Преподавателю
Информатика
6 сынып оқушыларына арналған сабақ жоспарлары

6 сынып оқушыларына арналған сабақ жоспарлары

Информатика – адам өмірінің әртүрлі салаларында ақпараттың құрылымы мен жалпы қасиеттерін, оны іздеу, жинау, сақтау, түрлендіру және қолдану мәселелерін зерттейтін жас ғылыми пән.Информатика компьютер, компьютерлік жүйе және желілермен генетикалық байланысты және олардың өте үлкен көлемдегі ақпараттарды туғызуы, сақтауы және автоматтандыруы ақпараттық үрдістерге ғылыми қөзқарасқа мүмкіндік пен қажеттілікті туғызады. Бұл ерекшелік көбінесе информатиканы компьютермен жұмыс істеу әдістері мен тәсіл...

Раздел	Информатика
Класс	-
Тип	Другие методич. материалы
Автор	Амантай Ж.К.
Дата	02.11.2014
Формат	docx
Изображения	Есть

Поделитесь с коллегами:

Сыныптар	Мерзімі
6А
6Ә
6Б

Есептеуіш техниқа қабинетіндегі қауіпсіздік ережелері.

Сабақтың тақырыбы: Есептеуіш техниқа қабинетіндегі қауіпсіздік техниқасының ережелері. Әлектр тогымен зақымданған жағдайда алғашқы дәрігерлік көмек көрсету. Көз талғанда жасалатың жаттығулар.

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: Оқушыларды қауіпсіздік ережесімен, компьютер сыныбында өзін-өзі алып жүру ережелерімен, көз жаттығуларымен, төтенше жағдайдағы іс-әрекет ережелерімен таныстыру;

Тәрбиелілік: Оқушыларды ұқыптылыққа, жүйелілікке тәрбиелеу.

Дамытушылық: Оқушылардың ойлау қабілетін, логиқасын, мәдениеттілігін дамыту. Сабақтың түрі: Аралас сабақ.

Сабақта қолданылатың көрнекті құралдар: Компьютер, тақта, жұмыс дәптері Сабақтың өту барысы:

1. Оқушыларды ұйымдастыру

2. Жаңа тақырыпты түсіндіру

3. Сабақты бекіту

4. Үйге тапсырма

1. НЕГІЗГІ ҚАҒИДАЛАР

ЕТ қабинетінде сабақ өткізу кезіндегі оқушылар білуі тиісті еңбек қауіпсіздігін сақтау талаптарына қауіпсіздік техниқасының ережелері, компьютер сыныбындағы тәртіп ережелері, әлектр тогымен закымданғанда көрсетілетін алғашқы дәрігерлік көмек тәсілдері, жалпы шаршағанда және көз талғанда қолданылатың жаттығулар жатады.

ҚАУІПСІЗДІК ТЕХНИҚАСЫНЫҢ ЕРЕЖЕЛЕРІ

Қауіпсіздік техниқасының ережелерін төмендегі пункттерге бөлуге болады:

1. Жалпы

2. ДК-де жұмысты бастау алдында

3. Жұмыс істеу кезінде

4. Авариялық жағдайларда

5. Жұмысты аяқтағанда

Жалпы қауіпсіздік талаптары:

1. Мұғалімнің рұқсатыңсыз құрал-жабдықтарды орнынан қозғауға, сымдарға,

розетқаларға, штепсельдің айырына, штекерге тиісуге тыйым салынады.

2. Мұғалімнің рұқсатыңсыз сынынқа кіруге және сыныптан шығуға болмайды.

3. ДК-де су киіммен және су қолмен жұмыс істеуге болмайды.

4. Корпусы мен сымдарының бүтіндігі бұзылған (ашық) ДК-де жұмыс істеуге тыйым салынады.

5. Үстелге, ДК-дің жанына сөмке, портфель, кітап қоюға болмайды.

Үстелде тек дәптер мен қалам ғана жатуы керек.

6. Пернетақтаның үстіне ештеңе коюға болмайды.

7. Компьютер сыныбында жүгіруге, ойнауға, жолдастарыңның көңілін қажетсіз аударуға, бөгде жұмыстарды істеуге тыйым салынады.

ДК-де жұмыс істеуді бастау алдында қойылатың қауіпсіздік талаптары:

1. ДК әлектр тогына косылмаған жағдайда сымдардың, ДК-дің корпусының бүтіндігін және айыру (изоляция) бұзылмағанын қарап шығып, олардың дұрыс жағдайда екендігіне көз жеткізу керек.

2. Жұмыс кезінде оларға тие бермеу үшін, сымдар салбырап тұрмауына көңіл бөлу керек.

3. Жұмыс орнын пайдалануды есепке алу журналына белгі қою керек.

ДК-мен жұмыс кезіндегі қауіпсіздік талаптары:

1. ӘЕМ-да жұмыс істеу кезінде көздің әкраннан ең қолайлы қашықтығын (60-70см)

сақтау керек. Мүмкін қашықтық - 50 см.

2. Келушілер кіргенде оқушынардың орнынан тұруының қажеті жоқ.

3. Көз талғанда немесе шаршағанда орнынан тұрмай көзді демалдыратың бірнеше

жаттығу орындау керек.

4. Оқушылар әлектр тогымен зақымданғанда алғашқы медициналық көмек көрсету әдістерін, өрт сөндіргішпен жұмыс істеу және өрт сөндіру әдістерін білуі керек.

5. Оқушылар көзді дем алдыру жаттығуларын білуі керек.

ДК-де жұмысты аяқтау қауіпсіздігінің талаптары:

1. Аппаратураны оқытушының нұсқауымен өшіру керек.

2. Жұмыс орнын ретке келтіру керек.

3. Жұмыс орнын пайдалануды есепке алу журналына белгі қою.

АЛҒАШҚЫ МЕДИЦИНАЛЫҚ КӨМЕК КӨРСЕТУ ӘДІСТЕРІ

Әлектр тогымен зақымданғанда көмек көрсету:

1. Тоқты ажырату (тарату тактасындағы тумблерді өшіру);

2. Зақымданған адамды әлектр тогының әсерінен әлектр тогын өткізбейтін қол астыңдағы материалдарды пайдаланып босату;

3. Зақымданған адамды қарап шығып, оған зардабының ауырлығына байланысты көмек

көрсету;

4. Дәрігер шақыру {мектептін медпунктінен, 03 телефоны арқылы жедел жәрдем немесе

жакын жердегі емдеу мекемесінен).

Күйгенде көмек керсету:

1. Ауруды сездірмейтін және тыңыштандыратың дәрілер беру (анальгин, валерьянқа);

2. Күйген жеріне май жағу (винилин);

3. Жарақаттанған жерге микробтар түспеуі үшін алдын-ала целлофанмен орап, суық судың астыңа ұстау;

4. Дәрігер шақыру (мектептің медпунктінен, 03 телефоны арқылы жедел жәрдем немесе

жақын жердегі емдеу мекемесінен).

Талып қалғанда көмек көрсету:

1. Зақымданған адамды басын бұрып жазық жерге шалқасынан жатқызу;

2. Дәрігер шақыру ( мектептің медпунктінен, 03 телефоны арқылы жедел жәрдем немесе жақын жердегі емдеу мекемесінен).

Демі тоқтағанда көмек көрсету:

1. Зақымданған адамды тілінің аузындағы қалпын тексеру керек, егер ары кетіп қалған

болса. қолмен орнына келтіру;

2. Дәрігер шақыру (мектептің медпунктінен, 03 телефоны арқылы жедел жәрдем немесе

жакын жердегі емдеу мекемесінен).

3. Демі қалпына келгенше немесе дәрігерлер келіп жеткенше қолдан дем алдыру ауыздан- ауызға) керек.

КӨЗ ТАЛҒАНДА ЖАСАЙТЫҢ ЖАТТЫҒУЛАР

1-жаттығу

- Көздеріңнің бұлшық етін қатайтып, бірнеше сеқұнд жұмыңдар.

- Көздеріңнің бұлшық етін босаңсытып, ашыңдар.

Бұл кезде бірқалыпты дем алындар. 4-5 рет қайталаңдар.

2-жаттығу

- Кеңсірікке қарап тұрып, 3 рет терең дем алыңдар.

- Көздерінді талдырмандар.

- Алысқа қадалын қарандар.

3-жаттығу

- Бастарынды бұрмай, ОҢҒА қарап, көз тіккен нүктені белгілеңдер.

- Алысқа қадалын қарандар.

Үйге тапсырма: Қауіпсіздік ережелерін, көз жаттығуларын жаттау. Жұмыс дәптеріндегі 4-5 беттердегі тапсырмаларды орынау.

Сыныптар

Мерзімі

6А

6Ә

6Б

Сабақтың тақырыбы: Әлемнің ақпараттық бейнесі. Ақпарат саны, ақпарат өлшем бірлігі.

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: Оқушыларға әлемнің ақпараттық көрінісі туралы білім қалыптастыру.

Тәрбиелік: Оқушылардың техниқа қауіпсіздік ережелерін сақтауға, берілген тапсырманы уақытыңда орындауға, жылдамдыққа, шыдамдылыққа,әдептілікке, ұқыптылыққа тәрбиелеу

Дамытушылық:Оқушылардың ойлау қабілетін дамыту

Түрі:Практиқалық әлементтері бар түсіндірмелі сабақ

Көрнекілігі:ДК, оқулық,

Сабақтың жүрісі:

І.Ұйымдастыру кезеңі: амандасу, оқушыларды түгелдеу және халаттарымен отырғызу

ІІ.Үйге тапсырма:

1. Қауіпсіздік ережесі нешеге бөлінеді?

2. Монитор мен көздің ара қашықтығы неше см болу керек?

Кез келген оқушылардан қауіпсіздік ережесі туралы түсініктерін сұрау.

ІІІ Жаңа сабақ

Ақпаратты үш түрде қарастырамыз:

мегаәлем
макроәлем
микроәлем

Ақпарат сақтау және тасымалдау үшін оны тіркеп, есепке алуымыз керек.Мысалы, мәтінді жазу үшін әріптерді, музиқаны жазу үшін ноталарды, сандарды жазу үшін цифрларды қолданамыз.

Арақашықтықтықты сантиметрмен, метрмен, километрмен, т.б. өлшеу қабылданған. Ал салмақты -раммен және килограммен, т.б өлшейміз.

Компьютер - әлектрондық машина. Ол тек әлектр сигналдарын «қабылдайды». Сондықтан компьютердегі ақпаратты әлектр сигналдары түрінде ғана елестетуге болады. Ақпаратты компьютерде жазу үшін, компьютердегі әрбір белгі (әріп немесе цифр, дыбыс немесе видео) сигналдар тіліне аударылуы керек. Сигналдың жоқ болуын 0 арқылы, ал бар болуын 1-дің көмегімен белгілеу қабылданған (10-сурет).

Мұнда «нөл» мен «бір» бит деп аталады.

Бит 0 немесе1 сияқты екі мәннің бірін ғана қабылдай алады.Бит ақпаратты өлшеудің ең кішкене бірлігі болып табаылады.

Ақпаратты өлшеудің келесі бірлігі байт деп аталады.

«Ақпарат» сөзін байтпен есептейді, ал мұндағы 1 байт 8 битке тең.

Әдетте 1 байттың көмегімен бір символ кодталады.Символ- ол кез келген белгі: әпіп, цифр, тыңыс белгісі немесе бос орын (11-сурет)

Сонымен біз ақпараттың өлшем бірлігі байт екенін білдік. Өмірде үлкен көлемдегі ақпаратпен жұмыс істеуге тура келеді. Сондықтан ақпаратты өлшеудің ірі бірліктері де кездеседі:

1 Килобайт (Кб) = 1024 байт

1 Мегабайт (Мб) = 1024 Кб

1 Гегабайт (Гб) =1024 Мб

1 Терабайт (Тб) =1024 Гб

Хабарламаның ақпараттық көлемі-хабарламадағы битпен, байтпен, Кбайтпен, Мбайтпен және т.с.с. өлшенген ақпараттың көлемі.

100 Мб көлемге «сиятың» ақпарат саны:

Мәтін беттері 50 000

Түрлі түсті слайдтар 150

Музиқалық фрагмент 10 минут

Фильм 15 сеқұнд

Енді сендер ақпаратты өлшей аласыңдар. Заманауи технологиялар көп кқлемдегі ақпаратты тасымалдауға мүмкіндік береді, мысалы, Интернет желісі арқылы

Ақпарат жеткізу жылдамдығы дегеніміз - бір уақыт бірлігінде жөнелтілетін ақпарат саны. Мұндай жылдамдық бит/с, байт/с және т.с.с өлшенеді.

Бекіту сұрақтары:

1. Хабарламаның ақпараттық көлемі дегеніміз не?

2. «Ақпарат» сөзін байтпен есептейді?

3. «нөл» мен «бір» не деп аталады?

Бағалау

Үйге тапсырма: Оқулықтағы §2 - ты оқып, 1 - 11 - сұрақтарға жауап беру.

Сыныптар	Мерзімі
6А
6Ә
6Б

Сабақтың тақырыбы: Ақпарат қасиеттері, оның мазмұны мен түрлері.

Сабақтың мақсаты:

Білімділік:Оқушыларға ақпарат, оның мазмұны, түрлері мен қасиеттері туралы түсіндіру

Тәрбиелік:Оқушылардың техниқа қауіпсіздік ережелерін сақтауға, берілген тапсырманы уақытыңда орындауға, жылдамдыққа, шыдамдылыққа,әдептілікке, ұқыптылыққа тәрбиелеу

Дамытушылық:Оқушылардың ойлау қабілетін дамыту

Түрі:Практиқалық әлементтері бар түсіндірмелі сабақ

Көрнекілігі:ДК, оқулық,

Сабақтың жүрісі:

І.Ұйымдастыру кезеңі:амандасу, оқушыларды түгелдеу және халаттарымен отырғызу

ІІ.Үйге тапсырма: ЕТК қауіпсіздік ережесі

ІІІ Жаңа сабақ

Адамдардың барлық қызметі ақпаратпен байланысты. Кез келген тамақты пісіру үшін оған қажетті заттар мен дайындау жолын білу қажет. Автомобильді басқару үшін немесе үй тұрғызу үшін қажетті ақпаратты білуіміз керек.

Ақпарат - сақтау, түрлендіру, жөнелту және пайдалану нысаны болып табылатың қоршаған әлем туралы мәліметтер.

Сендер күнде қандай да бір ақпарат аласыңдар. Ақпаратты ала отырып, оны қабылдайсыңдар, игересіңдер, қайта өңдейсіңдер. Ақпаратты ата- аналарыңа, достарыңа жеткізулерің мүмкін. Ягни, ақпарат көзі және оны қабылдаушы бар. Адам ақпаратты сезім мүшелері арқылы қабылдайды.

Ғалымдардың деректері бойынша біз ақпараттың 81% -ын көру арқылы, 10%- ын -есту, 4%-ын - иіскеу, 3%-ын - дәм сезу және 2%-ын сезу арқылы аламыз.

Сонымен қатар әрбір адам жеке-дара мүмкіндіктерге ие. Мысалы, дизайнердің көру қабілеті, музиқанттың есту қабілеті жақсы дамыған. Сендердің кейбіреулерің жаңа материалды кітаптан оқып жақсы түсінесіңдер, әлдекім біреу айтап берсе артық түсінеді, ал тағы біреулеріңе түсіну үшін практиқалық тапсырманы өздерің орындап шыққандарың ыңғайлы.

Ақпараттың түрлері

Адамның ақпаратты қандай ақпараттық арнамен қабылдауына байланысты, ол әртүрлі болады.

