«Мәліметтерді енгізу, шығару және меншіктеу операторлары» ашық сабақ

Қызылорда облысы, Шиелі ауданы,

Ботабай ауылы, №228 орта мектеп

Мырзабекова Нұргүл Рызбекқызы

информатика пәнінің ІІ санатты мұғалімі

Ашық сабақ

Күні: 23.11.2013 жыл

Сыныбы:9

Пәні: информатика

Тақырыбы: Мәліметтерді енгізу, шығару және меншіктеу операторлары

Сабақтың мақсаты:
Білімділік: Оқушыларды Паскаль тілінің қарапайым операторларын

қолданып программалауға жаттықтыру, білімдерін жүйелеу.

Дамытушылық: Паскаль тілінің қарапайым операторларын қолдана

отырып программалауға және ЭЕМ-ге программаны енгізу, нәтиже

алуға, алған білімдерін практикамен ұштастыру дағдысын жетілдіру;
Тәрбиелік: Зерделілікке, ұқыптылыққа, тиянақтылыққа, ақпараттық

мәдениеттілікке, мақсатқа жетуге тәрбиелеу;

Сабақтың типі: Білім мен білікті қалыптастыру

Сабақтың түрі: дамытушылық сабағы
Сабақтың әдісі: Блум жүйесінің элементтері, тест, практикалық жұмыс,

сөздікпен жұмыс, қатемен жұмыс,

Оқыту формасы: жеке және топтық жұмыс
Сабақтың көрнекілігі: Презентация(слайдтар), техникалық диктант, таратпа

тапсырмалар, оқулық, тест тапсырма, сөзжұмбақ, көңіл -күй

нышаны (смайлик) қағаздар, бағалау қағазы
Программалық жабдықтама: ДК, проекті, интерактивті тақта, Турбо Паскаль
Пәнаралық байланыс: математика, физика, қазақ тілі, ағылшын тілі, өмірмен байланыс

Сабақтың барысы: І Ұйымдастыру кезеңі.

• Оқушылармен амандасып, түгелдеу

• Сынып тазалығына назар аудару

• Қауіпсіздік ережесін қайталау және қауіпсіздік журналына оқушылар қол қою.

• Оқушыларға жұмыс парағын тарату беру

• Бүгінгі сабақтың мақсатын таныстыру

ІІ. Үй тапсырмасын пысықтау, қайталау

ІІ. 1 «Ойлан тап» ойыны арқылы (оқушылар жұмыс парағына сұрақтың жауабын жазады және өздері соңынан текереді)

1. Қарапайым типке жататындарын тап! жауабы: Нақты, бүтін, логикалық, тіркестік

2. Логикалық типке жататын асқабақтарды жина! жауабы: True, z>0, a

3. Символдық типке жататын асқабақтарды жина! жауабы: '?', 'A', '#'

4. Тіркестік типке жататын асқабақтарды жина!жауабы: 'алма','agth','girl','we are','325'

5. Нақты типке жататын асқабақтарды жина! жауабы: -58,213, 3,5, 0,562

6. div, mod функциялары қандай типке қолданылады? жауабы: Бүтін (integer)

7. Логикалық типке қолданылатын амалдарды тап. жауабы: XOR, OR, AND, NOT

8. Символдық типке қолданылатын функцияларды тап.

жауабы: PRED(X), CHR(X), ORD(X), SUCC(X)

9. Бүтін типке қолданылатын амалдарды тап. жауабы: MOD, DIV

ІІ. 2 Үй тапсырмасын қорытындылау «Техникалық диктант»

1. Паскаль тілін 1968-1971 жылдары швейцариялық ғалым Никлаус Вирт қолайлы программалау тілі ретінде ұсынған болатын.

2. Паскаль тіліндегі программа 3 бөліктен тұрады: тақырып, сипаттау бөлімі, оператор бөлімі.

3. Кез келген программаның алғашқы жолы PROGRAM сөзінен басталатын оның тақырыбынан тұрады. Одан кейін программаның ішкі объектілерінің сипаттау бөлімі жазылады.

ІІІ. Жаңа сабаққа кіріспе

Программаға енетін айнымалылар мен тұрақтыларды, сандарды пайдаланып түрлі әрекеттер (нұсқау, жарлық) орындай алатын сөйлемдерді Паскаль тілінде операторлар, ал алгоритмдік тілде командалар деп атайды. Операторлар қарапайым және күрделі (құрама командалар) деп екі топқа бөлінеді. Вegin және end түйінді сөздері операторлық жақшалар деп аталады.

