Информатика пәнінен 5-10 сынып аралығына Дидактикалық материалдар

Дербес компьютердің құрлымы және жұмыс істеу принципі

Дербес компьютердің құрлымы және оның жұмыс істеуі

Микропроцессор_________________________________________________________________________________________

Арифметикалық-логикалық құрылғы -

Басқару құрылғысы -

1. тапсырма Сәйкестікті тағайындаңдар.

Ақпарат өңдеу барысында процессорға түскен деректерді сақтауға арналған жадтың ұяшықтары.

Ішкі жадтың көлеміне, процессордың тактілік жиілігіне, процессордың разрядылығына, кеңарна разрядтылығына байланысты.

Бір _________неғұрлым аз уақыт кетсе немесе процессордың ________неғұрлым жоғары болса, ақпарат өңдеу соғұрлым тез өтеді.

Процессордың белгілі бір операцияны орындауына кететін уақыт бірлігі.

Бір тактіде процессор өңдей алатын байттар мөлшері. ____________________________неғұрлым үлкен болса, компьютер бір такт ішінде соғұрлым көп ақпарт өңдей алады.

Такт

Тактілік жиілік

Жад регистрлері

Процессордың разрядтылығы

Жұмыс өнімділігі

Тұрақты жадтау құрылғысы -

Жедел жадтау құрылғысы

Ішкі (жедел) жад -

Ішкі жад

Қатқыл магниттік (винчестерлер)

Иілгіш магниттік дискілер (флоппи-дискілер немесе дискеттер)

Лазерлік дискілер

(CD-ROM)

Магниттік таспалар (стримерлер)

Міндеті

Көлемі

Ақпаратты өзгерту мүмкіндігі

Сыртқы жад

2-тапсырма. Оқулықтың сәкес тақырыбындағы мәтінді оқыңдарда бос орындарды толтырыңдар.

__________жадта деректер мен программалар ұяшықтарда___________түрінде орналасады. Оларға шығу ұяшық_________бойынша жүзеге асырылады. _________ақпарат атауы бар белгілі бір үлестер түрінде жазылады. Мұндай құрылым _________, ал үлестер _______деп аталады.

Файлдық жүйенің міндеті: 1. 1____________________________________________________________________________2____________________________________________________________________________3____________________________________________________________________________

Файлдарды орналастыру түрлері

Файлдардың орналасуы.

Жүйелік шина

3 - тапсырма

Оқулықтың сәйкес тақырыбындағы мәтінді оқыңдар да қалдырылып кеткен сөз тіркестерін толықтырып жазыңдар.

Ішкі жад

Процессор

Шинаның разрядтылығы ___________________________тәуелді.

Директордың оқығанда процессор _____________________шинасы бойынша ішкі жадқа _________береді және ________шинасы бойынша осы _________алады.

Дерек жазғанда процессор_________шинасы бойынша ішкі жадқа ___________береді, ал_____________бойынша осы ұяшыққа жазылатын ақпарат жіберіледі.

Сырқы құрылғылар

4-тапсырма схеманы толтырыңдар.

6 тапсырма. Оқулықтың сәйкес тақырыбын оқып, кестені толтырыңдар.

8 тапсырма Тест сұрақтарына жауап беріңдер.

Құрамы

Құрылғы мысалы

Міндеті

Пайдаланушының диалогтік құралдары

Бейнеманиторлар

Дисплейлер

Енгізілетін және шығарылатын ақпаратты бейнелеу үшін.

Сөзді енгізу құрылғылары

Адам айтқан әріптер мен сөздерді ажырата білуге және оларды кодтауға мүмкіндік береді.

Дыбыстық колонкалар

Ақпарат енгізу құрылғылары

Пернетақта

Ақпаратты, кескінді планшетте арнайы көрсеткішті (қалам) жылжыту арқылы қолмен енгізуге арналған.

Сканерлер

Ақпарт шығару құрылғылары

Байланыс және телекоммуникация құрылғылары.

Желілік контроллер

Модем

Мультемедия құралдары

Әр түрлі орталарды: дыбысты, бейнені, графиканы, мәтінді, анимацияны, т.б. пайдаланып, адамның компьютермен қатынас жасауына мүмкіндік беретін ақпараттық және программалық құралдық комплексі.

Сиымдылығы үлкен сыртқы жадтау құрылғылары.

Қосымша құрылғылар

Ақпарат өңдеу принциптері

7-тапсырма

Американдық ғалым Джон фон Нейман сипаттаған программалық басқарудың негізгі принциптерін жазыңдар.

Программалық басқару принциптері

Енгізу құрылғысын пайдаланып________________________

__________________________________________жазылады.

Процессор ішкі жад ұяшықтарында орналасқан_______________

________________________________________оқиды.

Деректерге____________________________________

______________________________________________

_____________деректерді______________________________________________________________________

Деректерді _____________________________________

_____құрылғысы арқылы деректерді жадқа_________

______________________________________________

Деректерді жадтан_____________құрылғысына

4. Келесі қажетті ұяшықтағының _________________оқуға көшу.

