6нчы сыйныф татар төркеме өчен дәрес эшкәртмәсе

ТЕМА: "РӘВЕШ - СҮЗ ТӨРКЕМЕ"

4 нче дәрес

ТӨЗЕДЕ:

ТАТАРСТАН РЕСПУБЛИКАСЫ

ТҮБӘН КАМА ШӘҺӘРЕ

8 НЧЕ ГОМУМИ УРТА

БЕЛЕМ БИРҮ МӘКТӘБЕНЕҢ

ТАТАР ТЕЛЕ ҺӘМ

ӘДӘБИЯТЫ УКЫТУЧЫСЫ

НУРИЕВА РӘМЗИЯ ФАРВАЗ КЫЗЫ

Әлеге дәрес эшкәртмәсе татар төркеменең 6 нчы сыйныфы өчен тәкъдим ителә. Саны буенча әлеге 4 нче дәрес, "Рәвеш төркемчәләре" темасын өйрәнә башлаганчы, укучыларның рәвешне башка сүз төркемнәреннән аера белү, ясалышлары буенча төркемли белү күнекмәләрен камилләштерү дәресе буларак үткәрелә.

Дәресне җиһазлау

"Хатлар бүлеге", "Хәбәрләр бүлеге"өстәлләргә куела

"Исем" газетасы

"Сыйфат" газетасы

"Сан"газетасы

"Рәвеш"газетасы

"Сүз төркемнәре"типографиясе (аерым карточкаларда язылган)

кем? нәрсә?

нинди? кайсы? кайдагы?

күпме? никадәр?

ничек? кайчан? (аерым карточкаларда язылган)

предметны яки затны белдерә

предметның билгесен белдерә

предметның санын, исәбен белдерә

эш яки хәлнең билгесен белдерә(аерым карточкаларда язылган)

"Рәвеш" газетасы өчен рәсемнәр

Дәрес: татар теле

Сыйныф: 6 нчы татар төркеме

Тема: Рәвеш

Максат:

• укучыларның рәвеш турында белемнәрен ныгыту;

• проект эшчәнлеген оештыру аша иҗади фикер йөртүне үстерү;

• сәламәт яшәү рәвеше сайлау, туган якны ярату хисләрен тәрбияләү

Метод һәм алымнар: укучыларның танып белү эшчәнлеген активлаштыручы методлар (өлешчә-эзләнү, информацион-рецептив, тикшеренү); чаралар (техник, күрсәтмәлелек)

Дәрес тибы: белем һәм күнекмәләрне камилләштерү дәресе

Дәрес формасы: эшлекле дәрес-уен

Дәрес планы

I. Оештыру өлеше

II. Актуальләштерү

III. Ныгыту

IV. Ял итү

V. Ныгыту өстендә эшне дәвам итү

VI. Дәресне йомгаклау

VII. Билгеләр кую

Дәрес барышы

I. Оештыру өлеше

• Исәнмесез, укучылар! Бүгенге дәрестә "Рәвеш" турында сөйләшүебезне дәвам итәрбез, алган белемнәрегезне ныгытырбыз. Минем сезгә шундый сорау бирәсем килә без информацияне кайдан алабыз? (телевидение, радио, газета, журнал, компьютер аша).

• Дөрес. Менә сез газета дидегез, ә газеталарны кайда чыгаралар? (типографиядә).

II. Актуальләштерү

• Без сезнең белән бүгенге дәрестә типографиягә экскурсиягә барачакбыз, газета өчен материал тупларбыз, дәрес ахырында газета чыгарырбыз. Газета чыгару өстендә эшләгәнче, менә бу биремне эшләп алыйк әле. Һәрбер корреспондентны үз газетасына урнаштырыгыз.

(укучыларга исем, сыйфат, сан, рәвеш сүз төркемнәре, һәрберсенең сораулары, белдерелүе язылган карточкалар тәкъдим ителә, такта янында эшлиләр, җавапларын исбатлыйлар, схема килеп чыгарга тиеш)

"Сүз төркемнәре"типографиясе

"Исем" "Сыйфат" "Сан" "Рәвеш"

газетасы газетасы газетасы газетасы

кем? нинди? күпме? кайчан?

нәрсә? кайсы? никадәр? ничек?

кайдагы?