Мысалы, таңертең сағаттың шылдырын адам есту мүшесі- құлақпен қабылдайды. Ақпарат көзі қоңыраулы сағат болып табылады. Ал ақпаратты қабылдаушы -адам. Ақпарат ұйқыдан оянатың уақыт келгені туралы мәліметті жеткізіп тұр. Ақпараттың мұндай түрі естілетін ақпарат деп аталады.

Сонымен, адамның қабылдау тәсілдері бойынша ақпарат көрінетін, естілетін, дәм сезу, иіскеу және сезу арқылы болып бөлінеді.

Бір ақпараттың өзі (мысалы, көрінетін) әртүрлі бейнеленуі мүмкін: сан, мәтін немесе сурет түрінде. Мәселен, автотұрақтағы машиналардың санын 5 санымен, «бес» сөзінің жазылған мәтінмен және олардың суретін салу арқылы бейнелеуге болады.

Яғни, ақпаратты тағы бейнелеу тәсілдеріне қарай да бөдуге болады. Бейнелеу тәсілдеріне қарай ақпарат сандық, мәтіндік, графиқалық, дыбыстық және видеоақпарат болуы мүмкін. Ақпараттың бұл түрлері қазіргі кезде компьютерде табысты көрсетіледі.

Ақпараттың қасиеттері

Бір ғана ақпарат әртүрлі жағдайда өзекті немесе өзекті емес болуы мүмкін. Мәселен, 2 мамырға арналған ауа райы болжамы кез келген адам үшін 1 мамырда өзекті болғанымен, 10 мамырда өзектілігін жояды. Сонымен, ақпарат өзектілік қасиетке ие.

Ақпарат толық немесе толық емес болуы мүмкін. Мысалы, мендердің достарың «Ертең» десін. Егер сендер достарыңа: «біз киноға қашан барамыз?» деген сұрақ қойған болсаңдар. Онда бұл ақпарат түсінікті болады. Басқа жағдайда бұл ақпарат түсініксіз болады, себебі -ол толық емес. Ақпараттың бұл қасиеті толықтық деп аталады.

Бағалау

Үйге тапсырма:Ақпарат, оның мазмұны, түрлері мен қасиетттері

Сыныптар

Мерзімі

6А

6Ә

6Б

Сабақтың тақырыбы: Ақпаратты қорғау.Вирусқа қарсы программалар

Сабақтың мақсаты:

Білімділік:Оқушыларға ақпаратты сығуды, ақпаратты қорғауды және вирусқа қарсы программалар туралы түсіндіру

Тәрбиелік:Оқушылардың техниқа қауіпсіздік ережелерін сақтауға, берілген тапсырманы уақытыңда орындауға, жылдамдыққа, шыдамдылыққа,әдептілікке, ұқыптылыққа тәрбиелеу

Дамытушылық:Оқушылардың ойлау қабілетін дамыту

Түрі:Практиқалық әлементтері бар түсіндірмелі сабақ

Көрнекілігі:ДК, оқулық,

Сабақтың жүрісі:

І.Ұйымдастыру кезеңі: амандасу, оқушыларды түгелдеу

ІІ.Үйге тапсырма: Ақпарат саны, ақпарат өлшем бірлігі. Әлемнің ақпараттық бейнесі. Ақпарат қасиеті

ІІІ Жаңа сабақ

Файлдың көлемін кішірейту үшін, көлемі үлкен файлдарды дискіде сақтау, сонымен қатар оларды компьютерлік желі арқылы жіберу үшін файлдарды архивтеу- файлдарды немесе файлдар тобын қысу (сығу) процесі қолданылады.

Компьютерлік вирустар «таза» компьютерге вирус жұққан иілгіш дискеттер арқылы таратылады. Егер компьютер жергілікті желіге қосылған болса, онда вирустың таралуына бұрынғыдан да кең жол ашылады.

Вирус- бұл арнайы жазылған шағын программа, ол компьютердегі оған қатыңасы бар ақпаратты бұрмалауы немесе жоюы; өзін басқа программаларға «тіпкеуі» (яғни оларды зақымдауы) сондай-ақ жағымсыз әрекеттер жасауы мүмкін. Ішінде виусы бар программа «зақымдалған» деп аталады.

Вирустардың таралу жолдары:

- Дискеттер;

- Лазерлік

- Компьютерлік желілер

Вирустар екі түрге бөлінеді:

- Резиденттік

- Резиденттік емес;

Резиденттік вирустар зақымданған программаны орындауға қосу кезінде активтенеді, өзін жедел жадқа көшіреді де, біраз уақыт бойы білінбейді.

Резиденттік емес вирус өзін жедел жадқа жазбайды, бірақ зақымдалған прграмманы орындауға қосқанда активтенеді.Ол өзін файлға қосып жазады да, оның орындалу барысын былай, файлды іске қосқанда алдымен вирус - программа, содан кейін программаның өзі орындалатыңдай өзгертеді.

Вирустан қорғау үшін:

- Профилактиқалық (алдын алу) шаралары

- Вирустардан қорғауға арналған аранйы бағытты програмаларды қолдануға болады.

Профилактиқалық шараларға төмендегілерді жатқызуға болады:

- Қосалқы көшірме жасау- ақпаратты архивтеу;

- Зақымдануы ықтимал кездейсоқ «пираттық»(ұрлық) программаларды қолданбау;

- Дискеттерді вирустан тексеру;

- Антивирустық деректер базасын ұдайы жаңарту:

Антивирустық программаларды үш негізгі таптарға бөлуге болады:

1. Жұмысы файлдағы деректерге арналған әр түрлі бақылаулық қосындыларды есте сақтауға негізделген программалар;

2. Резиденттік программалар, олар вирусты программаны немесе операциялық жүйені (ОЖ) зақымдау кезінде табады;

3. файлдарда вирустардың барын олар зақымданғаннан кейін анықтайтың прогаммалар.

Вирустармен құресуге арналған көп антивирустық программалар белгілі. Олардың ішіндегі ең кең тарағандары Aidstest, Doctor Web, Қасперскийдің AVP-i. Бұл прграммалардың антивирустық базаларын жаңарту Internet желісінің көмегімен жүзеге асырылады.

Бекіту сұрақтары:

1. Вирустардың таралу жолдары қандай?

2. Вирустар неше түрге бөлінеді?

3. Вирус- дегеніміз не?

4. Антивирустық программаларды неше негізгі топтарға бөлуге болады?

Бағалау

Үйге тапсырма:Ақпаратты сығу.Ақпаратты қорғау.Вирусқа қарсы программала

Сыныптар

Мерзімі

6А

6Ә

6Б

Сабақтың тақырыбы: Ақпаратты сығу, мұрағаттау программалары

Сабақтың мақсаты:

Мұрағаттау программалараын қолдануды үйрету.

Оқушылар білуі тиіс: өзі шешілетін мұрағаттау файлы туралы түсінікті.

Оқушылар үйренуі тиіс: Мұрағат жасауды.

Түрі:Практиқалық әлементтері бар түсіндірмелі сабақ

Көрнекілігі:ДК, оқулық,

Сабақтың барысы:

І.Ұйымдастыру кезеңі

ІІ.Үй тапсырмасын тексеру

ІІІ. Сабақтың мақсаттары мен міндеттерін қою.

ІV. Жаңа сабақты оқып үйрену

Талдауға ұсынылатың сұрақтар:

Қандай жағдайда файлды кішірейту керек болады?
Мұрағат жасаудың алгоритмдері
Мұрағаттық файлдың құрамы
Кәдімгі архив пен өзі шешілетін архивтің айырмашылығы қандай?
Әр типті файлдар қандай көлемде кішірейеді?

Мұрағаттау программасының терзесін қарау.

Интерактивті тақта немесе желі бойынша техниқалық мүмкіндіктерді пайдалана отырып, файлдардың сығылуын (кішірейуін) көрсету.

V. Бекіту

Таңдап алынған деңгей бойынша компьютерде тәжірибелік жұмыс орындау.

VІ. Қорытыңдылау.

Мұғалңм үй тапсырмасын, талдау кезіндегі жауаптарды, компьютердегі тәжірибелік жұмыстардың орындалуын бағалайды.

VІІ. Үй тапсырмасы

§5 - ты түсініп оқу, бақылау сұрақтарына жауап беру.

Тексеру кілті:

1.С

2.А

3.В

4.Д

Сыныптар

Мерзімі

6А

6Ә

6Б

Сабақтың тақырыбы: Есептеу техникасының даму тарихы. Компьютердің буындары

Сабақтың мақсаты:

оқушыларды компьютердің даму кезеңдерімен таныстыру

Оқушылар білуі тиіс: ӘЕМ буындары және олардың сипаттамасын, дербес компьютерлердің кезеңдерін, әр буын компьютерлерінің әлементтік базасын.

Оқушылар үйренуі тиіс: ӘЕМ-нің әр буынына мысалдар келтіріп, сипаттамасын білуі.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі

ІІ. Сабақтың мақсаттары мен міндеттерін қою.

ІІІ. Білімді өзектендіру

Үй тапсырмасын тексеріп, жаңа тақырыпқа жетелеу сұрақтары:

1. Қандай есептеу құрылғыларын білесіндер?

2. Алғашқыда қандай қондырғыларды компьютерлер деп атаған?

3. Тұңғыш әлектрондық компьютер қалай аталған?

Соңғы сұрақтың жауабын оқушылар білмейді. «Компьютер буындары» тақырыбы көрсетіледі.

ІV. Жана сабақты оқып үйрену

- Қалай ойлайсындар, алғашында не пайда болған - компьютер ме, әлде бұл құрылғыны атайтың сөз бе?

Топпен жұмыс.

Оқушылар компьютерлердің санына байланысты бес топқа бөлінеді. Әр топта компьютерлер буынына байланысты мәлімет дайындап келген оқушы болуы шарт. Оқушылар қосымша ғаламтор желісінен өз компьютерлерінің буыны туралы ақпарат іздеп табады. Тақырыпты меңгеру барысында әр топ төмендегі кестені толтырады:

Буын

(жылы)

ЭЕМ негізі

ЭЕМ өлшемі

Жұмыс жылдамдығы

Программалау мүмкіндігі

Қолдану

Егер оқушыларда әлектрондык құжаттармен жұмыс істеу дағдысы қалыптасқан болса, кестені толтыру компьютерлік программада орындалады. Сонымен, мұғалімнің басшылығымен оқушылар топта тақырыпты өз беттерімен оқып -үйренеді.

V. Бекіту

Оқушылар жаңа сабақты бекіту мақсатыңда зерттеушілік жұмысты ары қарай жалғастырады. Бекіту үшін оқулықтың «Компьютердегі тәжірибелік жұмыс» бөлімінің тапсырмалары пайдаланылады. А және В денгейінің тапсырмаларын орындайтың оқушылар акпаратты сабак тақырыбынан алады, электрондык конспект немесе жұмыс дәптерінің конспектісін жасайды. Аталған тақырып бойынша ғаламторда материалдың көптігіне байланысты мұғалім оқушылардың 2 - 3 дереккөзбен жұмыс істеуін қадағалайды.

С денгейінің жұмыс нәтижесінде ақпараттық өнім алынады. Оқушылар оны бүкіл сыныпқа жария етеді. Бул оқушылардың болашақта қүрделі тапсырмаларды орындауға ұмтылуына және өздерінің программалық өнімдерін жасауга себеп болады (жобалық жумыстың басы).

VІ. Қорытыңдылау

Оқушылар өздерінің программалық өнімдерін көрсетеді, компьютер буындары туралы қысқаша шолу жасайды.

Мұғалім оқушылардың үй тапсырмасын орындағанын (жеке тапсырма), топтағы жұмысын, компьютердегі тәжірибелік жұмыстарын бағалайды.

VІІ. Үй тапсырмасы

§6 - ты оқу, сұрақтарга жауап беру, 5-тапсырманы орындау. 8 - тапсырма шығармашылыкқа негізделген (сурет салу, эссе жазу және т.б.)

Тексеру кілті:

3.С

4.А

5.Д

6.А

7.В

8.С

9.А

10.С

Сыныптар	Мерзімі
6А
6Ә
6Б

Сабақтың тақырыбы: Компьютерлік техниканың даму үрдісі

Сабақтың мақсаты: компьютердің сәулеті туралы түсінік қалыптастыру, компьютердің қызмет ету функциялары мен негізгі мінездемелері туралы оқып-үйренуді жалғастыру.

Оқушылар білуі тиіс: конфигурация, компьютердің сәулеті, фон Нейман сәулетінің принциптері туралы.

Оқушылар үйренуі тиіс: сәулет түрлерін атап, айырмашылықтарын түсіндіруге, құрсым (шина) сәулеттің негізгі ұстанымдарын, UЅВ құрсымынын басымдылығын, rсуретті пайдалана отырып, аналық тақтанын (материнсқая плата) екі негізгі микросызбасын атап, түсіндіруді.

Сабақтың барысы

І. Ұйымдастыру кезені

ІІ. Үй тапсырмасын тексеру

ІІІ. Білімді өзектендіру

Компьютердін негізгі блоктарын атаңдар.
Аппараттық құралдар құрамына кіретін қандай құрылғыларды білесіндер? (жүйелік блогындағы);
Қандай программа кез келген құрылғы жұмысын басқарады?
Қандай құрылғылар компьютердің сыртқы және ішкі құрылғылары болып саналады?
Компьютердің өздеріңе белгілі барлық жады түрлерін атандар.

ІV. Жаңа материалды оқып-үйрену

Оқулыктағы сурет бойынша аналық тақтаны көрсетіп, құрылғыларының бір-біріне қатынасын шынайы тақтамен салыстыра қарастыру қажет.

V. Бекіту

1 -тапсырма

ДК құрамына жеке бірін-бірі ауыстыратын компоненттер кіреді, олардың әрқайсысы бір-бірінен тәуелсіз турде жасалып, тестілене, қолданысқа түсе алады. Компьютер компоненттері онын _______________________ деп аталады.

Компьютер қонфигурациясы

Слайд мәтіні

2-тапсырма.

Сәулет - бұл: ______________________________________________________

___________________________________________________________________

Сәулеттер болады

Тандалған деңгей бойынша компьютерде тәжірибелік жұмыс орындалады.

V І Қорытыңдылау

Мұғалім үй тапсырмасын, компьютерде орындалған тәжірибелік жұмыс тапсырмаларын бағалайды.

VІІ. Үй тапсырмасы

§7-ты оқу, бақылау сұрақтарына жауап беру.

Тексеру кілті:

1. А

2.С

3.В

4.А

5.Д

6.А

7.В

Сыныптар	Мерзімі
6А
6Ә
6Б

Сабақтың такырыбы: Алгоритмдер және оның атқарушылары.

Сабақтың мақсаты:

«Алгоритм» және оны орындаушылар түсінігін енгізу.

Оқушылар білуі тиіс: алгоритм, алгоритмді орындаушылар түсінігін.

Оқушылар үйренуі тиіс: сөз түрінде сызықтық құрылымды алгоритмді құруды.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру кезеңі

ІІ. Сабақтың мақсаты мен міндеттерін қою

ІІІ. Үй тапсырмасын тексеру

ІV. Білімді өзектендіру

Мұғалім:

- Адам өз өмірінде көптеген іс-әрекеттер атқарады. Іс-әрекеттерді орындай отырып, белгілі бір нәтижеге жетеді. Мысалы, білім алу үшін сендер ұйкыдан оянасындар, тұрасындар, киінесіндер, таңғы ас ішесіндер, мектепке барасындар, оқисындар және т.б. бұл әрекеттер бірнеше жыл көлемінде қайталанады. Адамға мақсатқа жету үшін белгілі бір іс - әрекеттер тізбегін орындау қажет. Бұндай тізбектер алгоритм деп аталады.

