Пән аты: Информатика

Сынып: 6

Күні__________________

Сабақтың тақырыбы: Кіріспе. ЕТ кабинетінде жұмыс істеу және қауіпсіздік техникасы ережелері.

Сабақтың мақсаты:

Білімділігі: Бала бойына бүгінгі тақырыпты өту барысында білімдерін арттыру.

Тәрбиелігі: Әр оқушыны іскерлікке, нақтылыққа, ынтымақтылыққа тәрбиелеу.

Дамытушылығы: Оқушының әрбір сабаққа ынтасы мен қабілетін біріктіріп, пәнге деген қызығушылығын арттыру.

Сабақтың түрі: аралас сабақ

Оқыту әдістері: сөздік, көрнекі, практикалық

Сабақтың көрнекілігі: компьютерлер, топтамалар, тест сұрақтары т.б.б.

Оқыту формалары: жеке, топтық және ұжымдық.

Сабақтың барысы:

а) ұйымдастыру кезеңі

б) сабақ сұрау

в) бағалау

г) жаңа сабақ

д) бекіту

е) үйге тапсырма

ж) қорытынды

Қоңырау оғылып сабақ басталған соң балаларды ұйымдастыра отырып сабақты бастаймын.

Жаңа материалдың мазмұны:

Сендердің жұмыс орындарында компьютердің құрамдас бөліктері орналасқан: жүйелік блок, пернетақта, монитор. Жұмыс кезінде монитордың сәуле түтігі жоғары кернеуде жұмыс істейді.

І. Төмендегі әрекеттерді жасауға болмайды:

1. Кабельдердің қосылған орындарына тиюге болмайды

2. Жұмыс істеп тұрғанда экранға, монитор мен пернетақтаның сырт жағына тиюге болмайды.

3. Оқытушының рұқсатынсыз аппаратураларды ток көзіне қосуға, үзуге болмайды.

4. Кітап, дәптер және т.б. артық заттарды монитордың, пернетақтаның үстіне қоюға болмайды.

5. Су киіммен, су қолмен компьютерде жұмыс істеуге қатал тиым салынады.

ІІ. Жұмыс тәртібі:

1. Компьютер экранынан 60-70 см қашықтықта дұрыс, еңкеймей, жатып алмай отыру қажет, ал ұдайы көзілдірік тағатындар - көзілдірікпен отыру керек.

2. Дисплей алдында 20 минут жұмыстан соң міндетті түрде 5 минут дем алу керек.

ІІІ. Жұмыс кезінде:

1. Аппаратуралардың дұрыс жұмыс істеуін қадағалаңдар, егер аппаратураның дұрыс жұмыс істемей тұрғанын сезсеңдер, немесе өзгеше дыбыс пайда болса, немесе пернетақта өз бетімен өшіп қалса, дереу жұмысты тоқтатыңдар. Техниканың ақауы жөнінде оқытушыға хабарлаңдар.

2. Пернелерді қатты тақылдатпай жай басыңдар.

3. Пернетақтада жұмыс істегенде қолдарың таза болсын.

4. Аппаратураның ақауын ешқашан өз беттеріңмен жөңдеуге ұмтылмаңдар.

Кез келген дербес компьютер бірнеше құрылғылардан тұрады. Бұл құрылғылардың кейбірі өте маңызды- бұл монитор, жүйелік блок пен пернетақта, өйткені компьютер оларсыз жұмыс істей алмайды.

Жаңа сабақты бекіту: Ол үшін балалрға жаңа сабақтан бірнеше сұрақтар қоя отырып сабақты аяқтаймын.

Үйге тапсырма: Есептегіш техника кабинетіндегі қауіпсіздік техника ережесін сақтау.

Сабақты қорытындылау: Жаңа материалды пысықтау, оқушылардың меңгерген білімдерін талдау, бағалау.

Пән аты: Информатика

Сынып: 6

Күні__________________

Сабақтың тақырыбы: Әлемніңақпараттықбейнесі. Ақпаратқасиеті.

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: Оқушылардың ақпарат туралы түсінігін қалыптастыру, сипаты мен қабылдау тәсілдері бойынша әр түрлі ақпарат түрлерімен таныстыру;

Тәрбиелік: Оқушыларды ұқыптылыққа, жүйелікке тәрбиелеу.

Дамытушылық: Оқушылардың ойлау қабілетін, логикасын, мәдениеттілік дамыту.

Сабақтың түрі: Аралас сабақ.

Сабақта қолданылатын көрнекті құралдар: Компьютер, интерак.тақта, электронды оқул

Сабақтың өту барысы:

1.Оқушыларды ұйымдастыру.

2.Үйге берілген тапсырманы тексеру.

3.Жаңа тақырыпты түсіндіру.

4.Тапсырмаларды орындау.

5.Сабақты бекіту.

6.Үйге тапсырма беру

Жаңа түсініктер:

"Ақпарат" сөзі латынның түсіндіру, баяндау, мәлімет деген ұғымдарды білдіретін informatio cөзінен шыққан.Қазіргі кезде ақпарат күнделікті тұрмысқа, ғылымның әр түрлі философия, экономика физика, математика, информатика т.б салаларында кеңінен енді. Ақпаратты біз жазбаша немесе ауызша, тіпті қимыл-қозғалыс түрінде бере аламыз. "Ақпарат " деген сөз белгілі бір хабардың ,жаңалықтардың өткен оқиғалардың мазмұнын білдіреді. Тірі организмнің құрылысын зерттеу де бізге көп ақпарат береді.

Мысалы: баласы атасына неге ұқсайды? Иттен неге тумайды? Бұл сұрақтарға гинетика ғылымы жауап береді. Ол тұқым қуалаушылық болатының, әрбір организмнің негізгі белгілері ұрпақтан ұрпаққа ДНҚ молекулалары арқылы ақпарат беріледі. Сонымен ақпарат тірі табиғатта да, өлі табиғатта болады. Ол әрқашан сөзбен ғана жеткізілмейді, яғни ақпарат алмасудың сан алуан түрлері бар, қарым-қатынас жасау, өз бетімен ойлану, зертеу нәтижесінде пайда болады.

Ақпаратқа үзілді кесілді анықтама бере алмаймыз.Оны қаршаған дүние туралы және онда жүріп жатқан процестер туралы хабарлар мен мағлұматтар деп түсіyнуге болады.

Ақпарат материялымен және энергиямен қатар бізді қоршаған ортаның құрамды бөліктерінің бірі болып саналады.

Ақпарат түрлері

Барлық ақпараттарды төмендегідей бөлуге болады: қоғамдық саясаттық-әлеуметтік-экономикалық, ғылыми-техникалық, химия-биологиялық, физиологиялық т.б. Мұнымен қатар ақпарат өзінің сипаты бойынша:

1. статикалық (тұрақты) немесе динамикалық (айнымалы);

2. алғашқы (кірістік), туынды (аралық) немесе шығыстық;

3. басқарушы және мәлімет беруші;

4. объективті және субъективті болуы мүмкін.

Ақпарат қасиеттеріне мыналарды жатқызуға болады: толықтық, сенімділік (анықтық), бағалылық, маңыздылық (актуалдық), айқындылық, қысқалық, нанымдылық.

Тірі табиғатта ақпарат беру мен өңдеу мысалдары:

Жануарлар өздерінің жерлерін қорғап, иісті белгілер қалдырып кетеді.

Адам ақпаратты сезу, көру арқылы қабылдайды. Адам радиодан, теледидардан, газет-журналдан ақпараттарды сезім мүшелері арқылы қабылдайды. Адам қабылдайтын ақпарат таңбалы, бейнелі болып бөлінеді.

Бейнелік ақпарат деп-табиғат көріністерін, кескіндерді,дәм, иіс,сезу мүшелері арқылы қабылданған ақпараттарды айтады.

Таңбалы ақпаратқа сөйлеу, жазу түрінде алынған ақпараттар жатады. Ауызекі тіл де таңбалы ақпаратқа жатады. Себебі, әр түрлі таңбалардан тұрады, брақ олар дыбыстық таңбалар-феномендер деп аталады. Таңба түрінде қатынасуды қатынас тілі деп атайды. Табиғи қатынас тіліне: қазақ, орыс, ағылшын тілдері жатады. Жасанды тілдерге математика, физика, компьютермен қатынасу тілдері жатады. Әр тілдің өз алфабиті бар. Сандарды көрсететін алфабиттер: екілік, сегіздік, ондық, оналтылық болады.

Сабақты бекіту сұрақтары:

1. Ақпарат деген сөзге қандай мағына бересіңдер?

2. Адам ақпараттың қандай түрлерін қабылдай алады?

3. Адам ақпаратты қалай және қайда сақтайды?

4. Адам ақпаратты өңдеуіне мысал келтір?

5. Адам ақпаратты қалай сақтайды?

Үйге тапсырма: Ақпарат қасиеттері.

Пән аты: Информатика

Сынып: 6

Күні__________________

Сабақтың тақырыбы: Ақпарат саны, ақпарат өлшем бірлігі.

Сабақтың мақсаты: Оқушыларға ақпарат саны, ақпарат өлшем бірлігі туралы түсінік беру.

Білімділік: Оқушылардың ақпараттың өлшем бірліктерімен таныстыру.

Тәрбиелілік: Оқушыларды тәрбиелікке,ұптылыққа,тиянақтылыққа үйрету.

Дамытушылық: Оқушылардың ойлау қабілетін,логикалық-абстракциясын дамыту.

Сабақтың түрі: Аралас сабақ.

Сабақта қолданылатын көрнекті құралдар:

компьютер, оқулық,жұмыс дәптері

Сабақтың өту барысы:1.Оқушыларды ұйымдастыру

2.Үйге берген тапсырманы тексеру

3.Жаңа тақырыпты түсіндіру

4.Тапсырмаларды орындау

5.Сабақты бекіту

6.Үйге тапсырма

Өткен материалдарды қайталау сұрақтары:

Ақпарат деген сөзге қандай мағына бересіңдер?

Адам ақпараттытың қандай түрлерін қабылдай алады?

Байланыс тілі деп нені айтады?

Қандай тілдерді білесің?

Адам ақпаратты қалай және қайда сақтайды?

Адамның ақпаратты өңдеуіне мысал келтір

Жаңа түсініктер:

Хабардың, ақпараттың көлемі деп- хабардың ұзындығын, яғни символдар санын білдіреді.Ендеше техникада кез-келген сақталатын,берілетін ақпарат көлемі ондағы берілетін ақпарат көлемі ондағы ең кіші өлшем, бір екілік разрядқа немесе 1 битке тең болады. Ақпаратты өлшеу бірлігі бір битке тең. Одан кейін 1 байт. Хабардың ақпараттың көлемі-бит немесе байтта өлшенетін оның ұзындығы.

1 бай=8бит;

1 кбайт(килобайт)=1024 байт;

1 мбайт(мегабайт)=1024кбайт;

1гбайт(гигабайт)=1024мбайт;

Сабақты бекіту сұрақтары:

Есептерді шығару.

1. 2048 байтта= кб

2. 3 МБайтта= кб

3. 4096 байтта= кб

4. 6 байтта = бит

5. 88 битте= байт

6. 800 битте= байт

7. 3072 МБайтта= гбайт

Үйге тапсырма:

Ақпарат саны, ақпарат өлшем бірлігі.

Пән аты: Информатика

Сынып: 6

Күні__________________

Сабақтың тақырыбы: Ақпаратты қорғау, вирусқа қарсы программалар.

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: Оқушылардың ақпарат туралы түсінігін қалыптастыру, сипаты мен қабылдау тәсілдері бойынша әр түрлі ақпарат түрлерімен таныстыру;

Тәрбиелік: Оқушыларды ұқыптылыққа, жүйелікке тәрбиелеу.

Дамытушылық: Оқушылардың ойлау қабілетін, логикасын, мәдениеттілік дамыту.

Сабақтың түрі: Аралас сабақ.

Сабақта қолданылатын көрнекті құралдар: Компьютер, интерак.тақта, электронды оқул

Сабақтың өту барысы:

1.Оқушыларды ұйымдастыру.

2.Үйге берілген тапсырманы тексеру.

3.Жаңа тақырыпты түсіндіру.

4.Тапсырмаларды орындау.

5.Сабақты бекіту.

6.Үйге тапсырма беру

Үйге берілген тапсырманы тексеру.

1. Ақпарат дегеніміз не?

2. Ақпаратты алу және беру арналары қандай?

3. Ақпараттың қасиеттері?

Жаңа түсініктер:

Компьютерлік вирус - «көбейтілуге» және басқа программаларға жұғуға қабілетті, әдетте өлшемі шағын (200-ден 5000 байтқа дейін) арнайы компьютерлік программа (яғни ол кодын көп қайтара көшіреді де, оны басқа программалардың кодына қосады). Ол компьютерге пайдаланушының рұқсатынсыз, «зақымдалған» дискета немесе «зақымдалған» файлмен бірге түсуі мүмкін. Ішінде вирусы бар программа «зақымдалған» деп аталады.

«Зақымдалған» программа жұмысын бастағанда, алдымен басқаруға вирус алады. Вирус басқа программаларды тауып, оларды зақымдайды, сонымен қатар қандай да бір зиянды әрекет жасайды: компьютердің қалыпты жұмыс істеуіне кедергі келтіреді, дискідегі файлды бұзады, компьютерде сақталған ақпаратты бүлдіреді, жедел жадты «ластайды» және т.с.с вирустың бір компьютерден басқа компьютерлерге тарайтын қабілеті бар.

Вирустар қайдан пайда болады? Оларды білікті қаскөй мамандардан басқа бәсекелес фирмаларға зиян келтіру үшін қызғаныш, зиянкестік, мансапқорлық оймен немесе антивирустық программаларды сатудан ақша табу үшін жазады.

Компьютерлік вирустармен күресу үшн, оларды зерттейтін және антивирустық (вирусқа қарсы) программалар жазатын мамандар бар. Ресейдегі атақты программистер: Д.Лозинский, Д.Мостовой, И.А.Данилов, Н.Безруков және т.б.

Жаңа вирустық программалардың саны үнемі көбейіп және түрлері өзгеріп отырады, сондықтан компьютер пайдаланушы вирустар табиғатын, вирустардың жұғу әдісін және олардан қорғануды білуі керек.

Компьютерге вирус, негізінен дискеттер мен лазерлік диск, сондай-ақ компьютерлік желі арқылы кіріп, қатқыл дискіні зақымдайды. Дискетті зақымдау тіптен оңай. Егер зақымдалған компьютердің дискіжетегіне дискетті тіпті жай ғана салып және оның мазмұнын оқыса да оған вирус жұғуы мүмкін. Вирус көбіне дискінің жүктейтін секторына және EXE, COM, SYS немесе BAT кеңейтілулері бар атқарылатын файлдарға жиі жұғады. Мәтіндік немесе графикалық файлдарға сирегірек жұғады.

Қазіргі кезде 50 мыңнан астам вирус белгілі. Олар шартты түрде келесі белгілеріне байланысты мынадай топтарға бөлінеді (сурет 1):

СУРЕТ 1 Вирустардың жіктелуі

Бұл жіктеу, әрине барлық мүмкін вирустарды қамтымайды; әрбір категорияда олардың оғаштығына байланысты аталмаған нұсқалар кездеседі, мысалы, SMOS - вирустар немесе Microsoft Word ортасында мекендейтін вирусқа ұқсас құрылымдар. Бұдан басқа вирустардың барлық қасиеттеріне ие болмаса, айтарлықтай қауіпті («троян аттары») бірқатар программалар кездеседі.

Компьютердің вируспен зақымдалғанын дер кезінде анықтау үшін вирустардың пайда болуының келесі негізгі белгілерін білу қажет:

1. Ойдағыдай жұмыс істеп тұрған программалардың жұмысын тоқтатуы немесе жұмыс істемеуі;

2. компьютердің баяу жұмыс істеуі;

3. файлдар мен қапшықтардың жоғалуы немесе олардың құрамының бұрмалануы;

4. файлдар өлшемдерінің өзгеруі;

5. дискідегі файлдар санының кенеттен көбеюі;

6. бос жедел жад өлшемінің кішіреюі;

7. компьютер жұмысындағы жиі тұрып қалулар мен жаңылысулар.

Компьютер вируспен зақымдалғанда келесі операцияларды орындау керек.

- Вирус өзінің бүлдіретін функцияларын орындауын жалғастырмауы үшін компьютерді өшіру керек.

- Компьютерді жүйелік дискеттен жүктеп, вирустарды тауып, оларды жою үшін антивирустық прогрммаларды іске қосу керек. Операциялық жүйені қатқыл дискіден жүктегенде кейбір вирустар жедел жадқа жүктейтін модульден ауысуы мүмкін, сондықтан «жүйелік дискті» пайдалану қажет.

- Содан кейін винчестердің барлық логикалық дискілерін ретпен зиянсыздандыру керек. Егер логикалық дискідегі кейбір файлдарды қалпына келтіру мүмкін болмаса және олар жоюға келмесе, онда зақымдалған, онда зақымдалған файлдарды басқадай логикалық көшіріп, бұл дискіні қайтадан пішімдеу керек. Содан кейін бұл логикалық дискідегі барлық файлдарды кері көшіру және архивтік көшірмелерді пайдалану арқылы қалпына келтіру керек.

Компьютерлік вирустардың негізгі ерекшеліктерін, антивирустық программалардың сипаттамаларын және программалар мен деректерді компьютерлік виурстардан сақтау шараларын қарастырайық.

Вирустарды барлық алуан топтарынан негізгі топтарын бөліп атайық.

1. Жүктейтін вирустар - дискеттің немесе винчестердің жүктеу секторында сақталатын компьютердің бастапқы жүктеу программаларын зақымдайды және компьютерді жүктегенде іске қосылады.

2. Файлдық вирустар көбінесе COM, EXE кеңейтілулері бар файлдарға кіріп алады. Файлдық вирустар файлдардың басқа типтеріне кіре алады, бірақ олар онда басқару ала алмайды, сондықтан көбею қабілетінен айрылады.

3. Жүктейтін - файлдық вирустар файлдарды да, дискілердің жүктейтін секторларын да зақымдайды.

4. Драйверлік вирустар компьютер құрылғыларының драйверлерін зақымдайды немес өзін файлға қосымша қатар конфигурациясын қосу арқылы ендіреді.

5. Желілік вирустар ондаған және жүздеген мың компьютерді біріктіретін желілерде тарайды.

Соңғы кезде компьютерлік вирустармен күресуде үлкен тәжірибе жинақталды, антивирустық программалар жасалды, программалар мен деректерді қорғау шаралары айқындалды. Вирус табылған кезеңнен бастап қысқа уақыт ішінде қайта пайда болатын вирустарды жеңетін антивирустық құралдар үнемі жетілдіріліп және дамытылып отырады. Вирустарды табуға және жоюға мүмкіндік беретін программалар антивирустық программалар деп аталады.

Белгілі антивирустық программаларды бірнеше типтерге бөлуге болады.

Детектор-программалар белгілі вирустардың бірімен зақымдалған файлдарды табады, мұндай программалар жеке түрде сирек кездеседі.

Фагтар немесе доктор-программалар, сондай-ақ вакцина-программалар вируспен зақымдалған файлдарды тауып қана қоймай, оларды «емдейді» де, программаны вируспен зақымдалғанға дейінгі қалпына келтіре отырып, файлдардан вирус программасының тәнін жояды. Фагтар өз жұмысының басында вирустарды жедел жадтан іздейді, оларды жояды, тек содан кейін ғана файлдарды «емдеуге» кіріседі. Фагтардың ішінде полифагтар, яғни вирустардың көп мөлшерін жоятын доктор-программалары ерекше. Ең кең таралған полифагтар Aidstest жасаушысы - Д.Лозинский, Scan, Norton AntiVirus және Doctor Web жасаушысы - И.Данилов программалары болып табылады.

