Урок-проект по марийскому языку на тему Синонимы

МАРИЙ ЙЫЛМЕ УРОК

туныктышо Н.Д. Ильина

Урокын темыже: Синоним нерген умылымаш.

Урокын типше: у шинчымашым налме урок.

Палаш тыршымашым вияҥдыше (познавательный) цель:

1. Синоним нерген умылымашым пуаш.

2. Синоним-влакым ойырен мошташ туныкташ.

3. Текст гыч тÿрлö шинчымашым налын керташ лиймым ончыктымаш.

Еҥ-влак кокласе кылым вияҥдыше (коммуникативный) цель:

1. Йоча-влакын мут поянлыкыштым ешараш.

2. Шке шонымашым весылан чын умылтарен кертме навыкым вияҥдаш.

3. Йолташ дене ваш мутланен, пашам ышташ туныкташ.

Ешартыш материал:

1. Е.Мустаев. Марий синоним мутер. - Йошкар-Ола,

2. Марий орфографий мутер. - Йошкар-Ола, 2011

Урокышто кучылтмо материал: компьютер, проектор, учебник, индивидуальный картычке-влак, таблице, газет ден журнал-влак.

Урокын эртымыже

1. Организационный ужаш.

1. Туныктышын саламлалтмыже.

2. Класс пöлемын уроклан ямде улмыжо.

3. Йоча-влакын кÿлеш ÿзгарышт улмым тергымаш.

4. Тунемше-влакым пашаш кумылаҥдымаш.

2. Ончыч тунеммым ушештарымаш.

I. Мöҥгö пашам тергымаш.

1. Икымше радамысе йоча-влакын икте-весышт деч правилым йодыштмаш.

2. Кокымшо радамысе йоча-влакын ик минутышто шке семынышт правилым ойлымышт.

3. Индивидуально ик йочалан паша пуалтеш. Шукыточко олмеш правилым чын ойлаш. (Тиде паша доска ончылно ышталтеш.)

Шонымашым кошартен каласымым … маныт.

Икгай каласалтше да возалтше, но лексический значений дене ойыртемалтше мут-влакым … маныт.

Вес еҥын ойжым вашталтыде каласымым … маныт.

Йодын каласыме ойлончым (предложенийым) … маныт.

Кöн? мон? могай? мыняр? кусо? йодышлан вашмутым пуышо ешарыме (второстепенный) членым… маныт.

4. Йоча-влакын шке гыч пашам ыштымышт деч вара туныктышо тÿрлö пример гоч правилым терга. Правил тергаш посна картычкеш пример-влакым возаш лиеш.

Мый шочмо элемым пеш йöратем. - повествовательный ойлончо

Тый эрдене зарядкым ыштет мо? - вопросительный ойлончо

Ковай, йоча годсо илышетым каласкале. - савырныммут (обращений)

Шочмо йылмыдам йöратыза. - побудительный ойлончо

Уремыште, пасушко, ялеш, сылнын - умыландарыше член

Сылне, поян, уремысе, изамын - рашемдык (определений)

«Кушто коштыч?» - йодо авам. - вияш ой

2. Доскасе сÿрет-влак почеш мутланымаш.

Пеледышан вич тÿрлö сÿретым ончыктымаш. Йоча-влак, сÿретым ончен, шке шонымашыштым ойлат. Кажне сÿретым кузе аклаш лиеш, шомак-влакым кычалыт. Мотор - сылне, сöрал, чатка… Тыге урокышто мом кайышаш нерген темым шочыктат. Тыштак урокын цельжым луктыт. Туныктышын ешартыш йодышым пуымек, шке гыч правилым кузе ойлышашлыкым каласен кодат.

3. Уроклан задачым шындымаш.

Синоним нерген сайын умылен налаш шке гыч задаче-влакым шындышаш улыт.

4. У темым тунемме корно.

Тетрадьышке числа ден темым возымаш.

1. Темым рашемдыше ойлончо-влакым лончылымаш.

Тÿрлö пример гоч йоча-влак ойлончылаште лишыл але йöршеш икгай лексический значениян мут-влакым кычалыт.

Кажне еҥлан шочмо кундем пеш лишыл. Мый шергакан вер-шöремым моткоч йöратем.

2. Правилым шымлымаш.

