Презентация. Таблицалар. Сүз төркемнәре

Таблица

ИСЕМНЕҢ СҮЗ ТӨЗЕЛЕШЕ .(форма ясагычлар)

ДӘРЕС - ЕМ - НЕҢ

ТАМЫР + БӘЙЛӘГЕЧ КУШЫМЧАСЫ(тартым кушымчасы) +

+ БӘЙЛӘГЕЧ КУШЫМЧАСЫ( килеш кушымчасы)

ДӘРЕС - ЛӘР - ЕМ - НЕҢ

ТАМЫР + МОДАЛЬЛЕК КУШЫМЧАСЫ( исемнең күплек сан кушымчасы) + БӘЙЛӘГЕЧ КУШЫМЧАСЫ( тартым кушымчасы)+

+ БӘЙЛӘГЕЧ КУШЫМЧАСЫ ( килеш кушымчасы)

ДУС -КАЙ , КОШ - ЧЫК

ТАМЫР + МОДАЛЬЛЕК КУШЫМЧАСЫ ( иркәләү - кечерәйтү кушымчалары)

ИСЕМ ЯСАГЫЧ КУШЫМЧАЛАР:(МОРФОЛОГИК ЮЛ)

СҮЗ - ЛЕК, ШАТ - ЛЫК, СЫЙНЫФ - ТАШ, ЧОР -ДАШ, СЕР - ДӘШ,

БАЛЫК- ЧЫ, ТӘРҖЕМӘ - ЧЕ, ЯШЕЛ - ЧӘ, СЫЗЫК- ЧА, ЙӨР - ЕШ,

БОРЫЛ - ЫШ, БАС - МА, БОЕР - ЫК, БҮЛ - ӘК, ТЕЛӘ - К,

АЛ -ЫМ, ТАЯН -ЫЧ, СӨЕН - ЕЧ, БЕЛ - ГЕЧ, КЫР - ГЫЧ.

ИСЕМНӘРНЕҢ ТӨЗЕЛЕШЕ.(СИНТАКСИК ЯКТАН)

Уртаклык исемнәр: урам, дуслык.

Ялгызлык исемнәр: ,,Идел" журналы.

Кушма исемнәр: Сабантуй, ташбака.

Тезмә исемнәр: Су анасы, үги ана яфрагы.

Парлы исемнәр: ИСӘНЛЕК-САУЛЫК, ӘТИ- ӘНИ,

БАЛА-ЧАГА.

Таблица.

ФИГЫЛЬНЕҢ СҮЗ ТӨЗЕЛЕШЕ.

( ФОРМА ЯСАГЫЧЛАР)

Затланышлы фигыльләр.

БАР - МА -ДЫ- М

ТАМЫР + МОДАЛЬЛЕК КУШЫМЧАСЫ( юклык кушымчасы) + + МОДАЛЬЛЕК КУШЫМЧАСЫ ( билгеле үткән заман кушымчасы) ,

БАР - МА - ГАН - МЫН

ТАМЫР + МОДАЛЬЛЕК КУШЫМЧАСЫ( юклык кушымчасы ) + МОДАЛЬЛЕК КУШЫМЧАСЫ (билгесез үткән заман кушымчасы),+

+БӘЙЛӘГЕЧ КУШЫМЧАСЫ (зат-сан кушымчасы)

КҮР - ДЕ - М, ИШЕТ - ТЕ - Ң, БУЛЫШ -ТЫ- Ң (билгеле үт. заман), КҮР - ГӘН , ИШЕТ - КӘН - БЕЗ, БУЛЫШ - КАН - БЫЗ,(билгесез үт. заман) БАР - АЧАК - СЫЗ, КҮР - ӘЧӘК - СЕЗ,(билгеле киләчәк заман ) ИШЕТ - ЕР - ЛӘР, БУЛЫШ - ЫР - ЛАР( билгесез киләчәк заман).