Ревизор-программалар вирустрдан қорғайтын құралдардың ең сенімдісі. Ревизор программалардың алғашқы қалпын, яғни компьютердің вируспен зақымдалмаған кезін есте сақтайды, содан кейін ағымдағы жағдайды алғашқы жағдаймен салыстырып отырады. Егер өзгеріс табылса, онда дисплейдің экранына хабарлама шығарады. Ресейде Д.Мостов жасаған ADinf ревизор-программасы кең таралған. Бұл программаны барлық оқу орындарындағы компьютерлерге орнату ұсынылған. Ол тек вирустардың белсенділігін ғана емес, кейбір оқушылардың зиянды әрекеттерін де (оқушылардың тиісуіне болмайтын файлдар мен қапшықтарды жылжытуын, өшіруін, жазуын) бақылауға мүмкіндік береді.

Фильтр-программалар немесе «күзетшілер» - үнемі компьютер жадында болатын шағын резидентті программалар. Олар компьютердің операцияларын бақылайды және компьютер жұмысының барысында вирустарға тән күмәнді әрекеттерді табады. Қандай да бір программа осындай әрекеттерді орындамақшы болғанда, «күзетші» хабарлама жібереді, ал пайдаланушы тиісті операцияны орындауға рұқсат береді немесе тыйым салады. Пайдаланушылар, әдетте күзетшіні қолданбайды, өйткені әрдайым берілетін ескерту жұмысқа кедергі келтіреді. Фильтр-программалар вирусты көбеймей тұрып, оның өмірінің ең алғашқы сатысында табуға мүмкіндік береді, бірақ олар файлдар мен дискілерді «емдемейді», сондықтан вирустарды жою үшін фагтарды қолдану қажет болады.

Вирустардан қорғайтын программалық құралдардан басқа винчестердің белгілі бөлімдерін сенімді қорғауды қамтамасыздандыратын тағы арнайы қосымша құрылғылар болады. Мұндай құрылғыға Ю.Фомин жасаған Sheriff платасы мысал болып табылады.

Антивирустық программаларды қолдану ақпараттың толық қорғалуын қамтамасыз етпейді. Профилактикалық алдын алу шараларын қолдану керек, мысалы төмендегідей:

1. резервтік көшірме жасау - ақпаратты архивтеу;

2. зақымдануы ықтимал кездейсоқ «заңды өнім болып табылмайтын» ұрлық программаларды қолданбау;

3. дискеттерден файлдарды шығарып оқымай тұрып, оларды вирусқа тексеру;

4. антивирустық программа дискетте сақталуы керек, өйткені винчестерде болса, ол да зақымдануы мүмкін;

5. компьютерді үнемі вирусқа тексеріп отыру керек!

Вирустар үнемі өзгереді және олардың саны күн сайын көбеюде, антивирустық программалар да жаңарып отырады, сондықтан әрқашан антивирустардың жаңа нұқсаларының шығуын қадағалап жүру қажет. Егер антивирустардың ескі нұсқасы тексеруден кейін «бәрі таза» деп хабарласа да, сақ болу керек, өйткені ол бүркемеленудің басқа әдісін қолданған жаңа вирусты байқамауы да мүмкін.

Сабақты бекіту сұрақтары:

1. Ақпарат деген сөзге қандай мағына бересіңдер?

2. Адам ақпараттың қандай түрлерін қабылдай алады?

3. Адам ақпаратты қалай және қайда сақтайды?

4. Адам ақпаратты өңдеуіне мысал келтір?

5. Адам ақпаратты қалай сақтайды?

Үйге тапсырма: Ақпаратты қорғау, вирусқа қарсы программалар.

Пән аты: Информатика

Сынып: 6

Күні__________________

Сабақтың тақырыбы: Ақпарат саны, ақпарат өлшем бірлігі.

Сабақтың мақсаты: Оқушыларға ақпарат саны, ақпарат өлшем бірлігі туралы түсінік беру.

Білімділік: Оқушылардың ақпараттың өлшем бірліктерімен таныстыру.

Тәрбиелілік: Оқушыларды тәрбиелікке,ұптылыққа,тиянақтылыққа үйрету.

Дамытушылық: Оқушылардың ойлау қабілетін,логикалық-абстракциясын дамыту.

Сабақтың түрі: Аралас сабақ.

Сабақта қолданылатын көрнекті құралдар:

компьютер, оқулық,жұмыс дәптері

Сабақтың өту барысы:1.Оқушыларды ұйымдастыру

2.Үйге берген тапсырманы тексеру

3.Жаңа тақырыпты түсіндіру

4.Тапсырмаларды орындау

5.Сабақты бекіту

6.Үйге тапсырма

Өткен материалдарды қайталау сұрақтары:

Ақпарат деген сөзге қандай мағына бересіңдер?

Адам ақпараттытың қандай түрлерін қабылдай алады?

Байланыс тілі деп нені айтады?

Қандай тілдерді білесің?

Адам ақпаратты қалай және қайда сақтайды?

Адамның ақпаратты өңдеуіне мысал келтір

Жаңа түсініктер:

Хабардың, ақпараттың көлемі деп- хабардың ұзындығын, яғни символдар санын білдіреді.Ендеше техникада кез-келген сақталатын,берілетін ақпарат көлемі ондағы берілетін ақпарат көлемі ондағы ең кіші өлшем, бір екілік разрядқа немесе 1 битке тең болады. Ақпаратты өлшеу бірлігі бір битке тең. Одан кейін 1 байт. Хабардың ақпараттың көлемі-бит немесе байтта өлшенетін оның ұзындығы.

1 бай=8бит;

1 кбайт(килобайт)=1024 байт;

1 мбайт(мегабайт)=1024кбайт;

1гбайт(гигабайт)=1024мбайт;

Сабақты бекіту сұрақтары:

Есептерді шығару.

1. 2048 байтта= кб

2. 3 МБайтта= кб

3. 4096 байтта= кб

4. 6 байтта = бит

5. 88 битте= байт

6. 800 битте= байт

7. 3072 МБайтта= гбайт

Үйге тапсырма:

Ақпарат саны, ақпарат өлшем бірлігі.

Пән аты: Информатика

Сынып: 6

Күні__________________

Сабақтың тақырыбы: Ақпаратты қорғау, вирусқа қарсы программалар.

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: Оқушылардың ақпарат туралы түсінігін қалыптастыру, сипаты мен қабылдау тәсілдері бойынша әр түрлі ақпарат түрлерімен таныстыру;

Тәрбиелік: Оқушыларды ұқыптылыққа, жүйелікке тәрбиелеу.

Дамытушылық: Оқушылардың ойлау қабілетін, логикасын, мәдениеттілік дамыту.

Сабақтың түрі: Аралас сабақ.

Сабақта қолданылатын көрнекті құралдар: Компьютер, интерак.тақта, электронды оқул

Сабақтың өту барысы:

1.Оқушыларды ұйымдастыру.

2.Үйге берілген тапсырманы тексеру.

3.Жаңа тақырыпты түсіндіру.

4.Тапсырмаларды орындау.

5.Сабақты бекіту.

6.Үйге тапсырма беру

Үйге берілген тапсырманы тексеру.

1. Ақпарат дегеніміз не?

2. Ақпаратты алу және беру арналары қандай?

3. Ақпараттың қасиеттері?

Жаңа түсініктер:

Компьютерлік вирус - «көбейтілуге» және басқа программаларға жұғуға қабілетті, әдетте өлшемі шағын (200-ден 5000 байтқа дейін) арнайы компьютерлік программа (яғни ол кодын көп қайтара көшіреді де, оны басқа программалардың кодына қосады). Ол компьютерге пайдаланушының рұқсатынсыз, «зақымдалған» дискета немесе «зақымдалған» файлмен бірге түсуі мүмкін. Ішінде вирусы бар программа «зақымдалған» деп аталады.

«Зақымдалған» программа жұмысын бастағанда, алдымен басқаруға вирус алады. Вирус басқа программаларды тауып, оларды зақымдайды, сонымен қатар қандай да бір зиянды әрекет жасайды: компьютердің қалыпты жұмыс істеуіне кедергі келтіреді, дискідегі файлды бұзады, компьютерде сақталған ақпаратты бүлдіреді, жедел жадты «ластайды» және т.с.с вирустың бір компьютерден басқа компьютерлерге тарайтын қабілеті бар.

Вирустар қайдан пайда болады? Оларды білікті қаскөй мамандардан басқа бәсекелес фирмаларға зиян келтіру үшін қызғаныш, зиянкестік, мансапқорлық оймен немесе антивирустық программаларды сатудан ақша табу үшін жазады.

Компьютерлік вирустармен күресу үшн, оларды зерттейтін және антивирустық (вирусқа қарсы) программалар жазатын мамандар бар. Ресейдегі атақты программистер: Д.Лозинский, Д.Мостовой, И.А.Данилов, Н.Безруков және т.б.

Жаңа вирустық программалардың саны үнемі көбейіп және түрлері өзгеріп отырады, сондықтан компьютер пайдаланушы вирустар табиғатын, вирустардың жұғу әдісін және олардан қорғануды білуі керек.

Компьютерге вирус, негізінен дискеттер мен лазерлік диск, сондай-ақ компьютерлік желі арқылы кіріп, қатқыл дискіні зақымдайды. Дискетті зақымдау тіптен оңай. Егер зақымдалған компьютердің дискіжетегіне дискетті тіпті жай ғана салып және оның мазмұнын оқыса да оған вирус жұғуы мүмкін. Вирус көбіне дискінің жүктейтін секторына және EXE, COM, SYS немесе BAT кеңейтілулері бар атқарылатын файлдарға жиі жұғады. Мәтіндік немесе графикалық файлдарға сирегірек жұғады.

Қазіргі кезде 50 мыңнан астам вирус белгілі. Олар шартты түрде келесі белгілеріне байланысты мынадай топтарға бөлінеді (сурет 1):

СУРЕТ 1 Вирустардың жіктелуі

Бұл жіктеу, әрине барлық мүмкін вирустарды қамтымайды; әрбір категорияда олардың оғаштығына байланысты аталмаған нұсқалар кездеседі, мысалы, SMOS - вирустар немесе Microsoft Word ортасында мекендейтін вирусқа ұқсас құрылымдар. Бұдан басқа вирустардың барлық қасиеттеріне ие болмаса, айтарлықтай қауіпті («троян аттары») бірқатар программалар кездеседі.

Компьютердің вируспен зақымдалғанын дер кезінде анықтау үшін вирустардың пайда болуының келесі негізгі белгілерін білу қажет:

1. Ойдағыдай жұмыс істеп тұрған программалардың жұмысын тоқтатуы немесе жұмыс істемеуі;

2. компьютердің баяу жұмыс істеуі;

3. файлдар мен қапшықтардың жоғалуы немесе олардың құрамының бұрмалануы;

4. файлдар өлшемдерінің өзгеруі;

5. дискідегі файлдар санының кенеттен көбеюі;

6. бос жедел жад өлшемінің кішіреюі;

7. компьютер жұмысындағы жиі тұрып қалулар мен жаңылысулар.

Компьютер вируспен зақымдалғанда келесі операцияларды орындау керек.

- Вирус өзінің бүлдіретін функцияларын орындауын жалғастырмауы үшін компьютерді өшіру керек.

- Компьютерді жүйелік дискеттен жүктеп, вирустарды тауып, оларды жою үшін антивирустық прогрммаларды іске қосу керек. Операциялық жүйені қатқыл дискіден жүктегенде кейбір вирустар жедел жадқа жүктейтін модульден ауысуы мүмкін, сондықтан «жүйелік дискті» пайдалану қажет.

- Содан кейін винчестердің барлық логикалық дискілерін ретпен зиянсыздандыру керек. Егер логикалық дискідегі кейбір файлдарды қалпына келтіру мүмкін болмаса және олар жоюға келмесе, онда зақымдалған, онда зақымдалған файлдарды басқадай логикалық көшіріп, бұл дискіні қайтадан пішімдеу керек. Содан кейін бұл логикалық дискідегі барлық файлдарды кері көшіру және архивтік көшірмелерді пайдалану арқылы қалпына келтіру керек.

Компьютерлік вирустардың негізгі ерекшеліктерін, антивирустық программалардың сипаттамаларын және программалар мен деректерді компьютерлік виурстардан сақтау шараларын қарастырайық.

Вирустарды барлық алуан топтарынан негізгі топтарын бөліп атайық.

1. Жүктейтін вирустар - дискеттің немесе винчестердің жүктеу секторында сақталатын компьютердің бастапқы жүктеу программаларын зақымдайды және компьютерді жүктегенде іске қосылады.

2. Файлдық вирустар көбінесе COM, EXE кеңейтілулері бар файлдарға кіріп алады. Файлдық вирустар файлдардың басқа типтеріне кіре алады, бірақ олар онда басқару ала алмайды, сондықтан көбею қабілетінен айрылады.

3. Жүктейтін - файлдық вирустар файлдарды да, дискілердің жүктейтін секторларын да зақымдайды.

4. Драйверлік вирустар компьютер құрылғыларының драйверлерін зақымдайды немес өзін файлға қосымша қатар конфигурациясын қосу арқылы ендіреді.

5. Желілік вирустар ондаған және жүздеген мың компьютерді біріктіретін желілерде тарайды.

Соңғы кезде компьютерлік вирустармен күресуде үлкен тәжірибе жинақталды, антивирустық программалар жасалды, программалар мен деректерді қорғау шаралары айқындалды. Вирус табылған кезеңнен бастап қысқа уақыт ішінде қайта пайда болатын вирустарды жеңетін антивирустық құралдар үнемі жетілдіріліп және дамытылып отырады. Вирустарды табуға және жоюға мүмкіндік беретін программалар антивирустық программалар деп аталады.

Белгілі антивирустық программаларды бірнеше типтерге бөлуге болады.

Детектор-программалар белгілі вирустардың бірімен зақымдалған файлдарды табады, мұндай программалар жеке түрде сирек кездеседі.

Фагтар немесе доктор-программалар, сондай-ақ вакцина-программалар вируспен зақымдалған файлдарды тауып қана қоймай, оларды «емдейді» де, программаны вируспен зақымдалғанға дейінгі қалпына келтіре отырып, файлдардан вирус программасының тәнін жояды. Фагтар өз жұмысының басында вирустарды жедел жадтан іздейді, оларды жояды, тек содан кейін ғана файлдарды «емдеуге» кіріседі. Фагтардың ішінде полифагтар, яғни вирустардың көп мөлшерін жоятын доктор-программалары ерекше. Ең кең таралған полифагтар Aidstest жасаушысы - Д.Лозинский, Scan, Norton AntiVirus және Doctor Web жасаушысы - И.Данилов программалары болып табылады.

Ревизор-программалар вирустрдан қорғайтын құралдардың ең сенімдісі. Ревизор программалардың алғашқы қалпын, яғни компьютердің вируспен зақымдалмаған кезін есте сақтайды, содан кейін ағымдағы жағдайды алғашқы жағдаймен салыстырып отырады. Егер өзгеріс табылса, онда дисплейдің экранына хабарлама шығарады. Ресейде Д.Мостов жасаған ADinf ревизор-программасы кең таралған. Бұл программаны барлық оқу орындарындағы компьютерлерге орнату ұсынылған. Ол тек вирустардың белсенділігін ғана емес, кейбір оқушылардың зиянды әрекеттерін де (оқушылардың тиісуіне болмайтын файлдар мен қапшықтарды жылжытуын, өшіруін, жазуын) бақылауға мүмкіндік береді.

Фильтр-программалар немесе «күзетшілер» - үнемі компьютер жадында болатын шағын резидентті программалар. Олар компьютердің операцияларын бақылайды және компьютер жұмысының барысында вирустарға тән күмәнді әрекеттерді табады. Қандай да бір программа осындай әрекеттерді орындамақшы болғанда, «күзетші» хабарлама жібереді, ал пайдаланушы тиісті операцияны орындауға рұқсат береді немесе тыйым салады. Пайдаланушылар, әдетте күзетшіні қолданбайды, өйткені әрдайым берілетін ескерту жұмысқа кедергі келтіреді. Фильтр-программалар вирусты көбеймей тұрып, оның өмірінің ең алғашқы сатысында табуға мүмкіндік береді, бірақ олар файлдар мен дискілерді «емдемейді», сондықтан вирустарды жою үшін фагтарды қолдану қажет болады.

Вирустардан қорғайтын программалық құралдардан басқа винчестердің белгілі бөлімдерін сенімді қорғауды қамтамасыздандыратын тағы арнайы қосымша құрылғылар болады. Мұндай құрылғыға Ю.Фомин жасаған Sheriff платасы мысал болып табылады.

Антивирустық программаларды қолдану ақпараттың толық қорғалуын қамтамасыз етпейді. Профилактикалық алдын алу шараларын қолдану керек, мысалы төмендегідей:

1. резервтік көшірме жасау - ақпаратты архивтеу;

2. зақымдануы ықтимал кездейсоқ «заңды өнім болып табылмайтын» ұрлық программаларды қолданбау;

3. дискеттерден файлдарды шығарып оқымай тұрып, оларды вирусқа тексеру;

4. антивирустық программа дискетте сақталуы керек, өйткені винчестерде болса, ол да зақымдануы мүмкін;

5. компьютерді үнемі вирусқа тексеріп отыру керек!

Вирустар үнемі өзгереді және олардың саны күн сайын көбеюде, антивирустық программалар да жаңарып отырады, сондықтан әрқашан антивирустардың жаңа нұқсаларының шығуын қадағалап жүру қажет. Егер антивирустардың ескі нұсқасы тексеруден кейін «бәрі таза» деп хабарласа да, сақ болу керек, өйткені ол бүркемеленудің басқа әдісін қолданған жаңа вирусты байқамауы да мүмкін.

Сабақты бекіту сұрақтары:

1. Ақпарат деген сөзге қандай мағына бересіңдер?

2. Адам ақпараттың қандай түрлерін қабылдай алады?

3. Адам ақпаратты қалай және қайда сақтайды?

4. Адам ақпаратты өңдеуіне мысал келтір?

5. Адам ақпаратты қалай сақтайды?

Үйге тапсырма: Ақпаратты қорғау, вирусқа қарсы программалар.

Пән аты: Информатика

Сынып: 6

Күні__________________

Сабақтың тақырыбы: Практикалық жұмыс.

Сабақтың мақсаты: Ақпарат. Ақпараттардың алуан түрлілігі және оларды өңдеудің тәсілдері. Ақпарат саны, ақпарат өлшем бірлігі. Ақпарат қасиеті. Сандық, мәтіндік және графиктік ақпараттарды кодтау. Тақырыптары бойынша алған білімдерін бекіту.

Білімділік: Ақпарат және ақпараттың қасиеттері жайлы білімдерін қалыптастыру.

Тәрбиелілік: Оқушыларды тәрбиелікке,ұптылыққа,тиянақтылыққа үйрету.

Дамытушылық: Оқушылардың ойлау қабілетін,логикалық-абстракциясын дамыту.

Сабақтың түрі: Практикалық.

Сабақта қолданылатын көрнекті құралдар:

компьютер, оқулық,жұмыс дәптері

Сабақтың өту барысы:1.Оқушыларды ұйымдастыру

2.Үйге берген тапсырманы тексеру

3.Практикалық тапсрмалар тарату

4.Тапсырмаларды тексеру

5.Үйге тапсырма

Өткен материалдарды қайталау сұрақтары:

Компьютерде ақпараттарды ұсыну тәсілдері қандай?

Сандық, мәтіндік және графиктік ақпараттарды кодтау қалай жасалады?

Кодтаудың турлері қандай?

ASCII дегеніміз не?

Кодтан шығару деген не?