Йоча-влак пример гоч правилым ойлат. Тиддеч вара слайд дене правил ончыкталтеш. Тиде правилымак, ончылгоч таблицеш ямдылен, доскашке сакаш лиеш. Урок мучко йоча-влак тудын кÿлешлыкшым шижын шогышаш улыт.

Лишыл але йöршеш икгай лексический значениян мут-влакым синоним маныт.

3. Правилым пеҥгыдемдымаш.

Книга дене паша. Учебник гыч правилым лудмаш. Йоча-влак правилым шке гыч лудыт. Виянрак тунемше иктешлен кода.

Слайд

4. Правилым паша дене пеҥгыдемдымаш.

Слайдыште ончыктымо ойлончо-влакым лончылымаш. Кажне ойлончышто синоним тÿшкам муаш. Ик ойлончым член шот дене лончылаш. Ончылгоч ыштен пытарыше йоча-влак синоним нерген умылымыштым икте-весылан ойлат, член шот дене лончылымыштым тергат.

Туныктышо-влак мемнан нерген поро мутым ойлат. Ныжыл шомак кажне еҥын чонжым савыра. Сылнымутан кружокышко шуко йоча возалтын. Ола гыч коло-кумло меҥге коклаш öрканыде толшо ятыр уло.

5. Физкультпаузо. Сылне марий сем почеш йоча-влак, тÿрлö движенийым ыштен, кушталтен колтат.

6. Темым пеҥгыдемдымаш.

Синоним радамыште уто шомакым муаш. Тиде пашалан таблицеш синоним тÿшкам возен ямдылаш кÿлеш. Тестым тергаш ончылгоч ямдылыме кажне йочалан 1, 2, 3, 4 номеран числа-влак пуалтыт. Синоним радамыште могай мут уто, тыгай числам нöлталыт.

1 вариант

1) мотор

2) сылне

3) ошо

4) сöрал

2 вариант

1) пасу

2) нур

3) олык

4) шурнывече

3 вариант

1) ял

2) эл

3) кундем

4) вер-шöр

4 вариант

1) шуко

2) ятыр

3) лыҥ

4) пеш

7. Умылымашым паша дене тергымаш.

Ойлончышто палемдыме шомакым вес мут дене вашталтен возан налаш. Класс ныл тÿшкалан пайлалтеш. Кажне тÿшкалан посна паша пуалтеш.

1 паша

Акам почеламутым сылнын лудеш. Урем гыч пурымеке, рвезын чурийже чевергыш. Поро мут порылан туныкта.

2 паша

Осал айдемым пият ок йöрате. Изи йоча уремышке модаш лекте. Ковам йомакым пеш оҥайын каласкала.

3 паша.

Спортсмен таҥасымаште виян куржеш. Мыйын авам пеш тыматле. Йолташ ÿдырем мотор сÿретым ыштыш.

4 паша

Пасушто тÿрлö шурно кушкеш. Шÿжарем уроклан эртак жапыштыже ямдылалтеш. Классна мемнан эре ару.

8. Умылымашым паша дене тергымаш.

Учебникысе ик пашам устно ыштымаш.

5. Тунемшын шке ыштыме пашажым, умылымашыжым тергымыже.

Модыш. Синоним-влакын мужырыштым муаш. Туныктышын ÿстембалныже тÿрлö мут-влак кият. Йоча-влак, черет дене лектын, посна ойырен налме мутлан доскашке сакыме синоним мужырым муышаш улыт. Молышт тиде жапыште тетрадьышке возат.

Весела - йомартле;

вий - куат;

возаш - сераш;

шагал - изиш;

йорло - незер;

ойго - орлык;

икшыве - ньога;

конверт - калта;

йÿштö - юалге;

шÿкшö - начар;

пеш - моткоч;

кундем- эл.

6. Тунемшын шке пашажым аклымыже.

Доскаште тошкалтыш сÿрет ончыкталтеш. Тиде сÿретышке тунемше-влак парт ÿмбалне кийыше шке гыч ямдылыме (тудым ончылгоч ямдылат) палыштым вераҥдат.

5

4

3

2

7. Мöҥгысö пашам умылтарымаш.

1 вариант. Синониман тÿрлö ойлончо-влакым шонен возаш.

2 вариант. Синоним теме почеш тестым ямдылаш.

4Ильина Н.Д. Волжский район Карай кыдалаш школ