ІҮ. Жаңа білімді меңгерту

Меншіктеу операторы: Паскаль тілінде негізгі операторының бірі-меншіктеу операторы. Ол қарапайым операторлар тобына жатады.
Меншіктеу операторының ":=" белгісі "меншіктеу"деп оқылады.
Меншіктеу операторының жалпы жазылуы:
айнымалы атауы :=өрнек;
мысалы: а := а+1;
мұндағы айнымалы атауы - а
а-ға меншіктеу а+1 өрнекті

Енгізу операторы:Программадағы орындалатын алғашқы іс - әрекет - берілгендерді енгізу. Берілгендерді енгізу - программадағы алғашқы берілгендерді компьютердің жедел жадына өңдеуге жіберу болып табылады. Паскаль тілінде берілгендерді енгізуге read - ағылшын тілінен аударғанда "оқу", readln ( read Line) - "жолды оқу" операторлары қолданылады.
Енгізу операторының жалпы жазылуы:
READ(al, a2,…, an);
READLN(al, a2,……, an);
ЕСКЕРТУ. Енгізу операторының соңынан нүкте-үтір (;) қойылады.Енгізу операторын орындау кезінде біріншіден «?» белгісі ретінде сұраныс шықпайды, екіншіден, айнымалы үшін мәнді бір- бірнен бос орын арқылы бөлеьіндей етіп енгізу керек

Мәліметтерді шығару операторы - компьютердің жедел жадысындағы өңделінген мәліметтерді сыртқы құрылғыларға (экранға принтер) беру. Паскаль тілінде мәліметтерді экранға шығару үшін Write ағылшын тілінен аударғанда "жазу", (Write line) - "жолды жазу" қолданылады.
Шығару операторының жалпы жазылуы:
WRITE (al, a2,…, an);
WRITELN(al, a2,……, an)
Ln дегеніміз - (ағылшының Line - "жол" деген сөзінің қысқартылған түрі)

Мысал Есеп 1 y = a*x

Алгоритм

Программа

Блок - схема

алг алгоритмнің аты

басы бүт a, x, y

енгізу a, x

y: = a * x

шығару у

соңы

Program е1;

Var a, x, y: integer;

Begin

Readln (a, x);

y: = a * x;

writeln ('y=',y);

end.

Мысал: Есеп 2. Екі бүтін санды қосып, қосындысын экранда шығару.
program kosu;
var a, b, c: integer; (сипаттау бөлімі)
begin
read ( a, b ); (енгізу операторы)
c:= a + b; (меншіктеу операторы негізгі бөлім)
writeln ( c ); (шығару операторы)

end.
Осы программаның орындалуын оқушыларға түсіндіру,
Программаны орындау үшін
1) F9( программаны орында) пернесін басамыз.
2) а және в айнымалыларына мән енгізу керек. Мысалы, 9 5 сандарын енгізіп, enter пернесін басамыз.
3) Экранға с - ның мәні 14 шығады.

Мысал Есеп 3 Берілген а,в,с үш санның қосындысын және көбейтіндісін есептеу

программасын жазайық.

Program candar;

Var a,b,c : integter;

Begin

A:=5; b:=2; c:=3

Writeln ( ' kosundu=' , a+b+c);

Writeln ('kobitundu=' , a*b*c);

Writeln ( ' kosundu=' , 10);

Writeln ('kobitundu=' , 30);

End.

V. Компьютерде практикалық жұмыс жасау

№1 - есеп.Кез келген екі санның қосындысын есептейтін программа құру .
Program kosu;
Var a,b:integer;
Begin
readln(a,b);
Y:=a+b;
Writeln('y=',y);
End.
№2-есеп. Екі санның көбейтіндісін табуға программасын құру.
Program kobitu;
Var a,b,y:integer;
Begin
readln(a,b);
Y:=a*b;
Writeln('y=',y);
End.
№3 - есеп. Екі санның бөліндісін табуға программасын құру.
Program bolindi;
Var a, b, x:real;
Begin
Write ('a, b-сандарын енгіз');
Readln(a, b);
X:=a/b;
Writeln('x=',x);
End.

VІ. жаңа сабақты бекіту

1. «Қатені тап» ойыны.Ойының шарты:программаның жазылу қатесін тап

2. Тест тапсырма (10 сұрақ).

