Mądrej głowie dość dwie słowie czyli o związkach frazeologicznych урок-путешествие

5

Szkoła Średnia w Kellerowce

Nauczycielka języka polskiego

Tatiana Zilińska

w. Kellerowka

Szkoła Średnia w Kellerowce

Nauczycielka języka polskiego

Tatiana Zilińska

Temat: Mądrej głowie dość dwie słowie czyli o związkach frazeologicznych.

Cele:

- poznawcze 1) Formułowanie definicji "związek frazeologiczny"

2) Poruszenie problemu użycia związków frazeologicznych

3) Proba opisu podanych związków frazeologicznych.

-kształcące 1) Kształcenie umiejętności razpoznawania związków frazeologicznych

2) Kształcenie umiejętnosci opisu związków frazeologicznych

- wychowawcze 1) Utrwalenie pojęcia, co to jest związek frazeologiczny

2) Budzenie zainteresowania ucznia

3) Współpraca w grupie

Metody:

- podająca

- problemowa

- praktyczna praca z tekstami

Formy pracy:

- zbiorowa i indywidualna

Środki dydaktyczne:

• Konstanty Ildefons Gałczyński "Zaręczyny Gżegżołki" (Teatrzyk "Zielona Gęś")

• Ewa Lipska "Ręce" wiersz

• Słownik frazeologiczny języka polskiego

Temat : Mądrej głowie dość dwie słowie czyli o związkach frazeologicznych.

Tok lekcji:

I. Tekst - scenka Konstantego Ildefonsa Gałczyńskiego «Zaręczyny Gżegżółki»

1. Nauczyciel wybiera 4 osoby z klasy (dobrze czytajace), które będą odczytywać role Gżegżółki, Ptysi, Mamy i naratora. Przedstawienie scenki.

2. Nauczyciel prosi odpowiedzieć na pytanie, jak nazywamy podkreślone wyrazy?

(Przeczytanie tych związków frazeologicznych.)

3. Zapisywanie tematu lekcji do zeszytu.

4. Próba opisu, co to jest związek frazeologiczny (własnymi słowami)

5. Odsłonięcie słownikowej definicji (zapisana wcześniej na tablicy, ale zasłonięta)

Związek frazeologiczny - jest to kilkuwyrazowa konstrukcja językowa, której znaczenia nie da się wyprowadzić ze znaczenia poszczególnych wyrazów składających się na tę konstrukcję.

II. Koperty z pociętymi związkami frazeologicznymi

1. Wyjaśnienie zadania

2. Podzial na 4 grupy (dzieli nauczyciel 1,2,3,4)

3. Rozdanie kopert (po 5 związków w każdej)

4. Samodzielna praca łączenie poszczególnych części związków frazeologicznych.

5. Przyklejenie utworzonych związków na tablicy (ale tych, które uczniowie uważają za trudne)

Związki frazeologicne z kopert.

Kaszka z mlekiem - sprawa łatwa, nieskomplikowana

Niewierny Tomasz - o osobie nieufnej, chcącej sprawdzić

Kupic kota w worku - nabyc, przyjąć coś bez przyjrzenia się temu

Mieć bielmo w oczach - nie dostrzegać tego, co widzą wszyscy

Kopac dołki - działać potajemnie, podstępnie na czyjąś szkodę

Lwia część - znacznie większa część, przytłaczająca większość

Kluć w oczy - drażnic, denerwować kogoś, wywoływać zawiść, niechęć

Dzielić skórę na niedzwiedziu - przedwcześnie rachować na niepewne zyski.

robić przedwcześne plany, co do realizacji których nie ma pewności

Patrzeć przez palce - udawać, że się czegoś nie widzi, nie zauważac czegoś...

Stracić głowę - gubić się w sytuacji, nie wiedzieś co robić, tracić zimną krew.

Swiecić oczami - wstydzić się, usprawiedliwiać się

Puścić z dymem - spalić

Wiercić komuś dziurę w brzuchu - nudzić uporczywie, domagać się czegoś od kogoś, nalegać by coś zrobił.

Drzeć z kimś koty - być z kimś w niezgodzie, kłócić się, nienawidzić się wzajemnie.

Stawiś czoło - oprzec się, przeciwstawiać się komuś lub czemuś

Koziół ofiarny - o człowieku (instytucji), na którego niesłusznie zrzuca się całą odpowiedzialność lub winę

Owoc zakazany - rzecz niedozwolona i dlatego pociagajaca, pożądana

Znać się jak łyse konie - znaś się bardzo dobrze

Pięta achillesowa - słaba strona

Siedzieć na dwóch stołkach - być dwulicowym, prowadzącym grę na dwa fronty najczęściej po to, by czerpać z tego korzyści.

