Меншіктеу операторы. Сандық функциялар. Мәліметтерді енгізу және шығару

Сыныбы: Күні:_________ Мұғалімі: Тексерген_______________

Сабақтың тақырыбы: Меншіктеу операторы. Сандық функциялар. Мәліметтерді енгізу және шығару.

Сабақтың мақсаты:

Білімділігі: Оқушыларға Паскаль программалау тілінің программа құрылымы мен қарапайым операторлары туралы мағлұмат беру.

Дамытушылығы: Оқушылардың ақпараттық - технологиялық ойлау қабілеттерін дамыту.

Тәрбиелігі: Оқушыларды ұқыптылыққа, жауапкершілікке тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: жаңа сабақ

Сабақта қолданылатын көрнекті құралдар: ДК, дәптерлер, оқулық.

Сабақтың құрылымы:

1.Сабақтың ұйымдастыру бөлімі

2.Үй тапсырмасын тексеру

3.Оқушылардың білімін бағалау

4.Жаңа материалды оқып үйрену

5.Сабақты қорытындылау

6.Үй тапсырмасын беру

1. Сабақтың ұйымдастыру бөлімі
-оқушылармен сәлемдесу
-оқушыларды түгелдеу
-сабаққа дайындықтарын тексеру
-зейіндерін сабаққа аударып, сабаққа мұқият қатысуын бақылау.

2.Үй тапсырмасын тексеру

3.Оқушылардың білімін бағалау

4.Жаңа материалды оқып үйрену

Меншіктеу операторы - жазылған өрнектің мәнін есептеп, айнымалыға меншіктеу. Жиі қолданыста болатын болатын оператордың бірі.
Жазылу пішімі : :=
Айнымалы атауының типі мен қабылдайтын мәннің типі міндетті түрде сәйкес келуі тиіс. Меншіктеу операторы тек арифметикалық өрнектер үшін ғана емес логикалық және символдық өрнектерге де қолданылады. Айнымалыға символдық шаманы меншіктегенде символ апострофқа ('') алып жазылады. Мысалы: V:='M'; x:='15',
Бұл оператор 2 міндет атқарады:
Айнымалылардың белгілі мәндері бойынша арифметикалық өрнектің сандық мәнін есептейді.
Табылған мән айнымалы атауына меншіктеледі.
Төмендегі кестеден қайсысы меншіктеу операторы болатыны немесе болмайтынын анықтаңдар. Практикалық тапсырма (интертақтаның көмегімен)
Өрнек Түсініктеме
z:=0 Дұрыс
a:=b Дұрыс
a:=b+5 Дұрыс
a=c+1 Қате
- z:=y Қате
2*p+3:=x Қате
- Q:=A+B Қате
x:=a±5 Қате
Турбо Паскаль тілінде алдын ала программалары жасалып стандартты модульге жинақталып қойылған, қажет кезінде пайдалануға болатын объектілер бар. Солардың бірі стандартты функциялар болып табылады. Олар жиі кездесетін математикалық және басқа да функцияларды есептеу үшін қолданылады.
Программаларда жиі пайдаланылатын функциялар:
Арифметикалық функциялар. Арифметикалық функцияларда бүтін және нақты шамалар пайдаланылады.
Типтерді өзгерту функциялары. Бұл функция шамалардың типтерін өзгерту үшін пайдаланылады. Мысалы, нақты санды бүтін санға, цифрлар түрінде берілген символдар тізбегін бүтін санға аударады.
Chr(x) - х санын символға аударады.
High(x) - шаманың максимум мәнін береді.
Low(x) - шаманың минумум мәнін береді.
Ord(x) - саналатын типті бүтін типке көшіреді.
Round(x) - нақты санды бүтін санға дөңгелектейді.
Trunс(x) - нақты санның бүтін бөлігін береді.

Арифметикалық функциялар

Арифметикалық амалдар

Төмендегі стандартты функциялар бүтін аргументтер үшін бүтін мән береді:

Abs(x) - бүтін х санының абсолют шамасы

Sqr(x) - бүтін х анының квадраты

Trunc(x) - нақты х санының бүтін бөлігі

Round (x) - нақты х саны дөңгелектеніп бүтін нәтиже береді.