Практикалық тапсырмалар:

Тапсырма 1. Сұраққа жауап бер. Мен үшін ақпарат деген бұл -

Ұғым

Жауаптар(+; - )

Мен бұрын білмеген жаңалықтар

Компьютердің жадысында сақталғандар

Қоршаған орта туралы мәлімет

Не нәрсені естісемде,көрсемде,сезінсемде

Не нәрсені радиодан, теледидардан хабарласа,хаттарда жазылса

Не нәрсе жазбаларда,кітаптарда,

фильмдерде,фотосуреттерде сақтағандар

Менің қоршауымдағы бәрлық өзгерістер

Менің қоршаған айналамдағы барлық заттар

Тапсырма 2. Кестені өзің алған ақпаратқа мысалдармен сол ақпарат алған көздерді жаз.

Ақпарат

Ақпарат көзі

Информатика сабағы

Тоққа қосылған үтікке қол тигізу қауіпті

Апаңның ескертуі

Тұратын уақыт болды

Бағдаршам

Қосындылардың орнын ауыстырғанмен олардың қосындысы өзгермейді

Тапсырма 3. Кестені толтыр.

Ақпарат қабылдау арнасы

Ақпарат қабылдау түрі

Сезім мүшелері

Сезіну

Бейнелік- тері арқылы ақпарат алу

Тапсырмаларды тексеру.

Үйге тапсырма: Өткен тақырыптарды қайталау.

Пән аты: Информатика

Сынып: 6

Күні__________________

Сабақтың тақырыбы: Есептеу техникасының даму тарихы, электронды-есептеуіш машиналардың кезеңдері.

Сабақтың мақсаты: Оқушыларға есептеу техникасының даму тарихы, электронды-есептеуіш машиналардың кезеңдері туралы түсінік беру.

Білімділік: Оқушылардың есептеу техникасының даму тарихымен таныстыру.

Тәрбиелілік: Оқушыларды тәрбиелікке,ұптылыққа,тиянақтылыққа үйрету.

Дамытушылық: Оқушылардың ойлау қабілетін,логикалық-абстракциясын дамыту.

Сабақтың түрі: Аралас сабақ.

Сабақта қолданылатын көрнекті құралдар:

компьютер, оқулық,жұмыс дәптері

Сабақтың өту барысы:1.Оқушыларды ұйымдастыру

2.Жаңа тақырыпты түсіндіру

3.Тапсырмаларды орындау

4.Сабақты бекіту

5.Үйге тапсырма

Жаңа түсініктер:

Есептеуіш техниканың даму тарихы

Есептеуіш техника дамымай тұрып адамдар қол саусақтарын,тастарды,ағаш таяқшаларды пайдаланды

Есепшоттың пайда болуы деректерге қарағанда Қытай немесе Египетте 2000-5000 жылдар шамасында балған.

Есепшот Ресей де 16-17 ғасырларда пайда болған

17 ғасырдың аяғында шотландиялық Джон Непер логорифм түсінігін енгізді.логорифм кестесін құрды.

1761 ж.Ағылшын Д.Робертсон логорорифм сызғышын жасады. Мұндай идеяны Иссак Ньютон ұсынған.

1642 жылы француз математиці Блез Паскаль 19 жасында дүние жүзінде бірінші рет қосу машинасын жасады.

1694 ж неміс математиці Лейбниц Паскаль механикалық есептеу машинасын арифмометрі құрды.Есептеуіш техниканың XIX ғасырдан қарқындап дами бастады.

1833 жылы алғашқы есептеуіш автоматтың авторы Чарлз Бэббидж аналитикалық машинаның жобасын жасады.Он казіргі кезде компьютердің атасы деп атайды.

Дүние жүзі бойынша алғашқы 1846 жылы Бэйббидж машинасына бағдарлама жасаушы Ада Лавлейс бірінші бағдарламалаушы деп аталынған.

XIX ғасырдың соңында американдық Герман Халлериат есепші перфарциялық машинасын құрды.Холлериат 7 жыл бойы пайдаланылды. Холлериат есепші-перфорациялық машинаны жасайтын фирманың негізін қалады. 1944 американ математигі Говард айкен Горвард Марк-1 автоматты есептеуіш машинасын құрды.Бірінші электронды машиналар 1946 жылы Пенсильван университетінде ENIAC деп аталды, 1949 жылы EDSAC машинасы құрастырылды.

ЭЕМ буындары:

Бірінші буында - бірінші электрондық машиналар 1940-195 жылдар

Екінші буынға 1955 жылдан бастап, жартылай өткізгіштер, таранзисторлар пайа бола бастады.

Үшінші буынға - интегралдық негізінде құрылған ЭЕМ-дер.

Қазіргі кездегі компьютерлер төртінші буынға жатады.

Бесінші буындағы компьютерлер әлі шыққан жоқ.

Сабақты бекіту сұрақтары:

1. бірінші электронды-есептеуіш машина қалай аталған? Ол қай жылы жасалды?

2. Марк-1 машинасы қандай элементтерде жатады?

3. Бұрынғы Кеңестер Одағында бірінші ЭЕМ қай жылдары жасалды? Оны кім жасады?

4. ЭЕМ буындарын атаңдар. Олардың бір-біірнен йырмашылығы неде?

5. Қазіргі дербес компьютерлер қай буынға жатады?

Үйге тапсырма:

Есептеуіш техниканың даму тарихы.

Пән аты: Информатика

Сынып: 6

Күні__________________

Сабақтың тақырыбы: Алгоритм жəне оның атқарушылары.

Сабақтың мақсаты: Оқушыларға алгоритм жəне оның атқарушылары туралы түсінік беру.

Білімділік: Оқушылардың есептеу техникасының даму тарихымен таныстыру.

Тәрбиелілік: Оқушыларды тәрбиелікке,ұптылыққа,тиянақтылыққа үйрету.

Дамытушылық: Оқушылардың ойлау қабілетін,логикалық-абстракциясын дамыту.

Сабақтың түрі: Аралас сабақ.

Сабақта қолданылатын көрнекті құралдар:

компьютер, оқулық,жұмыс дәптері

Сабақтың өту барысы:1.Оқушыларды ұйымдастыру

2.Жаңа тақырыпты түсіндіру

3.Тапсырмаларды орындау

4.Сабақты бекіту

5.Үйге тапсырма

Жаңа түсініктер:

Анықтама. Алгортим- берілген есептің шығару жолын реттелген амалдар тізбегі түріне келтіру.

Алгоритм құруға мысалдар: Жолдан өту ,қалааралық телефонмен байланысу, қазынаны іздеу, т. б. келтіруді ұсынуға болады. Күн тәртібі, шай қайнату, үй тапсырмасын орындау, компьютерде ойнау, футбол ойнау, шахмат ойнау, т. б. алгоритмдерді талдап мысал келтіруге болады.

Мысал: Студент болу үшін алгоритмнің мынадай қадамдарын орындау керек:

1. Орта мектепті бітіріп ,аттестат алу.

2. Ұлттық бірыңғай тест бойынша сынақ тапсыру.

3. Тест қорытындысы бойынша жиныған балл көрсетілген құжаттардың конкурсқа тапсыру .

4. Конкурстан өту.

Алгоритмнің қасиеттері:

1. Айқын,дәл өрнектелуі.

2. Үзіктілігі.

3. Нәтижелілігі.

4. Жалпыламалығы.

5. Формалды орындалуы.

1. Алгоритмнің айқын, дәл өрнектелу қасиеті. Алгоритмде келтірілген әрбір іс-әрекет мағынасы айқын, нақты анықталып, орындаушыға түсінікті болуы тиіс. Алгортмде тек көрсетілген қадамдар ғана орындалады. Есеп шығару жолы бірмәнді анықталғандықтан орындаушы алгоритм командаларын ойланбай орындауына болады.

2. Алгоритмнің үзіктілік қасиеті. Алгоритм орындау процесі бірнеше қадамнан тұрады. Алгоритм аралық нәтиже беретіндей бірнеше ықшам бөліктерге, ал олар қадамдарға бөлінеді, әр қадам өз кезегінде жеке әрекеттерге жіктеледі.Бір қадамда бір немесе бірнеше әрекет орындалады. Бұл әрекеттерсаны шектеулі болуы тиіс. Алдыңғы әрекеттің қорытындысы келесі әректтің керекті мәліметі ретінде қолданылады. Орындаушы алғашқы әрекетті аяқтамай, келесіге көше алмайды.

3. Алгоритмнің нәтижелілік қасиеті. Кез келген алгоритм белгілі бір уақыт ішінде қандай да бір нәтиже беруі тиіс. Алгоритм орындалып болғанда есептің шешуін немесе шешуі жоқ деген нәтиже беруі қажет. Әрбір алгоритмде бастапқы деректер болады, алгоритм орындалып болғанда нәтиже шығады.Мысалы, сандарды қосу алгортмі үшін қосылғыштардың мәні- бастапқы деректер, нәтижесі - қосынды болады. Кейде алгоритмнің бірнеше қадамы қайталана беріп нәтиже бермейді. Ондай алгоритм циклден шықпайтын, нәтижесіз болғандықтан қайта құру қажет .

4.Алгоритмнің жалпыламалық немесе ортақтық қасиеті.

Белгілі бір алгоритм жеке есепті ғана емес, оған ұқсас басқа да есептер ді шешуге мүмкіндік беруі тиіс. Берілген мәліметтерге қатысты нәтиже ғана өзгеше болады. Мысалы, квадрат теңдеуді шешу алгоритмі кез келген a,b,cмәндері үшін құрылады. Ал берілген бұрыштың синусын анықтау алгоритмі кез келген алғашқы бұрыш аргументі арқылы оның (sin) нақты мәнін есептеуге мүмкіндік береді, т. с. с.

5.Алгоритмнің формалды орындалуы.

Орындаушы алгоритм мағынасын,есептің қойылуын түсінбегенмен, әр команданы (әрекетті) орындай отырып, дұрыс нәтиже алады. Алгоритм қадамдарында көрсетілген әрекеттерді дұрыс орындау үшін, әрбір әрекет орындаушыға түсінікті болуы қажет. Мысалы, х санын квадратта дегенді төменгі сынып оқушылары түсінбейді, ал оны х санын х санына көбейт деп айтса, онда бұл айтылғанды олар орындай алады. Демек, алгоритм белгілі бір орындаушыға (адамға, адамдардың білім деңгейіне, машинаға т. б.) арналып құрылады.

Орындаушы алгоритм командаларын орындай отырып, өзі атқарып отырған істің мән - жайына көңіл аудармай - ақ белгілі бір нәтиже ала алады, яғни орындаушы формалды әрекет етеді. Алгоритмнің бұл маңызды ерекшелігін оның формалды орындалуы деп аталады. Бұл қасиет алгоритмнің орындалуын компьютерге жүктеуге мүмкіндік береді.

Бекіту: Жаңа сабаққа байланысты сұрақ жауап беру

Сабақты қорытындылау: Жаңа сабақты түсіндіріп, оқушылардың біліміне сәйкес бағалау

Үй тапсырмасын беру: Алгоритм ұғымы. Алгоритмнің қасиеттері.

Бағалау

Пән аты: Информатика

Сынып: 6

Күні__________________

Сабақтың тақырыбы: Алгоритмді жазу пішімі, блок-схемалар.

Сабақтың мақсаты: Оқушыларға алгоритмді жазу пішімдері.

Білімділік: Оқушылардың есептеу техникасының даму тарихымен таныстыру.

Тәрбиелілік: Оқушыларды тәрбиелікке,ұптылыққа,тиянақтылыққа үйрету.

Дамытушылық: Оқушылардың ойлау қабілетін,логикалық-абстракциясын дамыту.

Сабақтың түрі: Аралас сабақ.

Сабақта қолданылатын көрнекті құралдар:

компьютер, оқулық,жұмыс дәптері

Сабақтың өту барысы:1.Оқушыларды ұйымдастыру

2.Жаңа тақырыпты түсіндіру

3.Тапсырмаларды орындау

4.Сабақты бекіту

5.Үйге тапсырма

Жаңа түсініктер:

Алгоритмнің өрнектелу жолдары:

1. табиғи тіл арқылы жазу;

2. белгілі бір түйінде сөздер- терминдер (псевдокодтар - жасырын кодтар) арқылы қысқаша тізбекті түрде жазу, мұны қарапайым алгоритмдік тіл деп те айтады;

3. графиктік түрде (блок - схема арқылы) жазу;

4. программалау тілдерінде жазу.

Атқаратын қызметіне қарай блоктар негізгі және көмекші болып бөлінеді.Негізгі блоктарға өңдеу (процесс, арифметикалық амал ), шартын тексеру (логикалық),енгізу және шығару блоктары жатады. Көмекші блоктарға алгоритмге түсініктеме беру, алгоритм басы, соңы және байланыс сызықтары жатады.Орындалатын амалдар мүмкіндігінше блоктардың ішіне жазылады.

Блок - схема құруда келесі ережелер сақталуы қажет:

1. блок - схеманың басын және соңын міндетті түрде көрсететін блок болуы керек;

2. блок - схемада бірімен - бірі қосылмаған блоктар болмауы тиіс;

3. блоктар орындалу реті бойынша тізбектеле орналасуы қажет;

4. арифметикалық амалдарды орындайтын блоктардың бір ену, бір шығу сызығы, ал шарттың орындалуын тексеретін ромб түріндегі логикалық блоктың бір ену, екі шығу сызығы болуы қажет.

Ал алтыбұрышты фигурамен берілген цикл басы блогының екі кіру және екі шығу сызығы болады.

Мысалы, y = a + b формуласы бойынша есептеу алгоритмінің схемасы

1. Алгоритмді бастау блогы;

2. а мен b мәндерін енгізу;

3. y = a + b өрнегін есептеу;

4. y = мәнін басуға шығару;

5. алгоритмді аяқтау.

Бекіту: Жаңа сабаққа байланысты сұрақ жауап беру

Сабақты қорытындылау: Жаңа сабақты түсіндіріп, оқушылардың біліміне сәйкес бағалау

Үй тапсырмасын беру: Алгоритмді жазу пішімі, блок-схемалар.

Бағалау

Пән аты: Информатика

Сынып: 6

Күні__________________

Сабақтың тақырыбы: Алгоритм типтері: сызықты алгоритмдер.

Білімділік: Оқушыларды сызықты алгоритмімен таныстыру.

Тәрбиелілік: Оқушыларды тәрбиелікке,ұптылыққа,тиянақтылыққа үйрету.

Дамытушылық: Оқушылардың ойлау қабілетін,логикалық-абстракциясын дамыту.

Сабақтың түрі: Аралас сабақ.

Сабақта қолданылатын көрнекті құралдар:

компьютер, оқулық,жұмыс дәптері

Сабақтың өту барысы:1.Оқушыларды ұйымдастыру

2.Жаңа тақырыпты түсіндіру

3.Тапсырмаларды орындау

4.Сабақты бекіту

5.Үйге тапсырма

Жаңа түсініктер:

Анықтама. Алгоритмдер блоктардың өзара байланысуына қарай үш құрылымға - сызықтық, тармақтық және циклдік түрлерге бөлінеді.

1. Сызықтық немесе тізбекті алгоритм. Сызықтық алгоритм өрнектелуіне қарай тізбектелген командалардан,ал блок схемалары бір сызық бойына орналасқан тізбекті блоктардан тұрады.

Әрекеттердің тізбектей орындалуын сипаттайтын алгоритм сызықтық алгоритм деп аталады.

1. Тамақтану алгоритмін блок схема түрінде кесіндеңдер.

2. Үй жұмысын дайындау алгоритмін блок схема түрінде кесіндеңдер.

3. y=x²+5 есебін есептеу алгоритмін блок схема түрінде құру.

Бекіту: Жаңа сабаққа байланысты сұрақ жауап беру

Сабақты қорытындылау: Жаңа сабақты түсіндіріп, оқушылардың біліміне сәйкес бағалау

Үй тапсырмасын беру: Тақырыпты оқу.

Бағалау

Пән аты: Информатика

Сынып: 6

Күні__________________

Сабақтың тақырыбы: Алгоритм типтері: тармақталу алгоритмі.

Білімділік: Оқушыларды тармақталу алгоритмімен таныстыру.

Тәрбиелілік: Оқушыларды тәрбиелікке,ұптылыққа,тиянақтылыққа үйрету.

Дамытушылық: Оқушылардың ойлау қабілетін,логикалық-абстракциясын дамыту.

Сабақтың түрі: Аралас сабақ.

Сабақта қолданылатын көрнекті құралдар:

компьютер, оқулық,жұмыс дәптері

Сабақтың өту барысы:1.Оқушыларды ұйымдастыру

2.Жаңа тақырыпты түсіндіру

3.Тапсырмаларды орындау

4.Сабақты бекіту

5.Үйге тапсырма

Жаңа түсініктер:

2. Тармақталу алгоритмдері. Алгоритмдердің есептегі белгілі бір шартқа тәуелді тармақталып бірнеше жолдарға бөліну тобы тармақталу алгоритмдері деп аталады.

Иә жоқ

Тармақталу алгоритмі. схемасының бұл түріне міндетті түрде шартты тексеру блогы кіреді. Ол ромб түрінде кескінделіп, басқа блоктармен 1 және 2 сызықтары арқылы байланысады.Тармақталу алгоритмдерінің толымды түрі екі серияның бірін ғана таңдауды іске асырады, мұнда берілген шарт тексеріледі, егер ол шарт орындалса, онда 1-серия жүзеге асырылып, содан кейін келесі амалдарға көшеді. Ал, кері жағдайда 2- серия атқарылып, содан кейін ғана алгоритм ары қарай орындалады.

Бекіту: Жаңа сабаққа байланысты сұрақ жауап беру

Сабақты қорытындылау: Жаңа сабақты түсіндіріп, оқушылардың біліміне сәйкес бағалау

Үй тапсырмасын беру: Тақырыпты оқу.

Бағалау

Пән аты: Информатика

Сынып: 6

Күні__________________

Сабақтың тақырыбы: Алгоритм типтері : циклдік алгоритмі.

Білімділік: Оқушыларды циклді алгоритммен таныстыру.

Тәрбиелілік: Оқушыларды тәрбиелікке,ұптылыққа,тиянақтылыққа үйрету.

Дамытушылық: Оқушылардың ойлау қабілетін,логикалық-абстракциясын дамыту.

Сабақтың түрі: Аралас сабақ.

Сабақта қолданылатын көрнекті құралдар:

компьютер, оқулық, инт.тақта, жұмыс дәптері

Сабақтың өту барысы:1.Оқушыларды ұйымдастыру

2.Үй тапсырмасын тексеру.

3.Жаңа тақырыпты түсіндіру

4.Тапсырмаларды орындау

5.Сабақты бекіту

6.Үйге тапсырма

Үй тапсырмасын тексеру.

Оқушыларға сұрақтар қою арқылы үй жұмысын тексеру.

Жаңа түсініктер:

Көптеген алгоритмдерде белгілі бір әрекеттер тізбегі бірнеше рет қайталанып орындалып отырады. Математикада есеп шығару кезінде бір теңдеуді пайдаланып, ондағы айнымалы мәнінің өзгеруіне байланысты оны бірнеше рет қайталап есептеуге тура келеді. Осындай есептеу процесі бөліктерінің талап орындауын цикл деп атайды, ал қайталанатын бөлігі бар алгоритмдер тобы циклдік алгоритмдерге жатады. Циклдік алгоритмдерді пайдалану, оларды кейіннен программаларда цикл командалары түрінде қысқартып жазу мүмкіндігін береді.

Циклдік процесті қамтамасыз ететін алгоритм бөлігін қайталау командасы құрайды. Бұл команда алгоритмді жинақы етіп жазуға мүмкіндік береді.

Қайталау командасын алгоритмдік тілде жазу үшін әзірше (әзір), цикл басы (цб) және цикл соңы (цс) түйінді сөдері қолданылады: әзірше сөзінен кейін қолданылатын шарт, ал цикл басы мен цикл соңы түйінді сөдерінің арасына қайталанатын командалар жазылады. Мұнда да цикл басы мен цикл соңы түйінді сөздер арасындағы цикл аздап оңға ығыстырылып жазылады, олай ығыстыру қайталанатын командалардың орындалу реттігін түсінуді оңйлатады.

