Сценарий на калмыцком языке «Цаһана боорцг белдлһн»/Приготовление боорцыков-основного блюда праздника «Белый месяц»/ Опубл. 10. 02. 1999 «Хальмг үнн»/

Сценарий на калмыцком языке «Цаһана боорцг белдлһн»/Приготовление боорцыков -основного блюда праздника «Белый месяц»/ Опубл.10.02.1999 «Хальмг үнн»/

«Цаһана боорцг белдлһн»

Җолм (гер) дотр гиҗгтә күүкд ду дуулад сууцхана. Эднә өөр бичкн күүукн сууна. Герән хурачксна хөөн күүкд ду дуулад амрцхана

Хурин усн гүүһәд,

Хурлзад хотхрур гүүнә.

Хальмгин тег сәәхрәд,

Хаврт ханлтан өргнә. (2 д.)

Бамб цецг нәәхләд,

Байрта җирһл угтна.

Торлңгин дун өөдләд,

Таңһчин өслт магтна. (2д.)

Булһн: Ай, дууһан хөөннь дуулцхахм, күүкд! Ода боорцган болһх кергтә - маңһдур Цаһан Сар!

Кермн: Чик-чик, Булһн! Һуйран элдх кергтә.

Герлә: Түрүләд һаран уһаҗ әрүлий.

Күүкд һаран уһачкад, күҗәр әрүлнә.

Булһн: Нә, тадн шурд гиһәд hyйp, үс, өрм нааран авч иртн! Би hyйp элднәв.

Күүкд кергтә хот-хоолыг авчрад ширә деер тәвцхәнә. Юля һуйр «элднә»

Айса, бичкн күүкн: Өндг бас авч ирхмб?

Кермн: Уга, уга! Цаһана боорцгт өндг орулдмн биш.

Күүкд заппу өмсәд, боорцгуд кецхәнә.

Булһн : Нә, һуйр белн!Кермн, хөөнә xoph хәәләд, боорцг шарлулад бoлh. Мадн болхла, олн зусн боорцг кехвидн.

(Күүкд боорцг кеһәд үзүлцхәнә.)

ЦАҺАНА БООРЦГУД (шүлгүд)

1. Хаврин нарн дуладхла, 6. Дөрвн зүснә негнь
һазрин урһмл өснә. Ик өврмҗтә мал
Урһц байн болхиг «Темән» нерән алдлго

«Хавтха» боорцг темдглнә. Цаһана боорцгт орна .

2. Мөрн малыг магтад, 7. Хаша дүүрң малта болтн
Арнзлын тохм дуудулад , Гер дүүрң олзта болтн
Мөрнә кит дуралһсн - Гисн сән йорта

«Кит» боорцг темдглнә. Төгрг «тоһш» боорцг.

3. Дулан нарн герлтнә 8. Шимтә махта, өткн үстә
Нарнас җирһл угтна. Үкрмүдин тохм бичә тасртха
Эн сәәхн йорлһиг -гиҗ йорлад

«Целвг» боорцг темдглнә. «Өвртә тоһш» кедмн.

4. Хаврин цаг ирхлә 9. Хөөнә нәрхн гес эдлҗ,
   Шовун нисж ирнә. Җирһлин түрү-зүдү һатлҗ
   Хаврин зәңгләч болад Нань му юм эс үзҗ гидг
   Цаһана боорцгт орна. йорта «мошкмр» боорцг.

5. Җирһл ут болхиг 10. Хөн чинртә мал
   Кишг бат болхиг Өсҗ, өргҗ йовтха «Алтн»җола эргүлхиг Тер учрар Цаһанла

«Җола» боорцг йорлна. «Хуцин Toлha» кецхәнә

Кермн: Герлә, боорцгар дееҗ өргчк!

Герлә: Ямаран боорцг тәвхмб теклә?

Кермн: Һурвн целвг, нег хуц, нег кит, долан хорха тәвдмн.

Герлә: Не, болв! Ода ю кехмб?

Байрта: Күүкд келкә боорцган белдх кергтә. Цуг элгн - садндан белглхмн!

Кермн: Эрк биш белглхмн. Келкә боорцг - йир ик чинртә белг!

Герлә, цаһан утц авад ир, буйн болтха!

Күүкд цаһан утцнд боорцгуд келкәлнә /күүндцхәнә/

- цаһан утциг утар кетн

- нанд целвг (хавтха, шовун, морнэ кит, хуц, мошкмр) ас

- мә, целвг (хавтха, шовун, морнэ кит, хуц, мошкмр)

Кермн: Нә, сән, мана белгүд белн. Җомбаһан нерх цаг, удлго өр цәәх!

Җомба чанад, дееҗ бас бәртн.

Байрта (цә чанна): Күүкд, җомба белн! (дееҗ тәвчкәд) Ода ээҗ-ааван дуудхмн.

Медәтнрәр йөрәл авхулх - сән йор!

Герлә: Шулун йовцхай! Өр цәәҗ йовна. (күүкд адһад һарцхана).

Көшг.

Хәләһәчнрт өгх сурврмуд:

Ямаран хальмг Заңшал тадн үзүвт?

- Цаһана өмн гер ахулҗ цеврлһн; һуйрт өндг тәвдго; һахан хорх олзлдго; олн-зүсн боорцг келлһн; келкә боорцгар белг келһн; өр цәәхлә җомба чанлһн, өрүн эрт көгшдүдиг дуудх - түрүн болҗ йөрәл авхулхар, цаһан утцн - цаһан хаалһ (җирһлин).