Алгоритм типтері

Қызылорда облысы Жаңақорған ауданы Аққұм бекеті

Негізгі білім беретін №221 Аққұм мектебі

Информатика пәнінің мұғалімі

Садыбаева Назкен Жақсылыққызы

Күні:.................................. Пәні: Информатика Сыныбы: 9 (тоғызыншы)

Сабақтың тақырыбы: Алгоритм типтері (сызықты, тармақталу және циклдік алгоритмдер)

Сабақтың мақсаты:

Білімділік: Оқушыларға алгоритм типтері, яғни сызықтық, тармақталу және циклдік алгоритмдер туралы түсініктеме беру

Тәрбиелік: Оқушыларды ұқыптылыққа және жауапкершілікке тәрбиелеу.

Дамытушылық: Оқушылардың ой-өрісін қалыптастыру, алгоритм жайлы білімдерін толықтыру

Сабақтың типі: жаңа сабақ

Сабақтың түрі: аралас сабақ (жұптық жұмыс (құзырлылық тапсырма), жеке жұмыс (кеәейтәлген тапсырма), кесте толтыру, сұрақ-жауап, АКТ)

Сабақтың әдісі: интерактивті тақта көмегімен түсіндіру

Сабақта қолданылатын көрнекі құралдар: Компьютер, оқулық, интерактивті тақта

Сабақтың барысы:

І.Ұйымдастыру кезеңі: 1. Сәлемдесу, түгелдеу.

2. Оқушылардың құрал-жабдығын тексеру.

3. Оқушылардың назарын сабаққа аудару.

II. Үй тапсырмасын тексеру

1. Кестені толтыр

Іс-әрекеттің атауы

Блок-схема түрі

Негізгі әрекеті

Процесс

Цикл басы

Құжат

Нәтижені шығару, қағазға басу

Енгізу, шығару

Қосалқы программа

Схеманың, формуланың түсініктемесі

2. «Құлыпты аш!» ойыны. (Ойынның шарты бойынша оқушылар құлыптың кодын табулары тиіс. Ол үшін құлыптың айналасында тұрған түрлі түсті фигураларда жасырынған сұрақтарға жауап беріп, информатика пәнінің негізгі ұғымдарының бірін табады. Құлыптың коды осы сөз болып табылады.)

1. Алгоритм командаларының басталуы мен аяқталуын көрсету үшін қандай түйінді сөздер қолданылады?

2. Серия дегеніміз не?

3. Алгоритмнің тақырыптан кейінгі бөлігі не деп аталады?

4. ............................................................ - берілген нұсқаулар бойынша орындалатын әрекеттерді жүзеге асырушы.

5. .............................................................. - ең маңызды түсініктердің бірі. Мұны қажетті және нақты анықталған нәтижеге қол жеткізетін, белгілі бір уақыт аралығында атқарылатын жұмыс десе болады.

6. ............................................................... - белгілі бір тілдің көмегімен немесе формулалар жүйесі арқылы орындалатын іс-әрекетті сипаттау.

7. Алгоритм командалары есеп шартына байланысты қалай бөлінеді?

8. Жай және құрама командалардың айырмашылықтары қандай?

III. Жаңа сабақты түсіндіру:

Алгоритм блоктардың өзара байланысуына қарай үш құрылымға - сызықтық тармақталу және циклдік түрлерге бөлінеді.

Сызықтық алгоритм тізбектеле орналасқан командалардан, ал блок-схемалар бір сызық бойына орналасқан тізбекті блоктардан тұрады. Әрекеттердің тізбектей орындалуын сипаттайтын алгоритм - сызықтық алгоритм деп аталады.

Сызықтық алгоритм командалары осында көрсетілген рет бойынша орындалатын тізбектеле орналасқан командалардан (блоктардан) тұрады.

Амалдардың бұлай бірінен соң бірі реттеліп орындалу тәртібін табиғи атқарылу дейді. Мысалы, төменде көрсетілген Z функциясының сандық мәнін есептеп шығару алгоритмін жасау керек болсын.

Z = ax + 2b + cos (ax2 + b) - tg (ax2 + b)

Бұл функцияның мәнін табу үшін алдымен жақшада тұрған ax 2 + b көпмүшелігін жеке есептеп алу қажет, себебі ол тізбек бойында үш рет есептеліп, орындаушы машина оған уақытты көп кетіреді. Есептеліп болған Z функциясының мәні қағазға не экранға басылып шығуы тиіс. Жалпы компьютер жадына a, b, x мәндері алдын - ала енгізілуі керек.