Succ(x)- х-тан кейінгі бүтін санды береді.

Pred(x) - х-тың алдындағы бүтін санды береді.

Паскаль тілінің қарапайым операторлары.

Меншіктеу операторы. Меншіктеу операторы барлық тілде пайдаланатын негізгі оператор болып табылады. Математикадағы қарапайым теңдеу тәрізді айнымалылар сандық мән беру бұл жағдайда меншіктеу операторы деп аталады.

Меншіктеу операторы жазылан өрнектердің мәнін есептеп, оны айнымалы меншіктеу үшін қолданады. Өрнек мәнінің типі айнымалының типіне міндетті түрі сәйкес келуі тиіс. Оператордың жазылу ережесі: <айнымалы атауы>: = <өрнек>;

Мұндағы <айнымалы атауы> - айнымалы идентификаторы, : = - меншіктеу белгісі, <өрнек> арифметикалық өрнек немесе сан.

Бұл оператор екі міндет атқарады:

1. Айнымалылардың белгілі мәндері бойынша арифметикалық өрнектін сандар

мәнін есептейді.

2. Табылған мән айнымалы атауына меншіктеледі, яғни анықталған мән санды

Айнымалыға сәйкес компьютер жады ұяшығыа орналасады.

Көшу операторы. Көу немесе шартсызкөшу операторы операторлардың рет-ретімен орналасуын бұзып, келесі атқарылуды, яғни белгісі бар операторға көшуді орындайды. Бұл оператор GOTO (көшу) түйінді сөзінен басталады да, одан кейін LABEL бөліміне сипатталған белгі атауы жазылады. Көшу операторының форматы:

GOTO<белгі >;

мұндағы <белгі > - LABELбөлімінде сипатталған белгінің біреуі.

Мәліметтерді енгізу операторы READ (ағылшынша оқу). Оператордың жалпы түрі.

READ(al, a2,…,an);

READLN(al, a2,……,an);

READLN;

Шығару операторы. Паскаль тілінде нәтижені экранға шығару үшін WRITE

операторы қолданылады.

WRITE (al, a2,…,an);

WRITELN(al, a2,……,an)
Математикалық жазылуы Паскаль тілінде жазылуы
Мысалы: x=a^3/(√c+9, 2); жазылуы x≔sqr(a)*a/(sqrt(c)+9. 2);
x=〖(a+b)〗^2/(π -|ab| ); жазылуы x≔sqr(a+b)/(pi - abs(a*b));

5.Сабақты қорытындылау.

Сабақты бекіту сұрақтары мен тапсырмалары:

1. Меншіктеу операторы дегенді қалай түсінесің?
2. Меншіктеу операторының жазылу пішімі?
3. Айнымалыға символдық шаманы меншіктегенде символ... алып жазылады.
4. Мына өрнекті арифметикалық функцияларды пайдалана отырып өрнекте...

x=√0, 5a/(〖tg〗^2 π)
5. Мына өрнекті арифметикалық функцияларды пайдалана отырып өрнекте...

a=〖7, 9x〗^3/(√12+sinx)

Практикалық жұмыс.
1. Паскаль тiлiнде жазылған арифметикалық өрнектердi, математика тiлiнде өрнекте.
а) sqrt(a+b)- sqr(a - b)
ә) a+b/(c+d)-(a+b)/c+d
б) 1+sqr(cos(x+y)/2))
в) (x - 1/2)*(y - 3/10)- 4/5
г) sin(1/sqr(x))+abs(1/(1/3 - 1))
2. Мына өрнектердi Паскаль тiлiне аударып жаз.
а) ә) б) в) sin2x2+e3a г) sinxe lny
д) (Зх2 + 4х)*(10а3 - 5а2)*(х2 + х3)*(8а4 - 15а3)
3 Өрнектердің мәнін табыңыздар?
а) 18 Div 3*5
b) 45+5 Mod 4/2
c) (45+5) Mod 4/2
d) 35 Div 12+45 Mod 11

6.Үй тапсырмасын беру.

2-тарау. 2.7-2.9 тақырып. Стандартты функциялар.Меншіктеу операторы.Мәліметтерді енгізу және шығару.