5. Және т.с.с. процессор жұмысын_________________________дейін.

6. Операциялық жүйе деген не?

Операциялық жүйе - _______________________________________________

___________________________________________арнайы программа.

6 тапсырма. Операциялық жүйелерді кластарға бөлу түрлерінің аттарын кестеге толтырыңдар.

Операциялық жүйелерді кластарға бөлупараметрлері.

Операциялық жүйе түрі

Бірмезгілде орындайтын істейтін міндеттер саны бойынша

Компьютерде бір мезгілде жұмыс істейтін пайдаланушылар саны бойынша

Интерфейс, яғни пайдалушының компьютермен қатынас жасау тәсілі бойынша.

WINDOWS типті операциялық жүйелер

6.3-тапсырма

Пайдаланушының командалық интерфейсі бар операциялық жүйеде және графикалық көптерезелі интерфейсі бар операциялық жүйеде файлды көшірмелеу операциясын орындау кезіндегі әрекеттерін салыстырыңдар және сипаттаңдар.

Командалық Графикалық

Интерфейс көптерезелі

Интерфейс

Пайдаланушы пернетақтадан пайдаланушы мауспен

_________________________ ___________________

_________________________ ___________________

_________________________ ___________________

тереді. шертеді.

мәтіндік жол түріндегі менюдің керекті командасын

командаларды таңдайды да қажет батырманы

6.4 тапсырма операциялық жүйелердің аттарынан олардың әр түрлі параметрлер бойыншакластерға бөліну түрлеріне меңзер жүргізіңдер.

Бірміндетті

Көпміндетті

WINDOWS 95

Графикалық көптерезелік интерфейспенMS-DOS

UNIX

Интерфейспен

Бірнеше адам пайдаланатын

Бір дам пайдаланатынWINDOWS NT

WINDOWS-баптау

WINDOWS-ОЖ-сін қалауымызша баптауға болады, ол үшін

1

1

2

2

3

3

6.5 - тапсырма. «Басқару панелі» қапшығын ашу үшін орындалатын әрекеттер тізбегін көрсетіңдер.

Файлдар мен қапшықтар іздеу

6.10 - тапсырма Өз компьютерлеріне файл іздеуді орындаңдар және кестені толтырыңдар:

1. А әріпінен басталатын файлдарды табыңдар.

Имя өрісінен жазғаның:

Алғашқы үш файлды жазыңдар

2. Қандайда бір сөзді қамтитын файлдарды табыңдар.

Сөз

Алғашқы үш файлды жазыңдар

3. Соңғы бірнеше күнде өзгертілген файлдарды табыңдар

Іздеу кезеңі

Алғашқы үш файлды жазыңдар

4. Өлшемі 150 кбайттан аспайтын мәтіндік файлдарды табыңдар.

Имя өрісінен жазғаның:

Алғашқы үш файлды жазыңдар

6.6 Компьютерлік ақпараттты қорғау.

Компьтерлік вирус

Компьтерлік вирус дегеніміз - әдетте, шағын өлшемді (________ - ден ______байтқа дейін)__________және басқа программаларды ____________(яғни ол _______көп қайта көшірілмейді және оны басқа программалардың кодына қосады) арнайы компьтерлік программа. Ішінде вирусы бар программа ____________________ деп аталады.

6.11 тапсырма . Вирус әрекеттерінің олардың түрлеріне сәкестіктерін тағайындаңдар.

Қауіпсіз

Бұл вирустардың әрекеттері программаның жоғалуын, деректердің жойылуын, дискінің жүйелік аймақтарындағы ақпараттың өшірілуін тудыруы мүмкін.

Компьютер жұмысына бөгет жасамайды, бірақ бос жедел жадта және дискілер жадындағы бос көлемді азайтады, мұндай вирустардың әрекеттері қандайда бір графикалық немесе дыбыстық нәтижесінде байқалады.

Қауіпті

Компьютер жұмысының әр түрлі бұзылуларын тудырады.

Аса қауіпті

6.12-тапсырма . Вирустардың білінуінің негізгі белгілерін жазыңдар.

1.____________________________________________________________________________

2.____________________________________________________________________________

3.____________________________________________________________________________

4.____________________________________________________________________________

5.____________________________________________________________________________

6.____________________________________________________________________________

7.____________________________________________________________________________

6.13-тапсырма. Вирустардың топтары мен олардың әрекеттерінің сәйкестігін көрсетіңдер.

Компьютердің бастапқы жүктеу программасын зақымдайды және компьтердің жүктелуі кезінде іске қосылады.

Жүктемелік

Драйверлік

Жүктемелік файлдық

Жүздеген мың компьтерлерді біріктіретін желілерде таралады

Файлдарды да, дискілердің жүктеу секторларын да зақымдайды.

Компьютер құрылғыларының драйверлерін зақымдайды.

СОМ және ЕХЕ кеңеюлері бар файлдарды зақымдайды.