алг Z функциясын есептеу

(нақ a, b, x, z )

арг a, b, x

нәт z

басы

a, b, x енгізу

t : = ax 2 + b

z : = t + cost + tgt

x, z шығару

соңы

Сонымен қарастырылған алгоритм қарапайым сызықтық алгоритмнің мысалы болып табылады. Мұндағы 2-блок - a, b, x мәндерін пернелерден программаға енгізу блогы, 3-блок t - ның, ал 4-блок Z функциясының мәндерін есептейді. 5-блок х айнымаласының және Z функциясының нәтижесін қағазға басып шығарады.

2. Тармақталу алгоритмдері. Тармақталу алгоритмінде көбінесе арифметикалық теңсіздік түрінде берілген логикалық шарт тексеріледі. Егер орындалса, онда алгоритм бір тармақпен жүзеге асырылады да, соңында екі тармақ қайта бірігеді. Мұндай алгоритмдер шартты тексеру немесе тармақталу командасы деп аталады. Оны алгоритмдік тілде өрнектегенде егер, онда, әйтпесе, бітті түйінді сөздері пайдаланылады. Орындау тәсіліне байланысты тармақталу командасы «таңдау»(толымды) және «аттап өту» (толымсыз) болып екі түрге бөлінеді.

3. Циклдік алгоритмдер. Көптеген алгоритмдерде белгілі бір әрекеттер тізбегі бірнеше рет қайталанып орындалып отырады. Математикада есеп шығару кезінде бір теңдеуді пайдаланып, ондағы айнымалы мәнінің өзгеруіне байланысты оны бірнеше рет қайталап есептеуге тура келеді. Осындай есептеу процесі бөліктерінің қайталап орындалуын цикл деп атайды, ал қайталанатын бөлігі бар алгоритмдер тобы циклдік алгоритмдерге жатады. Қайталану командасын алгоритмдік тілде жазу үшін әзірше (әзір), цикл басы (цб), және цикл соңы (цс) түйінді сөздер қолданылады.

ІҮ. Жаңа түсінікті тексеру: Құзырлылық тапсырма (жұптық жұмыс), бір партада жұп болып отырған оқушыларға төмендегідей кесте бейнеленген кеспе карточкалар таратылады.

Р/с

Сұрақ

Жауап

1

Алгоритм типтері 4-ке бөлінеді.

Иә/Жоқ

2

Орындау тәсіліне байланысты тармақталу командасы толымды және толымсыз болып екі түрге бөлінеді.

Иә/Жоқ

3

Тармақталу алгоритмін алгоритмдік тілде өрнектегенде егер, мұнда, өйткені, соңы деген түйінді сөздер қолданылады

Иә/Жоқ

4

Есептеу процесі бөліктерінің қайталанып орындалуын цикл деп атайды

Иә/Жоқ

5

Қайталану командасын алгоритмдік тілде жазу үшін әзірше, цикл, цикл түйіні деген түйінді сөздер қолданылады

Иә/Жоқ

Ескерту: (неге иә, неге жоқ деп жауап бергендеріңді түсіндіріңдер):......................................

.......................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

V. Жаңа тақырыпты бекіту: Кеңейтілген тапсырма (жеке жұмыс)

1-кесте

Р/с

Сұрақтар

Дұрыс жауап

Жауаптар

1

Сызықтық алгоритм дегеніміз не?

А) Қандай ба бір шартқа тәуелді болатын алгоритм

2

Тармақталу алгоритмі дегеніміз не?

В) Қайталанатын бөлігі бар алгоритмдер

3

Циклдік алгоритмі дегеніміз не?

С) Әрекеттердің тізбектей орындалуын сипаттайтын алгоритм

2-кесте

Р/с

Сұрақтар

Жауаптар

1

Сызықтық алгоритм дегеніміз не?

2

Тармақталу алгоритмі дегеніміз не?

3

Қайталану алгоритмі дегеніміз не?

3-кесте

Р/с

Алгоритм түрлері

Ережелері

Мысал келтір

1

2

3

VІ. Қорытындылау

ҮІІ. Үйге тапсырма: 1. Алгоритм типтері (сызықты, тармақталу және циклдік алгоритмдер)

VІІІ. Оқушылар еңбегін бағалау: