Ә. Нұрпейісов «Балықшылар» әңгімесіндегі кейіпкерлер келбеті

Қызылорда қаласы

№101 орта мектептің қазақ тілі мен әдебиеті пәні мұғалімі

Тыманбаева Орал Дастенбекқызы

Ә.Нұрпейісов «Балықшылар» әңгімесіндегі кейіпкерлер келбеті

Сабақтың тақырыбы: Ә.Нұрпейісов «Балықшылар» әңгімесіндегі

кейіпкерлер келбеті (қорытынды сабақ)

Сабақтың мақсаты:

білімділігі: әңгіменің сюжетін толық меңгере отырып, шығарманы оқып-

үйренудің әдіс-тәсілдерін дұрыс қолданып, талдай білуге баулу.

тәрбиелігі: кейіпкер келбеті арқылы еңбекті сүюге, адал болуға, үлкенді

сыйлауға баулу. Жақсы мен жаманды ажырата алуға үйрету

дамытушылығы: сұрақтар, тапсырмалар арқылы ізденушілік қабілеттерін дамыту,

бірін-бірі тыңдау, сыпайы, сенімді болуға, еркін сөйлеуге үйрету.

Сабақтың типі: бекіту сабағы

Сабақтың түрі: білімді сынау, талдау сабағы

Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап, сюжетті талдау, кейіпкер тілі, салыстырмалы

диаграмма, кейіпкерге хат, проблемалық оқыту әдісі

Сабақтың көрнекілігі: интер. тақта, семантикалық карта, бағалау парағы, бағалау фиш-ы,

фотосюжет, қима қағаздар,

Пәнаралық байланыс: халық ауыз әдебиеті, қазақ тілі, тарих, экология

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру әдісі.

а) сәлемдесу, оқушыларды түгендеу.

ә) сынып тазалығына назар аудару.

б) оқушының көңілін сабаққа баулу.

- Талдау - табыс кілті. Бүгінгі сабағымыздың мақсаты: шығарма сюжетін толық меңгере отырып, талдау түрлерін жүргізу. Біздің бүгінгі сабағымыз топтық жұмыс түрінде өтеді. Топтық жұмыстың бір пайдасы ұйымшылдық, ауызбіршілік секілді жақсы қасиеттердің сіздердің бойларыңызда қалыптасуына, бой көтеруіне жақсы ықпал етеді.

І топ «Қасиет» тобы

ІІ топ «Ғибрат» тобы

ІІІ топ «Қайырым» тобы

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру.

«Табиғат апатымен арпалыс» (эссе)

Арал теңізінде орналасқан қима қағаздардағы сұрақтарға жауап беру.

1. Әңгімедегі Арал теңізінің қазіргі жағдайы қалай?

2. Әңгімедегі сюжет қандай оқиғаға байланысты құрылған?

(Арал теңізі жағасында балықпен тіршілік етіп жатқан балықшылардың күнделікті күйбең тіршілігі)

2. Әңгімеде қандай кейіпкерлер кездеседі?

(Әлиза, Мөңке, Есбол, Еламан, Рай, Дос, Курнос Иван, Тентек Шодыр, Андрей, Қаратаз,Жалмұрат, Итжемес, Құлтума)

ІV. Жаңа сабақ

Балықшылар, балықшылар!

Көк теңіздің құрдастары,

Көк теңіздің сырластары.

Көк теңіздей бір тынбайды,

Көк теңізден жыр тыңдайды.

Көк теңіздей тебіренеді.

Көк теңіздей дауыл құмар,

Көк теңіздей шалқиды олар.

Толқындардай ағылады,

Аз уақыт көрмесе егер

Көк теңізді сағынады,

Балықшылар, балықшылар.

- Ендеше, оқушылар, бүгінгі біздің сабағымыздың тақырыбы, яғни қорытынды сабағымыз Ә.Нұрпейісовтің «Балықшылар» әңгімесіндегі

кейіпкерлер келбеті.

Бүгінгі күннің реті мен сабақтың тақырыбын дәптерімізге жазайық.

Енді, оқушылар, барлықтарың маған назар аударыңдар. Біз шығарманы толық оқып, мазмұнын меңгеріп шықтық.. Солай ма?