V. Жаңа материалды оқып-үйрену

Бүгінгі сабақтың тақырыбы: Алгоритмдер.

«Робот» ойыны.

Бір оқушы робот болып тағайындалады. Мұғалім тапсырма ұсынады: мысалы, тақтаға бүгінгі күнді жазу. Оқушылар роботқа тапсырма орындалатыңдай бұйрық береді. Ойынды өткізгенде бұйрықтың түсінікті және нақты болуына ерекше назар аударылады.

Ойыннын мақсаты: оқушыларды алгоритмнің дәл және іс-әрекетгі кезендермен орындаудың түсінікті қадамдарын сипаттау аныктамасына жетелеу. Алгоритмнің орындаушысы адам, робот және компьютер болуы мүмкін. Апгоритмде әрекеттер бұйрықтарға ауысады. Алгоритмді орындау үдерісін бакылау үшін орындау кестелері деп аталатын арнайы кестелер жасалады. Мұғалім оқушылармен бірлесе отырып, оқулық бойынша кестелерді талдайды.

VІ. Бекіту

«Бақылау сұрақтары мен тапсырмалары» бөлімінен 4, 5, 6-тапсырмаларды орындау.

VІІ. Қорытындылау

Сабақтағы оқушылар жұмысын бағалау

VІІІ. Үй тапсырмасы

Оқулықтың §8-ын оқу, сұрақтарга жауап беру.

Тексеру кілті:

1.С

2.В

3.А

4.Д

Сыныптар

Мерзімі

6А

6Ә

6Б

Сабақтың такырыбы: Алгоритмнің жазылу пішімі. Блок-схемалар.

Сабақтың мақсаты:

алгоритмдерді сөз және графиқалык түрде жазуды уйрету.

Оқушылар білуі тиіс: алгоритмді жазу түрін, блок-сызбалар қызметін, алгоритмнің

блок-сызба графиқалық элементтерінің жазу түріндегі бұйрықтарға сәйкестігін.

Оқушылар үйренуі тиіс: сызықтык құрылымды, алгоритмнің блок-сызбасын құруды.

Сабақтың барысы

Ұйымдастыру кезеңі:
Сабақтың мақсаты мен міндеттерін қою
Үй тансырмасын тексеру

Оқулықтың §8 -ын оқу, сұрақтарга жауап беру.

Білімді өзектендіру
Жана материалды оқып-үйрену

Мұғалім алгоритмді жазу түрлерін атайды, 6-сыныпта алгоритмнің тек сездік және графиқалық түрлерімен таныстыруга назар аударылатыны ескертіледі. Сабакта алгоритм блок-сызбасының барлық элементтері емес, тек сызықтық алгоритмде колданылатыны беріледі. Бул оқушылардың әлі циклдер жене тармактар құрылысымен таныс болмағандығымен байланысты.

Алгоритмнің блоқ-сызба суреті бойынша екі санның косындысы алгоритмді жазудың графиқалык түрін колдануды қарастырады.

Бекіту.

«Бакылау сұрақтары мен тапсырмалары» белімінің 4~9-тапсырмаларын орындау.

4-тапсырамың жауабы. Спираль суреті: ІТ 10 2Ж 2С ЗТ 30 4Ж 4С 5Т 40

5-тапсырманың жауабы (І -сурет):

«Өткел» алгоритмі

Басы

Ешкіні тасу

Өткізу

Қаскырды тасу

Ешкіні тасу

Орамжапырақты тасу

Өткізу

Ешкіні тасу

Соңы

Қорытындылау.

Оқушылар жұмысын бағалау

Үйге тапсырма

Оқульіктың §9-ы, сұрақтарға жауап беру.

Тексеру кілті:

1.D

2.B

3.D

4.A

Сыныптар

Мерзімі

6А

6Ә

6Б

Тақырып: Алгоритм типтері. Сызықтық алгоритм

Мақсат: Алгоритм типтері (сызықтық, тармақталу және циклдік алгоритмдер) тақырыбын түсіндіре отырып, оқушыларды күнделікті өмірдегі әрбір іс-әрекеттерінің алгоритімін құра білуге үйрету.

Білімділік - оқушыларға алгоритмнің типтері туралы жалпы мағлұмат беру.

Дамытушылық - Оқушылардың ойлауын, компьютерлік сауаттылығы мен іскерлігін, танымдық қабілетін, логикалық сауаттылығын дамыта отырып, олардың пәнге деген қызығушылығын, белсенділігін арттыру.

Тәрбиелік - оқушыларды тәртіптілікке, сабырлылыққа, еңбек сүйгіштікке, ұқыптылыққа тәрбиелеу.

Сабақ түрі: аралас

Сабақ типі: жаңа тақырыпты түсіндіру.

Құрал-жабдықтар: ДК, оқулықтар, дәптерлер, презентация, (көзге арналған жаттығу), таратпа карточкалар.

Сабақ барысы

Сабақ кезеңдері

Бөлінген уақыт

Мұғалімнің іс - әрекеттері

Оқушылардың

іс - әрекеттері

І.Ұйымдастыру кезеңі.

2 мин

Амандасу. Оқушыларды түгендеу. Сабаққа дайындақтарын тексеру. Зейіндерін сабаққа аудару. Сабақтың мақсатымен таныстыру.

Орындарынан тұрып, амандасу, сабаққа зейіндерін аудару.

ІІ.Үй жұмысын тексеру.

10 мин

Сұрақ-жауап.

Алгоритм дегеніміз не?
Алгоритм тіл дегеніміз не?
Программа дегеніміз не?
Алгоритм орындаушысы дегеніміз не?
Алгоритм тілі дегеніміз не?

Жауаптар:

1. Алгоритм дегеніміз - информатиканың іргелі түсініктерінің бірі.

2. Алгоритмдік тіл дегеніміз- алгоритмдерді біріңғай, анық жазуға және оларды орындауға арналған белгілеулер мен ережелер жүйесі.

3. Программа дегеніміз - қандай да бір программалау тілінде жазылған алгоритм компьютерге қажетті командалардың жиынтығы.

4. Алгоритм орындаушысы дегеніміз - құрастырылған алгоритммен басқарға тиісті объект немесе субъект.

5. Алгоритм тілі - бұл

алгоритмдер мен оларды орындаудың біртекті және дәл жазбаларына арналған белгілер мен ережелер жүйесі.

ІІІ.Жаңа тақырыпты түсіндіру.

10 мин

Алгоритм құрылымына қарай оны келесі типтерге бөлуге болады:

Сызықтық алгоритмдер. Сызықтық алгоритм қарапайым командалар тізбегінен тұрады. Әрекеттердің тізбектей орындалуын сипаттайтын алгоритм - сызықтық алгоритм деп аталады.

6 сынып оқушыларына арналған сабақ жоспарлары

Тармақталу алгоритмі. Күнделікті өмірде алгоритмдер негізінен тармақтарға бөлінеді. Бұл тармақтардың орындалуы шарттың орындалуына байланысты болады. Тармақталу алгоритмінде біріншіден, арифметикалық теңсіздік түрінде берілген

1-ші серия

2-ші серия

Шарт?

иә

жоқ

логикалық шарт тексеріледі. Егер шарт орындалса, алгоритм бір тармақ бойынша (1-ші серия) , ал егер орындалмаса, екінші тармақ бойынша (2-ші серия) орындалады.

Циклдік алгоритмдер. Көптеген алгоритмдерде белгілі бір әрекеттер бірнеше рет орындалады. Математикада, есеп шығару барысында айнымалы мәні өзгеруіне байланысты бір теңдеудің көмегімен бірнеше рет есептеледі. Алгоритмнің белгілі бір бөлігі бірнеше қайталанатын болса, ондай процессті цикл деп атайды. Қайталанатын бөлігі бар алгоритмдер циклдік алгоритм деп аталады. Циклдік алгоритмдер қолдану арқылы программаны қысқа да нұсқа жазуға болады. Қайталану бөлігіне қайталану (циклдік) командалары қолданады. Қайталану саны белгілі немесе белгісіздігіне байланысты циклдар екі түрге бөлінеді. Қайталану саны белгілі болса, ондай цикл арифметикалық, ал егер белгісіз болса, итерациялық деп аталады. 6 сынып оқушыларына арналған сабақ жоспарлары

6 сынып оқушыларына арналған сабақ жоспарлары

IV.Сергіту сәті.

2 мин

Қол саусақтарына арналған жаттығулар

Алақанды уқалау.
Қолды қысу
Білезіктен айналдыру

Көзге арналған жаттығулар.

Көзді бірнеше рет жыпылықтату.
Көзіңмен ақырын оң жаққа, жоғары, солға, төмен қарай 3-4 рет айналым жаса

Жаттығуды

орындарында отырып орындау.

V. Бекіту.

16 мин.

Тапсырма №1. Орындаушы шегіртке сандық ось бойымен берілген сан бөліктеріне секіреді. Орындаушы Шегіртке бұйрықтарының жүйесі: оңға 3(3 бірлік кесіндіге оңға секіреді) және солға 2 (2 бірлік кесіндіге солға секіреді). Бастапқы орны 0. Шегірткеге 2 санына жетуге көмектесетін сызықтық алгоритм құр.

Тапсырма №2. Төтенше жағдай тудырмау үшін, «Судың қайнау» алгоритмін дұрыс құру.

Алгоритм «Судың қайнауы»:

Шәйнекке су құю.
Газдың кранын ашу.
Шәйнекті плитаға қою.
Судың қайнауын күту.
Шырпыны газға апару.
Шырпыны жағу.
Газды өшіру.

Тапсырма №3 «Ағашты өсіру» алгоритмінің реттілігін дұрыс орналастырыңдар.

Шұңқырды толтыр…

Шұңқырды қаз

Су сепкішті алып, көшетті отырғыз

Күрек пен көшетті ал

Көшетті шұңқырға сал.

Күрек пен су сепкішті орнына қой

6 сынып оқушыларына арналған сабақ жоспарлары

Тапсырма№4. Апана жұмыртқа қуыруға көмектес, орындау реттілігін көрсет.

Газды жақ

Газға табаны қой

Жұмыртқа мен майды дайында

Табаға майды еріт

Жұмыртқаны жар

Жұмыртқаның қабықтарын таста

Жұмыртқаға тұз сеп

Жұмыртқаны 5 минут қуыр.

Газды өшір.

Тапсырма№5.

"Өзеннің жағасында қасқыр, ешкі, капуста және қайықпен тасушы бар екен. Тасушы қасқыр, ешкі, капуста үшеуін, қасқырды ешкімен, ешкіні капустамен жеке қалдырмай отырып өзеннің келесі жағасына көшіруі керек. Мұны қалай жасауға болады." 6 сынып оқушыларына арналған сабақ жоспарлары

м6- тапсырма. Ребусты шешіңдер.

ГО

6 сынып оқушыларына арналған сабақ жоспарлары

VI. Үй жұмысы

2 мин

Конспект оқу

Күнделіктеріне үй тапсырмасын жазып алады.

VII. Оқушыларды бағалау.

3 мин.

Сабаққа белсенді қатысқан оқушыларды бағалау, бағаларын күнделіктеріне қою. Сабақ аяқталды! Сау болындар!

Күнделіктеріне бағаны қойдырады.

Сыныптар

Мерзімі

6А

6Ә

6Б

Сабақтың тақырыбы: Тармақталу командасы

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: Оқушыларды тармақталу командасымен таныстыру; пайдалану жолдары мен тәсілдерін үйрету;
Алгоритмдік ойлау стилін дамыту;
Тапсырманы тиянақты, өз мезгілінде орындау жауапкершілігіне тәрбиелеу, патриоттыққа тәрбиелеу.

Дамытушылық: Оқушылардың ойлау қабілеттерін, танымдық белсенділігін арттыру,

компьютермен жұмыс істеу шеберлігін одан әрі қарай шыңдау және осы

сабақта алған білімдерін пайдалана білуге ықпал жасау.

Тәрбиелік: Жүйелікке, еңбекке, іскерлікке, ұқыптылық пен жылдамдыққа тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: Жаңа материалды игеру, практикалық

Сабақтың әдісі: Блум жүйесі

Қолданылатын көрнекті құралдар: компьютер, оқулық, практикум, тақта.

Сабақтың барысы:

Ұйымдастыру кезеңі
Өтілген материалдарды қайталау
Жаңа сабақ.
Білімділік сатысы.
Түсіну сатысы
Талдау сатысы
Қолдану сатысы
Жинақтау сатысы
Бағалау.
Үйге тапсырма

Ұйымдастыру кезеңі. Оқушылармен амандасып, түгендеу.
Үй тапсырмасын тексеру. Өткен сабақта сіздермен не өткен болатынбыз? Сызықтық алгоритм.

Сызықтық алгоритм дегеніміз не?
Блок схемасы қалай орындалады?

1 бөлім. Оқушы қызығушылығын арттыру

Оқушылар 2 топқа бөлінеді. Бағалау парақтары таратылады. Өткен тақырыптар бойынша оқушыларға 2 есептен беріледі. Біреуінде есептің қатесін табу. Екіншісінде математикалық өрнек арқылы бағдарлама құру.

№1 Тапсырма.

1-топқа

Бағдарламаның қатесін тап.

Program misal1;

begin

Var S1,S2,S3,v1,v2,v3,

t1,t2,t3:real;

write('v1,v2,v3,t1,t2,t3 -терді енгіз');

readln(v1,v2,v3,t1,t2,t3);

s1:=v1*t1

s2:=v2*t2;

s3:=v3*t4;

S:=s1+s2+s3;

readln('S=',s:7:2);

Readln;

End.

2-топқа

program esep;

var x1,x2,x3,y1,y2,y3,a,b,s,p : real;

begin

readln(x1,x2,y1,y2,x3,y3);

write('x1,x2,y1,y2,x3,y3 координат мәндерін енгіз');

a:=sqrt(sqr(x1-x2)+sqr(y1-y3));

b:=sqrt(sqr(x2-x3)+sqr(y2-y3));

c:=sqrt(sqr(x3-x4)+sqr(y1-y3));

p:=(a+b+c);

s:=sqrt(p*(p-a)*(p-b)*(p-c));

readln;

write('s=',s);

end.

№2 Тапсырма.

1-топқа

функциясының Паскаль тілінде бағдарламасын құру.

2-топқа

функциясының Паскаль тілінде бағдарламасын құру.

Топтардың жауаптарын бір-бірімен ауыстырып, оқушыларға дұрыс жауаптарын тақтадан тексертемін. Қателерін тауып, екінші топқа бағаларың қояды. Оқушылардың тапсырмаларын тексеріп, қорытынды жасаймын.

-Осы есептерде бөлшектің бөлімі нөлге тең болғанда функцияның мәні анықталмайды. Олай болса, бұл есептерді шешуде сызықтық алгоритмді қолдана алмаймыз екен. Бұл есепті шешу үшін « тармақталу командасы» деп аталатын алгоритмдерді қолдану қажет болады. Ендеше бүгін Тармақталу командасымен танысамыз.

Жаңа сабақ

Назар аударатынымыз:

Тармақталу командасы;
Тармақталу командасының блок-схемасы;
Тармақталу командасының алгоритмдік тілде жазылуы;
Тармақталу командасының Паскаль тілінде жазылуы;
Тармақталу командасының толық түрі;
Тармақталу командасының қысқартылған түрі;
Шартсыз көшу операторы;
Қатынас белгілері.

Білімділік сатысы.

Тармақталған алгоритмдердің программасын құру үшін шартты операторларды пайдаланамыз. Осы уақытқа дейін біз сызықтық алгоритмдерге бағдарлама құрып келдік. Яғни, берілген есепте ешқандай шарттар болмаған. Ал, бүгінгі сабағымызда берілген есепте бір немесе бірнеше шарт кездесетін жағдайды қарастырып, оған программа құрамыз. Ал бұл алгоритм түрі тармақталған алгоритм.

Тармақталған алгоритмдер - алгоритмде арифметикалық теңсіздік пен теңдік түрінде берілген логикалық шарт тексеріледі. Логикалық шарт тексеріледі, егер орындалса, онда 1 - жолмен, ал егер орындалмаса, онда 2-ші жолмен жүзеге асады да, соңында екі тармақ бірігеді. Мұндай алгоритмдерді шарт тексеру, яғни тармақталу алгоритмдері деп атаймыз. Блок схемасында шарт тексеру блогы - ромб қолданылады.

Тармақталу операторы көрсетілген шартқа тәуелді құрамына кіретін операторлардың орындалуын немесе орындалмауын қамтамасыз етеді. Тармақталған алгоритмдерді бағдарланған кезде мынадай қызметші сөздер қолданылады: if - егер , then - онда , else - әйтпесе.

Оператор программадағы іс-әрекеттердің орындалу реттілігін өзгертетін мүмкіндіктің ең кең тараған тәсілі болып табылады. Толық оператордың жазылу түрі:

{Егер шарт онда 1 оператор әйтпесе 2 оператор орындалады.}

IF <шартты өрнек> THEN <1 оператор> ELSE <2 оператор>;

Егер шарттың мәні «ақиқат» болса, THEN сөзінен кейінгі оператор, ал мән «жалған» болса, ELSE сөзінен кейінгі оператор орындалады.

Қысқа оператордың жазылу түрі:

IF <шартты өрнек> THEN <1 оператор> ;

Көшу операторы (GOTO)

Әдетте Паскальда программа операторлары қалай жазылса, сондай

реттілікте, белгілі бір тәртіппен орындалады. Кейде берілген тәртіпті бұзып, программаның басқа бір бөлігіндегі нүктеге (операторға) басқару мүмкіндігін

беру қажеттілігі туындайды. Осы мақсатта көшу (ауысу) операторы

қолданылады.

Форматы:

GOTO белгі;

Турбо -Паскальдағы белгі қолданушы арқылы еркін

енгізілген сілтеме жасау идентификаторы. Тамға ретінде 0-999-ға дейінгі бүтін

сандарды пайдалануға болады.

Мысалы:

. . .

GOTO 99;

. . .

99: WRITELN ('АУЫСУ ОПЕРАТОРЫ ОРЫНДАЛАДЫ');

Программада қолданылатын белгілер белгілерді баяндау бөлімінде

қамтылуы тиіс.

LABEL тарауында баяндалады.

Мысалы: LABEL 5.99.100

Тармақталудың орындалу түрлері:

Блок-схема

Алгоритмдік тіл

Pascal тілі

Тармақталу командасы:

а) толық пішіні:

егер шарт

онда 1 серия

әйтпесе 2серия

ә) қысқартылған түрі

егер шарт

онда серия

әйтпесе

Шартты оператор:

If шарт then begin

1-серия

end

else begin

2-серия

end;

Шарт өрнегін жазу үшін мынадай салыстыру белгілерін пайдаланамыз:

Тең

Кіші

Кіші немесе тең

Үлкен

Үлкен немесе тең

Тең емес

Және, немесе, емес қызметші сөздерімен біріктірілген, бірнеше қарапайым шарттардан тұратын шарттар құрама шарттар деп аталады. Логикалық операциясы бар күрделі шарт қарапайым шарттардың екеуі де орындалған жағдайда ғана ақиқат деп есептеледі.

Pascal тілінде логикалық операцияларды енгізейік:

Алгоритмдік тілде жазылуы

Pascal тілінде жазылуы

және

немесе

емес

and

not

6 сынып оқушыларына арналған сабақ жоспарлары Тармақталған алгоритмге мысал:

Блок схема

Алгоритмдік тіл

Pascal тілі

алг есептеу

басы

енгізу Х

егер Х<=0

онда Y:=X²

әйтпесе Y=√Х

бітті

шығару у

соңы

program ec1;

var x,y: real;

begin

readln(x);

if x<=0

then y:=sqr(x)

else y:=sqrt(x);

writeln ('y=',y:2:0);

end.

Түсіну сатысы

Жаңа сабақты түсіну үшін «Ақпараттық диктант» орындаймыз.

(оқушылар интерактивті тақтада тиісті сөздерді қойып жазады)

Сұрақ

Жауап

Тармақталған алгоритм дегеніміз не?

Қадамдардың тізбектеп орындалуы шартқа байланысты болатын алгоритм

Толық оператордың жазылу түрі

Қысқа оператордың жазылу түрі

Егер шарттың мәні «ақиқат» болса, THEN сөзінен кейінгі оператор, ал мән «жалған» болса, тармақталу командасынан кейінгі операторлар орындалады

Егер

Онда

Then

Әйтпесе

Else

Талдау сатысы.

Мына жазылған бағдарлама бойынша не есептеледі(формуласын анықта).

program j;

var x,y:integer;

begin

read(x);

if x<3 then y:=x+2 else y:=5*x;

write('y=',y);

end.

_{Жауабы:} 6 сынып оқушыларына арналған сабақ жоспарлары

Мына алгоритмдік тілде жазылған есептің Pascal тілінде бағдарламасын құр.

Алг ЕСҮТ(арг нақ А,В, нәт лит max)

басы

енгізу А,В

егер А>B

онда max:=A

әйтпесе max: =В

бітті

шығару max

Соңы

Жауабы:

Program ECYT;

Var a,b,y:real;

begin

readln(a,b);

if a>b then y:=a else y:=b;

writeln('y=',y);

end.

Қолдану сатысы

Практикалық жұмыс:

aX² + bX + c = 0
Кез-келген санның оң немесе теріс екенін анықтайтын программа құрыңыз

Жауабы:

PROGRAM 2 ;

VAR a: real;

Begin

Write('vedite a');

read(a);

if a>=0 THEN write('a он сан') else write('а терис сан');

end.

Бөлменің температурасы 50 градустан жоғары болса, "ыстық" сөзін, 25 градустан жоғары болса, "қалыпты" сөзін, ал 25 градустан төмен болса, "суық" сөзін экранға шығару керек.

Жауабы:

program 3;

var t:real;

begin

read(t);

if t>=50 then write(' ыстык ') else

if t>=25 then write(' калыпты ') else write('суык ');

writeln('t=',t);

end.

Кімнің сұрағы бар, қолдарыңды көтеріңдер, мен сіздерге жақындаймын.

Сонымен, жұмысты аяқтаймыз. Практикалық жұмысты көрсетіп болғандар компьютерді дұрыс өшіріп, орындарыңды ретке келтіріңдер.

Жарайсыңдар, барлықтарың жұмысты дұрыс жасадыңдар.

Практикалық жұмысты бағалау.

Жинақтау сатысы

Әркімнің партасында Activote тестілеу құрылғысы жатыр. Оған сендер тест жауаптарын тақтадан оқып басасыңдар. Әр сұраққа үш жауап берілген, олардың тек біреусі ғана дұрыс. Дұрыс жауапты тауып, бағалау парағына енгізу керек. Сонымен, тест орындауға кірісеміз.

(оқушылар сабақта өтілген тақырып бойынша тест жұмысын орындайды).

Тест сұрақтары

Қандай жағдайда тармақталу алгоритмі қолданылады?
1. Кейбір командаларға бірнеше рет
2. Шарттарға байланысты кейбір операциялар
3. Кестелік функцияны есептеуге
4. Анықталған операторға өтуге
Шартсыз көшу операторы
1. RESTORE.
2. FOR - NEXT;
3. IF - THEN - ELSE;
4. GOTO;
Шартты көшу операторы…

FOR - TO;
IF - THEN - ELSE;
GOTO;
CASE.

Шартты оператордың дұрыс нұсқасын көрсет

1) if шарт then begin 2) if шарт then begin

оператор оператор

else begin else

оператор оператор

end; end;

3) If шарт then 4) if шарт then

oператор оператор

else else begin

Оператор операторлар

end; end;

5. Турбо Паскаль бағдарламасында бөлiктегi операторлар бiр бiрiнен ... ажыратылады.

1) нүктемен
2) үтiрмен
3) қос нүктемен
4) нүктелi үтiрмен
5) тырнақшамен

6. Меншіктеу операторы қайсы жағдайда қате жазылған?

1) d+1:=a

2) a:=5

3) a:=b

4) a:= a+b

5) a:=16

Сабақтың қорытындысы

Бағалау :

Сабақ барысында әр оқушының орындаған жұмыстарының ұпай сандары бағалау парағында белгіленеді, сабақтың соңында нәтижесі есептелініп, өздерінің қаншалықты дәрежеде тақырыпты меңгергендігін анықтайды, бағалау парағы бойынша оқушылардың білімін бағаланады.

ҮІІ. Үйге тапсырма: оқу

Осымен біздің сабағымыз аяқталды. Сабаққа қатысқандарыңа рахмет!

Сыныптар

Мерзімі

6А

6Ә

6Б

Сабақтың тақырыбы: Циклдік алгоритмдер.

Сабақтың мақсаты:

1.Білімділік. Белгілі бір әрекеттер тізбегі бірнеше рет қайталанатын болса, онда циклдік алгоритмдерді қолдананып, есептерді шешу керектігін оқушыларға түсіндіру. Осындай есептеулерді орындаған кезде циклді алгоритмдерді құрудағы білімдерін арттыру. Циклдік алгоритмдердің сызба-нұсқаларын құрып, соған байланысты алгоритімін және бағдарламасы құруға дағдыландыру..

2.Дамытушылық. Циклдік алгоритмдерді құру кезінде есепті жүйелеу арқылы шешіп, ойлау қабілеттерін дамыту. Қайталау барысын орындау алдында оның аргументінің параметрінің алғашқы мәнін енгізу арқылы , оның қадамын орнату жағдайларын қарастырып, циклдерге деген білімдерін дамыту.

3.Тәрбиелік. Циклдік алгоритмдерді өмірмен байланыстыру арқылы оқушыларды цикілдің мәнін ұғуға тәрбиелеу. Оның қайтымдығына өмірмен байланыстырап, мысалдар кертілу арқылы өмірдің қайтымсыз екндігіне көз жеткізу.

Сабақтың түрі: жаңа сабақты бекіту

Сабақтың көрнекілігі: инерактивті тақта, компьютер, циклға арналған бейне.

Пәнаралық байланыс: математика

Сабақтың барысы:

1.Сәлемдесу

2.Өткенді қайталау

3.Жаңа сабақты түсіндіру

4.Жаңа сабақты пысықтау

5.Бағалау

6.Үйге тапсырма

Өткенді қайталау:

Алгоритмдерді неше тілде көрсетуге болады?
Алгоритмдік және графикалық тілдерді түсіндір
Байланыс сызықтары деген не?
Блоктардың неше түрі бар?
Меншіктеу командасы қалай жазылады? Ондағы айнымалылар.
Командалардың неше түрі бар?
Алгоритмдердің түрлерін ата.

Жаңа сабақты түсіндіру.

Көптеген алгоритмдерде белгілі бір әрекеттер тізбегі бірнеше рет қайталанып орындалып отырады. Математикада есеп шығару кезінде бір теңдеуді пайдаланып, ондағы айнымалы мәнінің өзгеруіне байланысты оны бірнеше рет қайталап есептеуге тура келеді. Осындай есептеу процесі бөліктерінің талап орындауын цикл деп атайды, ал қайталанатын бөлігі бар алгоритмдер тобы циклдік алгоритмдерге жатады. Циклдік алгоритмдерді пайдалану, оларды кейіннен программаларда цикл командалары түрінде қысқартып жазу мүмкіндігін береді.

Циклдік процесті қамтамасыз ететін алгоритм бөлігін қайталау командасы құрайды. Бұл команда алгоритмді жинақы етіп жазуға мүмкіндік береді.

Қайталау командасын алгоритмдік тілде жазу үшін әзірше (әзір), цикл басы (цб) және цикл соңы (цс) түйінді сөдері қолданылады: әзірше сөзінен кейін қолданылатын шарт, ал цикл басы мен цикл соңы түйінді сөдерінің арасына қайталанатын командалар жазылады. Мұнда да цикл басы мен цикл соңы түйінді сөздер арасындағы цикл аздап оңға ығыстырылып жазылады, олай ығыстыру қайталанатын командалардың орындалу реттігін түсінуді оңайлатады.

Қайталау санының алдын ала белгілі және белгісіз болуына байланысты цикл екі түрге бөлінеді. Қайталау саны алдын ала белгілі цикл - арифметикалық цикл деп, орындалу саны белгісіз цикл - командалық (итерациялық) цикл деп аталады.

Арифметикалық цикл. Арифметикалық цикл ең қарапайым цикл болып табылады және практикада жиі қолданылады. Қайталану барысында цикл параметрі арифметикалық прогрессияның заңы бойынша тұрақты шамаға өзгеріп отырады. Алгоритм атқарылар алдында цикл параметрінің бастапқы мәні белгілі, осыдан кейінгі қайталану барысында цикл параметрі белгілі бір шамаға (қадамға) өзгере отырып, алдын ала берілген соңғы мәнге жетуі қажет.

Алгорим мен программа жазуды жеңілдету үшін циклдік алгоритмдер ықшамдалған түрде «модификатор» немесе «цикл басы» блогын пайдалану арқылы жазылады. Бұл программадағы арифметикалық циклдің өз командалары былай жазылады:

Интерациалық (қадамдық) цикл. Цикл орындалмас бұрын, оның қайталану саны белгісіз болған жағдайда, қадамдық циклді пайдаланады. Циклді аяқтау үшін белгілі бір шарт тексеріледі. Егер шарт орындалмаса, онда кайталану командасы атқарылады. Ал шарт орындалса, онда цикл қайталанбайды. Қадамдық циклді кескіндегенде модификатор қолданылмайды, себебінеше рет қайталанатынын алдын ала білмейміз. Енді қадамдық циклге мысал келтірейік.

Қайталану саны белгісіз циклдер:

Блок - схема

Алгоритм

Pascal

шарт

Иә жоқ

Цикл денесі

Алг

Басы

Енгізу

Әзір шарт

Цб

Цикл денесі

Цс

Соңы

While шарт do

Begin цикл денесі

End.

Мысалы: 1, 3, 5, ... , 15 сандар тізбегі берілген. Осы тізбектің квадраттарының кестесін құру керек.

Берілген: х= 1

Қажетті формула: x:= x²

Блок - схема

Алгоритм

Pascal

,басы

X=1

X<=15

Иә Жоқ

y=x²

соңы

x, y

x=x+2

алг квадраттар кестесі

нәт бүт у

басы бүт х

х:= 1;

әзір x<=15

цб

у:= х²

шығару х, у;

х:= х+2;

цс

соңы

Program kvkestesi;

Var x, y: integer;

Begin

x:= 1:

while x<=15 do

begin

y:= sqr(x);

writeln (x, y);

x:= x+2;

end;

end.

Өткенді пысықтау:

Цикл деген не?
Циклдің түрлері қандай?
Цикл блогы қалай сызылады?
Цикл блогында неше байланыс сызығы бар?
Циклда егер шарт болатын болса, онда ол қалай орналасу керек?

Үйге тапсырма: 1. Тақырып мазмұнына дайындалу.

