Қоршаған әлемдегі және табиғаттағы ақпарат

Сабақтың тақырыбы: Қоршаған әлемдегi және табиғаттағы ақпарат.

Дыбыстық және көру ақпарат түрлерi

Сабақтың мақсаты:

1. Өткен материалды қайталау.

2. Түрлi ақпарат түрлерi туралы мағлұмат қалыптастыру.

3. Ақпарат түрлерiн ажырата бiлуге үйрету.

Әдiстемелiк нұсқаулар:

Сабақ басталмас бұрын мұғалiм компьютерлiк сыныпта жұмыс істеу тәртiбi мен техника қауiпсiздiгi ережелерiн оқушылардың есiне салып, көздiң шаршағандығын басу жаттығуларын қайталауды ұсынады. Оқушылардың жаңа тақырыпты меңгеру деңгейi мен оны қорытындылауы мына тәртiппен жүргiзiледi:

• Адам қоршаған ортадағы барлық ақпаратты сезiм мүшелерi көмегiмен қабылдайды, мысалы, көру және есту.

• Егер бiз ақпаратты көру арқылы қабылдасақ, онда ол - көру ақпараты.

• Егер бiз ақпаратты есту арқылы қабылдасақ, онда ол - дыбыстық ақпарат.

Мұғалiмге арналған мазмұндық бөлiм:

Адам қоршаған ортадағы барлық ақпаратты сезiм мүшелерi көмегiмен қабылдайды: көру, есту, иiс сезiмдерi, сезiну, дәм арқылы.

Балалар, бiз теңiздiң жағалауында тұрғанымызды көз алдымызға елестетейiк. Не естiдiңдер? Егер ауа райы ашық, күн шығып тұрса, онда толқындар жай тербеледi. Ал егер аспанды кiшкене бұлттар қаптап, қатты жел тұрса, онда теңiзде толқындар қатты тербеледi және теңiз жағасында толқынның дыбыстары естiледi. Бұл екi жағдайда да бiз көру және дыбыстық ақпараттарды алдық.

Ал егер бiз гүл отырғызатын ыдысқа гүлдiң тұқымдарын сеуiп отырғызсақ, оны бiрнеше күн су құйып күтетiн болсақ, онда не байқауға болады? Бiрнеше күн өткеннен кейiн дәндердiң қалай бүршiк атқанын байқайсыңдар, яғни бұл жағдайда көру ақпараты арқылы ақпараттарды аламыз. Ал көктем айында құстардың көңiлдi сайрауынан және сiркiреген жауын тамшыларынан көктем айының келе жатқанын байқаймыз. Бұлардан көктем айының жақындағаны туралы дыбыстық ақпарат аламыз.

Балалар, келесi сұраққа жауап берiңдер:

1. Әлім терезеге қарап, күннiң жарқырап атқанын көрдi. Әлім қандай ақпарат алды?

2. Бiз таудағы су ағынының дыбысын естiдiк. Бiз қандай ақпарат алдық?

3. Асүйде қайнап жатқан сүт тасып кеттi, сен оны қалай байқадың?

4. Егер бiз қолымызды отқа жақындатсақ, онда қандай ақпарат аламыз?

5. Аруна мерекелiк торт пiсiрдi. Оның дәмiнiң тәттi екендiгiн қалай байқады?

6. Дыбыстық және көру ақпараттарына өздерiң мысалдар келтiрiңдер.

2-сабаққа арналған тапсырмалар:

1. Балалар немен шұғылданып жатыр? Боя.

Аруна мен Әлім не iстеп отыр? Аруна мен Әлімнiң қандай ақпарат түрлерiн алды? Оқушылармен талқылай отырып, боялмаған суреттердi боя.

Аруна терезеге қарап, "ауа райының жақсы" екендiгiн көрдi. Бұл - көру ақпараты. Әлімнiң күнделiгiнде тек бестiк бағалар. Олай болса, "Әлім жақсы оқитын оқушы". Бұл - көру ақпараты.

Әлім қоңырау сағаттың шырылынан дыбыстық ақпарат алды. Ал Аруна барабанда ойнау арқылы дыбыстық ақпарат алды т.б.

2. Қай жануарға қандай үн сәйкес келеді? Аңдарды шығаратын дыбыстарына қарап, бiр-бiрiмен жалға және ол суреттердi боя.

3. Суретте жасырынған бейнелерді тап. Олар қандай үн шығарады? Бейнелердің кескінін ажыратып, айналдыра сыз. Суретте мысық, ит, қаз жасырынып қалған.

4. Сурет бойынша ауызша әңгiме құрастыр. Боя. Әңгiменi құрастыру барысында олардың қандай дыбыстар шығаратын және қандай түспен боялатын да ескер.

3-сабаққа арналған тапсырмалар:

1. Дыбыс шығаратын заттарды боя.

2. Мына дыбыстарды не шығарады, суреттен тап.

Аңдардың қандай дыбыстар шығаратынын балалармен талқылаңдар. Егер сыныптағы балалардың iшiнен жаза алатын балалар табылса, онда осы аңдардың атын жаз деген тапсырма берiңдер.

3. Тiзбектi жалғастыр. Логикалық ойлау қабiлетiн дамытуға арналған жаттығу.

4. Артық заттарды сыз. Бiрiншi топтағы нысандар атауы - бұл дыбыстарды шығаруға болатын қоңырау, ал екiншi топтағы нысанның атауы - дыбыс шығармайтын глобус.

5. Бiр, екi, үш, төрт, бес дейік.

Барлығын санап көрейiк.

Оқушылардың аңдардың орналасқан орнын нөмiрлеп, жазуы керек немесе мұғалiммен қосылып ауызша аңдарды санауы қажет.

Сергiту сәтi

Берiлген тақпақты оқушылар қайталау арқылы саңырауқұлақтың қозғалысын көрсетедi: ары берi жүредi, жерге қарай иiледi, саңырауқұлақтарды жинайды. Қозғалысты асықпай, белгiлi бiр ырғақпен жасағаны дұрыс.