Открытый интегрированный урок по теме «Проектирование якутских орнаментов»

Информатика уонна математика силбэспит уроугун сценарийа

Уруок темата: «Сахалыы орнаменнары проектааґын»

8 кылаас

Учууталлар: Собакина П.А.-информатика учуутала, Соловьева М.В.-математика учуутала.

Кµнэ-дьыла: 22.03.2011

Сыала: 1. Paint графическай редакторга µлэни хатылааґын, чиІэтии

2. «Копировать», «Вставить» инструменнарынан µлэлээґин навыктарын чиІэтии.

3. ТэІ фрагменнарынан туттан уруґуйдааґын.

4. «Отразить/Повернуть» хамаандаларынан µлэлээґин

5. Саха орнаменнарын кірµІнэрин билиґиннэрии

Соруктар: 1. Paint графическай редакторга µлэни сал±ааґын

2. ПК µлэлиир сатабылы сайыннарыы.

3. Саха орнаменнарын тустарынан билиини хаІатыы

4. Саха орнаменнарыгар туґаныллар геометрическай фигуралары булан кірµµ, араарыы

5. Бэйэлэрин санааларын сіпкі дьоІІо тиэрдии.

Уруок тибэ: Комбинированнай, интегрированный.

Туттар мал, оборудование: ПК, Paint графическай редактор, проектор, экран, орнаменнаах карточкалар, заданиелаах карточкалар.

1. Орг. момент.

- ДорооболоруІ, о±олоор, олоруІ!

Уруокпутун са±алыыбыт. Ааспыт уруокка тугу барбыппытый, ханнык редакторга µлэлээбиппитий?

- Сіп. Бµгµн биґиги графичсекай редакторга µлэбитин сал±ыахпыт. БµгµІІµ уруокпут темата: «Сахалыы орнаменнары проектааґын»

- Уруокпутугар киириэхпит иннинэ кыратык разминкаланыахха.

2. Разминка

1 задание. Буукубалары миэстэлэригэр сааґылаан туруоран тыллары таґаарыІ. Биир ордук тылы булуІ.

2 задание. Худуоґунньук хаар киґини уруґуйдаабыт. Бириэмэттэн бириэмэ±э хаартыска±а тµґэрэн испит. Бу хаартыскалары тµґэрэн испитинэн бэрээдэктээІІит тылла таґаарыІ.

3. Хатылааґын.

3 задание. Ааспыт уруокка барбыт графическай редактор инструменнарын туґанан этиилэри ситэрэн биэриІ.

-Ханнык инструменнар туґаныллыбыттарый, іссі ханнык инструменнар бааллар этэй?

4. СаІа теманы µірэтии.

- Бµгµн биґиэхэ ураты уруок. Икки предмет силбэспит уруога. Саха орнаменнарын геометрия еттунэн эмиэ керуехпут.

- Биґиги ібµгэлэрбит барахсаттар ойуулаан, оІорон кірір дьо±урдара аґара сайдыбыт буолан, улуу олоІхону доллоґутан, ойууну-бичиги дьэрэлитэн, кэлэр тµґµмэх удьуордарыгар - биґиэхэ олохторун оІкулун о±устуннар диэн кэґии гынан хааллардахтара.

(Слайд «олуктар»

Кыыс Дэбэлийэ:

(Кыыс Дэбилийэ олонхоттон быhа тардыы)

…Дьиэ таһын эргитэ көрдөхтөрүнэ, -

Алтан сэргэ анньыллыбыт,

Аар түптэ аҥаарыйбыт,

Араҥас чэчир саайыллыбыт,

Кэрэниистии ойуулаах

Кэриэн ымыйа кэккэлээбит,

Туруорута ойуулаах

Чороон айах чуоҕуйбут,

Сири иһит сириэдийбит,

Сиэллээх хамыйах элбээбит…

То5ус сиринэн томтор5о ойуулаах чороон,

Бачыгырас ойуулаах матаарчах,

ТаІалай ойуулаах далбар чабычах.

- Биґиги ібµгэлэрбит туттар малларын, таІнар таІастарын араас оґуорунан, орнаменнарынан киэргэтэллэрэ.

- Орнамент диэн - бэрээдэктэммит, хатыланар оґуордар. Орнамент - норуот прикладной искусствотын биир кэлим быстыспат сор±ото.

Саха ойуута-бичигэ сµрдээх элбэх кірµІнэрдээх. Орнамент араас матыыптара, ханнык оІоґукка туттулларыттан ананан, туспа туґааннаах кірµІнэргэ арахсаллар. Холобур, таІас-сап киэргэлигэр туттуллар буолла±ына сиэдэрэй от-мас, µµнээйи быґыытынан, туттар тэриллэргэ, иґиттэргэ-хомуостарга дьураалыы суруллубут геометрическай быґыыга хабааннаах оґуордар буолаллар.

5. Біліхтірµнэн µлэ (6 біліх)

Біліхтіргі орнаменнардаах уонна садаанньалаах карточкалар тµІэтиллэллэр.

- Бэриллибит орнаменнары ырытан кірµІ. Ханнык геометрическай фигуралар туттуллубуттарый? Сахалыы орнаменнар ханнык кірµІµгэр киирэллэрин быґаарыІ. То±о? (Ырытыыга 2-лии мµнµµтэ бэриллэр. Біліхтін биирдии о±о тахсан эппиэттиир.)

6. Проблемнай-поисковай µлэ.(группаларынан карточка5а орнамент уруhуйа бэриллэр ).

Орнамены ырытыы.

- Карточка5а бэриллибит орнаменнытын учугэйдик ейдеен керун эрэ. Манна хатыланар элеменнэр(уруhуйдар) бааллар дуо?

- Ескете ити хатыланар элеменнэр(фрагменнар) эрэ баар буоллахтарына, орнамеммытын таhаарыахпыт дуо?

- Фрагмент диэн тугуй?(Словарьга: фрагмент - диэн туох-эрэ быhа5аhа, чааhа, соро5о).(отрывок,часть или обломок чего-либо.)

Уруhуй фрагмена (фрагмент рисунка)- диэн графическай уруhуйбутугар бэлиэтэммит(ыйллыбыт) сирэ) (это выделенная область графического изображения) .

- Дальше улэлиирбитигэр биhиги маннык быраабыланы өйдүөхтээхпит. Бары бииргэ аа5ыаххайын:

1 - выдели объект.

2 - выполни над ним действие.

- Толкуйдаан баран этин эрэ, уруhуйга ханнык действиялары (соруктары) оноруохха себуй?(копировать, вставлять, изменять размеры, т.е. увеличивать или уменьшать, поворачивать, наклонять, отражать.

7. Компьютернай практикум.

- Билигин эґиги Paint графическай редакторга бэриллибит фрагменнары туьанан бу орнамены оІорон кірµіххµт.

8. Дьиэ±э µлэ

Компьютерга бэйэ±ит орнамент толкуйдаан уруґуйдаан флешка±а а±ала±ыт.

9. Тµмµк.

Ыйытынньык.

Бу уруокка туох саІаны биллин?

Бµгµннµ уруогу тіґі сібµлээтиІ?

БµгµІІµ µлэ±эр сыанабыллан (µрдµк, µчµгэй, орто).