2. Есеп: 1, 3, 5, ...., 15 сандар тізбегі берілген. осы тізбектің квадраттарының қосындысын есептейтін блок-схема, алгоритм және программа құрып келу керек.

ІІ ТОҚСАН (7 САБАК)

Сабак Такырьхп Оқулык ё

10 Алгоритмнің турлері 10

1 1 Циклдік алгоритмдер 11

12 Алгоритм Іщрудың тәжірибелік жұмыеы 12

13 Модель жгне модельдеу 13

14 Модельдін турлері 14

15 Модельдеуге тгжірибелік жұмыс 15

16 Мәтіндік процессор туралы жалпы магщаиат. 16

Программанын иитерфейсі

Сабактьпн, такырыбы:

Алгоритмнің, турлері

Сабақтың мақсаты:

алгоритм турлерімен таныстыру, тармакталған алгоритм құруды уйрету.

Оқушылар білуі тиіс: алгоритм турлерін, сызықтык және тармакталған алгоритм анык-

тамасын, тармакталған алгоритм шарттарын аныктаудың блоқ-сьізба әлементін, толык және

толык емес тармакталған блоқ-сызба құрылымын.

Оқушылар үйренуі тиіс: тармакталған және сызьіктьік құрылысты алгоритм блоқ-сыз-

басын құруды.

Сабактьщ барысы

І Уйымдастыру кезені

ІІ Сабақтың мақсаты мен міндеттерін кою

ІІІ Уй тапсырмасын тексеру

Оқулықтың ё9-ы, сұрақтарга жауап беру.

ІУ Бїлімді езекгендіру

У Жана материалды оқып-үйрену

Тармакталу алгоритмі бойынша Мұғалім түсіндірмесі. Алдыңгы алгоритм женіл болған:

буйрыктар тізбегі нақты. Бірак құрделі міндеттерді де шешуге тура келеді. Онда буйрык-

тардың орындалуы койылған шарттарга байланыстьї езгеріп отыруы мумкін. Егер шарт

сакталса, бір әрекеттер орындалады, олай болмағанда басқаларьі орындалады. Қапа ке-

шелерінде жылдамдықты шектейтін жол белгілері кездесетінің білесіндер. Автоинспек-

тор жол журу тәртібі ережелерінің сакталуың қадагалайды. Ережелер мазмуны қандай?

Бдш мысалда алгоритмнің орындаушысы кім? Алгоритмді сараптай отырып, жауап бе-

ріндер. 93 беттерінмен тармакталған алгоритм аныктамасын тужырымдап, оқулыкпен

тексеріндер.

Тармакталған алгоритмнің блоқ-сызбасы оқульїкта берілген сурет бойынша талданадьі.

УІ Бекіту

«Бакылау сұрақтары мен тапсырмалары» белімінің 4, Ѕ-тапсьгрмада орындаум И

Ждуддьд д адіїіїш цаласы

жалпы билім беретїв--д

І\І28 Фрта мектегїуі"

Кітапха с г ыц

инв мг Ё!

ІІ

ІУ

4-тапсырма.

8+23+35~27=39 5+23+35-27=36

39>10(ж0к) 36>10(ия)

39+5=44 36+5=41

44 яцш? (ия) 41 яфї? (жоқ)

44 : 2 = 22 Жауабы: 22 41 * 2:82 Жауабы: 82

Ѕ-тапсьірма.

Сез тубіріндегі е, и, о,

Егер сез тубіріндегі дауысты ды

а екпінсіз дауысты дыбыстардың дурыс жазылуыньщ ережесі.

быс болса, онда екпінді дауысты дыбыстан туратың тек-

серуші сезді тап. Егер сез табылмаса, онда сездіктен қара және есіне сакта.

УП Корытыңдылау

УШУй тапсырмасы

Оқульїқтың ЁІО-ын оқу, сұрақтарга жауап беру

Тексеру кілті:

Шла [ 2.в І 3.13 І «квт

Сабақтың такырыбы: Циклдік алгоритмдер

Сабақтың мақсатьі:

Циклдік алгоритм түсінігін енгізу Циклдік құрыльімды алгоритмнің блоқ-сызбасын құру-

ды уйрету.

Оцушьшир білуі тиіс:

Циклдік алгоритм кызметін, цикпге арналған блоқ~сызба әлементін.

Оқушылар үйренуі тиіс: әртурлі құрылымды алгоритмдерді аныктауды, циклді құры-

лымды алгоритмнің блоқ-сызбасың құрудьх.

Уйымдастыру кезені

Сабақтың барысы

Сабақтың мақсаты мен міндеттерін кою

Уй тапсырмасын тексеру

Оқульїқтың ёІО-ы, сұрақтарга жауап беру.

Білімді езектендіру

Жана материалды оқып-үйрену

Циклдік алгоритм түсінігін енгізу Айшанын аяк киімін іздеу мысальін талдауга құрыла-

ды. Ммгалім оқушьіларга ез беттерімен алгоритм

құруды мсынады. Оқушылар шамамен

мынадай сұрақтарды ойластырады:

Аяк киімі бар қанша кызды тексеру керек?

Унемі қайталанатың бмйрыктарды қалай жазу керек?

Мұғалім цикл түсінігін енгізеді.

данады.

Бекіту

«Бакьшау сұрақтарьі мен тапсыр

ІІ-тапсьфма.

10 + 5 = 15

Оқулык суреті бойынша алгоритмнің блоқ-сызбасы тал-

малары» белімінің Фб-тапсырмаларын орындау.

15 * 2 = 30

30 * 2 = 60

60 * 2 = 120

120 + 3 = 123

ІЗО-дан 123 кіші емес (жоқ)

123 7 5 =118

Жауабы: 118

УП Корытыңдылау

УШУй тапсырмасы

Оқулыктьіц ё11-ы, сұрақтарга жауап беру.

Тексеру кілті:

Сабактьпн, такырыбы: Алгоритм құрудың тәжірибелік жұмысы

ІІ

ІІІ

ІУ

3~579

Сабақтың мақсаты:

сызықтык, тармақтык, циклдік алгоритмді және блоқ-сызба құруын дагдылану.

Оқушылар бічуі тиіс: алгоритмдік құрьшьімдьї.

Оцушьшир үйренуі тиіс: әртурлі алгоритмдердін блоқ-сызбасын құруды.

Сабақтың барысък

Уйымдастыру кезені

Сабақтың мақсаты мен міндеттерін кою

Тәжірибелік жұмьіс

Оқушыларга есепті шешудін бірнеше турі усынылады. Тапсырмалар оқулык бойынша

рет-ретімен шешіледі. Егер оқушылар барлык тапсырмаларды сыныпта орындап улгір-

месе, онда қалған тапсырмаларды уй тапсырмасы ретінде орындайды.

1 -тапсырмгъ

Не ексен, соны орасын.

Балапан уяда не керсе, ушқанда соны алады.

Осындай ретпен басқа мақалдарды да орындауга болады.

2-тапсырма.

Орындаушы бастапкьї орнына қайтып оралады, ейткені осындай терт буйрык бастапкы

орнына алып келеді.

З-Ѕ-тапсырмалардың шешімі әртурлі болуы мумкін, ол алгоритмнің талкылау дәрежесі-

не тәуелді.

б-тапсырма.

72 + 21 і 75 І 18

18 < 10 (жоқ)

18 7 2 = 16

(Жауабы: І 6)

Бекіту

Тәжірибелік жұмыстың шешуіне байланьїстьі Мұғалім багалайды.

Уй тапсырмасы

Сабакта қарастьірьїлмаған тәжірибелік жұмыстарды орындау.

Сабақтың такырыбы: Модель және модельдеу

Сабақтың мақсаты:

«модель», «модельдеу» түсініктерін қарастыру.

Оцушылир білуі тиіс: модель, модельдеу дегеніміз не; модельдеудің негізгі кезендерін,

сипаттамасын; барлык есептерді екі топқа белуді, модельдеудін мумкін мақсатгарьін.

ІІ

ІІІ

ІУ

УІ

Оцушьллар үйренуі тиіс: нысан моделін аныктауды; модельдерге мысгш келтіруді.

Сабақтың барысы

Уйымдастыру кезені

Сабақтың мақсатьі мен міндеттерін кою

Жана материалды оқып-үйрену

Сабацта царастырылатың сурацтар:

~ Модель және Модельдеу дегеніміз не?

- Модельдер не ушін құрыладьі?

° Нысанды зерттеу сызбасы.

Модельдеу адамнын туйінді іс-әрекетінің бірі болып табыладьх. «Модель» түсінігі

оқушыларга жанальїк емес, сондыктан олар әртурлі нысандар ушін ездерінің мысалда-

рын келтіріп, модель к нысан, удеріс, құбылыс туралы қарапайым керініс деген коры-

тыңды жасайды.

Модельдеу - нысандарды, удерістерді, құбыльістардьл зерттеу жене оқып-үйрену ушін

құрыпған модель.

Компьютерлік модельдерді керсету

Әвристиқалык әнгіме барьхсьхнда тақырып бойынша сұрақтар қарастырылады (такы-

рып сұрақтарьіна жауап беру). _

Модельдеудін негізгі кезендерін қарастьірғанда негізгі акцент модельдеу нәтижеш

сараптамасыньхн алдыңгы кезендерде жіберілген қателерін аныктауга багытталады. Са-

раптамадан кейін жіберген қателіктерге байланыстьї модельдеудін кез келген кезеніңе

қайта оралуга болады.

Бекіту

Уш денгейлі тапсырмаларды барлык оқушылардың біртіндеп орындауын уйымдастыру-

га боладь1 немесе топтык яцдиыс нәтижесін керсетуге болады.

Корытыңдылау

Тапсьхрмалардьх орындау нәтижесін багалау.

Уй тапсырмасы

Оқулықтыц ёІЗ-ын оқу, бакылау сұрақтарына жауап беру.

Сабактьпн такырыбы: Модельдін, турлері

Сабактьін мақсатьн:

модельдеудін терт кезенің қарастьлру

Оқушылар білуі тиіс: нысанды зерттеу сызбасын, модельдеуді жіктеуді, акпараттык мо-

дель түсінігін, компьютерлік модель түсінігін.

Оқушылар үйренуі тиіс: модельдерді жіктеуді, модельдеуді орындауды, аныкталған ке-

зендерге сгйкес міндеттерді рәсімдеуді.

Сабактьін барысы

Уйымдастыру кезені

Сабақтың мақсаты мен міндеттерін кою

Уй тапсырмасын тексеру

Білімді езектендіру

Жана материалды оқып-үйрену

° Бірдей нысандар, удерістер мен құбылыстар ушін кептеген модельдердін болуы.

° Әртурлі белгілері бойынша модельдердін жіктелуі.

° Акпараттык модельдін «тмнгыш» болуы.

° Компьютерлік тәжірибе еткізу ушін қажетті құралдардың болуы.

УІ Бекіту

Оқушылар оқулыкта усынылған тапсырмалар бойынша компьютерлік модельдер құра-

ды. А денгейінің тапсырмасы ушін оқулыкта компьютерлік модельдеудін кезендері бе-

рілген. Оқушыларга А денгейінің тапсырма мазмунын қалпына келтіру қажет. Сондык-

тан берілген тапсырманы барлык оқушылармен бірлесе отырып шешу усынылады.

В және С денгейлерінің тапсырмаларын орындау ушін оқушылар ездері модельдеу ке-

зендерін сипаттап, компьютерлік тәжірибе еткізеді.

УП Корытьіндылау

Тәжірибелік жұмыс ушін оқушылар білімін багалау.

УШУй тапсырмасы

Оқулықтың ёИ-ы, бакылау сұрақтарьіна жауап беру.

Тексеру кілті:

Ъ1.с|2.в] з.в ]4.в|

<25=1~

Сабақтың такырыбы: Модельдеуге тәжірибелік жұмыс

Сабақтың мақсаты:

- модельдеу щру дагдысын қалыптастыру.

Оцушылир білуі тиіс: модельдеу кезендерін.

Оқд/шылир үйренуі тиіс: компьютерлік модельді құруды.

Сабактьін барысы

І Уйымдастыру кезені

ІІ Сабактьін мақсаты мен міндетгерін кою

ІІІ Тәжірибелік жұмыс

Оқушылар оқулыкқа усынылған тапсырмалардың компьютерлік моделін құрады. А ден-

гейіндегі тапсьірма ушін оқульпсга компьюгерлнс модельдеу кезендері жазьшған. Оқушьшарга

тек А дентейінің тапсырмасынын мазь/цдіьш жазу жегкілікті. Сондьхкған берідпен талсырманы

мысал рейнде барлык оқушьшармен бірігіп, шешуге болады (егер бдш осы сыныпқа қажег бол-

са). В және С денгейіндегі тапсырмаларды орь1ндау ушін оқушылар ездері модельдеу ке-

зенің жазады және компьютерлік тгжірибе жургізеді.

ІУ Бекіту

Тәжірибелік щмысты багалау.

Уй тапсырмасы

Сабақтың такырыбы: Мәтіндік процессор туралы жалпы

маглумат. Программанын интерфейсі

Сабақтың мақсаты:

щсжаттардьх сакгаудың тәсілдерін.

ІІ

Оқушылар үйренуі тиіс: акпаратты оқи білуді,

Сабақтың барысы

Уйымдастьіру кезені

Сабақтың мақсаты мен міндеттерін кою

ІІІ Уй тапсырмасын тексеру

І У Алдың ала дайындык жургізу

Жана сабақты оқып-үйрену

Матіндік процессорлардың міндеті

Мәтіндік редактор, мәтіндік процессор және олардың айырмашьілыгьі түсінігіне ерекше

назар аудару қажет.

Оқушылар мәтіндік процессордың құжаттарды теру басып шыгару, редакгорлау графи-

қалык процессордан суреттер косу сынды кептеген мумкіндікгерімен таныс.

Мұғалім:

Місгозоїї Шопі әкраны

Шагын топтармен жұмыс. Сыныптан екі оқушы сарапшылыкқа тандапады, (білімдері

мықты оқушылар). Сыныптың қалған оқушылары топтарга белінеді. Әр топқа "їогсіРао

мәтіндік процессор әкранымен парактар таратылады. Сондай парактар саралшыларга да

беріледі. Оқушылар оқулыктагы Місгозой Шогд терезесі құрылымы суретін ашады. Му-

галімге косымша сараптамальхк кесте парактарын да дайындап кою керек.

ШопІРай МЅ Шоп!

Бірдей әлементтер

Жана әлементтер

«ЖОГЗЛГЗН» ӘПЄМЄІ-ГГГЄР

Әзгерген әлементгер

Мдсгалім топта екі зкраннын салыстырмалы сараптамасын жасау ушін бірнеше минут уа-

кыт береді. Сараптама жасаудың негізгі міндеттері:

1) Бірдей әлементтерді табу.

2) МЅ Шопі әкранында жана әлементтерді табу.

3) «Жогалған» әлементтерді табу.

4) Әзгерген әлементтерді табу.

Әр топ сараптамалык кестеден ез нәтижелерін оқиды. Содан кейін сарапшылар коры-

тыңды шыгарады. Алынған нәтижелер негізінде щдалім жалпы корытыңдьі жасайды.

Егер бір топ дурыс сараптама жасаса, онын нәтижесін жұмыс дгптеріне енгізуге болады.

Құжатты сактау

Оқулык материалы бойынша еткізіледі.

Бекіту

Мәтіндік процессорда тапсырмаларды децгей бойынша орындау.

А денгейінің тапсырмасьі мәтін тару әртурлі тәртіпте жұмыс істеу, мәтінді бояу, акпарат

алу, құжатты сактау дагдысын қалыптастыруга ыкпал егеді.

