The Article How I Teach English

Ruhəngiz Məmmədova

Bakı şəhəri 290 saylı orta məktəbin ingilis dili müəllimi

İngiliscə danışmağı necə oyrədirəm?

Müasir qloballaşma dövründə ingiliscə danışmağa böyük ehtiyac duyulur.Bu təkcə Azərbaycanda deyil dünyanın demək olar ki bütün ölkələrində müşahidə olunur. Kecmiş post sovet respublikası olan Azərbaycan dünyanın çox ölkələri ilə əlaqələr qurur. Tələbələrimiz, alimlərimiz ümumiyyətlə sadə vətəndaşlarımız Amerikadan tutmuş Yaponiya, Çin, Avstraliyaya qədər səfərlər edir, bu ölkələrdə oxuyur və işləyirlər.Beləliklə belə bir sual yaranır: "Müəllimə, mən ingiliscə danışmağı öyrənmək istəyirəm. Nə edim?" Çox illərin təcrübəsi göstərir ki, şifahi danışmağı öyrənməyin müxtəlif yolları var. Öyrətməyin üsulları, öyrədənin şəxsi keyfiyyətləri, öyrədənin bilik və bacarıq səviyyəsi, öyrənənin bilik və bacarıq səviyyəsi, məqsədi və həvəsi, ətraf mühit, yaşayış və işləmək tərzi, hətta yaşadığı ölkə də öz təsirini göstərir. Göründüyü kimi çox sayda amillərin təsiri öyrənənlərin səviyyəsinin müxtəlifliyinə gətirib çıxarır. Buna görə də hətta eyni tədris müəssisəsində eyni müəllimdən dərs alan tələbələrin öyrənmək səviyyəsi müxtəlif olur.

Bəs konkret indiki bir dövrdə Azərbaycanda azərbaycanlı bir şəxs ingiliscə danışmaq öyrənirsə ən qısa və birbaşa yolla nə cür öyrənsə yaxşıdır?Mən öz tələbələrimə nə öyrədirəm və necə öyrədirəm?Əvvəla məqsəd, istək, səbr, işləmək tövsiyyə edirəm. Daha sonra yaxşı seçilmiş lazımi ədəbiyyat, dərs vəsaiti məsləhət görürəm.Xarici müəlliflərin dərsliklərini seçəndə bir qədər diqqətli olmaq lazımdır. Onların dil öyrənmək təfəkkürü bizdən fərqli ola bilər.Sözlərin qruplaşdırılıb mövzu üzrə öyrədilməsi ən birinci məsələdir. Daha sonra qrammatik qaydaların öyrədilməsi gəlir. Keçmiş post sovet respublikaları, Azərbaycan da daxil olmaqla olan ölkələrdə ingilis dilinin öyrədilməsi qrammatik qaydaların əsas baza kimi öyrədilməsi üzərində qurulmuşdu. Kecmiş post sovet respublikalarının- sovet ölkəsinin qapalı ölkə olduğu üçün, başqa xarici ölkələrə insanların çox az səfər etdikləri baxımından ingilis dilinin öyrədilməsinin bu metodu ən sərfəli idi. İngilis dilini öyrənənlərin canlı dili eşitmək imkanı az idi.Buna baxmayaraq hal-hazırda da qrammatikanın öyrədilməsi öz aktuallığını itirə bilməz. Xarici dil öyrədilməsini ağaca bənzətsək qrammatika onun gövdəsi və budağı yarpaqlar isə üzərində olan sözlərdir.Ücüncü mərhələ kimi mətnlər gəlir. Müəyyən qədər söz ehtiyatı və qrammatik biliyi olanlar həmin sözləri cümlələrdə işlətməyi bacarmalıdırlar. Mətnlər oxunarkən isə oxu texnikası, söz ehtiyatı və cümlə qurmaq inkişaf edir və informasiya əldə olunur.Beləliklə söz ehtiyatı, qrammatik biliyi olan şəxs mətnlər oxuyur, xarici dildə informasiyanı əldə edə bilir.Həmin informasiyanı analiz edən dialoqların qurulması isə artıq canlı dildə danışmaqdır. Sözsüz ki yazı bütün bu mərhələləri müşayiət edir.Söz ehtiyatı, qrammatik bilik, mətn, dialoq və yazı qaydalarının mərhələ-mərhələ, addım- addım inkişaf etdililməsi, müxtəlif çeşidli tapşırıqların kreativ yaradıcı yollarla inkişaf etdirilməsi çox gözəl nəticələr verir.Müasir dövrümüzdə texnika və internetin həyatımıza daxil olması dillərin kreativ, yaradıcı, rəngarəng yollarla öyrədilməsinə imkanlar yaratmışdır. Bunlardan bəhrələnərək öyrənin və öyrədin. Öyrəndiklərinizi nümayiş etdirin. Çoxlu sayda xaricdə təhsil və iş proqramları, xaricə səfər etmək imkanları öyrəndiklərinizi, bilik və bacariğınızı təqdim etməyə və bölüşməyə imkanlar açır.