Төменде қайталау командасы алгоритмдік тілде және графиктік түрде берілген.

Қайталау санының алдын ала белгілі және белгісіз болуына байланысты цикл екі түрге бөлінеді. Қайталау саны алдын ала белгілі цикл - арифметикалық цикл деп, орындалу саны белгісіз цикл - командалық (итерациялық) цикл деп аталады.

Арифметикалық цикл. Арифметикалық цикл ең қарапайым цикл болып табылады және практикада жиі қолданылады. Қайталану барысында цикл параметрі арифметикалық прогрессияның заңы бойынша тұрақты шамаға өзгеріп отырады. Алгоритм атқарылар алдында цикл параметрінің бастапқы мәні белгілі, осыдан кейінгі қайталану барысында цикл параметрі белгілі бір шамаға (қадамға) өзгере отырып, алдын ала берілген соңғы мәнге жетуі қажет.

Алгорим мен программа жазуды жеңілдету үшін циклдік алгоритмдер ықшамдалған түрде «модификатор» немесе «цикл басы» блогын пайдалану арқылы жазылады. Бұл программадағы арифметикалық циклдің өз командалары былай жазылады:

Интерациалық (қадамдық) цикл. Цикл орындалмас бұрын, оның қайталану саны белгісіз болған жағдайда, қадамдық циклді пайдаланады. Циклді аяқтау үшін белгілі бір шарт тексеріледі. Егер шарт орындалмаса, онда кайталану командасы атқарылады. Ал шарт орындалса, онда цикл қайталанбайды. Қадамдық циклді кескіндегенде модификатор қолданылмайды, себебінеше рет қайталанатынын алдын ала білмейміз. Енді қадамдық циклге мысал келтірейік.

Мысалы: Екі бүтін сан - а және b () берілсін. Бөлу амалын қолданбай а-ны b-ға бөлгендегі қалатын қалдықты табу керек.

алг қадамдық цикл (бүт а,b)

арг a, b

нәт а

басы

енгізу (а,b)

егер а>=b онда a:=a-b

бітті

шығару а

соңы

Мысал 2. Қайталану саны белгісіз болғандағы мына есепті қарастырайық.

Натурал сандардың тізбегі берілген дедік. Осын натурал сандардың тізбегі

1,2,3,4,... саны берілген К санынан үлкен болғанша цикл орындалу керек.

алг қадамдық цикл (бүт s,i,k)

арг s, i, k

нәт

басы

енгізу (k)

s:=0; i:=1;

s:=s+i;

егер s>k онда i:=i+1 әйтпесе

бітті

шығару i, s

соңы

Бұл есептің сызба-нұсқасы төменгі суретте кескінделген. Ол сегіз блоктан тұрады.

Жұмыс басында 2 блокта К-ға мән беріледі. Әрі қарай 3 блокта i айнымалысы 1 мәнін қабылдайды, осы 1 мәнінен бастап натуралды санау басталады да, әрі жалғаса береді. S айнымалысы осы сандардың қосындысы болады, қосындыны орындар алдында оның мәні 0-ге тең деп аламыз. Одан кейін теңдеу 5-ші блокқа көшеді. Бұл блокта S = S + i командасы орындалып, ұяшықтағы S және i айнымалыларының қосындысын орындайды да оның қосындысының мәні S -ке меншіктеліп, S ұяшығына сақталады. Біз басында S-тің мәнін 0-деп алған болатынбыз енді операция орындалғанан кейін S = 1 болады. S ұяшығыдағы алғашқы 0 мәнін өшіріп, оның орнына жаңа 1 санын сақтайды.

Мынаған назар аударайық: егер 3 блоктағы S = 0 операциясын орындамасақ, онда S + 1 қосындысын есептегуі қате болар еді. Өйткені ол жадына басында -ді сақтамас еді. Яғни санды 0-ге қосқанда санның өзі шығатынын ескеріп біз солай істейтін санағыш жасап отырамыз.

Сабақтың бекіту сұрақтары:

1. Цикл деген не?

2. Циклдің түрлері қандай?

3. Цикл блогы қалай сызылады?

4. Цикл блогында неше байланыс сызығы бар?

5. Циклда егер шарт болатын болса, онда ол қалай орналасу керек?

Үйге тапсырма:

Тақырыпты қайталау.

Пән аты: Информатика

Сынып: 6

Күні__________________

Сабақтың тақырыбы: Модель, нақты объектің қасиеттерін бейне ретінде көрсетеді.

Білімділік: Оқушыларды модельдеумен таныстыру.

Тәрбиелілік: Оқушыларды тәрбиелікке,ұптылыққа,тиянақтылыққа үйрету.

Дамытушылық: Оқушылардың ойлау қабілетін,логикалық-абстракциясын дамыту.

Сабақтың түрі: Аралас сабақ.

Сабақта қолданылатын көрнекті құралдар:

компьютер, оқулық, инт.тақта, жұмыс дәптері

Сабақтың өту барысы:1.Оқушыларды ұйымдастыру

2.Үй тапсырмасын тексеру.

3.Жаңа тақырыпты түсіндіру

4.Тапсырмаларды орындау

5.Сабақты бекіту

6.Үйге тапсырма

Үй тапсырмасын тексеру.

Оқушыларға сұрақтар қою арқылы үй жұмысын тексеру.

Жаңа түсініктер:

Модель дегеніміз - нақты объектіні, процессті немесе құбылысты ықшам әрі шағын түрде бейнелеп көрсету.

Модельдеу - объектілерді, процесстерді немесе құбылыстарды зерттеу мақсатында олардың моделін (макетін) құру.

Біздің өміріміздегі модельдер:

Модель - көрнекі түрде жазбаша жоспар, сызба ретінде жасалуы мүмкін. Мұндай модель барлық уақытта біздің ойымызда бейнеленетін прототип пайда болғанға дейін жасалады. Бір объект үшін әр түрлі модель жасалуы мүмкін. Модельдің жасалуы зерттеу мақсатына және прототип жөнінде жинақталған мәліметтердің көлеміне тәуелді болады.

Модельдерді қасиеттеріне қарай мынадай топтарға жіктейді:

1. Қолдану аймағы.

2. Модельде уақыт факторын ескеру.

3. Білім саласына қарай топтау.

4. Модельді көрсету тәсіліне қарай топтау.

Қолдану аймағына қарай модель не үшін және қандай мақсатқа қолданылады деген сұраққа жауап беру мақсатында оқу, тәжірбиелік, ғылыми-техникалық, ойын, имитациялық тәрізді топтарға жіктеледі.

Кез келген жұмысты қолға алмас бұрын, берілгені мен соңғы нәтиже және орындалатын іс-әрекет кезеңдерін айқындап алу қажет. Модельдеу кезінде бастапқы зерттелетін объект - прототип болады. Модельдеудің соңғы кезеңі шешім қабылдау болып табылады. Модельдеу арқылы зерттелген модельдің жаңа объектісін құруға, бар объектіні жақсартуға немесе қосымша ақпарат алуға болады. Модельдеудің негізгі кезеңдері есептің қойылу шарты мен мақсатына қарай анықталады.

1-кезең. Есептің қойылымы. Бұл кезеңде берілген бастапқы мәліметтермен қатар мақсатын анықтау және объектіні немесе процесті талдау анық көрсетілуі қажет.

2-кезең. Модель құру. Ақпараттық модель. Бұл кезеңде элементар объектілердің қасиеттері, күйі және басқа да ерекшеліктері кез келген пішінде, яғни ауызша түрде, схема немесе кесте арқылы да анықталады. Бастапқы объектіні құрайтын элементар объектілер жөнінде толық мағлұмат, яғни ақпараттық модель жасалады. Бұл кезең модель құрудың бастапқы бөлімі болып саналады.

3-кезең. Компьютерлік эксперимент. Жаңа конструкторлық жұмыс, техникалық шешімдерді өндірісте пайдалану және жаңа идеяларды тексеру үшін эксперимент жасау қажет. Компьютерлік тәжірбие жүргізу екі кезеңнен тұрады: модельдеу жоспарын құру және модельдеу технологиясы. Модельдеу жоспары модельмен жасалатын жұмыстың ретін анық көрсетуі қажет. Модельдеу технологиясы дегеніміз - пайдаланушы адамның компьютерлік модельмен орындайтын мақсатты іс-әрекеттерінің жинағы.

4-кезең. Модельдеу нәтижесін талдау. Модельдеудің соңғы мақсаты - шешім қабылдау болып табылады. Модельдеу нәтижесін талдау шешуші кезең болып табылады. Себебі, бұдан кейін модельдеуді жалғастыру немесе тоқтату керек. Егер қате жіберілсе, модельдеуді қайта қарап, алдыңғы кезеңге қайта оралу қажет. Бұл процесс модельдеу мақсатына сай болғанға дейін қайталана береді. Жіберілген қатені табудың өзі нәтиже болып табылады.

Сабақтың бекіту сұрақтары:

1. Модель дегеніміз не?

2. Моделдің қасиеттері?

3. Модельдеу кезеңдерін ата.

Үйге тапсырма:

Тақырыпты қайталау.

Пән аты: Информатика

Сынып: 6

Күні__________________

Сабақтың тақырыбы: Модельдер түрлері.

Білімділік: Оқушыларды модельдердің түрлерімен таныстыру.

Тәрбиелілік: Оқушыларды тәрбиелікке,ұптылыққа,тиянақтылыққа үйрету.

Дамытушылық: Оқушылардың ойлау қабілетін,логикалық-абстракциясын дамыту.

Сабақтың түрі: Аралас сабақ.

Сабақта қолданылатын көрнекті құралдар:

компьютер, оқулық, инт.тақта, жұмыс дәптері

Сабақтың өту барысы:1.Оқушыларды ұйымдастыру

2.Үй тапсырмасын тексеру.

3.Жаңа тақырыпты түсіндіру

4.Тапсырмаларды орындау

5.Сабақты бекіту

6.Үйге тапсырма

Үй тапсырмасын тексеру.

Оқушыларға сұрақтар қою арқылы үй жұмысын тексеру.

Жаңа түсініктер:

Қолдану аймағына қарай модель не үшін және қандай мақсатқа қолданылады деген сұраққа жауап беру мақсатында оқу, тәжірбиелік, ғылыми-техникалық, ойын, имитациялық тәрізді топтарға жіктеледі.

Оқу моделі - көрнекі оқу құралдары, әр түрлі машықтандырушы, үйретуші программалар түрінде болуы мүмкін.

Тәжірбиелік модель - жобалау объектісінің кішірейтілген немесе өте майда объектілер үшін олардың үлкейтілген көшірмесі болып табылады.

Ғылыми-техникалық модельдер - процесстер мен құбылыстарды зерттеу мақсатында құрылады. Оған мысал ретінде электрондардың жылдамдығын үдеткіш - синхротрон, найзағайдың разрядын бақылаушы құрал және теледидар тексеруге арналған стендтерді айтуға болады.

Ойын модельдеріне - әскери, экономикалық, спорттық ойындар жатады. Бұл модельдер әр түрлі жағдайда объектіні бақылауға жаттықтырады. Ойын модельдері адамдарға әр түрлі жағдайда психологиялық көмек көрсетеді.

Имитациялық модель - шын мәніндегі нақты объектіні өте жоғары дәлдікпен бейнелей алады. Тәжірбие нақты объектіні зерттеу, бағалау мақсатында бірнеше рет қайталанады немесе бір мезгілде әр түрлі жағдайда бірнеше ұқсас объектілермен қатар жүргізіледі. Дұрыс шешім таңдаудың мұндай тәсілі байқау және қатенің әдісі деп аталады.

Модельді уақыт факторына байланысты динамикалық және статистикалық деп екі топқа жіктеуге болады.

Статистикалық модель деп объект жөнінде алынған ақпараттың белгілі бір уақыт бөлігіндегі үзіндісін айтуға болады.

Динамикалық модель - уақыт барысындағы объектінің қасиеттерінің өзгерісін көрсету мүмкіндігін береді.

Модельдерді көрсетілу әдісіне қарай материалдық және ақпараттық болып екі топқа жіктеледі.

Материалдық модельді басқа сөзбен заттық немесе физикалық деп айтуға болады. Олар түпнұсқаның геометриялық және физикалық қасиеттерін көрсетеді. Материалдық модельдердің қарапайым мысалдарына балалар ойыншықтарын алуға болады.

Ақпараттық модельді қолмен ұстап, көзбен көре алмаймыз. Себебі, олар тек ақпараттарға ғана құрылады. Мұндай модельдер қоршаған ортаны ақпараттық жағынан зерттеуге мүмкіндік береді. Ақпараттық модель дегеніміз - объектінің, процесстің, құбылыстың қасиеттері мен күйін сипаттайтын ақпарат жиынтығын және сыртқы әлеммен өзара байланыс болып табылады.

Ақпараттық модельге вербальдік модель жатады. Вербальдік модель дегеніміз - ойша немесе әңгіме түрінде жасалған ақпараттық модель.

Таңбалық модель деп арнайы таңбалармен, яғни кез келген жасанды тіл құралдарымен көрсетілген ақпараттық модельді айтады.

Геометриялық модель - графикалық пішіндер мен көлемді конструкциялар.

Ауызша модель - иллюстрацияны пайдаланып, ауызша және жазбаша сипаттаулар.

Математикалық модель - объект немесе процесстің әр түрлі параметрлерінің байланысын көрсететін математикалық формулалар.

Құрылымдық модельдер - схема, графиктер мен кестелер т.б.

Логикалық модель - ой қорытындысы мен шарттарды талдау негізге алынған іс-әрекеттерді таңдаудың әр түрлі нұсқалары көрсетілген модельдер.

Арнайы модельдер - ноталар, химиялық формулалар.

Кез келген жұмысты қолға алмас бұрын, берілгені мен соңғы нәтиже және орындалатын іс-әрекет кезеңдерін айқындап алу қажет. Модельдеу кезінде бастапқы зерттелетін объект - прототип болады. Модельдеудің соңғы кезеңі шешім қабылдау болып табылады. Модельдеу арқылы зерттелген модельдің жаңа объектісін құруға, бар объектіні жақсартуға немесе қосымша ақпарат алуға болады. Модельдеудің негізгі кезеңдері есептің қойылу шарты мен мақсатына қарай анықталады.

Сабақтың бекіту сұрақтары:

1. Модель түрлері қалай бөлінеді?

2. Моделдің қандай түрлерін білесің?

3. Арнайы модельдер деген не?

Үйге тапсырма:

Модельдердің түрлері туралы оқу.

Пән аты: Информатика

Сынып: 6

Күні__________________

Тақырып. Бақылау жұмысы.

Оқыту мен тәрбиелеудің міндеттері:

1. Білімділік: Оқушыларды ақпарат жəне ақпараттық үдерістер, алгоритмдеу жəне модельдеу туралы алған білімдерін тексеру.

2. Дамытушылық: Оқушылар логикалық ойлау қабілетін дамыту.

3. Тәрбиелік: Оқушыларды тәрбиелікке,ұптылыққа,тиянақтылыққа үйрету.

Құрал - жабдықтар, көрнекті құралдар:

Сабақ түрі: Бақылау.

Сабақ барысы. 1. Ұйымдастыру кезеңі

Сәлемдесу, оқушыларды түгелдеу.

Сабаққа дайындықтарын тексеру

Бақылау.

І-нұсқа.

1. Ақпарат дегеніміз не?Ақпарат қасиеттері.

2. Алгоритмді жазу пішімі, блок-схемалар.

3. Тармақталу алгоритмі дегеніміз не?

ІІ-нұсқа.

1. Ақпарат дегеніміз не? Ақпарат саны, ақпарат өлшем бірлігі.

2. Алгоритмді жазу пішімі, блок-схемалар.

3. Сызықты алгоритм дегеніміз не?

Бекіту:

Сабақты қорытындылау: Оқушылардың орындаған тапсырмаларын тексеріп бағалау.

Үй тапсырмасын беру: Қайталау.

Пән аты: Информатика

Сынып: 6

Күні__________________

Сабақтың тақырыбы: Мəтіндік процессоры жайлы жалпы мағлұмат, программа интерфейсі, құжаттарды құру жəне сақтау. Мəтінді пішімдеудің негізгі əдіс-тəсілдері. Қаріп, абзацтар, шегіністер мен аралықтар.

Білімділік: Оқушыларды мәтіндік процессормен таныстыру.

Тәрбиелілік: Оқушыларды тәрбиелікке,ұптылыққа,тиянақтылыққа үйрету.

Дамытушылық: Оқушылардың ойлау қабілетін,логикалық-абстракциясын дамыту.

Сабақтың түрі: Аралас сабақ.

Сабақта қолданылатын көрнекті құралдар:

компьютер, оқулық, инт.тақта, жұмыс дәптері

Сабақтың өту барысы:1.Оқушыларды ұйымдастыру

2.Үй тапсырмасын тексеру.

3.Жаңа тақырыпты түсіндіру

4.Тапсырмаларды орындау

5.Сабақты бекіту

6.Үйге тапсырма

Үй тапсырмасын тексеру.

Оқушыларға сұрақтар қою арқылы үй жұмысын тексеру.

Жаңа түсініктер:

MS WORD - мәтіндік құжаттарды дайындауға, түзетуге және қағазға басып шығаруға арналған Windows жүйесінің қосымша программасы.Ол-мәтіндік және графикалық информацияларды өңдеу барсында жүзден аса операциялды орындай алатын ең кең тараған мәтін редакторының бірі.
Қазіргі компьютерлік технологияларда орындауға болатын кес келген операция бұл ортада жүзеге асырыла береді. Мысалы, басқа ортада дайындалған мәтіндік фрагменттер, кестелер, суреттер сияқты неше түрлі объектілерді байланыстыра отырып осы ортаға енгізуге болады. Жалпы, Word редакторында типография жұмысына керекті баспа материялдарын теруден бастап, олардың оригинал - макетін толық жасауға дейінгі барлық жұмыс орындалады. Мұндай құжаттар мен кестелерді көрікті етіп , безендіруге қажет көптеген дайын шаблондар , стильдер , жазылып бірден орындалатын ішкі макропрограмалар тілі , қарапайым графиктік бейнелерді салатын аспаптар және т. с. с. жетіп артылады.

«Құжат ашу» сұхбат терезесiнiң мүмкіндіктері.
«Құжат ашу» терезесінің тек бір функциясы ғана - файлдың аты мен орны белгілі болғанда оны ашу жолын қарастырады. Бірақ бұл сұхбаттасу терезісінің әрбір адамға берер біраз мүмкіндігі баршалық .
Сонымен, «Құжат ашу» терезесінің (немесе оның Аспаптар тақтасы) қосымша мүмкіндіктері :
- файл іздеуді жүзеге асыр ;
- мәтіндік құжат ашу ;
- файлды басқа орынға орналастыру;
- файлды қиып алу ( алмасу буфері арқылы ) ;
- файлдың көшірмесін алу;
- жарлықты дйындау ;
- файылды жою;
- файл атын өзгерту ;
- файл қасиеттерін қарап шығу;
- файлды ашпай-ақ, оны жылдам қарап шығу;
- файылдағы мәліметті тек оқу үшін ашу;
- файлды қағазға басып шығару;
- бумадағы файлдарды реттеу.