предметны предметның предметның эш яки

яки билгесен санын хәлнең

затны белдерә исәбен билгесен

белдерә белдерә белдерә

• Димәк, укучылар, бу барлык газеталар нинди типографиядә чыга инде? ("Сүз төркемнәре" дигән типографиядә)

III. Ныгыту.

• Типографиядә төрле газетелар чыга, ә без сезнең белән "Рәвеш" газетасының беренче санын чыгару өстендә эшләрбез. (слайд). Газетаны чыгару өстендә ике бүлек эшлиячәк: "Хатлар бүлеге" һәм "Хәбәрләр бүлеге" (слайд). Материалны түбәндәгерубликалар өчен тупларбыз: "Рәвеш - сүз төркеме", "Рәвеш ясалышы" (слайд). Искә төшерик әле нәрсә ул рәвеш? (укучылар телдән рәвеш турында белгәннәрен сөйлиләр, схематик рәвештә слайд ачыла)

("Рәвеш - сүз төркеме" рубрикасы өчен ике бүлек материал туплый. "Хатлар бүлеге"ндәге һәр укучыга хат формасында бирем бирелә. "Хәбәрләр бүлеге"ндәге һәр укучыга перфокарта формасында бирем бирелә. Биремнәр укучылар өчен аерым битләрдә карточка формасында әзерләнә, аннары дөрес җаваплы карточкалар бирелә, үз-үзеңне тикшерү оештырыла. )

"Хатлар бүлег"енә бирем

№ 1

Бирем. Редакциягә килгән хатта төшеп калган рәвешләрне тиешле урынга куегыз, күрсәтелгән җөмләдә рәвешне җөмлә кисәге буларак тикшерегез.

Исәнмесез, хөрмәтле "Рәвеш" газетасы!

Сезгә Түбән Камадан Алия яза. Безнең шәһәр Чулман елгасы буена урнашкан. Чулман елгасы төрле балыкларга ... бай. ... Чулман буенда ял итүчеләр ... була.

Рәвешләр: күп, бик, җәен

№ 2

Бирем. Редакциягә килгән хатта төшеп калган рәвешләрне тиешле урынга куегыз, күрсәтелгән җөмләдә рәвешне җөмлә кисәге буларак тикшерегез.

Исәнме, "Рәвеш" газетасы!

Үземнең шалыгым белән уртаклашырга телим. Мин спорт яратам. ... Россия спорт ярышларында катнаштым. Катнашучылар ... булды. Мин ярышларга ... әзерләндем, шуңа да уңышка ирештем.

Рәвешләр: шактый, нык, быел

№ 3

Бирем. Редакциягә килгән хатта төшеп калган рәвешләрне тиешле урынга куегыз, күрсәтелгән җөмләдә рәвешне җөмлә кисәге буларак тикшерегез.

Исәнме, "Рәвеш"!

Мин Түбән Камадан Зилә булам. Шәһәребездә матур урыннар ... түгел. Түбән Каманың үзәгендә ... матур мәчет бар. ... һәм ... манаралардан азан тавышы ишетелә.

Рәвешләр: иртән, аз, кичен, бик

№ 4

Бирем. Редакциягә килгән хатта төшеп калган рәвешләрне тиешле урынга куегыз, күрсәтелгән җөмләдә рәвешне җөмлә кисәге буларак тикшерегез.

Сәлам, "Рәвеш"!

Сезгә дустым турында язам. Ул вакытын ... үткәрергә яратмый. Дәресләрен ... генә әзерли, ... капкалый да спорт мәктәбенә китә. Ул танылган спортчы булырга тели. Дустым минем өчен үрнәк.

Рәвешләр: аз-маз, бушка, тиз

№ 5

Бирем. Редакциягә килгән хатта төшеп калган рәвешләрне тиешле урынга куегыз, күрсәтелгән җөмләдә рәвешне җөмлә кисәге буларак тикшерегез.

Исәнме, "Рәвеш" газетасы!

Мин - Түбән Камадан. Шәһәребез зур түгел. ... 260 меңнән артык кеше яши дип исәпләнә. Шәһәрдәге 50 дән артык

милләт кешеләре ... һәм ... яши.

Рәвешләр: тыныч, биредә, дус

№ 6

Бирем. Редакциягә килгән хатта төшеп калган рәвешләрне тиешле урынга куегыз, күрсәтелгән җөмләдә рәвешне җөмлә кисәге буларак тикшерегез.