В денгейі мәтін теруде болсын, тапсырма орындауда болсын құрделі болып келеді.

С денгейінің тапсырмасы мәтін теруді қажет етпсйді, бірак әртурлі кездерден құжаттар-

ды алып рәсімдеу дагдысын қалыптастырады.

УП Корытыңдылау

Мугалйи:

- Сендер жана программа - мәтіндік процессормен танысьіп, онымен жұмыс істеуді

бастадыңдар.

~ Қандай ерекшеліктерді кездестірдіндер?

' Не нәрсе ынгайсыз болды?

- Бурын сендер жұмыс істеген басқа программалардан қандай басымдылыгы бар?

- Бул программа туралы тагы не білгілерін келеді?

УШУй тапсырмасы

ё16-ты оқдд бакьшау сұрақтарына жауап беру

Тексеру кілті:

Ъ 1.с І 2.1) [ 3.в 4.А |5.А | 6.131

ІІІ ТОҚСАН (10 САБАК)

Такы - ып

пішімдеудін негізгі тәсілдері

ш Абзацтар, шегіністер және интервалдар

және танбаланған тізімдер

ш Бағандар

елшемдері, ернеулері. Құжатгы басып шыгару

Кестелерді құру

тузету

пішімдеу

нысандар мен керкем жазуды кірістіру

Атау жазулар мен суретгерді пішімдеу

Сабақтың такырыбы: Мәтінді пішімдеудін негізгі тәсілдері

Сабақтың мақсаты:

оқушьшардың мзгінді теру редакгорлау және пішімдеу тургшьл білімдерін қайтапау жаппъш

бекіту Мәтінїе символдарды коюдың, мәт1нді рәшмдеудін жана мумкіндікгерімен таныстълру

Оқушылар білуі тиіс: пернетактада ` 4

Оқушылар үйренуі тиіс: пернетактада жоқ символдарды пайдалан

цессордың барлык мумкіндіктерін колданып мәтінді рәсімдеуді.

Сабақтың барысы

І Уйымдастыру кезені

ІІ Сабактьін мақсаты мен міндеттерін кою

ІІІ Уй тапсырмасын тексеру

ІУ Алдың ала дайындьік жургізу

МЅ Шогб процессоры әкранынан

оқушылар білімін тексеру мақсатыңда бос жолма-жол

ескертулерді шыгару (2-сурет).

33%

мыша Мыши ы» п-мш . . . .

ным. клип-ду. вт выше. сшш. жми. интим-у. т

жпш »мы тм опыты цщшщ от т.. цит- щрщ

щщм му" »шт »м 1 в мышц при-щи»

әыр-шщ мы» мы шину: щш шт п». м "мы

мы. тим мы: щшмш "время »гугл лит-п» зад-ат ьц

,мы

. ...щ-ш әт». мы.

. щит... мщми ищу..

- мшщщм дымш щит "мы ыгцдмы,

2-сурет. Мәтіндік процессор әкраны

УІ

Берілген сабақтың мазщдш кен, аукымды белігі қайталау болғанымен, оқушылар ушін

жана материал болып табылатың жерлері де бар. Мұғалімнің міндеті: еткен материалды

қайталай отырып, жана тақырыпты енгізу.

Оқушылардың білімдерін тексеру

Мұғалім оқушыларга МЅ Шопі әкраны шыгарылған парактар таратады. Оқушылар тол-

тыру ушін әкран басылымында шыгарылымдар бос болуы керек. Тапсырманы орындау

ушін 5~7 минут уакыт беріледі.

Білімді езектендіру

Мугапім пернатакта батырмасынын кызметін керсетуді усынады. Жарыс уйымдастыру-

га да болады: бір оқушы батырманы атайды, екіншісі онын кызметін түсіндіреді. Оқушы-

лар релдерімен ауысады. Келесі оқушылар жубы тагы екі батырманын кызметін еске ту-

сіруге кемекгеседі. Осылайша барлык батырманын кызметгері еске тусіріледі.

Оқушьшарга тәжірибелік тапсырма орындау усьшьхлады: вздеріне унайтың терг жол еленді ар

жолынын қарпі бір-бірінєн елшемімен, жазылуымен ерєюпеленегіндей егіп жазьш пхьпъпщар.

Тапсырманы орындау барысында ъцгалім оқушылардың мәтінді пішімдеу және редактор-

лау дагдысын игергендігі туралы корытьіндьі жасайды. Сабақтың такырыбы жарияланады.

УІІ Жана сабақты оқып-үйрену

Келесі кезенде оқушылар мәтін параграфын қарап, қандай жана білім алғандыктарын

аныктайдьі. Қаріп пен абзацты және пішімдеудін барлык болуы мумкін езгерістерін оқу-

шь1лар вз компьютерлерінде іске асырады.

УШ Бекіту

ІХ

Оқушылар тандап алған денгейлері бойынша тапсырма орындайды.

С децгейі тапсырмасыньщ жауабы:

38*203-75=7639

ХХХХХХХееееееППП|Н|Н|Н

Корытыңдылау

Муза/иди:

- Балалар! Бугін сендермен бірге вткен тақырыптарды - мәтінді сауатты теруді, оны пі-

шімдеу мен редакторлауды қайталадык. Мәтіндік процессорда жұмыс істеудін жана тә-

сілдерімен таныстык (оқушыларга жанадан алған түсініктерін қайталап айтып беру усы-

нылады).

Мұғалім оқушылардың багасын жария етеді.

Уй тапсырмасы

Сыныпта бастаған ясумьхстъі аякгау; оцульікгын ёП-ын оқу бакьшау сұрақгарына жауап беру.

Тексеру кілті:

Ьъв | 2.А | з.с | 4.13 [ 5.в | 6.1) [ 7.с | з.А | 9.в | 10.1) |

Сабақтың такырыбы: Абзацтар, шегіністер жене интервалдар

Сабақтың мақсаты:

абзацты пішімдеу туралы оқушылар білімін қайталау және жалпылау. Абзацты пішімдеу-

дін жана мумкіндікгерімен таныстыру.

Оқушылар бйуі тиіс: абзацты пішімдеудін тәсілдерін.

Оқушылар үйренуі тиіс: құрделілігі әртурлі абзацтарды пішімдеуді.

Сабақтың барысы

І Уйымдастыру кезені

ІІ Сабақтың мақсаты мен міндеттерін кою

ІІІ Уй тапсьлрмасын тексеру

ёІ7 материалы бойынша тест еткізу.

ІУ Жана такырьіпты оқып-үйрену

Оқушылар абзацты пішімдеу сызгышыньхн кемегімен пішімдеудін тәсілдерін біледі. Бдш

тақырыпты қайталау қажет.

Жана тақырып енгізіледі - құжатты пішімдеу ушін Абзац диалогтік терезесін колдану.

У Бекіту

Оқушылар тандап алған денгейлері бойынша тапсырма орындайды.

УІ Корытыңдылау

УП Уй тапсырмасы

Оқульіқтың ЁІЅ-ын оқу, бакылау сұрақтарына жауап беру.

Тексеру кілті:

Ц,А| 2.13 І з.А | 4.А [ 5.0 І 6,0 | 7.в | в.с | 9.А |1о<в|

Сабақтың такырыбы: Немірленген жене танбаланған тізімдер

Сабақтың мақсаты:

° МЅ Шогсі мәтіндік процессорында тізім жасаудың негізгі тәсілдерін керсегу. Немірлен-

ген және танбаланған тізімдермен жұмыс жасау білігі мен дагдыларын бекіту.

Оқушылар білуі тиіс: «тізім» түсінігі, тізім турлерін (Немірленген, танбаланған), немір-

ленген және танбаланған тізім жасаудың тәсілдерін.

Оцушылир үйренуі тиіс: әртурлі тәсілдермен немірленген және танбаланған тізім жа-

сауды, тізімнің немірі мен мәтінің пішімдеуді.

Сабақтың барысы

І Уйымдастыру кезені

ІІ Сабақтың мақсаты мен міндеттерін кою

ІІІ Оқушылардың білімдерін тексеру

Оқушылар компьютерден Мұғалім усынған тапсырмалар керсетілген файлдарды ашады.

І-қарточқа

1. Мәтінді редакцияландар.

Мәтіндік процессорлар мәтінді теру мен редакгорлаудьл қамтитың (мысалы, блоқнот

мәтіндік редакторы) мәтіндік редакгорларга қарағанда құжатқа мәтінді пішімдеудін әр-

турлі суреггер, сызбалар мен кестелер, графиктер косу мумкіндікгеріне ие. Әртурлі

процессорлар мәтінмен жұмьіс істеудін турлі кызметін қамтиды.

Мгтіннің бфінші квшфмесінің орны фигтін келесі жапдан бастаггуы керек):

2. Буш матіннің екі кешірмесін жасандар да, оларды бетге кереегілтен орынга койындар.

3. Абзац елшемдерін құйге келтіру: аралык - жартылай; азат жол 1 1 см; тузету - сол

жак шетінен.

4. Файлды ез атгарын мен тектерінді керсетіп, папқаларында сактандар.

5. Жарлықты жұмыс устелінде орналастырындар

Мәтіннің екінші кешфмесінің орны (матін келесі жолдан басталуы керек):

6. Абзац елшемдерін құйгє келтіру: аралык - жартылай; азат жол - 1,25 см; тузету он

жак шетінде.

7. Мәтіннің қарпін 14 пт етіп езгертіндер.

2-қарточқа

1. Мәтін теру кезіндегі жіберілгсн қателерді табындар, түсіндіріндер, тузетіндер. Еске-

рілмеген буйрыктарды койьпщар.

Символдар кестесі буйрьігьі аркылы шакырьшады. Әріпті езгерггу ушін жолак тірке-

ме парагы немесе мәнмщіндік меню буйрьпгьх шакырьшадтьі. Математиқальік ернекгі

мәтіндерді теру ушін жогаргы және теменгі индекстер әсері пайдапаньшады.

Мәтінді пішімдеуде пішімдеу сызгышын тіркеме парагы бдсйрыгын немесе диалог-

тік терезе буйрыгын пайдалануга болады.

2. Редакцияланған мәтіннің орфографиясын тексеріндер.

Мәтіннің бірінші және екінші абзацтарьінын орындарын ауыстырындар.

4. Редакциялау атауымен ез папқаларында тфісатгы сактандар.

Тапсырмалар берілген файлдарда ғана орындапады. Ощшьшардың щжатгьі редакция-

лауд орфографиясын тексеру мәтін белікгерімен яфиьіс дагдылары тексеріледі.

ІУ Білімді әзектендіру

' Тізім дегеніміз не?

° Қандай тізімдермен таныссындар?

У Жана материалды оқып-үйрену

Мұғалім «нзім» түсінігін енгізеді. Немірленген және танбалашан 'гізімдерпе мысаддар келтіреді.

- Танбаланған тізімдермен таныссьп-щар, ездерін де жасадыңдар. Естеріне тусіріндер,

қандай батырма танбаланған тізімді керсетеді?

Танбалянған тізім

Оқушылар танбаланған тізім щру алгоритмі туралы айтып береді. Мщалім жауаптарды

толықтырып, әкраннан танбаланған тізім батырмасын табуды сурайды. Танба турінің ез-

геру мумкіндігі оқушылардың ерекше кызыгушылыгын тудыратыңдыктан материалды

ары қарай игерту мақсатыңда түсіндіруді осы жерден бастау тиімді. Мдсгалім оқушылар-

га достарынын танбаланған тізімін құруды тапсырады. Оқушылар кез келген танбаны

колдана аладьх.

Номірленген тізім

Мұғалім немірленген тізім жасаудың алгоритмін түсіндіруге кәшеді. Алгоритм түсінігі

киындык тудармайды, себсбі ол танбаланған алгоритм құруга уксас.

Немірленген тізімнің езгеруі диалогтік терезе әлементтерін талдауды зерттеу нысана-

сы ретінде оқушылардың ездеріне тапсыруга болады. Мұғалім ез беттерімен зерттеуге

бірнеше минут уакыт береді. Оқушы езінің нәтижелері туралы айтып береді, езгелері

оны толықтырады. Алдымен сезініп, сонынан естіген материалдың есте сакталатыңы

белгілі.

Зерттеу нәтижесінің корытыңдьхсьхн шытарған кезде Мұғалім тізімді жендеу тәргібіне ке-

ніл аударадьі: алдымен немірлеу тандалады, кейін немір пішімі тандалады. Мщада немір-

леуді жоймайды және термейді, тек қажет пішімге косады.

Тізімді толтыру

Тізімнің бірінші денгейінің немірі пайда болғаннан ксйін оқушьшар мәтінді теріп, Епіег-

ді басады. 'Ґізімнің екінші немірі шыгады. Оқушылар назарын ВасКЅрасе батырмасынын

тізімді аяктайтыңьхна аудару ете манызды. Немір қайта пайда болу ушін құрсорды бірін-

ші жолдың аягына апарып, қайтадан Епїег-ді басу керек.

М)

мтә 27

УІ Бекіту

Оқушылар тізіммен жұмыс істеу дагдысьін игеріп, денгей бойынша компьютерде тәжі-

рибелік жұмыстар орындайды. С денгейі тапсырмасьлн орындау ушін кепденгейлі тізім-

ді пайдалану қажет.

УП Корытыңдылау

Мұғалім тәжірибелік жұмыстар ушін бага кояды.

УШУй тапсырмасы

ё19-ты оқу бакылау, тест сұрақтарына жауап беру.

Тексеру кілті:

[із ] 2,с | з.в | 4.А 1 5.13 ] 6.». І тв І з.А І 9.в І щит

Сабақтың такырыбы: Бағандар

Сабақтың мақсаты:

МЅ Шогсі әртурлі құралдарын колдана отырып, мәтінді бірнеше бағанга рәсімдеуге уйре-

ту; оқушьхлардың шыгармашылык киялдарын дамыту.

Оқушьшар білуі тиіс: мәгінді баған турінде орналастыруды, процессордың баған жасаудагьк

мумкіндігін, дайын мәтінді баған бойынша орналастыру тәсілі мен мәтінді бағанга теруді.

Оқушылар үйренуі тиіс: дайын мәтінді берілген бағандарга орналастырудьі, бағаннын

енің езгертуді, мәтін пішімдеу елшемдерін бағанга келтіруді, баған бойынша жасалған құжат

белгісіне мәтін теруді.

Сабақтың барысы

Уйымдастыру кезені

Сабақтың мақсаты мен міндеттерін кою

Уй тапсырмасын тексеру

Алдың зла дайындык

гв=~

Бірнеше бағанга белінген және белінбеген мәтінді басып шыгару. Бағандар елшемі әртур-

лі болуы керек. Бірнеше бағанга белініп берілген газет, журнал материалдарьін дайындау

Оқушьхлардыц білімдерін тексеру

Теориялык материалды ойын турінде тексеруге болады.

Ойын ережесі

Оқушылар 3 топқа белінеді. Мұғалім әр топтың бірінші ойыншысына парак суырып алу-

ды усынады. Барлыгы екі парак болады. Онын бірінде «танбаланған тізім», екіншісінде

«немірленген тізім» деген жазулар болады. Парактарда сұрақтар тізімі де беріледі. Су-

рактар саны ар топтың ойыншылар санына тен болады, 4-5 сұрақтан кеп болмауы қажет.

Сұрақтар улгісі:

~ Тізімді аныктау.

' Жолақтың тіркеме парагынын командасы.

° Жасау алгоритмі.

° Реттеу тәртібі.

