Ағылшын тіліндегі грамматикалық жалғаулар

АҒЫЛШЫН ТІЛІНДЕГІ КЕЙБІР ГРАММАТИКАЛЫҚ ҚҰРЫЛЫМДАРДЫҢ ЖАЛҒАУЛАР АРҚЫЛЫ ЖҮЙЕЛЕУ

Медеубаева Н.Т., Ныгыматуллина Д.М

№68 МИББ кешені Қарағанды қаласы

Қазіргі кезде біздің республикамыздың басқа мемлекеттермен қарым-қатынасы артып отырған шақта елімізге шетел тілін еркін меңгерген, мектепті бітіргеннен кейін өз білімін түрлі саладағы қарым-қатынас жағдайында пайдалана алатын адамдар қажет.

Шетел тілін оқу пәні ретінде оқытуды мектеп, қоғам, уақыт қажет етіп отыр. Ол әлеуметтік-экономикалық жайттардың, қоғамның жалпы мәдени дамуының айғағы болуда. Базалық білім мазмұны ауқымында шетел тілін оқытудың мақсаты - оқушылардың шетел тілінде қарым-қатынас жасай алу негіздерін меңгеруі болып табылады. Шетел тілінде қарым-қатынас жасаудың негізі тілдік білім мен дағдылардан, лингвоелтану мен елтану туралы білімнен, коммуникативтік шеберліктен тұратын шәкірттердің жеткілікті деңгейде коммуникативтік біліктілікке қол жеткізуін көздейді.

Шетел тілі арқылы оқушыларға тәрбие беру олардың бойында қоршаған дүниені әсерлі бағалай алу көзқарасын, оқуға ұмтылыс тудыратын шетел тілімен, сол тілде сөйлейтін ел мәдениетіне деген жағымды ықыласты, шетел тілін оқудың маңызын, оны қарым-қатынас құралы ретінде пайдалану, қолдану қажеттігін бірте-бірте қалыптастыра келе жеке бас қарым-қатынасының жүйесі арқылы іске асады.

Оқушыларды жетілдіру олардың білім мен білік дағдыларын жаңа жағдаяттарға түрлендіре білуі, қолдана алуы, тілдік пайымдау механизмімен танымдық қабілетін арттыра түсетін шетел тілінде қарым-қатынас жасауға дайын болуы, шетел тілінде өз бетінше ары қарай білім алуын жалғастыруы сияқты шығармашылық, ізденімпаздық іс-әрекетті меңгеру процесі барысында іске асады. Қазіргі таңда мектептерде оқушылардың білімін тесттер арқылы тексеру қолданылып келеді. Тесттерде грамматикаға көп көңіл бөлінгендіктен оқушылардың грамматикалық білім білік дағдысын қалыптастыру мақсатында төмендегідей кестелер жасадым.

Кестелерде ағылшын тіліндегі кейбір грамматикалық құрылымдар жалғаулар арқылы топтастырылған.

1 .S' ,'S жалғауларының қолданылуы

'S

boy's toy

girl's pen

Singular

Noun+ 's

Possesive Case

S'

Boys' toys

girls' dresses

Plural

Noun+ s'

'S

children's books

men's hats

Plural

Plural

Noun+ 's

'S

Peter's a pilot

Peter is a pilot

Present Simple

'S

He's written

He has written

Present Perfect

'S

It 's brought

It is brought

Present Passive

'S

She's reading

She is reading

Present Continuous

2.-s,-s жалғауларының қолданылуы

Bags

Noun +s

Plural

Roses

Noun+s

Pens

Goes

V+s

Present Simple

Reads

V+s

Has

3. -ed жалғауының қолданылуы

Regular Verbs

Past Simple

play

played

like

liked

live

lived

visit

visited

stop

stopped

4.- ing жалғауының қолданылуы

I am going to school

Present Continuous

I was going to school

Past Continuous

I have been going to school

Present Perfect Continuous

I will be going to school

Future Continuous

Stop talking!

Go on doing your exercises.

Gerund

He sat in an arm-chair watching TV .

Participle I (the 4^th form of verb)

5. Ағылшын тіліндегі етістіктердің түрлері

Personal verbs

I go

Барлық жақта қолданылады

You go

We go

They go

He goes

She goes

Impersonal verbs

It snows

Тек қана 3 жақта ғана қолданылады

It rains

Transitive verbs

(to give, to buy and etc.)

to give smth

Толықтауышты қажет етеді

to buy food

Intransitive verbs

to smile

Толықтауышты қажет етпейді

to live

Semantic verbs

(tell, learn and etc.)

Tell me what happened

Өзіндік мағына бере алатын етістік

Link-verbs

(to be ,to become and etc.)

My name is Pete

I am a student

Байланыстырушы етістік

Form-verbs

(to have, to be, shall,will)

I have written a letter

Басқа шақтар жасау үшін қолданылады

The bread is brought

I shall go to the disco

I am reading

Modal verbs

(Can, must, may, should, ought to)

I can swim

Адамның

іс- әрекетке деген қатысын,ойын білдіреді

You may come in

You should go to the doctor

You ought to help your parents

1 кестеде s' ,'s жалғаулары Possesive Case -те, Present Perfect, Present Continuous, Present Passive шақтарының қысқартылған түрлерінде қолданылатыны туралы айтылып, мысалдар келтіріледі.

2 кестеде -s,- es жалғауларының Plural-да және Present Simple шағында қолданылатыны туралы айтылады, мысалдар келтіріледі.

3 кестеде -ed жалғауының Past Simple шағында қолданылатыны туралы айтылып,мысалдар келтіріледі.

4 кестеде -ing жалғауының Present Continuous ,Past Continuous, Present Perfect Continuous, Future Continuous шақтарында және Gerund, Participle I -да қолданылатыны туралы айтылады, мысалдар келтіріледі.

5 кестеде ағылшын тілі етістіктерінің түрлері жайлы айтылады. Ағылшын тілінде етістіктер personal, impersonal, transitive, intransitive,semantic,link-verbs, form-verbs және modal verbs болып бөлінеді.

Кесте бойынша грамматикалық құрылымдар түсіндірілген соң оқушылар тест орындайды. Грамматикалық құрылымдарды жалғаулар арқылы жүйелеу оқушылар үшін тиімді деп ойлаймын. Мұндай жүйелеу оқушылардың грамматикалық білім, білік дағдысының дамуына ықпалын тигізе алатыны сөзсіз.

Қолданылған әдебиеттер:

1.Татьяна Николенко- Тесты по грамматике. Москва-2000

2. Н.А.Бонк - Учебник английского языка. Москва, 1982. [83-91б]

3. F.P. Starkov- English 7 th year, 2002[309-316б]

4. Н.Л.Еремия-Ағылшын тілі. Көкшетау,2010 [35-40б]