Мәліметтер типі (9 сынып)

Күні

Сыныбы

9^а,б

Сабақтың тақырыбы

Мәліметтер типі, өрнек, айнымалы ұғымы.

Жалпы мақсаты

Мәліметтер типтерін түсініп, айнымалыларды сипаттау жолдарын және типтердің Паскаль тілінде жазылу түрлерін үйрену.

Күтілетін нәтижелер

А. Мәліметтер типтерін түсініп, өз беттерімен алгоритм құрастырады.

В. Өрнектерді Паскаль тілінде жаза алады.

С. Күрделі өрнектерді Паскаль тілінде жазып, мәнін есептеп

шығарады.

Керекті жабдықтар

Оқулық, интерактивті тақта, үлестірме парақтары. Флипчарт, постер, маркер.

Сабақ барысы

Мұғалім әрекеті

Оқушы әрекеті

Тану

І. Ұйымдастыру:

1. Тренинг «Сөйлегіш қолдар» - Бірлескен ынтымақстастық құру.

Оқушылар екіге бөлініп, ішкі және сыртқы шеңберге тұрады. Ішкі шеңбер оңға, сыртқы шеңбер солға қозғалады да жүргізушінің айтқанын орындайды, мысалы: амандасамыз, қолымызбен күресеміз, шапалақ ұрып ойнау, қош айтысу, достасу, жанашырлық көрсету, арқасынан қағу, құшақтасу, екі қолмен амандасу т.б.

Сабаққа әзірлік.

1.Тренингке белсене қатысады.

Түсіну

Ой қозғау сұрақтары. Миға шабуыл. - Сын тұрғысында ойлауды дамыту

• Паскаль тілі қай жылдардан бастап қолданыла бастады? - 1968-71жж.

• Паскаль тілінде программа неше бөліктен тұрады? - 3

• «Паскаль программалау тілі» атты слайд көрсетемін

Оқушылар берілген сұраққа жауап бере отырып, бүгінгі тақырып туралы мәлімет алады.

Топқа бөлу

1 топ - Мәліметтер типі.

2 топ - Өрнек.

3 топ - Айнымалылар.

Әр топ өздерінің тақырыптарын қорғайды.

Қолдану

Жаңа тақырыппен жұмыс:

1) Оқулықтағы тақырып бөлігімен өз бетімен танысу, түсінгендерін топқа айту, талқылау.

2) Постерге жазу және

интерактивті тақтаны қолдану ұсынылады.

I топ: Сандар, идентификатор, тұрақты және айнымалы ұғымы;

II топ: Мәліметтер типтері, стандартты функциялар;

III топ: Өрнек, оның түрлері.

Мәліметтер типі.

Мәліметтердің немесе шамалардың типі дегеніміз олар қабылдайтын мәндердің сипаттамасы. Мысалы: мектеп -деген шама «оқушы», «ұстаз», «Ш. Уәлиханов» дегендей мәндер қабылдауы мүмкін. Мектеп шамасына «мұқит» немесе «трактор» деген мәндер беру адами түйсік тұрғысынан ыңғайсыздақ тудырады. Ал, Паскальды жасағанда, айнымалының типі қандай болса мәндер соған сәйкес болуы үшін типтер қолданылаған. Сондықтан типі бүтін деп көрсетілген айнымалыға ондық бөлшек сан меншіктей алмайсыз. Ондай жағдайда экранға «қате» деген белгі шығады.

Паскаль тіліндегі стандартты типтер былай бөлінеді:

Т И П Т Е Р

Қ А Р А П А Й Ы М

К Ү Р Д Е Л І

Бүтін сан (integer)

Нақты сан (Real)

Символдық шама (Char)

Логикалық шама (Logocal)

Мәтіндік шама (Text)

Жиымдар (

rray)

Файлдар (File)

Жазбалар (Record)

жиындар (set)

Типтер программаның сипаттау бөлімінде атаулармен бірге көрсетіледі.

2. Пайдаланушының типтері. Бұлардан басқа программа жазушы өз типтерін де енгізуі мүмкін. Оны пайдаланушының типтері дейміз. Қосымша типтер программаның сипаттау бөлімінде көрсетіледі. Оны type түйінді сөзінің көмегімен былай жазамыз:

tеype <тип атауы> = <тип мәні>;
мысалы: tеype oryn=(soljak, orta, onjak)

2. Сандардың типтері.

Бүтін сан типтері

Нақты сан типтері

Byte

0 - 255

Real

±1.7E38

Shortint

-127 - +127

Single

±3.4E38

Integer

-32768 - +32768

Double

±1.7E308

Word

0 - 65535

Extendet

±1.1E4932

longint

±2147483648

Copm

-2E63-1 … 2E1063+1

3. Логикалық типтер (Boolean -деп көрсетіледі) екі мән қабылдайды 1-ақиқат (true), 0 - жалған (false).
Мысал: var x:bolean;

4. Символодық типті char деп белгілейді. Мысалы: 'a', 'x', 'п'.

var x:char; х-айнымалысы тек символдарды ғана қабылдайтын типте тұр.