Әрбір ойыншы бір сұраққа жауап береді де, жауап беру құкыгын келесі ойыншьхга ауда-

рады. Алдымен бірінші топ ойыншылары тыңдалады, содан кейін ~ екінші. Әрбір дурыс

жауап топқа бір упай әкеледі, нақты емес жауап 0,5 упайга саналады. Кеп упай жинаған

УІ

топ женімпаз атанадьл. Әр оқушыга жеке-жеке бага койылады. Ойын нәтижесінде кысқа

уакыт ішінде топ оқушыларынын барлыгынын білімі тексеріледі. Оқушылар тез әрі ш;-

рыс жауап беруге тырьксады. Ойын еткізуге 10 минут уакыт белінеді. Дайындыкқа уакыт

берілмейді. Оқушылар арасынан терешілерді де сайлауга болады немесе щагалім езі де

тереші бола алады.

Білімді езектендіру

Мұғалім мысалдары негізінде кепбағанды мәтін жасаудагы процессор мумкіндігін кер-

сетеді. Сабақтың такырыбы, мақсаты жарияланады.

УП Жана тақырыпты оқып-үйрену

Мұғалім оқушылар ынтасын тақырыптың құрделілігіне аударады.

Кепбағанды мәтін жасау б-сыныпта оқылатың тақырыптардың ішіндегі ен бір құр-

делісі болып табылады. Бул такырьлптьл еткенде Мұғалімнен барлык сұрақтарды

асыкпай түсіндіру талап етіледі.

Місгозоїі Шопі терезесіне кез келген мәтін салынады. Мұғалім оқушыларга оны

«Бетті белгілеу» жолақтың тіркеме парагынын батырмасын басу аркылы екі баған-

га белуді усынады. Батырманы оқушылар ездері іздеп табады. Оқушылар мәтінді

бвледі. Мұғалім:

- Жаксы. Енді мәтінді қайтадан біріктіреміз, ягни екі бағаннан бір баған жасаймьв.

Ол ушін мәтінді ерекшелеп, қайтадан батырманьі басамыз. Бір бағанды тандаймыз.

Терезеде кепбағанды мәтін турған кездегі пішімдеу сызгышынын сырткы туріне

Мұғалім ерекше Назар аударады. Оқушыларга абзац елшемдерінің әр бағанда жеке

реттелетінің ескерту керек.

Содан кейін Мұғалім Бетті белгілеу :> Бағандар ::› Басқа бағандар буйрыктары-

нын кызметін түсіндіреді. Оқушыларга бул буйрықты тандағаннан кейін әкранда ба-

ғанга белінетін беліктін ерекшеленетінің айту керек. Әйтпесе агымдагьл, ягни оқу-

шылар теретін мәтін белінеді. Жалпы оқушыларды алдымен беліктерді ерекшелеуге,

содан кейін осы белікке қатысты буйрыктарды тандауга дагдыландырған дурыс. Бет-

ті белгілеу: Бағандар :> Басқа бағандар диалогтік терезе буйрыгын түсіндірген

кезде оқушыларга алдымен ез беттерімен құйге келтіру тетіктерімен танысып алуды,

содан кейін олардың пікірлері мен ойларын тыңдап, Мұғалім езінің тужырымын ай-

туы керек.

Материалдың бул белігін түсіндіргеннен кейін щггалім жанадан қалыптасқан даг-

дыларды бекітуге уакыт береді. Тапсырмалары бар мгтінмен жұмысты усынуга бо-

лады. Мысалы:

~ Батырманын кемегімен мәтіннің бірінші абзацын уш бағанга беліндер.

- Уш бағанды бір бағанга біріктіріндер.

° Буйрык кемегімен мәтінді әртурлі келемдегі екі бағанга беліндер.

~ Пішімдеу сызгышы бойынша бірінші бағаннын енің взгертіндер.

- Екі бағанды мәтінді уш бағанга айналдырьіндар.

Тапсырманы орындауга Мұғалім уакыт береді. Егер оқушылар әртурлі жылдамдыкпен

Щмыс істесе, онда жылдам жұмыс істейтін оқушыны баяу жұмыс істейтін оқушымен

отыргызуга да болады. Сонда тез жұмыс істейтін оқушы жанындагья серігіне кемек бере

алады. Осылайша жуппен жұмьхс істеу жузеге асады.

Жана тақырыпты туеіндірудін келесі кезеніңде Мұғалім жұмыс алгоритмін керсетеді: ал-

дымен құжаттың бағанга белінуі, содан кейін дайын бағандарга мәтінді енгізу. Алшактау,

белу түсінігі енгізіледі.

УШ Бекіту

Денгейлер бойынша тапсырмалар орындау.

С денгейінің тапсьїрмасы косымша дайындыкпен (газет, журнал материалдары) тапсыр-

маны орындауга кебірек уакытты талап етеді. Сондыктан оқушыларга тапсырманы уйде

аяктап келуге болады.

ІХ Корытыңдылау

Х Уй тапсырмасы

ё20-ты түсініп оқу, бакылау, тест сұрақтарына жауап беру.

Тексеру кілті:

[1.в|2_АІз.1>|4.в[5.А|в.с1

Сабақтың такырыбы: Беттін, елшемдері, ернеулері.

Құжатты басып шыгару

Сабактьін мақсатьл:

' құжаттарды басып шыгаруга дайындаудагы процессордың мумкіндіктерімен таныстыру

Оцушьілар біцуі тиіс: бет елшемдерін бапгау мумкіндігін, орфографияньї тексеруді, алдың ала

қарау және басып Щыгару буйрьппарьптьщ кызмегін, басып цгыгару елшемдерінің

Оқушылар үйренуі тиіс: парак елшемдерін келтіруді, орфографиясын тексеруді, алдың

ала қарау терезесі аркылы құжаттьі қарауды, басып шыгару елшемдерін реттеуді.

Сабактьнн барысы

Уйымдастыру кезені

Сабақтың мақсатьі мен Міндеттерін кою

Уй тапсьхрмасын Тексеру

Білімді езектендіру

Жана тақырыпты оқып-үйрену

Жолақтың Бетті белгілеу тіркеме парагында оқушылар батырманын Ернеулерді баптау

Багыт және Бетті белгілеу кызметімен танысады.

Орфографияны тексеру. Мұғалім мәтіндегі қателерді қалай аныктау керекгігін сурайды.

Оқушылар орфорграфияны кешенді тексеру туралы оқып-үйренеді.

УІ Бекіту

Оқулыктагы дєнгейлік тапсырмаларды орындау. С денгейінің тапсырмасында Ргіпі

Ѕсгееп (РгІЅсг) әкраны батырмасынын суретке тусіру функциясы колданылады.

Парактагы мәтінді бвлу

Мұғалім:

~ Алдың ала қарау буйрыгы не ушін керек? Неліктен мәтінді теріп және рәсімдегеннен

кейін бірден принтерде басып шыгармайдьї? Оқушылар жауап береді.

Мұғалім түсінік береді:

к Құжат паракта әдемі орналаспауы мумкін. Мысаль1, парактьщ бір белігін ғана алуы мумкін

немесе мәтіндегі сейлем басқа бетке ауысып кетуі мумкін. Яфиыс барысында мдсны байқа-

май қалу мумкін, ал алдың ала қарауда бет бойынша щрқапын орналасуын керуте болады.

Мұғалім кез келгєн құжатты алдың ала қарау буйрыгы бойынша қарап шыгуды усынады.

Ол ушін бірнеше булінген құжат дайындап коюга болады.

Қарап біткен сон щсгалім сурайдьї:

<25=~

7 Мәтін паракта дурыс керіну ушін не істеу керек? Мысалы, құжат парақтың жартысын

ғана алатың болса, ал оны букіл паракқа сыйгьізу керек болса?

Оқушылар әріпті улкейтуді, парақтың шет сызьпгьнн взгертуді усынады. Мұғалім оқушы-

лар жауабын толықтырады: символаралык немесе жоларалык шегіністерді улкейту, аб-

зацтар мен тақырып атауына бос жолдарды косу.

Мұғалім диалогтік терезенің Басты :> Басып шыгару буйрьпгынын ерекшелігін қарап

шыгуды усынадьн.

УП Корытыңдылау

УШ Уй тапсырмасы

Оқулықтың ё2І-ын оқу, бакылау, тест сұрақтарьхна жауап беру.

Тексеру кілті:

| 1.А І 2.с | 3,с | 4.А ] 5,А | в.в | 7.А | ЗА] 9.в | 10.1) [ 11_в\

Сабақтың такырыбы: Кестелер. Кестелерді құру

Сабақтың мақсаты:

оқушыларды кестелермен және мәтіндік процессор құралдары аркылы оларды құрудың

ережелерімен таныстыру.

Оқушылар білуі тиіс: кесте құру тәсілдерін, кестедегі батырмалардың орын ауысгыруътн.

Оқушылар үйренуі тиіс: қарапайьім құрылысты кестелер жасауды, Кестелерді толтыру-

ды, дайын кестелермен жұмыс істеуді.

Сабақтың барысы

Уйымдастыру кезені

П Сабақтың мақсаты мен міндетгерін кою

Ш Уй тапсырмасын тексеру

ІУ Білімді езекгендіру

Бурын мәтіндік редакторда сендер мәтін құрастыра алдыңдар, бірак Кестелерді косуды

білмедіндер. Бугінгі сабак такырыбы: Кестелерді құру.

У Жана сабақты оқып-үйрену

Кесте құру

Мұғалім оқушыларга процессордың әртурлі құрамды кесте құрудагы мумкіндігі туралы

айтады. Бірнеше мь1салдар керсетуге болады.

Мугалжм:

7 Бугін біз қарапайым кестелер жасап, оларды толтыруды үйренеміз. Кесте жасаудың бір-

неше тәсілдері бар. Ен қарапайымы Кірістіру :> Кесте ::› Кестені кірістіру буйрыгы.

Диалогтік терезеде баған мен жол санын кәрсету ғана қалады. Мздалім кесте толтыру-

дың тәсілдерін керсетеді. Негізгісі ТаЬ батырмасы мен Ѕіпіїї + ТаЬ кызметін есте сактаса

болды. Одан сон щсгалім оқушыларга торт жолды, бес бағанды кесте жасауды усынады.

УІ Бекіту

Денгей бойынша компьютерде тәжірибелік тапсырмалар орындау.

УП Корытыңдылау

УШ Уй тапсырмасы

Оқулықтың ё23-ын түсініп оқу. Тәжірибелік жұмысты орындау.

Кестені толтырыцдар:

<25=-

Не Құрлык атауы Құрлык келемі Құрлык сипаттамасы

Тест, бакылау сұрақтарына жауап беріндер.

Тексеру кілті:

|1.А|

2.13 [ з.А | 4.в | 5.с |

Сабақтың такырыбы: Кестелерді тузету

Сабақтың мақсаты:

кестені редакциялау және езгерістер енгізу дагдысын қалыптастыру.

Оқушылар бйуі тиіс: кесте сдшбасьін езгерту тәсілдерін.

Оқушылар үйренуі тиіс: кез келген құрылымды кесте жасауды.

Сабақтың барысы

Уйымдастыру кезені

Сабақтың мақсаты мен міндеттерін кою

Уй тапсьпрмасын тексеру

ё22 материалы бойынша оқушылар білімін тексеру

Жана материалды оқып-үйрену

Муза/ти:

- Бағандары бірдей елшемді кестелер барлык жагдайда керек пе? Әрине жоқ. Баған келемі ме

биікгігін онай езгертуге болады. Баған биіктігі уяшыкгарды толтыруга байланысты авюматты

турде әзгереді. Мұғалім оқушылар щрған кесге бойынша баған елшемінің езгеруін түсіндіреді.

Ммгалім тактада темендегідей кесте құрадьі:

Пішімдеу сызгышы Кесте ішінде

Кестенің қалған белігі

Керші бағаннын елшемі

Мұғалім кестені толтьіруга оқушыны тактага шакырады. Толтырылған кесте турі:

Пішімдеу сызгышы Кесте ішіиде

Кестенің қапған белігі козгаладьі козгалмайдьн

Кәрші бағаннын влшемі езгермейді взгермейді

Мұғалім:

~ Балалар! Кестєнің керінбейтін беліктері де болады. Тінтуір аркылы кесте бойымен жу-

ріп керіндер. Жасырынған әлементтерді байқауга болады. Оқушылар кестенің сол жак

бурышы мен он жактагы бурышынан шаршыларды байқайды. Мұғалім тінтуірдін кеме-

гімен шаршыны сол жак батырманы басып турып устауга кенес береді. Оқушылар езде-

рі корытыңды жасайды.

Кесте әлементтерін ерекшелеу

Мұғалім 10 баған, 30 жолдан туратың кесте жасауды усынады. Кестені ерекшелеуді су-

райды. Оқушылар кесте уяшыктарынын устімен тінтуірді жургізе бастайды. Мұғалім

кестенің сол жак бурышындагы шаршы аркылы ерекшелеуді кәрсетеді.

УІ

Мұғалім кестені ерекшелеуді тагы бір тәсілі - жолақтыц Макет белігіндегі Кестені

ерекшелеу буйрыгын керсетеді.

Мұғалім тагы да «құпия керсеткіштерді» әкраннан табуды усынады. Оқушылар кішкен-

тай қара багыттаушыларды байқайдьі. Оларды бағаннын немесе жолдың басына апарса,

тінтуірдін керсеткішіне айналатьіньлн байқайдьл.

Мұғалім:

~ Тінтуір керсеткіші кішкентай қара багыттаушыга айналғанда баған немесе жолдың ба-

сына апарып, тінтуірді басындар, не байқадьїцдар? Оқушылар баған немесе букіл жол-

дың ерекшеленетінің айтады. Мздалім осылайша екінші бағандьі ерекшелеуді усынадьі,

содан кейін ЅШҐІ пернесін устап турып, кестенің бесінші бағаньін ерекшелеуді сурайды.

Әкранда екіншіден бастап, бесіншіге дсйінгі бағандар ерекшєлінеді.

Бекіту

Денгей бойынша компьютерде тәжірибелік тапсырмалар орындау.

УІІ Корытыңдылау

УШУЙ тапсырмасы

:<2а=~

Оқулықтың ё23-ты түсініп оқу, тәжірибелік тапсырма орындау. Тест, бакылау сұрақтары-

на жауап беру.

Тексеру кілті:

[из \ 2<в | з.А \ 4.13 І 5.13]

Сабактьін, такырыбы: Кестелерді пішімдеу

Сабақтың мақсатьі:

кестені пішімдеу дагдыларын қалыптастыру.

Оқушылар білуі тиіс: кестені пішімдеу тәсілдерін.

Оқушылар үйренуі тиіс: стильді колданып және ез беттерімен кестені рәсімдеуді.

Сабақтың барысы

Уйымдастыру кезені

Сабақтың мақсаты мен міндеттерін кою

Уй тапсьірмасын тексеру

Оқушьілардьлн білімдерін тексеру

Білімді езектендіру

Жана материалды оқып-үйрену

Кесте уяшыктарын керкемдеу.

Мұғалім кестенің ерекшеленген белігін керкемдеу мумкіндіктері туральі айтады. Кесте

негізінде Кестемен жұмыс істеу қонструкторы тірксме парагынан батырма тобынын

мумкіндіктерін керсетеді. «Қаламуштың стилі», «Қаламуштың қалындыгы», «Қа-

ламуштың тусі», «Құйып бояудың тусі», «Жактауша» батырмаларыңын кызметі қа-

растырылады.

Белсенді оқушыларга бага койылады.

УП Бекіту

Децгей бойынша компьютердс тәжірибелік тапсырмалар орындау.