ТАМЫР + МОДАЛЬЛЕК КУШЫМЧАСЫ (заман кушымчалары) + +БӘЙЛӘГЕЧ КУШЫМЧАСЫ( зат - сан кушымчалары )

БАР - СА - М

ТАМЫР + БӘЙЛӘГЕЧ КУШЫМЧАСЫ ( шарт фигыль кушымчасы )+

+БӘЙЛӘГЕЧ КУШЫМЧАСЫ ( зат - сан кушымчасы ).

СӨЙЛИ - ЛӘР, КАРЫЙ- БЫЗ ( төп юнәлеше ),

ТАМЫР + БӘЙЛӘГЕЧ КУШЫМЧАЛАРЫ(зат - сан кушымчалары),

ҮС - ТЕР - ЕГЕЗ, САЛ - ДЫР - ЫГЫЗ, ҖИТ - КЕР - СЕН(йөкләтү юн.)

ТАМЫР + МОДАЛЬЛЕК КУШЫМЧАСЫ( юнәлеш кушымчасы) +

+БӘЙЛӘГЕЧ КУШЫМЧАСЫ (зат-сан кушымчалары )

КҮР - ЕН - ГӘН -НӘР, САЙЛА - Н - ДЫ - ЛАР (кайтым юнәлеше),

ТАРТ - ЫЛ - А - ЛАР, БИЗӘ - Л - ӘЧӘК- БЕЗ ( төшем юнәлеше) ,

КҮР - ЕШ - КӘН - НӘР, БИЗӘ - Ш - ТЕ - ЛӘР ( уртаклык юнәлеше),

ТАМЫР + МОДАЛЬЛЕК КУШЫМЧАСЫ( юнәлеш ) +МОДАЛЬЛЕК КУШЫМЧАСЫ ( заман кушымчасы ) + БӘЙЛӘГЕЧ КУШЫМЧАЛАРЫ ( зат-сан кушымчалары)

Таблица.

ФИГЫЛЬЛӘРНЕҢ ТӨЗЕЛЕШЕ.(СИНТАКСИК ЯКТАН)

ТАМЫР ФИГЫЛЬЛӘР: КИЛ, БАС, АША.

ЯСАЛМА ФИГЫЛЬЛӘР: ЭШ -ЛӘ, УЙ - ЛА, САН - А, ШАТ -ЛАН.

( ТАМЫР ҺӘМ ЯСАГЫЧ КУШЫМЧАЛАР)

КУШМА ФИГЫЛЬЛӘР: САУ + БУЛ+ ЛАШ, КҮЗ + АЛ + ЛА.

(ТАМЫР + ТАМЫР ҺӘМ ЯСАГЫЧЛАР)

ТЕЗМӘ ФИГЫЛЬЛӘР: КҮЗ АЛДЫҢА КИТЕР.

(ИКЕ ЯКИ ӨЧ СҮЗДӘН ТОРА )

СЫЙФАТНЫҢ СҮЗ ТӨЗЕЛЕШЕ. (СИНТАКСИК ЯКТАН)

ТАМЫР СЫЙФАТЛАР: МАТУР, КЫЗЫЛ.

ЯСАЛМА СЫЙФАТЛАР: БӘХЕТЛЕ, АКЫЛЛЫ.

ЯМЬСЕЗ, У ЙСЫЗ.

АЙЛЫК, КИЕМЛЕК.

КӨЗГЕ, БОРЫНГЫ, ЭЧКЕ, ТЫШКЫ.

ЭШЧӘН, УЙЧАН.

АЧЫК, ӨЗЕК,
ЯЗМА, ӨСТӘМӘ.

БАШЛАНГЫЧ, СӨЙДЕРГЕЧ.

КУШМА СЫЙФАТЛАР: БЕРКАТЛЫ, ЭЧКЕРСЕЗ, БЕРТӨРЛЕ, ИСКИТКЕЧ,

ХАЛЫКАРА, АЛМАЧУАР.

ПАРЛЫ СЫЙФАТЛАР: УЕНЛЫ - КӨЛКЕЛЕ, АСЛЫ - ӨСЛЕ,

ТЕЗМӘ СЫЙФАТЛАР: МАТУР ЙӨЗЛЕ, КАРА КҮЗЛЕ.