Мәндері сөз немесе сөйлем болатын айнымалының типін string деп көрсетеді.

Мысалы: var x:string; x:='мектеп'; деп жазуға болады.

5. Саналатын тип стандартты типке жатпайды. Бұл типке жататын айнымалының элементтері өз ара ретпен орналасады. Мысалы:

атау=(1-идентиф, 2-идентиф,…,n-идентиф );

kunder=('дүйсенбі', 'сейсенбі', …, 'жексембі');

ailar=('қаңтар', 'ақпан',…, 'желтоқсан');

6. Диапазондық немесе ауқымдық типте шама қабылдай алатын мәндернің алғашқысы мен соңғысы арасына екі нүкте қойып көрсетіледі. Мысал: apta=1..7; ai=1..31; jyl=1..12;

Талдау

Деңгейлік есептер беріледі: А.

В.

С.

Оқушылар бекітуге берілген деңгейлік есептерді дәптеріне Паскаль тілінде жазады.

Жинақтау

Оқушылардан 5 минуттық тест аламын:

1. «Алгоритм» атауы қайдан шыққан?

А) Мұхаммед әл-Хорезми атының латынша айтылуынан

Б) Латынның algoritm сөзінен

Ә)Мұхаммед әл-Хорезми атының арабша айтылуынан

В)әл-Фараби атының латынша айтылуынан

2. Алгоритм дегеніміз не?

А) Орындаушының белгілі бір мақсатқа жету барысында орындалатын әрекеттері

Ә) Қоршаған ортада болып жатқан түрлі құбылыстар

Б) Орындаушының белгілі бір мақсатқа жету барысындағы ретімен орындалатын түсінікті дәл ұйғарым

В) Алғашқы берілген мәліметтерді пайдаланып жұмыс жасау

3. Алгоритмнің негізгі қасиеттерін көрсет

А) алгоритмнің айқындылығы, түсініктілігі, тиістілігі

Ә) алгоритмнің айқындылығы, үздіктілігі, жалпыға бірдейлігі, нәтижелігі, формальді орындалуы

Б) алгоритмнің үздіктілігі, түсініктілігі, тиістілігі, мақсаттылығы

В) алгоритмнің айқындығы, мақсатталығы, тиістілігі, жалпыға бірдейлігі

1. Блок-схемада қандай геометириялық фигураларды қолданбайды?

А) тіл төртбқрыш, ромб Ә) стрелкалар, параллелограм

Б) ромб, параллелограм В) шеңбер, үшбұрыш

5. Алгоритмнің түрлерін көрсет

А) сызықтық, тармақталу, көрсеткіштік

Ә) тармақталу, қайталану, шарттық

Б) сызықтық, тармақталу, циклдік

В) циклдік, қайтьалану, шарттық, сызықтық

6. Паскаль программалау тілінің авторы кім?

А)Блез Паскаль Ә)Никлаус Вирт

Б) Н. Верджино В) Чарльз Беббидж

7. Паскаль тілінде бағдарлама қандай түйінді сөзден басталады?

A) INT (X) Ә) begin Б) Program В)end

8. Паскаль тілі қай жылдары жасалды?

А) 1970 жылы пайда болып, 1979 жылы өзгерістерімен жарыққа шықты

Ә) 1968-1971 жылдары

Б) 1980 жылдардың ортасында

В) 1963 жылы пайда болып, 1966 жылы өзгерістерімен жарыққа шықты

9. Паскальда атау символдары ретінше неше символ қолдануға болады?

А) 42 Ә) 33 Б) 26 В) 2

10. 10 DIV 3 - функциясының мәні неге тең?

А) 2,8 Ә) 3 Б) 5 В) 1

№

1

2

3

4

5

6

7

8

9

10

Жауап

а

а

ә

ә

б

ә

ә

ә

б

ә

Бағалау

Бағалау парағына оқушылар бір -бірінің тестерін тексеру арқылы баға қояды.

+12 - «5»;

+10-11-«4»;

+7-9 - «3»;

+0-6 - «2»

Рефлексия

Ұсыныс жазылған стикерлерді смайликтерге жабыстыру

Келесі тапсырма

№9 практикалық жұмыс

Бағалау парақшасы

№

Оқушының аты-жөні

Оқушы белсенділігі

Топпен жұмыс жасауы

Өз ойын ашық айта алуы

Тест жауабы

Қорытынды баға

Бағалау парақшасы

№

Оқушының аты-жөні

Оқушы белсенділігі

Топпен жұмыс жасауы

Өз ойын ашық айта алуы

Тест жауабы

Қорытынды баға

Бағалау парақшасы

№

Оқушының аты-жөні

Оқушы белсенділігі

Топпен жұмыс жасауы

Өз ойын ашық айта алуы

Тест жауабы

Қорытынды баға

Бағалау парақшасы

№

Оқушының аты-жөні

Оқушы белсенділігі

Топпен жұмыс жасауы

Өз ойын ашық айта алуы

Тест жауабы

Қорытынды баға