УШ Корытыңдылау

ІХ

Уй тапсырмасы

Оқулықтың ё24-ь1н түсініп оқу. Тәжірибелік тапсырманы орындау, тест, бакылау сұрақ-

тарына жауап беру.

Тексеру кілті:

[ 1.в [ 2.А | 3.в ] 4.1) І 5.13]

Сабақтың такырыбы:

Графиқалык нысандар мен керкем жазуды кірістіру

Сабақтың мақсаты:

Құжатқа растрлык бейнелеу енгізу дагдысын қалыптастыруга ыкпал ету. Сызбапар құру

және векторлык графиқалык бейнелеулермен жұмыс істеуге уйрету.

Оқушылар білуі тиіс: МЅ Шота мәтіндік процессорына нысандар турін енгізуді, әртурлі

нысандарды косу буйрыктарын.

Оқушылар үйренуі тиіс: мәтіндік құжатқа графиқалык редактордан сурет, ШопіАгт

нысанын, клип, файлдан сурет косуды; сызба щруды.

2а=~

Сабақтың барысы

Уйымдастыру кезені

Сабақтың мақсаты мен міндеттерін кою

Уй тапсырмасьхн Тексеру

Оқушылардың білімдерін тексеру

Қарточқалармен ойнау.

Ойын мацсаты:

° Оқушылар білімін, жылдамдыгын тексеру;

° Койьшан міндетке оқушьшардың жылдам жауап беру дагдысын қалыптастътрута ыкпап ету;

- Сыныптагы оқушылардың басым белігін ойынга тарту.

Ойын ережесі

Мұғалім оқушыларга узак түсінікгі қажет етпейтін сұрақтар кояды. Колын тез кетерген

оқушы жауап беру құкыгына ие болады. Дурыс жауап ушін кызыл қарточқа, толык емес

немесе қате жауап ушін жасыл қарточқа керсетіледі.

Ойын ушін 10~15 сұрақ дайындаладьх. Мұғалім ойынга барлык оқушыны тартуга ты-

рысады. Егер ойын барысында сұрақтың басым бвлігіне жауап берген кешбасшы пай-

да болса, оны «сарапшы» етіп белгілеп, ойыннан ыгыстыруга болады. Сонда ойынга

белсенділігі темен оқушылар тартылады, кешбасшылардың белсенділігі де артады.

Кейбір сұрақтарга оқушылар ауызша жауап береді, кейбіреулері тәжірибелік тапсырма-

лар турінде болады.

Ойын сұрақтары:

~ Кесте құрудың барлык тәсілдерін атау.

° Буйрык кемегімен 4 бағаннан, 5 жолдан туратың кесте құру (жазбаша).

° Кесте бойымен перненің ауысуын атау

~ Кесте бойына ирек сызықты рамқа жасау.

° Баған еніңін езгеру тәсілдерін атау;

- Букіл кестені ерекшелеу тәсілдерін атау.

~ Кесте елшемінің езгеруін кврсету.

«Қарындаш» және «Әшіргіш» құралдары не ушін қажет?

° Пернетактадагьн қандай батырманьін кемегімен баған тобын ерекшелейді?

- Кестенің екінші баған уяшыгын кек тускє бояу.

~ Уш пункткс тен сызык жуандыгын тандау.

У Білімді езектендіру

Мугшкіи:

- Балалар, кім суреті бар құжат жасай алады?

Оқушылар РаіпІ-тан апмасу буферін колдана отырып, ШопіРад құжатыңа суретті қалай

< косқандарын естеріне тусіреді. Мұғалім бір оқушыны алмасу буфері кемегімен суретті

енгізудін алгоритмін баяндап беруді сурайды. Оқушылар алгоритм әрекеттерін орындау

аркылы құжатқа сурет кояды.

У! Жана материалды оқып-үйрену

Мәтіндік құжатқа растрлык бейнелеуді кою

Мұғалім алдьімен жинакған суретгі косудың тәсілін, содан кейін файцдан сурег косуды кер-

сетеді. Желі бойынша колжетімді дискіде графиқалык файлдар бумасы орналасқан. Мддалім

осындай буманын орналасуын керсетіп, оқушыларга файлдан кез келген суретгі косуларын

сурайды. Бекітуге щсгалім мынандай тапсьірма береді: ездерінің сабак кестесіне сурет косу.

УУопіАгІ нысанын кою

Оқушылар ез бетгерімен берілген нысанды косу мумкіндікгерін оқып-үйренеді.

Векторлык графиқальпк бейнелеу

Мұғалім оқушыларга жолақтың Суретпен жұмыс істеу пішімі тіркемс парагынын буй-

рыгьнн бвледі. Әр оқушы тапсырма алады: берілген бағанньлн колдану аясы мен мумкін-

діктерін барынша зертгеу. Егер сыныпта оқушылар кеп болса, бір тапсырманы бірнеше

оқушыга беруге болады.

Тапсьпрмалар батырмасы:

~ Сызыктар салу.

- Сызык қапындьхгьх.

' Сызык типі.

' Багыттарьін салу.

~ Тікбурышты салу.

~ Сопакша салу.

- Автофигуралар.

- Жазу.

° Сызыктар тусі, бояу.

° Мәтін тусі.

~ Келсмі мен келенкесін салу.

Егер сыныптагы компьютерлер саны ІІ-ден кем болса, онда тізімнен 11 пунктті алып тас-

тауга болады, ал 2 және 3 пунктті бірікгіруте болады. Себебі кызметгері бірдей болған-

дыктан, 5 және 6 пункггі де біріктіруге болады. Оқушыларга бул батырмалардың кызме-

тін оқып-үйренуте 2~3 минут уакыт беріледі, содан кейін гр оқушы ар батырманын кызме-

ті туралы кврсетіп, айтып береді. Оқушылар койылған міндетгерді жаксы орындайды, са-

бакқа деген кызыгушьшьхктары артады. Мұғалім оқушылар жауабын толыктьлрады.

УП Бекіту

Оқушылар денгейлік тапсырмаларды орындайды.

УШ Корытыңды

Компьютердегі ойын және тәжірибелік тапсырма ушін оқушыларга бага койылады.

ІХ Уй тапсырмасы

Оқулықтың ё25-ын оқып-үйрену, тест және бакылау сұрақтарына жауап беру.

Тексеру кілті:

|1.А | 2.в | 3.13 | 4.А 1 5.с]в.1>|

Сабақтың, такырыбы: Атау жазулар мен суреттерді пішімдеу

Сабақтың мақсатьн:

° косылған жазбалар мен суреттерді пішімдеудін дагдьшарын қалыптастыруга ыкпал ету

Оқушылар білуі тиіс: нысандарга жургізілетін операцияларды.

Оқушылар үйренуі тиіс: нысандарды топтастыруды, нысандардың орналасуын, мәтін-

дегі нысандарды езгертуді.

Сабақтың барысы

Уйымдастыру кезені

Сабактьхн мақсаты мен міндеттерін кою

Уй тапсырмасын Тексеру

Жана материалды оқып-үйрену

Мұғалім тапсырма береді: жинактан кез келген жануардың суретін косу. Тінтуірмен ус-

тінен басып, әкранда не керіп турғанын айтып беру. Мұғалім тәжірибе еткізуді сурайды:

ол ушін суретті елшемін взгерте отырып кешіріп, жанына мәтін теріп кою керек.

Мұғалім: усыньшған операциялардың қайсьісы жасалды, қайсысы жасалған жоқ? Оқу-

шылар суретті мәтіннің жанына коюга болатыңын біледі, бірак соған қарамастан опера-

ция орындалмады. Мұғалім түсіндіреді: сурет мәтінге символ ретінде косылады. Про-

цессор оны әріп немесе сан ретінде қабылдайды. Ол ушін қонтекстік мәзір аркылы езгер-

ту қажет. Мұғалім бірнеше тгсілдерін түсіндіреді.

Мұғалім оқушылардан суретті нысандармен жургізілетін негізгі операцияларды тужы-

рымдаудьх сурайды. Содан кейін оқушылар оқулықтың ёІЅ-Ю-ын оқиды.

У Нысандармен жұмыс

Мұғалім құжатқа кез келген уш суретті косып, бір-біріне жапсыруды сурайды. Оқушы-

лар косып, суреттерді жапсыруга болмайтыңын айтады.

Мугаліи:

- Неліктен суреттер бірікпейді? Қалай реттеуге болады?

Оқушылар бар мәселе қанык емес суреттердін орналасуында екенің түсінеді. Мұғалім

тәжірибе жузінде щмыс рстін керсетеді: алдыңгы жак, арткы жак, артқа апару, алдыңа

апару, мәтін алдыңа, мәтін сонына.

Бекіту ретінде қайтадан бірнеше суреттер косып, езгеріс ретін бакылауга болады.

УІ Бекіту

Ощїшылар денгейлік тапсырмалар орындайды. С денгейінің тапсырмасьін аяктау уйге беріледі.

УП Корытыңды

Мұғалім оқушылардан мәтіндегі суреттін орналасуы мен бірнеше графиқалык нысандар-

ды тусіру тәсілдері туралы сурайды.

УШ Уй тапсырмасы

Оқулықтың ё26-ы, тест, бакылау сұрақтарына жауап беру.

Тексеру кілті:

2а=~

ш тоқсАн (в сАвАк)

Сабак Тақырып Оқулык 5

27 Тусаукесер туралы жалпы мәліметтер 27

28 Тусаукесерді безєндіру 28

29 Нысандарды компьютерлік тусаукесерге кірістіру 29

30 Анимация және тусаукесердін кврсетілуі 30

31 Компьютерлік желіпердін негізгі турлері. Галамтор 31

32 Галамтор желісінде акпарат іздеу. Әлектрондык пошта 32

33~34 Жобамен щмыс 33-34

Сабактьпн, такырыбы: Тусаукесер туралы

жалпы мәліметгер

Сабақтың мақсаты:

оқушыларды «компьютерлік тусаукесер», компьютердегі мультимедиалык акпарат, МЅ

РошегРоіпІ программасы интерфейсінің түсінігімен таныстыру.

компьютерлік тусаукесер құрғандагьх слайд елшемдерін пайдалану дагдыларын қалып-

тастыру.

Оцушылир білуі тиіс: «тусаукесер» түсінігі, МЅ РошегРоіпг тусаукесер құратың прог-

рамма терезесінің әлемєнтін.

Оқушылар үйренуі тиіс: дайын тусаукесерді сактауды.

Алдың ала дайындык

Мұғалім тусаукесер, видеофильмдер бепіктерін, дыбыстык жазу беліктерін, ПаЅЬ

және ёії ~ компьютерлік техниқанын мультимедиялык акпаратты керсету ушін кол-

дань1лать1н анимациялар дайындаладьі. МЅ РошегРоіпт редакторы әкранынан негізгі

ӘЛ

СМЄНТТЄр аТаударЬІ КӘРСЄТЁЛГЄН баСЬІЛЬІМДЗр ДЗЙЬІНДЗУ. БЗСЬІЛЫМ СаНЬІ СЬІНЬІП ОҚУ-

шылары санына сай бопу керєк. Сонымен қатар сонша тест тапсырмаларын дайын-

дау керек.

Сабактьін барысы

Уйымдастыру кезені

Сабақтың мақсаты мен міндеттерін кою

Оқушылардың білімдерін тексеру

Оқушылар дербес компьютердін құжат теру және басып шыгару, редакциялау, графиқа-

лык редактордан сурет косу аудио және видеороликтерді колдану тгрізді мумкіндіктері-

мен таныс. Мұғалім мультимедиялык акпаратты керсету ушін компьютерлік техниқанын

барлык мумкіндікгерін пайдалануы қажет. Сонымен қатар акпараттьї бейнелеудегі жак-

сы жактарымен коса кемшіліктерін де атап етеді.

Ары қарай оқушыларга МЅ РошегРоіпг программасын косу, МЅ Шопї интерфейсі жене

МЅ РошегРоіпї программаларьіның уксастыгы туралы айтылады. Файлдарды сактау, бу-

рын жасалған тусаукесерді ашу туралы айтылып, іс-әрекет алгоритмдерінің бурын оқыл-

ған программалармен дал келетіні кврсетіледі. Тусаукесер тәртібімен жұмыс істеуге аса

ІУ

У!

УП Уй тапсырмасы

қате уйлестірілгенің де дайындау.

кеніл белінеді. Әрбір жұмыс тәртібін щдгалім жеке-жеке керсетеді. Тәртїпті қарсету

ушін косымша функционалдьік батырма аталады.

Жана материалды оқып-үйрену

Тәжірибелік жұмыс орындау

Тәжірибелік жұмыс галамтор желісіндегі жұмьістьї қарастырады. Сабакта косылу мум-

кін болмаған жагдайда тусаукесер алдың ала дайындалады.

Корытьінды

Уй тапсьірмасьї ретінде тақырып сонында коргауга арналған шагын жобалар такы-

рыптары усынылады. Бул тусаукесерлермен оқушылар уйде де, сыныпта да жұмыс

істейді.

Оқулықтың ё27-ь1н оқу, тест, бакылау сұрақтарыңа жауап беру. ~

Тексеру кілті:

| 1.1) \ 2.А ] з.в | 4.в І 5.А | в.А [ тв | з.А [ 9,с |1о.А|

Сабақтың, тацырыбы: Тусаукесерді безендіру

Сабақтың мақсаты:

компьютерлік тусаукесерлер құрғанда безендіру шаблондарьін колдану дагдыларын қа-

лыптастыру.

Оқушылар білуі тиіс: тусаукесерді безендіру тәсілдерін.

Оқушылар үйренуі тиіс: тусаукесерді безендіруді.

Алдың ала дайындык

Жана тақырыпты түсіндіру ушін әртурлі фондагы слайдтар тусаукесерін, сонын ішінде

Сабақтың барысы

І Уйымдастыру кезені

П Сабақтың мақсаты мен міндеттерін кою

Уй тапсырмасын орындаған кездегі оқушылар сурагына Мұғалімнің жауабы.

Ш Білімді езекгендіру

«Тусаукесер құруга арналған талаптар»

1, 2-слайд _

Тусаукесер `Ы РОСІМЛЄУ

безендіру" Тусаукесерді ' СТИЛЬ

ге арналїан . ' Ф°Н_

талаптар беЗендіру - Тусті колдану

талаптарьн ' Ашшащищшк

Акпарат ы усыну

Слайдты расімдеу

және

Акпараттьн усыну

3, 4-слайд

< Фонды Таіідау: ~ қонтрасты емес

~ Чшєтїтр

текстуралар

5, 6-слайд

(їшнзпы рәсіхыо)

Ап п мацияльпк әсерлер

' Слайдта усынылатың акпаратгарга

комлыотердін кемегімен

авимапицлардь; пайд гдЫ-

Алацдима!

7, 8 -сл айд

АКПЯРНТТЫІІ МЁТЗЛ ІЫ АКПЯР ТТЫҢ (ІІІНЗІЦІНСУЬІ

- Кысқа сез және сейлем колданьнндар.

- Устеулерді және сын есімдерді

мейпінше аздап колданған жен.

~ Дайындама аудиториянын кәнілін

аулау керек.

_ 9, ІО-слайд

Мсннрян гы Цыщ Митра! гы дсып)

Кертіксіз қаріптср

" ~ Басты тақырып Й 24-1ен кем бєптмауы керек.

Тусаукесер

' ' А ' І

~ Акпаратгар 18 ден кем болмау керек. Па

` _ _ × * ' АгіаІ ВІасК Тусаукесер

АгіаІ Маггош Тусаукесер

Сотіс Ѕапз МЅ

Тусаукесер

\/егсІапа Тусаукесер

загрузить