Файлдық

Антивирустық жабдықтар

_______________________антивирустық программалар деп аталады.

6.14-тапсырма. Оқулықтың сәкес тақырыбындағы материалды пайдаланып, кестені толтырыңдар.

Антивирустық программа типі

Антивирустық программалардың негізгі міндеттері

Белгілі антивирустық программаның аты

Детектор-программалар

Фагтар.

Доктор-программалар. Вакцина-программалар

Тексерушілер

«Күзетші» фильтрлер

Кесте құру

9.30 -тапсырма.Үлгі бойынша кесте құрыңдар. Кестеге өз сыныбыңда оқитын оқушылардың аты-жөнін енгізіңдер.

8 сынып

1

Берікова Зәуре

2

Абаева Жадыра

3

Кәрімов Асан

4

Сәкенов Болат

5

Орынбаева Ләззат

6

Рақымов Сабыр

7

Тасболатов Арман

8

Үсенов Арман

Ұяшықтарды қосу, өшіру және біріктіру

9.31-тапсырма. «Ұяшықтарды біріктіру»және «Мәтін бағытын өзгерту» пиктограммаларын пайдаланып, кестені толтырыңдар.

8 сынып

тоқсан

жыл

Ақпан

Наурыз

Сәуір

Мамыр

1

8

15

22

1

15

22

29

5

12

19

26

3

10

17

24

1

Берікова Зәуре

4

5

4

5

5

5

5

2

Абаева Жадыра

4

4

5

5

5

5

5

3

Кәрімов Асан

4

4

4

4

4

4

4

4

Сәкенов Болат

4

4

4

4

4

4

4

5

Орынбаева Ләззат

4

4

4

4

4

4

4

6

Рақымов Сабыр

5

5

4

5

5

5

5

5

7

Тасболатов Арман

5

5

5

5

5

5

8

Үсенов Арман

4

4

4

4

4

4

4

Кестені жиектеу

9.32-тапсырма. Сызықтар мен олардың әр түрлі қалыңдығын пайдаланып, кесте қоршауын өзгертіңдер.

8- сынып

тоқсан

жыл

Ақпан

Наурыз

Сәуір

Мамыр

1

8

15

22

1

15

22

29

5

12

19

26

3

10

17

24

1

Берікова Зәуре

4

5

4

5

5

5

5

2

Абаева Жадыра

4

4

5

5

5

5

5

3

Кәрімов Асан

4

4

4

4

4

4

4

4

Сәкенов Болат

4

4

4

4

4

4

4

5

Орынбаева Ләззат

4

4

4

4

4

4

4

6

Рақымов Сабыр

5

5

4

5

5

5

5

5

7

Тасболатов Арман

5

5

5

5

5

5

8

Үсенов Марат

4

4

4

4

4

4

4

9.33-тапсырма. Үлгі бойынша кесте құрыңдар.

1

Бейнелеу өнері

Шетел тілі

Физика

Химия

Математика

2

Орыс тілі

Тарих

Математ.

Ағылш тілі

Физика

3

Логика

Қазақ тілі

Әдебиет

Әдебиет

Тарих

4

ЭЕМ

Дене тәрб.

ЭЕМ

Геометрия

Қазақ тілі

5

Информатика

Еңбек

Орыс тілі

Орыс тілі

География

6

Биология

Еңбек

Дене/тәрб

Экономика

Биология

9.34-тапсырма. Кестені өндеңдер

Сабақ кестесі

Дүйсенбі

Сейсенбі

Сәрсенбі

Бейсенбі

Жұма

1

2

3

4

5

6

Шетел тілі

Тарих

Қазақ тілі

Дене тәрб.

Еңбек

Еңбек

Физика

Математ.

Әдебиет

ЭЕМ

Орыс тілі

Дене тәрб.

Химия

Ағылш. тілі

Әдебиет

Геометрия

Орыс тілі

Экономика

Математика

Физика

Тарих

Қазақ тілі

География

Биология

Орыс тілі

Логика

ЭЕМ

Информатика

Биология

6.7 Архивтеу программалары

Файлдарды архивтеу туралы жалпы мәліметтер

Компьютерде жазылған ақпарат сияқты еш нәрсе де қымбат бағаланбайды. Еш нәрсені де осы ақпарат сияқты оп-оңай жоғалту мүмкін емес.

Сақтау жады көлемінің кішіреюіне келтіретін файлдағы ақпаратты түрлендіру

процесі _____________________деп аталады.

Архивтеудің мәнісі мынада:___________________________________________

___________________________________________________________________

Қандай жағдайларда архивтеуді қолдану қолайлы?

1.___________________________________________

2.___________________________________________

3.___________________________________________

4.___________________________________________

6.17-тапсырма. Сәйкестікті тағайындаңдар.

Бірнеше дискілерде орналасқан үлкен көлемді архивтік файлдар.

Файлдағы ақпаратты сығу процесі.

Архивтегі файлдарды - оларды архивке орналастырғанға дейінгі түрінде қалпына келтіру процес