Олай болса, біздің бүгінгі сабағымыз талдау, тиянақтау, қорытындылау сабағы болмақ.

V Жаңа сабақты бекіту.

Сонымен бүгінгі сабағымыздың І тапсырмасы

«Сюжеттік талдау»

І топ

Р/с

Кейіпкер

Оқиға

Оқиға орны

1

Еламан

... оның жалақтаған түрін жақтырмай жүзін сырт салып сазарып тұр.

---------?

(мұз қала)

2

----------------?

(Андрей)

қағаз қат, қағаз тапса

сурет салады

қазақ ауылына барып, ибалығының арқасында «сары бала» атанған

3

Жалмұрат

-------------------?

(алдындағы бір қора түйені)

теңіз жағасына айдап келеді

ІІ топ

Р/с

Кейіпкер

Оқиға

Оқиға орны

1

Әлиза, ауру бала

-------------?

(сүт кенжесі сабағынан үзіліп түскелі тұр)

Мөңкенің үйінде

2

Федоров

Еламанды жағынан тартып жібереді

----------------?

(Федеровтың үйінде)

3

------------------?

(Андрей, Жалмұрат)

тырнақтары алынып қалған, мұздың беті қызыл ала қан

теңіз үстінде

ІІІ топ

№

Кейіпкер

Оқиға

Оқиға орны

1

-----------------?

(Андрей)

Курнос Иванды әй-шәйға қаратпай, сүйрей жөнелді

олар жағаға шығарып тастаған қайыққа жетті

2

Рай

-------------------?

(қайыс етік аяғын қажап,

өкшесі күлдіреп алынып қалды)

теңіз жағасында Еламанға ермей қалып қойды

3

Балықшылар

кешегі күні ... маңынан ыққан мұз... шыңына тіреліп еді

---------------------?

(Беларан Қаратүп)

ІІ тапсырма. Кейіпкер тілі

Р/с

Кейіпкер тілі немесе ойы

Кейіпкер

1

-Әлиза, мықты едің ғой.Шыда!

Мөңке

2

-Ендігі жерде асымдық балықты мен рұқсат етсем ғана аласыңдар.

Федеров

3

- Тіліңді алмаса, өздерінің қолынан ау-құралыңды сыпырып ал! Өңкей тықыр кедейлер екі қолын төбесіне қойып тентіреп кетеді

Қаратаз

4

-Борис Николаевич, мұз әлсіз болмас па екен?

Курнос Иван

5

-Жігіттер, біздің Тентек Шодырсыз күніміз жоқ. Өлген бала үшін тірі балалардың обалына қалуымыз жарамас.

Мөңке

6

- Сен... адамдарың қайда деп неге сұрамайсың?

Еламан

7

-Біз үшін отқа түсіпсің.

Ағаке-ай, енді қайттік?

Рай

ІІІ тапсырма Кейіпкер келбеті

(дәптермен жұмыс)

І топ «Қасиет» -Еламанға ІІ топ «Ғибрат»- Мөңкеге кейіпкерге хат

ІІІ топ «Қайырым» - Тентек Шодырға

VІ Жаңа сабақты қорыту.

• Балалар, әңгіменің негізгі желісі Арал теңізінің өңірінде болғаны барлығымызға мәлім. Ал, қазіргі Арал проблемасы Қызылорда облысының немесе мемлекетіміздің проблемасы емес, бұл әлемдік проблема.

Сондықтан да мемлекеттің әрбір азаматы Аралға өз үлесін қосуын- азаматтық борышым деп қабылдауы тиіс. Ендеше, оқушылар, біз де Аралды қайта қалпына келтіру үшін өз үлесімізді қосып көрелік.

1.«Балықшылар» әңгімесі авторының басқа қандай шығармаларын білесіңдер?

2.Шығармада табиғат суреттері қалай берілген?

3.Еламанның Федоровты өлтіру себебі неде деп ойлайсыңдар?

4.Әңгімедегі кейіпкерлер тіршілігі арқылы нені үйренуге болады?

5.Арал теңізі туралы жыр - шумақ білесің бе?

VІІ Үйге тапсырма беру.

«Егер мен жазушы болсам....» (әңгімені қалай аяқтар едім?)

VІІІ Бағалау.

Оқушылар жинаған фишкалары бойынша бағаланады.

Қорытынды сөз