, ізденушілік, оқыт-үйрету ойындары. Сабақтың барысы:

а)оқушылармен амандасу

ә)оқушылардың зейінін сабаққа аудару

б) «шаттық шеңберін» өткізу.

ІІ.сабақтың мақсат міндеттерін түсіндіру.

ІІІ.Жаңа тақырыпты оқып-білу кезеңі

Нысанбай жырау-1822 жылы қазіргі Қызылорда облысы, Жалағаш ауданының Аққошқар елді мекенінің түстігінде Шеңгелсай деген жерде дүниеге келген ақын, жырау. Керейіт руынан шыққан жырау бір өлеңінде өзі туралы:

Менің атым-Нысанбай,

Ат жібердім тұсамай.

Өзім жырау болыппын,

Ата-анама ұқсамай...

Бісімілла, әулие себепкер,

Ауыздағы отыз тіс,

Қызыл тілге көмек бер

Кенесары -Наурызбай бастаған көтеріліс тәуелсіздік алған жылдарға дейін бұрмаланып көрсетілгені, батырлардың есімдерін атауға тыйым салынғаны белгілі. Соған байланысты, Нысанбай есімі де халық аузына көп алына бермейтін. Егемендікке қол жеткізгеннен кейін ғана «Кенесары-Наурызбай» жыры жарыққа шығып, Нысанбай жырау есімі қайта жаңғыра бастады.

Нысанбай Жаманқұлұлының бізге қалдырған асыл мұрасы-«Кенесары-Наурызбай» жыры. Бұл жырда Кенесары бастаған ұлт-азаттықкөтеріліс тарихы суреттеледі.

Дастан туралы «Мұхтар Әуезов энциклопедиясында»: «Кенесары-Наурызбай» дастаны -тарихи жыр. Бұл дастанды Кенесары Қасымұлы бастаған ұлт-азаттық көтерілісіне бастан аяқ қатысып, барлық оқиғаларды өзі көрген Нысанбай жырау Жаманқұлұлы шығарған.

Даналық ойдан дән ізде...

М.Әуезов өте ірі тұлға және көреген ақын деп санаған Нысанбай ХІХ ғасырда өмір сүрген, көкшетаулық, Кенесары ханның ең жақын достарының бірі, оның сүйікті жырауы. Нысанбай жырлаған Кене хан біздің дәуіріміздегі ең ірі тарихи дастандардың бірі және соңы деуге болады.

Артық болмас білгенің

Жыр алғаш рет 1875 жылы С.Жантөрин мен Т.Сейдалиннің аудармасымен «Записки Оренбургского русского географического общества» журналының 3-бөлімінде сөзі қазақша, әрпі орысша болып басылды, қазақ тілінде 1912 жылы Қазанда Университет баспаханасында Жүсіпбк Шайхисламұлы жинап жырлаған жыр нұсқасы «Қисса - Наурызбай төре Қасым ұғлы Қасым Абылайханов» деген атпен жарық көрді.

ІV. Сабақты бекіту.

«Ара ұясы» техникасы пайдаланылады. Оқушылар жұппен жұмыс орындайды. Мұғалім жұптағы оқушыларға не білгендері туралы пікір алмасуды және екі сұрақтан дайындауды тапсырады. Содан кейін әрбір жұп кезектесіп сұрақ қояды, ол сұраққа жауапты басқа оқушылар немесе мұғалім береді.

V.Оқушылар білімін бағалау.

VІ.Үй тапсырмасы:142-144 беттерді оқу.

VІІ. Рефлексия кезеңі

Оқушыларға әріптер тарату. Сол әріптен сөз айту арқылы сабақтан алған әсерімен бөліседі.

Сабақтың тақырыбы: Наурызбай бейнесі

Сабақтың мақсаты: Білімділік: Оқушыларға Наурызбайдың бейнесін ашу, талдау.

Дамытушылық: оқушыларды өз бетімен жұмыс істеп, ой қорытуға үйрету, сөздік қорларын байыту, сөйлеу дағдыларын дамыту;

Тәрбиелік:Рухани-эстетикалық тәрбие беру, елжандылыққа тәрбиелеу

Пәнаралық байланыс: қазақ тілі, тарих

Сабақтың көрнекілігі: интерактивті тақта, нақыл сөздер.

Күтілетін нәтиже:оқушыларды «құндылық» сөзінің мәнін түсіне отырып, өздері білетін ауыз әдебиеті туындыларындағы ұлттық құндылықтарды, биік мұраттарды тануға үйрету.

Сабақтың түрі:жаңа білім беру

Сабақтың әдіс-тәсілдері: түсіндіру, сұрақ-жауап,

мәтінмен жұмыс техникалары, ізденушілік, оқыт-үйрету ойындары. Сабақтың барысы:

а)оқушылармен амандасу

ә)оқушылардың зейінін сабаққа аудару

б) «шаттық шеңберін» өткізу.

ІІ.сабақтың мақсат міндеттерін түсіндіру.

ІІІ.Жаңа тақырыпты оқып-білу кезеңі

Поэманың басында Кенесары мен Наурызбай бейнелері

Кенесары, Наурызбай

Атағы шықты аңқылдап.

Жауды үркітіп қашырды,

Ақ алмастай жарқылдап,

Зәресін алды дұшпанның,

Найзағайдай шартылдап.

Қасына ерген төлеңгіт

Олжаға батты қарқылдап,- деп суреттеледі.

Наурызбай әскерден отыз сарбазды таңдап алып, соғысқа кіреді. Сондағы наурызбай бейнесін жырау:

Ор қояндай бұлтиған,

Көк дөнен ат астында

Қамзол ішік құнтиған,

Ақ орамал басында

Керұғлыға бергісіз,

Отыз көкжал қасында

Сол уақытта Наурызбай,

Жиырма бес жасында,- деп сипаттайды.

Хан келгенін көріп есірген Наурызбай қырғыздарды қырып салып, мал мен дүние-мүлкін талайды. Батырларды ар-намыстың құрбаны болуға шақырып:

Тайынбай жауға кіріңдер,

Айбынды туған ерлерім!-

Деп үндейді. Қыр,ыздың қолын бастаған Кәрібоз деген кісі:

Ей, Наурызбай, ер төрем,

Қарайып жүрмін қанама!

Аза қорлық көрсетіп,

Қатты баттың жаныма.

Не жазығым бар еді

Кенесары ханыңа?-

ІV. Сабақты бекіту.

«Ара ұясы» техникасы пайдаланылады. Оқушылар жұппен жұмыс орындайды. Мұғалім жұптағы оқушыларға не білгендері туралы пікір алмасуды және екі сұрақтан дайындауды тапсырады. Содан кейін әрбір жұп кезектесіп сұрақ қояды, ол сұраққа жауапты басқа оқушылар немесе мұғалім береді.

V.Оқушылар білімін бағалау.

VІ.Үй тапсырмасы:145-149 беттерді оқу.

VІІ. Рефлексия кезеңі

Оқушыларға әріптер тарату. Сол әріптен сөз айту арқылы сабақтан алған әсерімен бөліседі.