Бос құжатты даярлау.
Бірінші құжатты даярлау үшін «Кәдімгі» нұсқасын пайдаланайық. Бұл нұсқа кейін информация енгізетін, ал әзірге бос құжат терезесін ашарда қажет. Өйткені әзірше бұл құжатқа оның мәтінін форматтау немесе безендіру жөнінде арнайы талап қойылған жоқ.
«Кәдімгі» нұсқасымен бос құжатты даярлау үшін:
1. Файл → Даярлау (Файл → Создать) командаларын таңдап алу қажет. Мұның нәтижесінде «Құжат дайындау» сұхбат терезесі пайда болады.
2. Сол терезеден «Кәдімгі» нұсқасын таңдап алып, ОК батырмасын басу керек.
3. Осы әрекетті басқа жолмен де - Ctrl + N пернелерін немесе стандартты аспаптар тақтасында «Жасау» (Создать) батырмасын басу арқылы да іске асыруға болады. Осылардың нәтижесінде де «Кәдімгі» нұсқасына сәйкес жаңа құжат ашылады, бірақ мұнда экранға сұхбат терезесі шығарылмайды.

Word редакторының негiзгi терезесi ондағы орналасқан Құжат 1 терезесiмен бiрге 1-суретте көрсетiлген. Word редакторына тән қосымша элементтердi қарастырып өтейiк:

1-сурет.WORD мәтіндік редакторының терезесі.

1 - тақырып қатары - жүйелік мәзір, құжат аты және терезені басқару батырмаларынан тұрады;

2 - мәзірлер қатары - Файл, Правка, Вид, Вставка, Формат, Сервис, Таблица, Окно және Справка мәзірлері орналасқан;

3 - Форматтау саймандар тақтасы;

4 - Стандартты саймандар тақтасы;

5 - көлденең сызғыш - құжаттың өрісі мен азат жолды реттейді;

6 - жұмыс аймағы - құжаттың негізгі мәтіні бейнеленеді;

7 - көлденең және тік жылжу белдеулері;

8 - құжат пішінінің режім түймелері;

9 - Сурет салу саймандар тақтасы;

10 - қалып-күй қатары.

MS Word мәтіндік редакторының Форматтау және Стандартты саймандар тақтасындағы батырмаларды әр қолданушы өз қалауынша өзгерте алады.

Сабақтың бекіту сұрақтары:

1. Редакторда жаңа документ құру үшін қандай команда таңдау керек?

2. Документті қалай ашады?

Үйге тапсырма:

Қайталау.

Пән аты: Информатика

Сынып: 6

Күні__________________

Сабақтың тақырыбы: Практикалық жұмыс.

Білімділік: Оқушыларды мәтіндік процессорында текст пен жұмыс бетін форматтау.

Тәрбиелілік: Оқушыларды тәрбиелікке,ұптылыққа,тиянақтылыққа үйрету.

Дамытушылық: Оқушылардың ойлау қабілетін,логикалық-абстракциясын дамыту.

Сабақтың түрі: Аралас сабақ.

Сабақта қолданылатын көрнекті құралдар:

компьютер, оқулық, инт.тақта, жұмыс дәптері

Сабақтың өту барысы:1.Оқушыларды ұйымдастыру

2.Үй тапсырмасын тексеру.

3.Жаңа тақырыпты түсіндіру

4.Тапсырмаларды орындау

5.Сабақты бекіту

6.Үйге тапсырма

Үй тапсырмасын тексеру.

Оқушыларға сұрақтар қою арқылы үй жұмысын тексеру.

Тапсырмалар:

Тапсырма №1:

Адамның бойындағысының бәрі: жүзі де, киген киімі де, жаны да, ақыл ойы да әсем болуы керек. Адам тумысынан бір-бірінен сонша ерекше болып тумайды. Оны ақыл-ой, сана-сезім, істеген ісімен ерекше етеді. Адамда үш жақсы қасиет бар: ыстық қайрат, нұрлы ақыл, жылы жүрек.

Сүйегі жоқ балық болмайтындай, кемшілігі жоқ адам да болмайды. Өз жанына көп үнілген адам өз кемшіліктерін түзете алады, бәрін білемін демейді, көкірек кермейді. Кішкентай адамдарға ұнағың келсе, кішкентай бол! Білімің, лауазымың қанша жоғарласа да кішіпейіл бол, аспанға қарама, адамға қара. Адам адамға жақсылық жасау үшін жаралған.

Тапсырма №2:

Адамның асыл қасиеттері

Ұлттың басты байлығы - халықтың асыл қасиеттері «Әкенің баласы болма, адамның баласы бол». Халық үшін еңбек ет. Өзің үшін ғана өмір сүру - озбырлық. Мал үшін таласпа, ар үшін талас. Жасырғаның жоғалады, бергенің оралады. Адамның ең асыл қасиеті - жақсылықта. Өзің үшін еңбек қылсаң, өзі үшін оттаған хайуанның бірі боласың. Мінің көріп күлгенше, оны айтып түзе. Егер екі адам шын жауласса, екеуі де ақылсыз.

Тапсырма №3:

Адалдықтың белгісі

«Арамдыққа құл болма, адал болсаң әлсіздерді қинама. Жақсылыққа жамандық жолмен жетпес болар. Жамандық жамандықпен аяқталар» дейді. «Кішкентай адам тауда тұрса да кішкентай, алып орда тұрса да зор. Жақсы адам жатына да жақындай, жаман адам жақынға да жатындай. Қайырымдылықпен алмағанды қатыгездікпен ала алмайсың». «Жамандықты жақсылықтың атын жамылып істеуге жол жоқ болса, жамандық та дүниеде аз болар еді-ау»-дейді, тауып айтылған сөз емес пе? «Тауды биік демеңдер, талаптансаң шығарсың, жауды мықты демеңдер, ерлік қылсаң жығарсың». Тауымыз алға қойған мақсатымыз, ерлік - соған жеткізетін еңбек емес пе? Бұл жастарымызды еңбек етсін, мақсатына жетсін деп шақырып тұрғандай.

Тапсырма №4:

Әділдіктің белгісі:

Әділдік өмірге нандай қажет. Әділдік жоғалған кезде өмірді мәнді, сәнді ететіндей ештеңе қалмайды. Әділдік пен шындыққа қызмет етем деген адам да жалғыздыққа үйрене білуі керек. Адамшершілік қасиетсіз - әділдік жоқ. Дауыс алудың көптігі әділдіктің өлшемі бола алмайды. «Әділдік тілесе атаңның болсын айыбын айт». Адамдарға әділдікті үйрету үшін әлсіздіктің салдарын көрсету қажет. Егер күш пен әділдік біріксе, одан күшті ештеңе болмайды.

Үйге тапсырма:

Қайталау.

Сабақты қорытындылау: Оқушылардың орындаған тапсырмаларын тексеріп бағалау.

Пән аты: Информатика

Сынып: 6

Күні__________________

Сабақтың тақырыбы: Нөмірленген жəне маркерлеген тізімдер. Бағандар.

Білімділік: Оқушыларды мәтіндік процессорында нөмірленген жəне маркерлеген тізімдер құрып үйрету.

Тәрбиелілік: Оқушыларды тәрбиелікке,ұптылыққа,тиянақтылыққа үйрету.

Дамытушылық: Оқушылардың ойлау қабілетін,логикалық-абстракциясын дамыту.

Сабақтың түрі: Аралас сабақ.

Сабақта қолданылатын көрнекті құралдар:

компьютер, оқулық, инт.тақта, жұмыс дәптері

Сабақтың өту барысы:1.Оқушыларды ұйымдастыру

2.Үй тапсырмасын тексеру.

3.Жаңа тақырыпты түсіндіру

4.Тапсырмаларды орындау

5.Сабақты бекіту

6.Үйге тапсырма

Үй тапсырмасын тексеру.

Оқушыларға сұрақтар қою арқылы үй жұмысын тексеру.

Жаңа түсініктер:

Нөмірленген тізім құру үшін Басты менюінде Нумерациясын басу керек.

Маркерленген тізім құру үшін Басты менюінде Маркеры батырмасын басу керек.

Бағандар құру үшін Разметка страница бөлімінде Колонки батырмасын басу керек.

Сабақтың бекіту сұрақтары:

Практикалық тапсырма

Келесі мәтінді теріңдер:

Тапсырма 1:

1. Мәтін бөлігін маустың сол жағы арқылы қалай көшіруге және жылжытуға болады?

2. Мәтін бөлігін маустың оң жағы арқылы қалай көшіруге және жылжытуға болады?

3. Мәтін бөлігін алмастыру буфері арқылы қалай көшіруге және жылжытуға болады?

4. Құжат беттерін номерлеу үшін қандай команда орындау керек?

5. Құжатта баспаға беру үшін қандай команда орындалады?

Тапсырма 2:

Сыныптың тізімін 2 бағанға жазыңдар.

Үйге тапсырма:

Нөмірленген жəне маркерлеген тізімдер. Бағандар

Пән аты: Информатика

Сынып: 6

Күні__________________

Сабақтың тақырыбы: Беттердің параметрлері, жиек, алдын ала қарау, құжатты баспадан шығару.

Білімділік: Оқушыларды мәтіндік процессорында бет параметрлерін орнатып, баспадан құжатты шығарып үйрету.

Тәрбиелілік: Оқушыларды тәрбиелікке,ұптылыққа,тиянақтылыққа үйрету.

Дамытушылық: Оқушылардың ойлау қабілетін,логикалық-абстракциясын дамыту.

Сабақтың түрі: Аралас сабақ.

Сабақта қолданылатын көрнекті құралдар:

компьютер, оқулық, инт.тақта, жұмыс дәптері

Сабақтың өту барысы:1.Оқушыларды ұйымдастыру

2.Үй тапсырмасын тексеру.

3.Жаңа тақырыпты түсіндіру

4.Тапсырмаларды орындау

5.Сабақты бекіту

6.Үйге тапсырма

Үй тапсырмасын тексеру.

Оқушыларға сұрақтар қою арқылы үй жұмысын тексеру.

Жаңа түсініктер:

Бет параметрлері диалогтық терезесі

Ағымдағы жарияланымға арнап бет өлшемін өзгерту үшін, Бет параметрлері диалогтық терезесіндегі параметрлерді пайдаланыңыз. Қайта қолданылатын таңдамалы бет өлшемін жасау үшін, Бет үлгісі Таспа қойындысындағы Өлшем түймешігінде табылатын Жаңа бет өлшемін жасау диалогтық терезесін пайдаланыңыз.

Бет параметрлері диалогтық терезесін ашу үшін:

1. Бет үлгісі қойындысын таңдаңыз.

2. Бет параметрлері диалогтық терезесін ашу түймешігін басыңыз.
   

Бет

Ені - беттің енін енгізіңіз.

Биіктік - беттің биіктігін енгізіңіз.

Жақтау арасы бағыттауыштары

Шеттерді бағыттауыштар жарияланымыңыздағы беттердің шеттері арасындағы бос орынның көлемін орнатады.

ЕСКЕРІМ Принтерде басылып шығарылатын парақ қағазыңыздың аумағы бойынша шектеулер болады. Көптеген принтерлер жақтау араларын қаншалықты кең етіп қойғаныңызға қарамастан қағаз жиектерін басып шығармайды. Жақтау араларын қойып, бетті жасағаныңызда, басып шығарғыңыз келген мазмұнның арнайы принтер үшін басылып шығатын аумақ ішінде қалатынына көз жеткізу керек.

Жоғарғы - беттің жоғарғы шеті мен жарияланым арасындағы арақашықтық мәнін енгізіңіз. .

Сол жақ - беттің сол шеті мен жарияланым арасындағы арақашықтық мәнін енгізіңіз.

ЕСКЕРІМ Егер Кітапша орналасу түрі ретінде таңдалса, атау Сыртқыболып өзгереді.

Төменгі - беттің төменгі шеті мен жарияланым арасындағы арақашықтық мәнін енгізіңіз.

Оң жақ - беттің оң жақ шеті мен жарияланым арасындағы арақашықтық мәнін енгізіңіз.

ЕСКЕРІМ Егер Кітапша орналасу түрі ретінде таңдасаңыз, атау Ішінен болып өзгереді.

Бет өлшемдерінің сыртындағы жарияланымның кез келген бөлігі басылып шықпайды.

Алдын ала қарау

Алдын ала қарау терезесі орналасу түрі мен таңдалатын шеттерді көрсетеді. Парақтың өлшемдері тікбұрыш ішіндегі ақ сызық болып көрінеді. Шеттерді бағыттауыштар парақ өлшемі сызықтары ішіндегі нүктелі көк сызықтармен көрсетіледі.

Бет параметрлері

Басып шығару суретін тексеріп жатқанда, шеттерді немесе бет бағдарын өзгерте аласыз.
Бет параметрлеріне қатысты функциялар Параметрлер ішінде бірге топталған.

Құжат бағдарын өзгерту үшін, Бет бағдары параметрін таңдаңыз.

Құжаттың бет өлшемін өзгерту үшін, Бет өлшемі параметрін таңдаңыз.

Құжаттың шет өлшемін таңдау үшін, Қалыпты шеттер параметрін таңдаңыз.

Шеттердің өлшемін өзгертейік

1. Қалыптышеттер түймешігін басып, шеттердің өлшемін таңдаңыз. Орташа параметрін таңдайық.

2. Шеттердің өлшемі өзгереді.

Алдын ала қарап алу көрінісін жабайық

1. Басты қойындысын нұқыңыз.

2. Алдын ала қарап алу терезесі жабылып, өңдеу терезесіне ораласыз. Алдын ала қарап алу терезесінде өзгертілген басып шығару параметрлерін сақтау үшін, құжатты сақтайық.

Сабақтың бекіту сұрақтары:

6. Беттің өлшемдерін қалай орнатады?

7. Құжатты баспаға қалай жібереді?

8. Алдын ала көру дегеніміз не?

Үйге тапсырма:

Тақырыпты қайталау.

Пән аты: Информатика

Сынып: 6

Күні__________________

Сабақтың тақырыбы: Практикалық жұмыс.

Білімділік: Оқушыларды Word мәтіндік процессорында бет параметрлерін орнату, маркерленген, нөмірленген тізімдер құру тақырыптарында алған білімдерін бекіту.

Тәрбиелілік: Оқушыларды тәрбиелікке,ұптылыққа,тиянақтылыққа үйрету.

Дамытушылық: Оқушылардың ойлау қабілетін,логикалық-абстракциясын дамыту.

Сабақтың түрі: Аралас сабақ.

Сабақта қолданылатын көрнекті құралдар:

компьютер, оқулық, инт.тақта, жұмыс дәптері

Сабақтың өту барысы:1.Оқушыларды ұйымдастыру

2.Үй тапсырмасын тексеру.

3.Жаңа тақырыпты түсіндіру

4.Тапсырмаларды орындау

5.Сабақты бекіту

6.Үйге тапсырма

Үй тапсырмасын тексеру.

Оқушыларға сұрақтар қою арқылы үй жұмысын тексеру.

Тапсырмалар:

Тапсырма №1:

1. 
   Пуск - Программы - Microsoft Office арқылы Microsoft Word іске қосу. Туған күнінізге шақыратын мәтінмен шақыру қағазын құрып, оны сақтаныз.

2. 
   Жаңа құжат құрып, өмірбаяныңызды жазыныз. Мәтіннің тақырыбын жартылай жуан ортасымен туралап, қаріп өлшемін 16 пт.

3. 
   Негізгі мәтінді қарапайым ортасы бойынша туралап, қаріп өлшемін 12 пт. Enter батырмасы көмегімен бірнеше абзац жаса. Көлденен сызғыш маркері көмегімен сол, оң жақ шектерін және абзац шектерін қою керек.

4. 
   Мәтін стилін Обычный, жазылуын Times New Roman таңданыз.Мәтіндегі Т.А.Ә курсор көмегімен белгілеп, қаріп өлшемдерің Полужирный курсив таңда.

5. 
   Жолдар арасын Полуторный интервал және интервал Точным болсын. Қаріп өлшем бірлігін және интервалды Пик (пк) ауыстыр. Барлық абзацтар алдына интервал 3 пк болсын.

6. 
   Мәтінді үшірет шерту арқылы белгілеп, диалогтық терезеде беттін өлшемін орнат: отступ солдан 1 см, отступ оннан 1,5 см.

7. 
   Терген мәтінізде сіз болған қала аттарын тізіп тізім түрінде жазыңыз. Оқыған мектептерінізбен болған балабақшаларды маркерленген тізіммен төрсетініз. Маркерленген тізімді Изменить… терезесінен немесе тізімнен таңданыз.

8. 
   Өмірбаянды бітіргеннен кейін соңғы жолға бүгінгі күнді теріп, сол жол алдына интервалды 24 пт қойыңыз. Құжатты Сохранить как… командасы арқылы сақтап, мәтін атын топ нөмірімен сақта, мысалы Мәтін 15.

9. 
   Жаңа құжат құрып, құрамына өлең жазыныз, мысалы Республикамыздың әңұраның орыс тілінде терініз. Жазылған өлеңді төрт бағанға бөлініз.

Үйге тапсырма:

Қайталау.

Сабақты қорытындылау: Оқушылардың орындаған тапсырмаларын тексеріп бағалау.

Пән аты: Информатика

Сынып: 6

Күні__________________

Сабақтың тақырыбы: Кестелер, кестелер құру. Кестелерді редакциялау.

Білімділік: Оқушыларды мәтіндік процессорында кесте құрып, кестені редактрлеп үйрету.

Тәрбиелілік: Оқушыларды тәрбиелікке,ұптылыққа,тиянақтылыққа үйрету.

Дамытушылық: Оқушылардың ойлау қабілетін,логикалық-абстракциясын дамыту.

Сабақтың түрі: Аралас сабақ.

Сабақта қолданылатын көрнекті құралдар:

компьютер, оқулық, инт.тақта, жұмыс дәптері

Сабақтың өту барысы:1.Оқушыларды ұйымдастыру

2.Үй тапсырмасын тексеру.

3.Жаңа тақырыпты түсіндіру

4.Тапсырмаларды орындау

5.Сабақты бекіту

6.Үйге тапсырма

Үй тапсырмасын тексеру.

Оқушыларға сұрақтар қою арқылы үй жұмысын тексеру.

Жаңа түсініктер:

Бүгінгі күнді және сабақтың тақырыбын жазамыз. «Кестемен жұмыс». Бұл сабақта сіздер кесте құру әдістерін, сондай -ақ кесте безендіруді үйренулеріңіз керек.

Біздің өмірімізде мәтінді безендіру немесе құжатты кесте түрінде даярлау жиі кездеседі. Оларға: мектеп журналдары, үлгерім табелі және сіздердің күнделік парақтарың т.б. MS Word мәтіндік процессоры кесте құруды жеңілдетеді, ол өзіне бағандардың енін есептеу мәселелерін жүктейді.

Сонымен, Кесте - бұл жолдар мен бағандарда реттеліп берілген ақпарат. Жолдар мен бағандар қиылысып, ұяшық құрайды.

Кесте құрудың үш әдісі бар: (мұғалім интерактивті тақтадан көрсетеді)

1. Аспаптар панелінен «Добавить таблицу» батырмасын басу арқылы.

2. Меню жолынан «Таблица» командаларын пайдалану.

3. Вид - Панели инструментов - Таблицы и границы командаларын орындау арқылы.

Аспаптар панелінен шекаралар белгісін пайдалана отырып, өзгертуге болады.

Осы үш әдістің айырмашылығы мынада: 1 әдіс бойынша компьютер 5 бағаннан артық емес кесте құрады. Егер үлкен санды бағандар кестесін құру керек болса, онда екінші әдісті қолданамыз. 3-ші әдісі қолмен салуды көрсетеді. Біз көбінесе екінші әдісті қолданамыз.

Сонымен, дәптерге «Меню жолы» арқылы кесте құру, безендіру және жиектеу алгоритмдерін жазып алайық.

Кесте құрудың алгоритмі

1. Меню жолынан «Таблица» командасын таңдау.

2. «Добавить таблицу» батырмасын шерту.

3. «Вставка таблицы» диалогтық терезесінде бағанның және жолдың тиісті сандарын енгізу керек.

4. «ОК» батырмасын шерту.

