ҚАЗАҚ ТІЛІНЕН ҚОЛДАНБАЛЫ КУРСТЫҢ БАҒДАРЛАМАСЫ Қазақ тілінен ҰБТ – ға дайындық

Орыс тілінде білім беретін мектептердің

қазақ тілі мен әдебиеті мұғалімдерінің біліктілік арттыру курсы

АБАЙ ШЫҒАРМАЛАРЫ - ақыл қалтасы...

(Абай шығармаларынан қанатты өсиет, мақал - мәтел болатын үзінділерді жинақтау)

Петропавл

2012 ж

КЕМЕҢГЕР ОЙШЫЛ

Мен жазбаймын өлеңді ермек үшін,

Жоқ - барды, ертегіні термек үшін.

Көкірегі сезімді, тілі орамды

Жаздым үлгі жастарға бермек үшін.

Бұл сөзді тасыр ұқпас, талапты ұғар,

Көңілінің көзі ашық, сергек үшін.

Абай

Ұлы Абайдың шығармашылық мұрасы - халқымыздың ғасырлар бойы маңызды жойылмайтын қазына.

Оқырман қауын, сіздерге ұсынылып отырған «Абай шығармашылары - ақыл қалтасы...» деп аталатын арнайы жинақтың жеке кітап болып шығуы оқырман атаулының ой санасын байыта түсер тосын жаңалықтармен беттестірмек.

ҒЫЛЫМ ТАППАЙ МАҚТАНБА...

Оқу - білім, өнер тақырыбындағы шығармалары

• Ғылым таппай мақтанба

• Сөзіне қарай кісіне ал,

Кісіге қарап сөз алма...

• Сөзін оқы және ойла,

Тез үйреніп, тез жойма,

• Бес нәрседен қашық бол,

Бес нәрсеге асық бол.

Абайдың қиялы шалымды, ойы терең, ақыл, білімнің һәр тарауынан көкірегінде асыл қазына көп. Абайдың өлеңі талай адамның ой - қиялын шарықтатып, көңілін өсіріп, жүректерін қобалжытқан.

ҚҰЛПЫРҒАН ЖАСЫЛ ЖЕР ЖҮЗІ...

Табиғат тақырыбындағы өлеңдері

• Өлсе өлер табиғат, адам өлмес

• Ата - анадай елжірер күннің көзі.

• Жазғытұрым жасырып жердің бетін

Жасыл шөппен, бой жеткен егінмен тең

Абайдың жылдың төрт мезгіліне арналған (көктем, жаз, күз, қыс) тамаша жырлары оны Европаның атақты ақындарының қатарына қосты.

АДАМ БОЛАМ ДЕСЕҢІЗ...

Адам бойындағықасиет тақырыбындағы шығармалары

• Адам болам десеңіз,

Тілеуін, өмірің алдыңда.

• Өсек, өтірік, мақтаншақ,

Еріншек бекер мал шашпақ

• Ақылменен жеңсеңіз -

Надандарға бой берме.

• Қайғын - қыс, жүзің - жаз

• Ойлап - ойлап, құлаққа іл

• Жігіттер, ойын арзан, күлкі қымбат...

Жалпы адамгершілік, мораль тақырыбына арналған бірқатар шығармаларында ақын адам мінезіндегі теріс қылықтарды жалпылама теріп, солардан барша қауымды бездіре айтса, енді бір пара өлеңдерінде нақты адамдардың әрекетіндегі жиіркенішті жайттарды мысқалдай келіп, жағымсыз бейнені «тірі кейіпкер» түрінде суреттейді

МАХАББАТСЫЗ ДҮНИЕ - БОС...

Махаббат тақырыбындағы шығармалары

• Махаббатпен ерсеңіз,

Ақыл сенбей сенбеңіз.

• Құдай - ау, қайда сол жылдар?

Махаббат, қызық мол жылдар

• Махаббат - өмір көркі рас.

• Махаббат іздеп талпынар.

Ғашық жәйін жазғанда Абай аса шеберлеп, қызықтыра сипаттайды.

ЗАМАН, ӨМІР ЖАЙЛЫ...

• Заман ақыр жастары

• Уайым аз, үміт көп,

Ет ауырмас бейнетке

• Қилы - қилы заман болар,

Қарағай басын шортан шалар?

• Қайғы келсе қарсы тұр, құлай берме.

• Алла өзгермес, адамзат күнде өзгерер

Абай өз заманының жыршысы. Оның шығармалары сол заманның шежіресі.

МАЗМҰНЫ

Кіріспе.............................................................

Ғылым таппай мақтанба.................................1

Құлпырған жысыл жер жүзі..........................2

Адам болам десеңіз.........................................3

Махаббатсыз дүние - бос ..............................4

Заман, өмір жайлы...........................................5

АВТОРЫ:

1. Тапенова А. Ғ.