3. Сөзжұмбақ шешу

«Қатені тап» ойыны.

1. Қай операторлар дұрыс жазылмаған?

program _1;

var a, b: integer;

x, y: real;

begin

a := 5;

10 := x; (айнымалы атауы := белгісінің сол жағында болуы керек)

y := 7,8; (бүтін мен бөлшектің арасы нүктемен ажыратылуы керек)

b := 2.5; (нақты мәнді бүтін айнымалыға меншіктеуге болмайды)

x := 2*(a + y);

a := b + x; (нақты мәнді бүтін айнымалыға меншіктеуге болмайды)

end.

Тест тапсырма

1. Программа құрылымын ата
А) сипаттау бөлімі, оператор денесі
Ә) программа тақырыбы, сипаттау бөлімі
Б) программа тақырыбы, сипаттау бөлімі, оператор бөлімі
В) программа тақырыбы
2. program kbt; - бұл...
А) программа тақырыбы Ә) программаның оператор бөлімі
Б) программаның сипаттау бөлімі В) программаның соңы
3. Операторлық жақшаны көрсетіңіз?
А) program Ә) Begin, end
Б) Write, writeln В) Read, readln
4. Енгізу операторын көрсетіңіз?
А) program Ә) Begin, end
Б) Write, writeln В) Read, readln
5. Шығару операторын көрсетіңіз?
А) program Ә) Begin, end
Б) Write, writeln В) Read, readln
6. Қай оператор дұрыс жазылған?
А) read(a,b,c) Ә) read(a:b:c)
Б) read(a;b;c) В) read(a b c)
7. Қай оператор дұрыс жазылған?
А) writeln(a=5,b=6); Ә) write(a,,b);
Б) writeln(a:b:); В) write(a,b);
8. Қай пікір қате?
А) программаның әр жолы (;)- нүктелі үтірмен аяқталады;
Ә) сызықтық өрнек бір жолға жазылады;
Б) ондық бөлшек үтірмен жазылады;
В) градустық өлшеуіштер радиандық өлшеуішпен жазылады;
9. 61 div 7. Нәтиже неге тең?
А) 5 Ә) 7 Б) 8 В)2
10. 61 mod 7. Нәтиже неге тең?
А) 5 Ә) 7 Б) 8 В)2

Жауабы:
1- б, 2- а, 3- ә, 4- в, 5- б, 6- а, 7- в, 8- б, 9- б, 10- а

Сөзжұмбақ шешу

E

G

I

N

2

W

I

T

E

P

O

G

A

M

4

I

N

T

E

G

E

6

7

5

C

H

A

S

H

O

T

I

N

T

E

A

D

L

N

E

N

D

1. Негізгі бағдарламаның басы

2. Шығару операторы

3. Бағдаралама тақырыбы

4. Бүтін санның типі (-32768 - +32767)

5. Символдық тип

6. Бүтін санның типі (-127 - +127)

7. Енгізу операторы

8. Бағдарламаның соңы

VІІ. жаңа сабақты қорытындылау

1. Рефлексия.

Тақтадаға рефлексивті экраннан фразаның басын таңдап, әр оқушы сабақ туралы өз пікірін бір сөйлеммен айтады.

1. Бүгін мен .................................. білдім.

2. ...................................... қызықты болды.

3. ....................................... қиын болды.

4. Мен ...................................... үйрендім.

5. Мен тапсырмаларды ................................ орындадым.

6. ............................ орындап көремін.

7. ............................... мені таң қалдырды.

8. Өмір үшін сабақ маған ...................... берді.

9. ......................... мен орындай алдым.

10. Енді мен .............................істей аламын.

2. Бағалау парағы:

№

Оқушының аты-жөні

Ой

лан тап

Тех.

диктант

ДК. Практика

Қатені

тап

Тест тапсырма

Сөз

жұмбақ

Қорытынды

ұпайы

Мұғалімнің қойған бағасы « »

Қолы

3. Үйге тапсырма: 3.1 , 3.2, 3.3 - тақырыптарды оқу сөзжұмбақ құрап келу

Күнделіктеріңе баға қойдыруды ұмытпаңдар!

4. Өздеріңнің сабақтан кейінгі көңіл - күйлеріңді көңіл - күй нышанымен (смайлик) білдіріп, мониторға жапсырып қойыңдар.
Сабақ соңында сіздерге өзімнің көңіл - күйімді де білдіргім келеді.
Сабақ аяқталды. Сау болыңыздар