Кесте безендіру алгоритмі

1. Кестені бөліп алу.

2. «Таблица» - «Автоформат» командаларын орындау.

3. Формат пішімін таңдау.

4. ОК батырмасын шерту.

Кесте жиектеу алгоритмі

1. Кесте торын алып тастағыларың келетін ұяшықты немесе ұяшықты толық белгілеу.

2. Формат> Границы и заливка

3. Границы и заливка диалогтық терезеде Граница қосымшасы қосылады

4. Жақтаудың Нет типін таңдаңдар да, ОК шерту.

Сонымен, біз сіздермен кесте құру, безендіру мен жиектеудің алгоритмін жаздық. Енді практика жүзінде қарастырып шығайық.

• Мен қазір сіздерге бірнеше мысал көрсетемін, сендерде қандай кесте құрылуы мүмкін.

• Экранға мұқият қараймыз. Мұнда әрине, кесте бағандарының ені бірдей болып

келеді. Маустың немесе абзацтық шегіністер көмегімен бағанның ені мен жолдың биіктігін өзгертуге болады. Tab пернесімен кестеге жаңа жол қосуға болады, ал алдыңғы ұяшыққа қайтып келу үшін Shift+Tab пернесін басса жеткілікті.

Кестеге Добавить столбцы, Добавить строки, Добавить ячейки, Разбить ячейки, Разбить таблицу, Объединить ячейки, Удалить ячейки, Удалить столбцы, Удалить строки (бағандар мен жолдар қосуға, ұяшықтарды бөлу, біріктіру, жою) командаларын орындай отырып, кестені құруға және жоюға болады.

Әрқайсыңның партаңда деңгейлік тапсырмалардың жоспары жатыр. Жоспар бойынша MS Word мәтіндік процессорын жібереміз.

V. Практикалық жұмыс

Деңгейлік тапсырмалар

Практикалық жұмыс №1

1. Меню көмегімен Кесте > Кесте қосу /Таблица > Вставить таблица/ командасын орындау арқылы кесте құрыңыз.

2. «Менің сабақ кестем» тақырыбын туралау.

3. 6 баған, 7 жолдан тұратын кесте құр.

4. Кестенің басынан тағы 1 баған қосыңыз. Оған Р/с деп жазыңыз.

5. Автоформат пішімін пайдаланып, кестені безендір.

«Менің сабақ кестем»

Дүйсенбі

Сейсенбі

Сәрсенбі

Бейсенбі

Жұма

Сенбі

5^Ә

4^В

7^Ә

6^Б

6^Ә

4^А

7^В

5^А

4^Ә

6^В

7^Г

4^Б

6^Г

4^Г

7^Б

5^В

7^А

4^Д

5^Г

6^А

5^Б

Кім өзінің сабақ кестесін жатқа білмейді, күнделігінен қарап жазуға болады.

Практикалық жұмыс №2

1. Стандартты саймандар қатарындағы Кесте қосу (Вставить таблицу) батырмасын шерту арқылы кесте құрыңыз.

2. 3 оқушы туралы мәліметпен кестені толықтыру.

3. Кестеге Формат > Шекаралар және құю /Формат > Границы и заливка/ командасы арқылы жиектеу орналастыр

Оқушы туралы мәлімет

Р/с

Оқушының аты-жөні

Туған жылы

Мекен-жайы

Телефоны

1

2

3

Сабақтың бекіту сұрақтары:

Практикалық жұмыстарды тексеру.

Үйге тапсырма:

Тақырыпты қайталау.

Пән аты: Информатика

Сынып: 6

Күні__________________

Сабақтың тақырыбы: Кесте ішіндегілерін енгізу жəне пішімдеу.

Білімділік: Оқушыларды мәтіндік процессорында кесте ішіндегілерін енгізу

жəне пішімдеу.Тәрбиелілік: Оқушыларды тәрбиелікке,ұптылыққа,тиянақтылыққа үйрету.

Дамытушылық: Оқушылардың ойлау қабілетін,логикалық-абстракциясын дамыту.

Сабақтың түрі: Аралас сабақ.

Сабақта қолданылатын көрнекті құралдар:

компьютер, оқулық, инт.тақта, жұмыс дәптері

Сабақтың өту барысы:1.Оқушыларды ұйымдастыру

2.Үй тапсырмасын тексеру.

3.Жаңа тақырыпты түсіндіру

4.Тапсырмаларды орындау

5.Сабақты бекіту

6.Үйге тапсырма

Үй тапсырмасын тексеру.

Оқушыларға сұрақтар қою арқылы үй жұмысын тексеру.

Жаңа түсініктер:

Word мәтіндік процессорында кестелерді екі түрлі әдіспен: меню жолындағы Таблица командасының көмегімен және аспаптар панеліндегі Вставить таблицу батырмасын пайдаланып құруға болады. Меню жолынан Таблица " Вставить " Таблица командасын орындасақ экранда Вставка таблицы диалогтік терезесі шығады. (суретте)
Число столбцов опциясының өрісіне кесте бағандарының саны енгізіледі.
Число строк опциясының өрісіне кесте жолдарының саны енгізіледі. Кейін Таблица - Вставить - Строки командасын орындап, жол санын көбейтуге болады.
Ширина столбца өрісінде үнсіз келісім бойынша орнатылған авто параметрін қалдыруға болады, не бағандардың ені бірдей өзгереді.

Кесте безендіру алгоритмі

1. Кестені бөліп алу.

2. «Таблица» - «Автоформат» командаларын орындау.

3. Формат пішімін таңдау.

4. ОК батырмасын шерту.

Кесте жиектеу алгоритмі

1. 1. Кесте торын алып тастағыларың келетін ұяшықты немесе ұяшықты толық белгілеу.

2. 2. Формат> Границы и заливка

3. 3. Границы и заливка диалогтық терезеде Граница қосымшасы қосылады

4. 4. Жақтаудың Нет типін таңдаңдар да, ОК шерту.

Сонымен, біз сіздермен кесте құру, безендіру мен жиектеудің алгоритмін жаздық. Енді практика жүзінде қарастырып шығайық.
- Мен қазір сіздерге бірнеше мысал көрсетемін, сендерде қандай кесте құрылуы мүмкін.
- Экранға мұқият қараймыз. Мұнда әрине, кесте бағандарының ені бірдей болып келеді. Маустың немесе абзацтық шегіністер көмегімен бағанның ені мен жолдың биіктігін өзгертуге болады. Tab пернесімен кестеге жаңа жол қосуға болады, ал алдыңғы ұяшыққа қайтып келу үшінShift+Tab пернесін басса жеткілікті.
Кестеге Добавить столбцы, Добавить строки, Добавить ячейки, Разбить ячейки, Разбить таблицу, Объединить ячейки, Удалить ячейки, Удалить столбцы, Удалить строки(бағандар мен жолдар қосуға, ұяшықтарды бөлу, біріктіру, жою) командаларын орындай отырып, кестені құруға және жоюға болады.
Әрқайсыңның партаңда деңгейлік тапсырмалардың жоспары жатыр. Жоспар бойынша MS Word мәтіндік процессорын жібереміз.

Ұяшықтарды бөлу.
Таблица - Разбить ячейки командасын орындау керек. Экранға Разбиение ячеек диалогтік терезесі шығады. Осы терезеде бағаналар саны енгізу өрісіне бағаналар санын бейнелейтін жаңа санды енгізіп, ОК - ді басу жеткілікті.

Кестелерді жиектеу.
Word мәтіндік процессоры жеке ұяшықтарға, қатарларға, бағаналарға және толығымен кестеге жақтаулар қосуға мүмкіндік береді. Жақтауды барлық кестеге немесе оның жеке элементтеріне орнату үшін келесі әрекеттер орындалады:

Жақтау ішінен алынатын торларды таңдау
Формат - Границы и заливка командасын орындап, Границы и заливка сұхбат терезесіндегі Граница парағына көшу керек.
Тип тізімінен стиль түрі мен жақтау сызығының қалыңдығын таңдау қажет.
Түс тізімінен сызық түсін таңдау қажет.
Соңында ОК - ді басу керек.

V. Практикалық жұмыс

Практикалық жұмыс №1

1. Кестені қолдан сызып шығу арқылы (Түр> Аспаптар тақтасы > Кестелер мен шекаралар(Вид > Панели инструментов > Таблицы и границы) командасын орындау арқылысызықтың типі мен түсін таңдап кесте құрыңыз.

2. Кестенің ішін мәтіндермен толтырыңыз

3. Кестені белгілеу - Формат > Направление текста /Мәтін бағыты/ командасы арқылы 1-ші бағанды толтыр.

4. 1-ші жолдағы мәліметтерді ортаға туралап, қарайтылған (Ж), қисайтылған (К) түрде жаз.

5. Кестенің соңынан тағы 1 баған қос оң жағына, оған Қолы деген мәлімет енгіз.

6. Tab пернесін басып 1 жол қос, 4-ші ұяшықты біріктір.

7. Мұғалімге көрсетіңіз.

«Менің күнделігім»

Күні

№

Пәндер

Үйге тапсырма

бағасы

31.10.09Сенбі

1
2
3
4

Тарих
География
Математика
Информатика

Кестемен жұмыс

Сабақтың бекіту сұрақтары:

Практикалық жұмыстарды тексеру.

Үйге тапсырма:

Түйіндеме теріп келу.

Пән аты: Информатика

Сынып: 6

Күні__________________

Сабақтың тақырыбы: Практикалық жұмыс.

Білімділік: Оқушыларды мәтіндік процессорында кесте ішіндегілерін енгізу

жəне пішімдеу.

Тәрбиелілік: Оқушыларды тәрбиелікке,ұптылыққа,тиянақтылыққа үйрету.

Дамытушылық: Оқушылардың ойлау қабілетін,логикалық-абстракциясын дамыту.

Сабақтың түрі: Практикалық жұмыс.

Сабақта қолданылатын көрнекті құралдар:

компьютер, оқулық, инт.тақта, жұмыс дәптері

Сабақтың өту барысы:1.Оқушыларды ұйымдастыру

2.Үй тапсырмасын тексеру.

3.Жаңа тақырыпты түсіндіру

4.Тапсырмаларды орындау

5.Сабақты бекіту

6.Үйге тапсырма

Үй тапсырмасын тексеру.

Оқушыларға сұрақтар қою арқылы үй жұмысын тексеру.

Практикалық тапсырмалар:

Сабақтың бекіту сұрақтары:

Практикалық жұмыстарды тексеру.

Үйге тапсырма:

Келесі кестені теріп келіңдер.

Пән аты: Информатика

Сынып: 6

Күні__________________

Сабақтың тақырыбы: Графикалық объектілерді жəне көркем жазуларды кірістіру.

Сабақтың мақсаты: 1. Оқушыларға Word-тың мүмкіндіктерін және

оларды мәтіндік құжатқа графикалық бейне

кірістіруді үйрету

2. Компьютердің құрамдас бөліктерін жатқа

білу,қалай қолдану керек екендігін меңгерту.

3. Ізденімпаздыққа және шапшаңдыққа тәрбиелеу.

Сабақтың типі: Практикум элементі бартүсіндірме-көрнекілік.

Сабақтың түрі: Жаңа білімді меңгерту сабағы.

Сабақтың әдісі: ауызша, жазбаша, сұрақ-жауап, түсіндіру

Көрнекіліктері: карточка, сөзжұмбақ, тест тапсырмалары.

Сабақтың жоспары : І . Ұйымдастыру кезеңі

Амандасу

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру

Сұрақ -жауап

ІІІ. Жаңа сабақ

а) Word-тың графикалық мүмкіндіктері

ә) Жаңа сабаққа байланысты салынған суретпен

жұмыс

ІҮ. Бекіту

Ү. Үйге тапсырма

ҮІ. Бағалау

І. Сабақтың барысы

Сурет салу аспаптарының панелі.

Батырма суреті

Міндеті

Батырма суреті

Міндеті

Әрекеттер

WordArt обьектісін қосу

Автофигуралар

Диаграмма қосу

Обьектіні таңдау

Картинка қосу

Тік сызық

Сурет қосу

Меңзер

Құю түсі

Тік төртбұрыш

Сызық түсі

Сопақша дөңгелек

Қаріп түсі

Жазу

Сызық типі

Штрих түрі

Бағдарша түрі

Көлеңке стилі

Көлем

Word -та мәтінге дайын суретті немесе Paint графикалық редакторында өздерің салған суреттеріңді кірістірудің мүмкіндігі бар.

Егер сендер Paint- та салған болсаңдар, онда оны мәтіндерге алмастыру буферінің көмегімен көшірудің сол командаларын пайдаланып, кірістірулеріңе болады. Дайын сурет қорынан алынған суретті кірістіру мысалын қарастырайық.

1. РОЗЫ - текст файлдарыңды ашыңдар, мәтіннің суретті кірістіргілерінің келетін жеріне меңзерді орнатындар.

2. Вставка- Рисунк -Картинки командасын орнатыңдар.

3. Microsoft Clip Callery ( 9. 16- сурет) диалогтік терезесінде Картинки қосымшасын және Рисунок категориясын таңдаңдар.

4. Суреттері бар терезе ашылады, таңдалынған суретте маустышертіңдер.

5. Вставить батырмасын шертіңдер, сонда сурет мәтінге кірістіріледі.

6. Егер сендерге суреттің өлщемі ұнамаса, онда оны кішірейтіндер немесе үлкейтіңдер. Ол үшін суретті шешіңдер, меңзерді суреттің бұрышына орнатындар, сонда меңзер қосарланған бағдарша түрінде болуы тиіс, енді бағдаршаны диоганаль бойынша жоғары немесе төмен тартыңдар.

7. Суреттің өлшемін қалауларың бойынша таңдап, оны маустың он жақ батырмасымен шертіңдер.

8. Динамикалық менюдан Формат рисунка командасын таңдаңдар, Формат рисунка диалогтік терезесіндегі Положение қосымшасында шертіңдер де Поверх текста опциясының жалаушасын алып тастандар Ок-ді шертіңдер.

9. Кірістірілген сурет мәтіннің оң немесе сол жағын орналасу үшін Обтекание қосымшасын тандау керек содан кейін вокрук рамки және по большей стороне шаршыларын және Ок-ді шертіңдер.

Мәтіңдеріңе раушан гүлінің суретін мәтінде көрсетілгендей кірістіріңдер.

Фигуралық мәтін кірістіру

Енді мәтіндерінді әдеттегідей атауын теріп қана емес,әрленген мәтінмен аяғына дейін безендірейк.

1.Меңзерді мәтіннің басына орнатындар.

2.Всвка Рисунок Объек WordArt командасын орындандар.

3.Коллекция WordArt диалогтік терезесінде ұнаған қаріп стилінде

шертіндер.ОК-ді шертіндер.

4.Изменение текста WordАrt диалогтік терезесі пайда болады ондағы

Текст Надписи өрісіне өздеріңнің мәтіндерінді еңгізіндер, мысалы,Розы, ОК-ді шертіндер.

5.Мауспен фигуралық жазбаны орнатыңдар.

6.Аяққы мәтіндеріңді сол атымен сақтап қойындар.

ІІ. Келесі компьютермен жұмыс. Түсіндіргенді компьютерде орындау

ІІІ. Сергіту сәті. «Сөзжұмбақ»

Сөзжұмбақтың сұрақтары

1.Ақпараттың ең кіші өлшем бірлігі?

2.Дербес компьютерге ақпарат еңгізетін кішкентай құрылғы?

3.Ақпараттың тізбектелген жиынтығы?

4.Компьютердің миы болып не саналады?

5.Ақпаратты қағазға басып шығаратын құрылғы?

6.Компьютердің құрылғыларының ішіндегі адам денсаулығына зияндысы?

7.Адамға немесе бір құрылғыға әсер ететін физикалық құбылыс?

8.Өшірілген файлдар қайда барады?

9.Адам мен компьютер арасындағы байланыс қалай аталады?

10.Қағаздағы көріністі дисплей экранына шығаратын құрылғы?

11.Компьютерге ақпарат еңгізетін құрылғы?

б

и

Т

т

Ы

ш

қ

а

н

ф

а

й

Л

п

р

о

ц

е

с

с

о

р

п

р

и

н

т

е

р

м

о

н

и

т

о

р

с

и

г

н

а

л

с

е

б

е

т

и

н

т

е

р

ф

е

й

с

с

к

а

н

е

р

п

е

р

н

е

т

а

қ

т

а

Ү. Карточка

Келесі суретті графикалық редактор Paint-та салып, Microsoft Word-қа көшір!

1. Шатырды жасылмен боя!

2. Есікті көкпен боя!

3. Терезені көкпен боя!

4. Суретке ат қой!

ҮІ. Шаңырақты зерттеу . «Word-тың мүмкіндіктері»

ҮІІ.Тест сұрақтары

Тест сұрақтары

1) Microsoft Word- ты іске қосу?

А) Пуск - завершение работы. В) Пуск- праграмма - MS WORD

C) Пуск - MS WORD D) дұрыс жауабы жоқ

2) Мәтінге графикалық кескін еңгізу?

A) Пуск - Paint B) Вставка - картинка- обьект Word Ard

C) Вставка - Рисунки -картинка D) Вставка - Обьект

3. Фигуралық мәтін еңгізу?

A) Пуск - Paint B) Вставка - Рисунки - Обьект Wort Ard

C) Вставка - Рисунки - Картинка D) Пуск - Wordpad

4. Компьютердегі ақпарат мынандай жүйедегі кодтар арқылы жазылады.?

A) 2 - к санау жүйесінде B) 10-дық санақ жүйесінде

C) 8-дік санақ жүйесіде D) 16- қ санақ жүйесінде

5. Word редакторымен жұмысты аяқтау былай орындалады. ( қате жолды көрсет) ?

A) Файл - выход B) (х) батырмасын басу

C) alt="И-6. сынып күнделікті сабақ жоспары" + F4 пернесін басу D) Файл - закрыть

6. Мәтіннің жиегін қоршау, бетті қоршау, бояу әрекеттері қандай команданың көмегімен орындалады?

А) Формат-границы и заливка B) Вставка-границы и заливка

С) Рисование- заливка D) Формат- фон- заливка границы

7) Құжат беттерін нөмірлеу әрекеті қалай орындалады?

А) Вставка- номера страниц B) Вид- колонтитулы

С) Файл- Параметр страницы D) Дұрыс жауабы жоқ.

8) Құжатты баспаға шығару үшін қандай әрекет қолданады?

А) Файл-печать B) Вставка-печать

С) Вид-печать D) Правка-печать

9) Құжатты сақтау үшін қандай әрекет қолданылады?

А) Файл- сохранить как B) Правка- сохранить как

С) Вид- сохранить как D) Формат- сохранить как

10) Алдын-ала қарау әрекеті ( предварительный просмотр)?

А) Правка- предварительный просмотр Б) Вид- предварительный просмотр

С) Файл- предварительный просмотр Д) Формат- предварительный просмотр.

Word мәтіндік редакторы

Тест жауаптары

1 B 2 C 3 B 4 A 5 D 6 A

7 A 8 A 9 A 10 C

ҮІІІ. Үйге тапсырма: Word редакторын қайталау

ІХ. Бағалау

Пән аты: Информатика

Сынып: 6

Күні__________________

Сабақтың тақырыбы: Суреттер мен жазуларды пішімдеу.

Білімділік: Оқушыларды мәтіндік процессорында суреттер мен жазуларды пішімдеуді үйрету.

Тәрбиелілік: Оқушыларды тәрбиелікке,ұптылыққа,тиянақтылыққа үйрету.

Дамытушылық: Оқушылардың ойлау қабілетін,логикалық-абстракциясын дамыту.

Сабақтың түрі: Практикалық жұмыс.

Сабақта қолданылатын көрнекті құралдар:

компьютер, оқулық, инт.тақта, жұмыс дәптері

Сабақтың өту барысы:1.Оқушыларды ұйымдастыру

2.Үй тапсырмасын тексеру.