Исәнме, "Рәвеш" газетасы!

Мин китап укырга яратам. Шәһәребезнең Кол Гали исемендәге китапханәсенә ... барам. Китапханә ... җиһазланган. Көндез китап сөючеләр ... була.

Рәвешләр: заманча, күп, еш

"Хәбәрләр бүлегенә бирем"

№ 1

Бирем: Кайсы җөмләләрдә сыйфатлар, кайсы җөмләләрдә рәвешләр? Җөмләнең санын күрсәтеп, рәвешне һәм сыйфатны ачыклаган сүзе белән язып алыгыз.

1. Күңелле эш, матур тормыш белән

Ел артыннан еллар агалар. (М. Гафури)

2. Безнең көннәр күңелле уза башлады. (М. Гафури)

сыйфат

Күңелле

рәвеш

№ 2

Бирем: Кайсы җөмләләрдә сыйфатлар, кайсы җөмләләрдә рәвешләр? Җөмләнең санын күрсәтеп, рәвешне һәм сыйфатны ачыклаган сүзе белән язып алыгыз.

1. Зәки җиңел сулап куйды. (Ф. Җамалетдинов)

2. Өметле җиңел адымнар белән икенче тукталышка таба

атлап китте. (В. Нуриев)

сыйфат

Җиңел

рәвеш

№ 3

Бирем: Кайсы җөмләләрдә сыйфатлар, кайсы җөмләләрдә рәвешләр? Җөмләнең санын күрсәтеп, рәвешне һәм сыйфатны ачыклаган сүзе белән язып алыгыз.

1. Бүген язның урталары булганга, кояш ерак, ләкин туры һәм матур карый иде. (Г. Ибраһимов)

2. Килеп йөр син шулай, ди,

Ялгыз әби янына. (Р. Мингалим)

сыйфат

Ялгыз

рәвеш

№ 3

Бирем: Кайсы җөмләләрдә сыйфатлар, кайсы җөмләләрдә рәвешләр? Җөмләнең санын күрсәтеп, рәвешне һәм сыйфатны ачыклаган сүзе белән язып алыгыз.

1. Бүген язның урталары булганга, кояш ерак, ләкин туры һәм матур карый иде. (Г. Ибраһимов)

2. Тиздән язның матур көннәре күңелне шатландырыр.

(Г. Ибраһимов)

сыйфат

Матур рәвеш

№ 4

Бирем: Кайсы җөмләләрдә сыйфатлар, кайсы җөмләләрдә рәвешләр? Җөмләнең санын күрсәтеп, рәвешне һәм сыйфатны ачыклаган сүзе белән язып алыгыз.

1. Яхшы ел булып килдем,

Бәхет китерим дидем. (Ш. Галиев)

2. Ул миңа яхшы ук ияләшеп китте. (М. Гафури)

сыйфат

Яхшы

рәвеш

№ 5

Бирем: Кайсы җөмләләрдә сыйфатлар, кайсы җөмләләрдә рәвешләр? Җөмләнең санын күрсәтеп, рәвешне һәм сыйфатны ачыклаган сүзе белән язып алыгыз.

1. Ялгыз тора бер әби,

Киттем хәлен белергә. (Р. Мингалим)

2. Килеп йөр син шулай, ди,

Ялгыз әби янына. (Р. Мингалим)

сыйфат

Ялгыз

рәвеш

№ 6

Бирем: Кайсы җөмләләрдә сыйфатлар, кайсы җөмләләрдә рәвешләр? Җөмләнең санын күрсәтеп, рәвешне һәм сыйфатны ачыклаган сүзе белән язып алыгыз.

1. Тыныч кына тыңлаган,

Тыныч җавап биргән ул. (Р. Мингалим)

сыйфат

сыйфат

Тыныч

рәвеш

IV. Ял итү (слайд)

V. Ныгыту өстендә эшне дәвам итү.

• Алга таба эшебезне дәвам итәбез. Рәвешләрнең ясалышын искә төшерик әле (слайд - схема буенча эш)

• Газетага килгән бер хатны укып китик әле (слайд) (чылбырлап укыйбыз, хат язылган аерым карточкалар һәр укучы өчен бирелә)

• Текстта сүз кем турында бара? Бу бала буш вакытын нәрсәгә багышлый? Шәһәребездә "Шинник" спорт комплексыннан башка, кая барып спорт белән шөгыльләнергә була? (слайд)

("Рәвеш ясалышы" рубрикасы өчен бирем ике бүлеккә дә бер төрле бирелә. Сүз ясалыш төрләре генә вариатив урнаштырыла. Укучылар күршесенең эшен слайдка таянып тикшерәләр, бирелгән критерийлар буенча бәялиләр) (слайд)

Бирем. Рәвешләрне ясалышлары ягыннан тикшерегез, тиешле баганага языгыз.

... Түбән Кама шәһәрендә спорт корылмалары бик күп. Быел мин дә спорт белән шөгыльләнә башладым. Көндезен укудан кайтып, аз-маз капкалап, коштай "Шинник" спорт комплексына очам. Тренировкалар һәрвакыт заманча җиһазланган залларда үтә. Спорт белән шөгыльләнү сәламәтлек өчен файдалы.

тамыр рәвешләр кушма рәвешләр

Бирем. Рәвешләрне ясалышлары ягыннан тикшерегез, тиешле баганага языгыз.

... Түбән Кама шәһәрендә спорт корылмалары бик күп. Быел мин дә спорт белән шөгыльләнә башладым. Көндезен укудан кайтып, аз-маз капкалап, коштай "Шинник" спорт комплексына очам.

Тренировкалар һәрвакыт заманча җиһазланган залларда үтә. Спорт белән шөгыльләнү сәламәтлек өчен файдалы.

ясалма рәвешләр парлы рәвешләр

- Укучылар, менә без башлангыч материалны тупладык, хәзер шушы материалны менә бу битләргә урнаштырырга кирәк булыр, газета чыгару өстендә эшлибез (слайд). (укучыларга А3 форматындагы битләр бирелә, биремнәр эшләнгән карточкалар шушы битләргә рубрикалар буенча урнаштырыла, биремнәрнең эчтәлегенә карап төрле рәсемнәр дә бирелергә мөмкин)

VI. Дәресне йомгаклау

Әзер битләр бергә беркетелә, газета формасы ясала, карточкалардагы биремнәргә таянып рәвеш тагын кабатлана (слайд)

VII. Билгеләр кую (слайд)

- Укучылар, менә без башлангыч материалны тупладык, хәзер шушы материалны менә бу битләргә урнаштырырга кирәк булыр, газета чыгару өстендә эшлибез (слайд). (укучыларга А3 форматындагы битләр бирелә, биремнәр эшләнгән карточкалар шушы битләргә рубрикалар буенча урнаштырыла, биремнәрнең эчтәлегенә карап төрле рәсемнәр дә бирелергә мөмкин)

VI. Дәресне йомгаклау

Әзер битләр бергә беркетелә, газета формасы ясала, карточкалардагы биремнәргә таянып рәвеш тагын кабатлана (слайд)

VII. Билгеләр кую (слайд)

• Текстта сүз кем турында бара? Бу бала буш вакытын нәрсәгә багышлый? Шәһәребездә "Шинник" спорт комплексыннан башка, кая барып спорт белән шөгыльләнергә була? (слайд)

("Рәвеш ясалышы" рубрикасы өчен бирем ике бүлеккә дә бер төрле бирелә. Сүз ясалыш төрләре генә вариатив урнаштырыла. Укучылар күршесенең эшен слайдка таянып тикшерәләр, бирелгән критерийлар буенча бәялиләр) (слайд)

Бирем. Рәвешләрне ясалышлары ягыннан тикшерегез, тиешле баганага языгыз.

... Түбән Кама шәһәрендә спорт корылмалары бик күп. Быел мин дә спорт белән шөгыльләнә башладым. Көндезен укудан кайтып, аз-маз капкалап, коштай "Шинник" спорт комплексына очам. Тренировкалар һәрвакыт заманча җиһазланган залларда үтә. Спорт белән шөгыльләнү сәламәтлек өчен файдалы.

тамыр рәвешләр кушма рәвешләр

Бирем. Рәвешләрне ясалышлары ягыннан тикшерегез, тиешле баганага языгыз.

... Түбән Кама шәһәрендә спорт корылмалары бик күп. Быел мин дә спорт белән шөгыльләнә башладым. Көндезен укудан кайтып, аз-маз капкалап, коштай "Шинник" спорт комплексына очам.

Тренировкалар һәрвакыт заманча җиһазланган залларда үтә. Спорт белән шөгыльләнү сәламәтлек өчен файдалы.

ясалма рәвешләр парлы рәвешләр

III. Ныгыту.

• Типографиядә төрле газетелар чыга, ә без сезнең белән "Рәвеш" газетасының беренче санын чыгару өстендә эшләрбез. (слайд). Газетаны чыгару өстендә ике бүлек эшлиячәк: "Хатлар бүлеге" һәм "Хәбәрләр бүлеге" (слайд). Материалны түбәндәгерубликалар өчен тупларбыз: "Рәвеш - сүз төркеме", "Рәвеш ясалышы" (слайд). Искә төшерик әле нәрсә ул рәвеш? (укучылар телдән рәвеш турында белгәннәрен сөйлиләр, схематик рәвештә слайд ачыла)

("Рәвеш - сүз төркеме" рубрикасы өчен ике бүлек материал туплый. "Хатлар бүлеге"ндәге һәр укучыга хат формасында бирем бирелә. "Хәбәрләр бүлеге"ндәге һәр укучыга перфокарта формасында бирем бирелә. Биремнәр укучылар өчен аерым битләрдә карточка формасында әзерләнә, аннары дөрес җаваплы карточкалар бирелә, үз-үзеңне тикшерү оештырыла. )

IV. Ял итү (слайд)

V. Ныгыту өстендә эшне дәвам итү.

• Алга таба эшебезне дәвам итәбез. Рәвешләрнең ясалышын искә төшерик әле (слайд - схема буенча эш)

• Газетага килгән бер хатны укып китик әле (слайд) (чылбырлап укыйбыз, хат язылган аерым карточкалар һәр укучы өчен бирелә)

2. Тиздән язның матур көннәре күңелне шатландырыр.

(Г. Ибраһимов)

сыйфат

Матур

рәвеш

№ 4

Бирем: Кайсы җөмләләрдә сыйфатлар, кайсы җөмләләрдә рәвешләр? Җөмләнең санын күрсәтеп, рәвешне һәм сыйфатны ачыклаган сүзе белән язып алыгыз.

2. Яхшы ел булып килдем,

Бәхет китерим дидем. (Ш. Галиев)

2. Ул миңа яхшы ук ияләшеп китте. (М. Гафури)

сыйфат

Яхшы

рәвеш

№ 5

Бирем: Кайсы җөмләләрдә сыйфатлар, кайсы җөмләләрдә рәвешләр? Җөмләнең санын күрсәтеп, рәвешне һәм сыйфатны ачыклаган сүзе белән язып алыгыз.

2. Ялгыз тора бер әби,

Киттем хәлен белергә. (Р. Мингалим)

№ 1

Бирем: Кайсы җөмләләрдә сыйфатлар, кайсы җөмләләрдә рәвешләр? Җөмләнең санын күрсәтеп, рәвешне һәм сыйфатны ачыклаган сүзе белән язып алыгыз.

3. Күңелле эш, матур тормыш белән

Ел артыннан еллар агалар. (М. Гафури)

2. Безнең көннәр күңелле уза башлады. (М. Гафури)

сыйфат

Күңелле

рәвеш

№ 2

Бирем: Кайсы җөмләләрдә сыйфатлар, кайсы җөмләләрдә рәвешләр? Җөмләнең санын күрсәтеп, рәвешне һәм сыйфатны ачыклаган сүзе белән язып алыгыз.

1. Зәки җиңел сулап куйды. (Ф. Җамалетдинов)

4. Өметле җиңел адымнар белән икенче тукталышка таба

атлап китте. (В. Нуриев)

сыйфат

Җиңел

рәвеш

№ 3

Бирем: Кайсы җөмләләрдә сыйфатлар, кайсы җөмләләрдә рәвешләр? Җөмләнең санын күрсәтеп, рәвешне һәм сыйфатны ачыклаган сүзе белән язып алыгыз.

3. Бүген язның урталары булганга, кояш ерак, ләкин туры һәм матур карый иде. (Г. Ибраһимов)