III. Tłumaczenie powstałych związkow frazeologicznych (2 - 3 związki od każdej grupy).

Zapisywanie przez uczniow omawianych związków do zeszytów.

IV. Wiersz Ewy Lipskiej "Ręce"

1. Odczytanie przez nauczyciela wiersza na głos.

2. Nauczyciel prosi jeszcze raz przeczytac tekst, tym razem każdy czyta samodzielnie cicho, jednoczesnie odnajdujac związki frazeologiczne w tekście - wierszu.

Podawać ręce

Podawać się za kogoś

Podawać komuś rękę

Trzymać się za głowę

Dawać komuś wolną rękę

Wymykać się z rąk

Polegać na (kimś)

Polegać jak na Zawiezy

V. Praca domowa

Rozdanie ksero i przeczytanie zadania\ polecenia

VI. Rysunki ze związkami frazeologicznymi

(odszukiwanie na rysunkach związków frazeologicznych)

1. Wychodzić jak Filip z konopli

2. Bujać w obłokach

3. Mydlić komuś oczy

4. Dzielić zapałkę na czworo

5. Całować jak z dubeltówki

6. Mieć dwie lewe ręce, mieć dwie lewe nogi

7. Gdzie dwóch walczy - trzeci korzysta

8. Wbić komuś nóż w plecy

9. Wiódł ślepy kulawego

10. Wodzić kogoś za nos

11. Boso ale w ostrogach

12. Nieszczęścia chodzą parami

Ewa Lipska "Ręce"

Ręce

Te

które podajemy

do dymisji

które nam się podaja

za ręce

Te

którymi mocno trzymamy się

za głowę

Wszystkie

które dają nam

wolną rękę

przy wyborze decyzji

Te

ktore wymykają się

z rąk

ręce

na których zawsze można polegać

jak na poległych.

Ewa Lipska "Ręce"

Ręce

Te

które podajemy

do dymisji

które nam się podaja

za ręce

Te

którymi mocno trzymamy się

za głowę

Wszystkie

które dają nam

wolną rękę

przy wyborze decyzji

Te

które wymykają się

z rąk

ręce

na których zawsze można polegać

jak na poległych.

"Zaręczyny Gżegżółki"

Występują:

MAMA- wytworna, ale głucha jak pień dama

PTYSIA - panna,jej córka

GZEGZOŁKA - młodzieniec pełen zalet

Scena I

GZEGZOŁKA (na klęczkach):

Toteż wiedz, Ptysiu że pokochałem cię od pierwszego wejrzenia. Wzrok twój jak promyk słońca przeszył moje serce, płuca zaczęły energiczniej pracować, moje biedne nerki napełniła niediańska muzyka, a wątroba zacząła nareszcie działać. Pauza. Ptysiu, bądz mi żoną.

PTYSIA:

Nie mówię nie, ale najpierw zechcej pan pomówić z mamą. Pamiętaj wszelako pan, że mama jest poniekąd na uszy cierpiąca i nie należy z tąż roymawiać szeptem.

GZEGZOŁKA:

Na Jowisza! Będą ryczał jak lew.

Scena II

GZEGZOŁKA (ryczy):

Dzień dobry pani!

MAMA:

Nie, nie umiem jezdzić na rowerze.

GZEGZOŁKA:

Córkę pani pokochałem od pierwszego wejrzenia.

MAMA:

Bez wątpienia, telewizja ma dużą przyszłość.

GZEGZOŁKA:

I gdyby pani dobrodziejka zechciała mi zaufać i powierzyć swoją córeczkę moim wypróbowanym ramionom!...

MAMA:

Naturalnie, że Henryk Ładosz jest najlepszym recytatorem.

GZEGZOŁKA:

Dziękuję pani! Do widzenia pani!

MAMA:

Przepraszam, mam swojego.

Scena III

GZEGZOŁKA

(katostrofalnie zachrypnięty):

Rrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrrr.

PTYSIA:

Co?

GZEGZOŁKA:

Rrrrrrrrrrrrrrrrrrrr.

PTYSIA:

Nic nie rozumiem.

GZEGZOŁKA:

Ona mnie nie rozumie. Ja nie rozumiem mamy- A jednak musimy się jakoś porozumieć. Ptysiu, mimo wszystko będę cię kochał do grobowej deski.

PTYSIA I GZEGZOŁKA:

Gdy się serce z sercem połączy:

Już jest jedno serce, nie dwa,

Jak powiedział pewienJapończyk

Cukinodo cu-kino-