3.Жаңа тақырыпты түсіндіру

4.Тапсырмаларды орындау

5.Сабақты бекіту

6.Үйге тапсырма

Үй тапсырмасын тексеру.

Оқушыларға сұрақтар қою арқылы үй жұмысын тексеру.

Жаңа сабақ:

Енді біз бүгінгі сабақта WORD-тың графикалық мүмкіндіктерін өтеміз. Мәтіндік прцессорда тек мәтін енгізіп қана емес оған әртүрлі суреттерді кіпрістіріп те, безендіру үшін фигуралық мәтін енгізіп те жұмыс жасауға болады.

Графикалық кескіндерді немесе суреттерді дайын суреттер кітапханасынан қоюға немесе өздерің білетін графиктік редакторларда дайындап алып, оны мәтіндік құжаттарыңа кірістіруге де болады.

Дайын сурет қорынан сурет кірістіру жолын айтайық.

1. 
   Мәтіннің сурет кірістіретін жеріне курсорды орналастырасыңдар.

2. 
   Вставка-Рисунок-Картинки командасын орындайсыңдар.

3. 
   Коллекция картинок командасын орындайсыңдар.

4. 
   Избранное терезесі ашылады.

5. 
   Терезенің сол жақ бөлігінен Коллекции Microsoft OFFICE бетін ашасыңдар.

6. 
   Суреттері бар бөлімдердің ішінен қажетті бөлімді таңдап, оң жақ бөліктен қажетті суреттің жанындағы стрелка батырманың үстінде маус батырмасын шертесіңдер.

7. 
   Шыққан динамикалық менюден Копировать батырмасын шертесіңдер.

8. 
   Терезені жауып, сурет енгізетін жерге курсорды қойып, Правка-Вставить командасын орындайсыңдар.

9. 
   Сонда сурет мәтінге кірістіріледі.

10. 
    Суреттің өлшемі ұнамаса оны кішірейтуге немесе үлкейтуге болады. Ол үшін суреттің үстінде маустың сол жақ батырмасын бір рет шертіңдер. Суреттің жақтауларында сегіз төртбұрыш пайда болады. Сол төртбұрыштардың үстіне маус нұсқағышын апарсаңдар екі жаққа бағытталған стрелка пайда болады. Сол стрелка бағытымен среттің өлшемін маустың сол жақ батырмасын басулы күйде ұстап созып өзгертуге болады.

11. 
    Суреттің өлшемін өзгерткен соң оның үстінде маустың сол жақ батырмысн шертіп, Формат рисунка командасын орындаңдар. Формат рисункатерезесінде Положение қосымшасында шертіңдер де, Поверх текста опциясының жалаушасын алып тастаңдар. ОК-ді басыңдар. Енді суреттеріңді қалаған жерлеріңе апарып қоюға болады.

12. 
    Кірістірген сурет мәтіннің оң жақ немес сол жақ шетінде орналасуы үшін, Обтекание қосымшасын таңдау керек. Одан ейін қажетті жағдайды таңдап ОК-ді басу керек.

Фигуралық мәтін кірістіру.

Егер мәтіннің тақырыбын немес мәтін ішінде кездесетін ерекше сөздерді әдемілеп жазу керек болса, онда фигуралық мәтін енгізуге болады.

Ол үшін:

1. 
   Меңзерді фигуралық мәтін орнлаласатын жерге қойып, Вставка-Рисунок-Обьект WORDART командасын орындау керек.

2. 
   Коллекция WORDART терезесінде ұнаған қаріп стилін шертіп, ОК-ді басыңдар.

3. 
   Изменение текста WORDART терезесі пайда болады. Ондағы Текст надписи өрісіне өздеріңнің мәтіндеріңді енгізіңдер де, ОК-ді басыңдар.

4. 
   Тышқанмен фигуралық жазбаны орнатыңдар.

WORDART аспаптар панелі.

Батырма суреті

Міндеті

Батырма суреті

Міндеті

WORDART обьектісін қосу

Еркін айналдыру

Мәтінді өзгерту

WORDART әріптерін биіктік бойынша туралау

WORDART коллекциясы

WORDART вертикаль мәтіні

Обьектінің пішімі

WORDART-ты туралау

WORDART пішіні

WORDART символаралық интервалы

Сабақтың бекіту сұрақтары:

WordArt қолданып келесі сөзді теріңдер:

.

Үйге тапсырма:

Аты жөндеріңді WordArt қолданып жазу.

Пән аты: Информатика

Сынып: 6

Күні__________________

Сабақтың тақырыбы: Программа интерфейсімен танысу. Презентациялар. Мультимедиялық презентациялардың конструкторы..

Білімділік: Оқушыларды MS Power Point бағдарламасының интерфейсімен таныстыру.

Тәрбиелілік: Оқушыларды тәрбиелікке,ұптылыққа,тиянақтылыққа үйрету.

Дамытушылық: Оқушылардың ойлау қабілетін,логикалық-абстракциясын дамыту.

Сабақтың түрі: Практикалық жұмыс.

Сабақта қолданылатын көрнекті құралдар:

компьютер, оқулық, инт.тақта, жұмыс дәптері

Сабақтың өту барысы:1.Оқушыларды ұйымдастыру

2.Үй тапсырмасын тексеру.

3.Жаңа тақырыпты түсіндіру

4.Тапсырмаларды орындау

5.Сабақты бекіту

6.Үйге тапсырма

Үй тапсырмасын тексеру.

Оқушыларға сұрақтар қою арқылы үй жұмысын тексеру.

Жаңа сабақ:

МS Offiсе барлық қосымшаларының күмәнсіз қолайлылығы қолданылатын интерфейсті біркелкі көрсетуінде, сондықтан РоwerРoint интерфейсі осы операциялық жүйе үшін үлгі(стандарт) болып табылады. РоwerРoint мына әдістердің бірімен іске қосуға болады:

Меню арқылы: Пуск - Программы - Місrosoft РоwerРoint .

Қолданушы тышқанның оң батырмасын басып:

Создать - Презентация Місrosoft РоwerРoint-ты таңдайды.

Қосу барысында диалогты терезесі бар Роwer Рoint терезесі шығады, ол түрлі әдіспен презентацияны дайындауды ұсынады. Стандартты баптау кезінде Місrosoft РоwerРoint терезесі келесі элементтерден тұрады:

Терезе тақырыбы (Заголовок окна) - Windows терезесі үшін - стандартты.

Меню жолы тақырып жолының астында орналасқан.

Құралдар панелі (Панели инструментов) - үнсіз келісім бойынша Стандартная және Форматирование панелдері көрсетіледі.

Жұмыс аумағы (Рабочая область) - құжат бейнеленетін және редакцияланатын өріс. Оң жақтан жұмыс аумағы айналдыру жолымен шектелген. Word немесе ЕхсеІ салыстырғандағы үлкен айырмашылық, жүгірткі мәтін бойынша бір слайдтың ішінде емес, слайдтан слайдқа өту мүмкіндігін береді. Жұмыс аумағының нақты түрі редактор жұмысының режиміне тәуелді.

Жағдай жолы (Строка состояния) - көру режимі және презентация жайлы әр түрлі ақпарат : слайдтар саны, тіл, слайдты көркемдеу параметрлері және т.с.с. көрсетілетін ақпараттық жол.

Меню жолы келесі элементтерден тұрады.

1. Файл. МS Offiсе стандарттық менюі. /почталық хабар жіберу, оған презентациялар салу, презентацияны WORD-қа жөнелту/;

2. Түзету. Командалар: операция нәтижесін орындатпау, ойып алу, көшіру, кірістіру, табу, алмастыру, басқа файлдармен байланыс жасау, және объектіні редакциялау;

3. Көрініс. Презентация көрінісін таңдау, инструменттер панельдерін, сызықтар мен бағыттауыштарды басқару, сондай-ақ слайдтар үлгілерін, берулер және жазбаларды қарау, бейнелеу масштабын өзгерту командалары;

4. Кірістірме. Презентацияға әр түрлі объектілерді кірістіру командалары (күні, уақыты, диаграмма, кесте, дыбыс, фильм және т.б.);

5. Пішім. Қаріпті, туралауды, мәтін интервалдарын немесе слайд объектілерін, тізім маркері түрін, фонды, түсті схемаларды, безендіру шаблондарын және т.б.өзгерту командалары;

6. Сервис. МS Offiсе әдеттегі инструменттері және де РоwerРoint ерекше командалары;

7. Слайдтарды көрсету. Презентациядағы объектілермен, слайдтармен манипуляция жасау командалары (анимацияны баптау, құрамдас анимацияны қолдану, слайдтарды алмастыру әсерлері, презентацияны баптау, проекторлар мастерін пайдалануды қоса);

8. Тезере. Бұл меню слайды бар терезенің параметрлерін басқару мүмкіндігін береді;

9. Анықтама. Бұл меню арқылы презентациялар редакторы көмек жүйесі, сонымен қатар Көмекшіні шақыру мүмкін болады.

РоwerРoint интерфейсінің Місrosoft Offiсе құрамына кіретін программалардан негізгі айырмашылығы, құжаттың жұмыс үстеліндегі арнайы бейнелену режимдері. Төрт негізгі бейнелену режимі қарастырылған:

1. Әдеттегі.

2. Құрылымдық.

3. Слайдтар.

4. Слайдтарды сорттаушы.

Слайдтарды сорттаушы режимінде кадрлар бүкіл жұмыс үстелін алатын эскиз түрінде көрінеді, олардың әрқайсысының астында слайдтарды, анимацияларды ауыстыру параметрін, кадр экспозиция уақытын көрсететін бағдаршалар орналасқан. Әрине қажет басқару элементтері пайда болатын құралдар панелі де, слайд эскизінде тышқанның оң жақ батырмасын басқанда ашылатын контесттік меню де өзгереді. Слайдты көрсету режиміне ауысқан кезде слайдтарды сорттаушы режимінде орналасқан параметрлерімен толық-экранды демонстрация қосылады. Демонстрация таңдалған слайдтан басталады. Оны Еsс батырмасын басып әр уақытта аяқтауға болады.

Сабақтың бекіту сұрақтары:

1. Презентацияны қалай құрады?

2. Қандай бейнелеу режимдерін білесің?

3. Меню жолының элементтері.

Үйге тапсырма:

Тақырыпты қайталау.

Пән аты: Информатика

Сынып: 6

Күні__________________

Сабақтың тақырыбы: Презентацияларды құру, безендіру шаблондары.Текст құру.

Білімділік: Оқушыларды MS Power Point бағдарламасында презентация құру.Текст құру.

Тәрбиелілік: Оқушыларды тәрбиелікке,ұптылыққа,тиянақтылыққа үйрету.

Дамытушылық: Оқушылардың ойлау қабілетін,логикалық-абстракциясын дамыту.

Сабақтың түрі: Практикалық жұмыс.

Сабақта қолданылатын көрнекті құралдар:

компьютер, оқулық, инт.тақта, жұмыс дәптері

Сабақтың өту барысы:1.Оқушыларды ұйымдастыру

2.Үй тапсырмасын тексеру.

3.Жаңа тақырыпты түсіндіру

4.Тапсырмаларды орындау

5.Сабақты бекіту

6.Үйге тапсырма

Үй тапсырмасын тексеру.

Оқушыларға сұрақтар қою арқылы үй жұмысын тексеру.

Жаңа сабақ:

Презентацияны безендіру мүмкіндіктері
Power Point программасында презентацияны безендіру үшін көптеген фондық өрнектер, слайдтарды эффекті түрде ауыстыру әрекеттерін орындау мүмкіндіктері бар. Презентация слайдтарын шаблон арқылы және өз қалауымызша безендіре аламыз. Презентацияны шаблон арқылы және өз қалауымызша слайдтың безендіру элементтерінің түстерін, құю тәсілін таңдай аламыз. Сондай - ақ, слайдқа енгізілген объектілер, диаграммалар безендірілуін де өз қалауымызша орындай аламыз.
Стандартты саймандар тақтасындағы Безендіруді қолдану батырмасын шертеміз немесе Формат - Безендіруді қолдану командасын орындаймыз. Сұхбат терезенің оң жақ шетіндегі үлгіден қарап отырып, қажетті шаблонды таңдап алған соң, Қолдану (Применить) батырмасын шертеміз.
Слайдтарды безендіру элементтері
• Слайд белгіленуі
• Түрлі - түстер схемасы
• Фон
Құю тәсілдерін таңдау
Слайдтың бір бөлігінен екінші бөлігіне қарай түстің қанықтылығын өзгертуге және өрнек немесе тестура түрінде түстерді әр түрлі етіп дайындауға болады. Түс қанығуы өзгерістің арнайы градиентті құю деп аталатын түрін қолдана отырып, өте әдемі дизаиндарды дайындауға болады. Құю тәсілдерін таңдау үшін Форма - Фон командасын орындағанда ашылған тізімнен Құю (Заливка) сұқбат терезесі ашылады.

Power Point программасында презентация құру әрекетін автомазмұн шебері көмегімен басқа екі түрлі тәсіл арқылы орындауға болады.Оның бірі алдын-ала безендіру элементтерін пайдалана отырып құру болса,екіншісі ешқандай безендіру элементтері қарастырылмаған бос презентация құрып алып,одан кейін көркемдеу болып табылады. Power Point программасының бір ерекшелігі осы екі жағдайда да,құрылған презентацияны,алдын ала безендіру элементтері сақталынып қойылған басқа шаблон түріне алмастыруға болады.

Power Point программасында безендіріліп,дайындалған презентациялар шаблондар түрінде сақталынып қойылған.Кез келген уақытта осы шаблондарды пайдалана отырып,өз презентациямызды құруға болады.

Шаблондарды пайдаланып құру әрекетін Power Point программасы іске қосылған мезетте ашылған сұқбат терезеде Презентациялар шаблоны(Шаблоны презентаций)опциясын таңдау арқылы құру мүмкіндігі бар. Осы опция таңдалғаннан кейін Жалпы(Общие), Презентациялар дизайндары(Дизайны презентаций), Презентациялар,Web-парақтар(Web-страницы)астарлы беттерінен тұратын,Презентацияны құру сұқбат терезесі ашылады(1.3-сурет).Осы сұқбат терезе Файл-Құру командасын орындағаннан кейін де ашылады.Сұқбат терезенің оң жақ шетінде орналасқан үш батырма көмегімен презентациялар тізімін ірі шарт белгілер, ұсақ шарт белгілер және кесте түрінде көруге болады.

Презентацияның шаблонын тышқан көмегімен белгілеген кезде шығатын үлгіден қарап отырып, өзімізге ұнағанын таңдап ОК батырмасын шертеміз.Осы мезетте экранға Слайд құру сұқбат терезесі шығады(1.4-сурет).Бұл сұхбат терезеде қажетті слайдтың түрін көрсетуіміз қажет.Экранда таңдалған шаблонға сәйкес бос презентация пайда болады.Осы презентацияға тиісті мәтіндерді енгізіп,арнайы эффектілер қосып, көркемдейміз.

Сабақтың бекіту сұрақтары:

4. Презентацияны қалай құрады?

5. Қандай бейнелеу режимдерін білесің?

6. Меню жолының элементтері.

Үйге тапсырма:

Тақырыпты қайталау.

Пән аты: Информатика

Сынып: 6

Күні__________________

Сабақтың тақырыбы: Кестелерді, суреттерді, бейнені жəне дыбысты кірістіру.

Білімділік: Оқушыларды MS Power Point бағдарламасында презентацияға кестелерді, суреттерді, бейнені, және дыбысты енгізуді үйрету.

Тәрбиелілік: Оқушыларды көшбасшылыққа,ұптылыққа,тиянақтылыққа үйрету.

Дамытушылық: Оқушылардың ойлау қабілетін,логикалық-абстракциясын дамыту.

Сабақтың түрі: Жаңа сабақ.

Сабақта қолданылатын көрнекті құралдар:

компьютер, оқулық, инт.тақта, жұмыс дәптері

Сабақтың өту барысы:1.Оқушыларды ұйымдастыру

2.Үй тапсырмасын тексеру.

3.Жаңа тақырыпты түсіндіру

4.Тапсырмаларды орындау

5.Сабақты бекіту

6.Үйге тапсырма

Үй тапсырмасын тексеру.

Оқушыларға сұрақтар қою арқылы үй жұмысын тексеру.

Жаңа сабақ:

1. Презентацияға кесте енгізу үшін Вставка-Таблица командасын басу қажет.

Қажетті кестені қойғаннан кейін оның параметрлерін орнатуға болады. Бұл мүмкіншіліктер Конструктор және Макет меню бөліктерінде.

2. Презентацияға сурет енгізу үшін Вставка-Рисунок командасын басу қажет.

3. Презентацияға бейне мен дыбысты да вставка менюінен қояды.

Сергіту сәті

Практикалық жұмыс.

1. 

2. кез - келген суретті енгізіп келесі эффектіні қолданыңдар:

а)

б)

в)

г)

3. Кез келген бейне мен дыбыс енгізіңіздер.

Бекіту

Орындалған тапсырмаларды тексеру.

Үйге тапсырма:

Кесте, бейне, сурет қолданып «Дұрыс тамақтану-Денсаулық кепілі» тақырыбына презентация құрыңдар.

Сабақты қорытындылау.

Бағалау.

Пән аты: Информатика

Сынып: 6

Күні__________________

Сабақтың тақырыбы: Анимация əсерлерін баптау. Презентацияларды көрсету.

Білімділік: Оқушыларды MS Power Point бағдарламасында презентацияда анимация әсерлерін баптауды үйрету.

Тәрбиелілік: Оқушыларды көшбасшылыққа,ұптылыққа,тиянақтылыққа үйрету.

Дамытушылық: Оқушылардың ойлау қабілетін,логикалық-абстракциясын дамыту.

Сабақтың түрі: Жаңа сабақ.

Сабақта қолданылатын көрнекті құралдар:

компьютер, оқулық, инт.тақта, жұмыс дәптері

Сабақтың өту барысы:1.Оқушыларды ұйымдастыру

Сабақ барысында өздеріңді өздерің бағалайсыңдар.

Өзін-өзі бағалау парағы

Тапсырмалар

Ұпай саны

1. Үй жұмысы

2. Тест

4 дұрыс жауап -«2»ұпай

3 дұрыс жауап -

«1» ұпай

1-0 дұрыс жауап -«0» ұпай

Ұпайы

Практикалық тапсырма

2 слайд-«2 ұпай»

1 слайд-«1ұпай»

Толық емес слайд-«0 ұпай»

Аты-жөні__________________________________________

2.Үй тапсырмасын тексеру.

3.Жаңа тақырыпты түсіндіру

4.Тапсырмаларды орындау

5.Сабақты бекіту

6.Үйге тапсырма

Үй тапсырмасын тексеру.

Жұмыстарын тексеру.(1 ұпай)

Сергіту сәті.

Жол бойынша сөздерді табу және негізгі сөзді диагональ бойынша табу. Сол сөз біздің бүгінгі тақырыбымыз болады.

Жаңа сабақ:

Балаларға Joy Class арқылы жаңа тақырып теориясының презентациясын жіберу. Оқушыларға оқып шығуға уақыт беру.

Тест (Өзін-өзі тексеру).

1. Анимацияны қалай қоямыз?

А) Анимация-анимацияны таңдау

Б) вставка-анимация

2) Анимацияның басталу уақытын қалай орнатуға болады.

А) По шелчку, с предыдущим, после предыдщего

А) автоматты, автоматты емес, после предыдущего

3) Анимацияда дыбыс қолдануға бола ма?

А) жоқ

Б) иә

4) Анимация эффектілерін ата

А) Эффекты входа, эффекты выхода, эффекты выделения

Б) выходные эффекты, входные эффекты, выделяемые эффекты

Практикалық жұмыс.

1. Открытка жасау.

2. Жауып тұрған қар.

Орындалған тапсырмаларды тексеру.

Үйге тапсырма:

Жануарлар туралы қысқа анимациялық слайд жасау.

Сабақты қорытындылау.

Бағалау.

Пән аты: Информатика

Сынып: 6

Күні__________________

Сабақтың тақырыбы: Практикалық жұмыс.

Білімділік: Оқушыларды MS Power Point бағдарламасында презентация құрып үйрету.

Тәрбиелілік: Оқушыларды көшбасшылыққа,ұптылыққа,тиянақтылыққа үйрету.

Дамытушылық: Оқушылардың ойлау қабілетін,логикалық-абстракциясын дамыту.

Сабақтың түрі: Жаңа сабақ.

Сабақта қолданылатын көрнекті құралдар:

компьютер, оқулық, инт.тақта, жұмыс дәптері

Сабақтың өту барысы:1.Оқушыларды ұйымдастыру

2.Үй тапсырмасын тексеру.

3.Жаңа тақырыпты түсіндіру

4.Тапсырмаларды орындау

5.Сабақты бекіту

6.Үйге тапсырма

Үй тапсырмасын тексеру.

Оқушыларға сұрақтар қою арқылы үй жұмысын тексеру.

Практикалық жұмыс:

Менің сыныбым атты презентация құру.

1. Басты беті

2. Сынып тізімі(нөмірленген тізім).

3. Сабақ кестесі(Кесте).

4. Сыныптастарды таныстыру(Суреттер).

Бекіту

Орындалған тапсырмаларды тексеру.

Үйге тапсырма:

Менің достарым атты слайд құрып келу.

Сабақты қорытындылау.

Бағалау.

Пән аты: Информатика

Сынып: 6

Күні__________________

Сабақтың тақырыбы: Компьютерлік байланыстың негізгі түрлері, ауқымды ақпараттық желілер. Интернет, интернетте ақпаратты іздеу, электрондық пошта Білімділік: Оқушыларды ақпараттық желілер туралы, интернет, интернетте ақпаратты іздеу, электрондық поштаны қолдануды үйрету.

Тәрбиелілік: Оқушыларды тәрбиелікке,ұптылыққа,тиянақтылыққа үйрету.

Дамытушылық: Оқушылардың ойлау қабілетін,логикалық-абстракциясын дамыту.

Сабақтың түрі: Практикалық жұмыс.

Сабақта қолданылатын көрнекті құралдар:

компьютер, оқулық, инт.тақта, жұмыс дәптері

Сабақтың өту барысы:1.Оқушыларды ұйымдастыру

2.Үй тапсырмасын тексеру.

3.Жаңа тақырыпты түсіндіру

4.Тапсырмаларды орындау

5.Сабақты бекіту

6.Үйге тапсырма

Үй тапсырмасын тексеру.

Оқушыларға сұрақтар қою арқылы үй жұмысын тексеру.

Жаңа сабақ:

Компьютерлік желі дегеніміз - ресуростарды (дискі, файл, принтер, коммуникациялық құрылғылар) тиімді пайдалану мақсатында бір - бірімен байланыстырылған компьютерлер тізбегі. Компьютерлік желілер масштабы мен мүмкіндігі бойынша ерекшеленеді. Ең шағын желілер жергілікті деп аталады да, компьютерді біріктіру үшін қолданылады.

Жергілікті желіден кейінгі орынды масштабы бойынша корпоративті есептеуіш желілер алады. Бұл желілерді ірі мекемелерді, банктер мен олардың филиалдары, сақтандыру компаниялары, бұқаралық ақпарат құралдары құрады.

Егер желі елдегі аймақтық масштабтағы компьютерлерді біріктіретін болса, аймақтық есептеуіш желісі деп атайды. Мұндай желіде байланыс желісі ретінде телефон байланысы, телефон тораптары немесе сымсыз байланыс серігі қолданылады.

Егер қашықтағы компьютерлерді байланыстыру үшін телефон желісі қолданылса, модем қажет болады.

Модем (МОдулятор/ДЕМодулятор сөздерінің қысқартылуы) - таратушы жағында компьютердегі сандық сигналдарды үздіктелген аналогтық сигналдарға айналдруды қамтамасыз ететін қабылдаушы жағында сигналдарды осыған кері түрлендіретін құрылғы.

Модем арқылы көптеген дербес пайдаланушылар аймақтық және коммерциялық желілерге, Интернетке қосылады. Сондай - электрондық поштаны пайдаланады, конференцияларға қатыса алады.

Үлкен қашықтықты және пайдаланушыларды молынан қамтитын есептеуіш желілер телекоммуникациялық есептеуіш желілері деп аталады. Телекоммуникациялық желілер - ақпарат алмасу және оны өңдеуді бөлісу желісі, ол өзара байланысқан жергілікті желілерден құралады. Мұндай масштабтағы желілер аппаратттық, ақпараттық, программалық сияқты қоғамдық ресуростарды ұжымдаса пайдалану мақсатында құрылады. Телекоммуникациялық желіні пайдаланушыларының өздерінің қай жерде орналасқанына қарамастан ақпаратты жедел түрде кез келген қашықтыққа жіберуге, сонымен қатар желіден қажет мәліметті дер кезінде алуға мүмкіндігі бар.

Интернет - (ағылшынша Internet - желіаралық байланыс) бүкіл жер шары бойынша ақпарат ағынын таратуды қамтамасыз ететін желілер жиынтығы.

Өзара байланыстырлыған миллиондаған компьтерден құралған, біртұтас ақпараттық кеңістікті Интернет деп атайды.

Әр түрлі масштабтағы желілердің өзара біріктірілуі мүмкін. Мысалы, кабельмен жалғастырылған мекемедегі жергілікті желі аймақтық желіге, ал әр түрлі аймақтық желілер телефон джелісі арқылы байланыстырылуы мүмкін. Үлкен қашықтықта желіаралық байланыс орнату қажет болғанда кабельдік желілерді пайдалануға болмайды.Мұндай жағдайда телекоммуникация каналдары:телефон, радио, релелік байланыс, талшықты - оптикалық байланыс, ғарыштық жасанды серіктері арқылы байланыс т.б. қолданылады.

Әр түрлі желілерді түйістіру шлюз деп аталатын арнайы компьютерлер немесе программалар арқылы қамтамасыз етіледі. Шлюздер бір желіден қабылданғандеректер форматын басқа желідегі деректер форматына түрлендіреді. Әр түрлі масштабтағы желілерді біріктіру нәтижесінде қалалар, елдер және континенттер арасында өзара ақпарат алмасу мүмкіндігі беріледі. Қорғану қызметін атқаратын шлюздік компьютерлер бранмауэрлер деп аталады. Ауқымды желі немесе Интернет - адамзаттың ақпараттық технология саласындағы жеткен жетістіктерінің бірі.

Интернет желісін алғашқы дүниеге келтіруге себеп болған 70 - жылдар басында АҚШ қорғаныс инистрлігінің APRANET компьютерлік жүйесі болып саналады. 1973ж. APRANET Англия мен Норвегия мемлекеттеріне байланыс орнатып әлемдік кеңістікке шықты. Интернеттің кеңінен таралуына себеп 1982 жылы пайда болған ТСР/ІР хаттамася (протоколы) болды.

Жергілікті желілер

Жергілікті желі - саны шектеулі компьютерлерді біріктіру үшін қолданылады. Компьютерлерді желіге қосу үшін компьютерден басқа құрылғылар:желілік адаптер, кабель, концентратор (HUB) немесе коммутатор (SWICH) қажет.

Желілік адаптер - компьютердің байланыс желісімен сәйкестендірілуін қамтамасыз ететін құрылғы.

Коммутатор мен концентратор ақпарат алмасу сапасын жақсартады және деректерді таратудың әр түрлі стандартын қолданатын желінің әр түрлі бөліктерін біріктіреді.

Сонымен, жергілікті желі дегеніміз - бір - бірімен қатар орналасқан компьютерді біріктіретін жүйелер (бір бөлмеде немесе бір ғимаратта, қатар орналсқан компьютерлер).

Жергілікті желінің екі түрі бар: клиент - сервер және бір деңгейлі (бір рангілі), яғни тең дәрежелі желі.

Сервер - ортақ пайдалануға арналған барлық ресуростарды қамтитын компьютерлер. Ортақ ресуростарды пайдалану үшін сервер қосулы болуы қажет. Серверге принтерлер, модем, ортақ қолданбалы программалар (мысалы, электрондық пошта), факстер және т.б. қамтылған ресуростарды толығынан қолдануға мүмкіндік береді. Бір деңгейлі желіде барлық жұмыс станциясы қайсы бір мағына сында басқалары үшін сервер қызметін атқарады. Олар ортақтастырылған желі ресуростарын бірден қолдана алады және ресуростарды бөлуді бақылап отыратын қуатты ортақ сервер компьютер болмайды. Бір деңгейлі желілердің маңызды ерекшелігі - онымен жұмыс істеу үшін арнайы программалық жабдықтың қажеті жоқ.

Жергілікті желідегі компьютерлердің бір - бірімен геометриялық байланысу тәсілі топология деп аталады. Байланыстыру топологиясының бірнеше түрі бар:

1.Шина - барлық компьютерлер тізбекті түрде бір кабельге жалғанады.

2.Сақина топологиясы деп аталатын желі байланысында барлық компьютерлер тұйық сақина түріндегі кабельге жалғанады.

3.Файлдық серверлерге негізделген желіде компьютерлер бір - бірімен жұлдыз схемасы түрінде жалғанады.

4.Егер мекеме көп қабатты үйде орналасса, онда оның әр қабатындағы жеке серверін байланыстыратын бүкіл мекемеге ортақ бір сервер беріліп, оны ақшақар (снежинка) схемасы деп атайды, көбінесе осы топологияны пайдаланған тиімді.

Жергілікті желінің қамтамасыз ету мүмкіндіктері:

- ақпараттың арнайы серверлерде сақталуы, бірнеше пайдалнушының қандай да бір дерекпен жұмыс істеу;

- бірнеше пайдалнушыны қолданатын программалық жабдықтарды файлдық дискілердің серверлерінде бір ғана данадан сақтау;

- электрондық пошта мен топтық жоспарлауды пайдаланатын пайдаланушылардың ұжымдық жұмыс істеуі мен құжат айналымы;

- желілік принтерлерді бірлесіп пайдалану;

- Интернетке қосылу мүмкіндігі.

Ортақ деректер базасының каталогі, желілік ресурстар мен бірыңғай қорғаныс саясатын бөлісудің орталықтандырылған тәсілі бар компьютерлр тобының домен атауы болады.

Әрбір доменге жеке ат беріледі. Доменнің деректер базасы каталогі домен бақылаушасында (контролер) сақталады. Әрбір доменде тек бір ғана негізгі бақылаушы болады.

Байланыс хаттамалары. Желіде жұмыс істеуге арналған жаңа ақпараттық технологиялар

Компьютерлер желіге қосылғаннан кейін бірінші рет іске қосылғанда Windows 2000 Professional операциялық жүйе DHCP (Dynamic Configuration Protocol) серверін іздейді. Мұндай типтегі серверлер компьютерлерг желіден бірін - бірі оңай табу үшін адрес меншіктейді. Егер желіде DHCP сервері болмаса, онда операциялық жүйе автоматты түрде қосылғаннан басқа компьютерлерді анықтай алатын режімге ауысады. Мұндай механизмді IP - адрестеу (Automatic IP - addressing) деп аталады.

Компьютерлердің бір - бірімен байланыс жасау ережесі желілік хаттама деп аталады.

Хаттама (протокол) - екі компьютердің бір -бірімен қатынасуныңы формалды ережелерінің жиынтығы.

Microsoft фирмасы мекеме ішінде жлімн жұмс істеу үшін TCP/IP қолдануды ұсынады. NetWare сервері бар жергілікті желілерде пакеттерді желі бөліктері және редиректор арасында маршрутизациялану мүмкіндігін беретін IPX/SPX (Intеrnet Packet

Exchange/Sequeneed Packed Exchange) хаттамасы қолданылады.Microsoft Фирмасының 3Com компаниясымен бірігіп құрған Point - to - Point Тunneling Protocol (РРТР) хаттамасы Internet арқылы сенімді байланыс құру мүмкіндігін береді.

Интернеттің қызметтері

Интернет поштасы. Компьютерді Интернетке қосылған кез келген тұтынушыға автоматты түрде электрондық пошталық адрес тағайындалады. Интернетк қосылуға мүмкіндік беріп отырған сервер- компьютерде электрондық «пошталық жәшік» құрылады. Әрбір адреске келіп түскен хабар осы жәшікте, сол адресат сервермен нақты түрде қосылғанға дейін сақталады.

Телеконференциялар. Интернеттің бұл қызмет түрі поштаның дамуы нәтижесінде пайда болған десе болады. Телеконференцияларды жаңалықтар тобы деп те аталады.

World Wide Web (WWW) қызметі. Интернеттің ең қарапайым және өте кең тараған қызмет түрі болып табылады. Көбінесе оны текWeb деп атайды.

Электрондық пошта да, телеконференциялар жүйесі де ақпарат алмасудың кәдімгі жүйелері іспеттес. Өз пошталық жәшігіңізді ашып, біз оған келіп түскен хабарламаларды көре береміз. World Wide Web қызметі интерактивті түрде жұмыс істеуге арналған. Ол ақпараттарды жылдам іздеп табу және керектісін жинау мүмкіндігін береді. World Wide Web қызметін пайдалануда HTML «құжаттарының пішімі (мәтін пішімі)» және «гипермәтіндік сілтемелер»деген негізгі екі ұғым бар.

HTML пішініндегі мәтіндік құжаттар. Компьютерлік желіде тасымалданатын мәтіндік құжаттарды түрлендіре отырып пішімдеуге арналған арнайы тіл. Электрондық түрде тасымалданатын Web - құжаттар басуға шығаруға емес, тек экранда көруге арналған.

HTML - алдын - ала мүмкіндіктері белгісіз құрылғылар арқылы қарауға арналған экрандық құжаттарды безендіруге арналған арнайы тіл. HTML тілінде құжат құру программалауға ұқсас болып келеді. Құжаттың авторы әдеттегі мәтін қаріптеріне арнайы кодтарды енгізеді. Оларды тег деп атайд. Құжатты оқыған кезде оның мәтіні жазылған қаріп түрі мен мен оқытылатын терезенің мөлшерінен тәуелсіз түрде азатжол терезенің ортасына ығыстырылып тураланады.

Гипермәтіндік сілтемелер HTML тегтері құжат таралуға, экран фоны, яғни реңі мен мәтін әріптерінің түсін басқаруға мүмкіндік береді. Тегтердің көмегімен мәтін ішіне әртүрлі сурет енгізіп, олардың айналасына сөз жазу, сондай - ақ парақтарды безендіруге болады. Осы әрекеттерді орындай отырып, мазмұнды әрі тартымды Web - құжаты құру мүмкіндігі бар.

HTML тегтерінің ішінде гипермәтіндік сілтемелер құруға арналған арнайы түрлері бар. Гипермәтіндік сілтеме дегеніміз мәтіннің немесе оның маңындағы суреттік бейненің басқа Web - құжаттардың желілік адресімен байланысып ерекшеленетін бөлігі. Әдетте гипермәтіндік сілтемелері бар сөз тіркестері олардың астын сызу немесе басқа түске бояу арқылы ерекшеленіп тұрады. Гиперсілтемелік мәтінге курсорды алып барса, оның түрі өзгереді. Сол мезетте гипермәтіндік сілтемені нұсқап тұрып маустың сол жақ батырмасын шертсе, басқа сервердегі немесе басқа құрлықта орналасқан компьютердегі Web - параққа жылдам ауысу жүзеге асады.

Web - парақтар адрестері. Әрбір Web - парақтың өзі жеке Web - құжат болып табылады. Бұл Web - парақтардың кәдімгі мәтіндік құжаттардан жазылу пішімі өзгешелеу болады және олардың атауы HTМ деген жалғаумен жазылады. Сондай - ақ әрбір Жер шарындағы компьютерде орналасқан файлдың адресін оны іздеу жолы немесе электрондық адресі деп атайды.

World Wide Web - дегі ақпараттарды оқу. Кез - келген компьютерде HTML пішімі түріндегі Web - құжат оқу үшін арнайы программа болуы керек. Мұндай программаларды Web - ті көру құралдары немесе броузерлер деп атайды.

Web - құжаттарды оқуға арналған, өте кең тараған программаларға NetScape Navigator және Enternet Explorer броузерлері жатады.

Интернеттен ақпарат іздеу. Гипермәтіндік сілтемелерді пайдалана отырып, Интернеттің ақпараттық кеңістігіндегі бір Web - парақтан оның келесісіне өтіп, оларды шексіз аралай беруге болады. Интернетте ақпарат іздеуге арналған арнайы іздеу серверлері бар. Жалпы іздеу серверлерінің екі түрі бар. Олар: іздеу каталогтары және іздеу индекстері.

Іздеу каталогтары ақпараттарды олардың тақырыбы бойынша іздеуге арналған.

Іздеу индекстері алфавиттік көрсеткіш арқылы жұмыс істейді. Белгілі бір сөзді немесе сөз тіркесін, яғни түйінді сөздерді енгізе отырып, сол термин кездесетін құжаттарды жылдам іздеп табуға болады.

Сабақтың бекіту сұрақтары:

* Ауқымды желі дегеніміз не?

* Брандмауэрлер дегеніміз не?

* Интернетке қандай анықтама беруге болады.

* ТСР/ІР хаттамасы қандай қызмет атқарады.

* Провайдер дегенімз не?

* Серверлер деп қандай компьютерді айтады?

* Электрондық плшта дегеніміз не?

* Электронды поштаның кәдімгі поштадан қандай айырмашылығы бар?

* Телеконференциялар дегеніміз не? Ол қандай қызмет атқарады?

* Броузерлер дегеніміз не? Олардың атқаратын қызметі?

* E - mail адресі қандай элементтерден тұрады?

* Қандай пошталық программалар бар?

Үйге тапсырма:

Тақырыпты қайталау.

Пән аты: Информатика

Сынып: 6

Күні__________________

Сабақтың тақырыбы: Бақылау жұмысы.

Білімділік: Оқушыларды алған білімдерін тексеру.

Тәрбиелілік: Оқушыларды тәрбиелікке,ұптылыққа,тиянақтылыққа үйрету.

Дамытушылық: Оқушылардың ойлау қабілетін,логикалық-абстракциясын дамыту.

Сабақтың түрі: Практикалық жұмыс.

Сабақта қолданылатын көрнекті құралдар:

компьютер, оқулық, инт.тақта, жұмыс дәптері

Сабақтың өту барысы:1.Оқушыларды ұйымдастыру

2.Үй тапсырмасын тексеру.

3.Жаңа тақырыпты түсіндіру

4.Тапсырмаларды орындау

5.Сабақты бекіту

6.Үйге тапсырма

Үй тапсырмасын тексеру.

Оқушыларға сұрақтар қою арқылы үй жұмысын тексеру.

Тапсырмалар:

І-Нұсқа

1. Power point бағдарламасында слайдқа суретті қалай кірістіреді?

2. Word бағдарламасында кестені қалай құрады?

3. Power point бағдарламасының меню қатарын ата

4. Интернет дегеніміз не?

5. Модем дегеніміз не

IІ-Нұсқа

1. Power point бағдарламасында слайдқа диаграмманы қалай кірістіреді?

2. Word бағдарламасында маркерленген тізімді қалай құрады?

3. Word бағдарламасының меню қатарын ата

4. Компьютерлік желі дегеніміз не?

5. Желілік адаптер дегеніміз не

Сабақтың бекіту:

Тапсырмаларды жинап, тексеріп, бағалау.

Үйге тапсырма:

Тақырыпты қайталау.