Қазақша методикалық құрылым МҚЖБ Ассеss 2013 -мәліметтер базасын құру

Теориялық сабақтың әдістемелік нұсқамасы

Пән: Информатика

Тақырыбы: МҚЖБ Ассеss 2013 -мәліметтер базасын құру

Мамандық: . Мейірбике ісі, Емдеу ісі

Курс: 1 курс

ЦӘК отырысында

қаралып талқыланды

Хаттама №____

«___»_______2015 ж

ЦӘК төрайымы ______

Әдістемелік нұсқа жұмыс бағдарламасына сәйкес құрастырылған: Калкеева Б.Н. Кумекова Г.К.

Теориялық сабақтың әдістемелік нұсқамасы

Тақырыбы: . МҚЖБ Ассеss 2013 -мәліметтер базасын құру

Сабақтың мақсаты:

а) білімділік: MS Access мәліметтер базасында кесте құру тәсілдерін, айырмашылықтарын үйрету арқылы теориялық білімдерін практикалық жұмыста тиімді пайдалана білуге баулу.

ә) дамытушылық: Жаңа мәліметтер арқылы білім қорын көбейту, ой-өрісін дамыту, пәнге қызығушылығын арттыру, білім алушылардың теориялық білімдерін практикада тиімді қолдану дағдыларын дамыту.

б) тәрбиелік: Жылдамдыққа және жеке жұмыс жасауға баулу. Алған білімдерін еркін қолдана білуге, ұқыптылыққа тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: Аралас сабақ

Сабақтың әдісі: СТО технологиясы

Сабақтың уақыты: 90 минут

Сабақты өткізу орны: Компьютер кабинеті

Пәнішілік байланыс: Электрондық кесте

Пәнаралық байланыс: Математика шет тілі, бейнелеу.

Сабақтың жабдықталуы: Компьютер, проектор

Пайдаланылған әдебиеттер:

• В.П. Гельман «Медицинкая информатика»

• Интернет желісі

Оқушы білуі тиіс:

• Мәліметтер базаларын дайындаудың құрылымы.

• Конструктор режимінде кестемен жұмыс.

• Кестемен жұмыс: құру әдістері. кестені толтыру.

• Access мәліметтер базасы.

Сабақтың хронокартасы және құрылымдық-логикалық сызбасы

І Ұйымдастыру кезеңі - 5 мин

ІІ Үй тапсырмасын тексеру - 20 мин

ІІІ Жаңа тақырыпты түсіндіру - 40 мин

ІҮ Жаңа тақырыпты бекіту - 15 мин

Ү Қорытындылау - 5 мин

ҮІ Үйге тапсырма -5 мин

Сабақ барысы

І Ұйымдастыру кезеңі

Амандасу. Студенттерді түгендеу. Сырт киімдерін киіуін қадағалау (Халат, калпк киіуін). Сабаққа дайындығы тексеру. Сабақтың тақырыбы мен мақсаты мен таныстыру.Компьютердің қауіпсіздік ережелерін сақталуын қадағалап, оқушыларды компьютерге отырғызу.

ІІ Үй тапсырмасын тексеру

«Мәреге кім жетеді?» ойын әдісі

. MS Access дегеніміз не? Ж: Бұл мәліметтер базасы бағдарламасы.
2. Мәліметтер қоры (МҚ) деген не? Ж: Бұл ақпаратты жинақтайтын және сақтайтын құрылым.
3. МҚ-да кестелер деген не? Ж: МҚ - да жазулар жиынтығын кесте деп атайды.
4. МҚ- да өрістер деген не? Ж: МҚ - да кестедегі тік бағандар өрістер деп аталады.

5. МҚ- да жазулар дегеніміз не? Ж: МҚ - да кестедегі жолдарды жазулар деп атайды.
6. МҚ-ын құрудың қандай және неше қадамы бар? Ж: а. Кестенің құрылымын құру
б. Кестені ақпаратпен толтыру
7. МҚ-ын құрудың әдістері қандай? Ж: а. Бос МҚ - ын құру
б. Шебер көмегімен МҚ -ын құру

8. МҚ-да қандай нысандар бар? Ж: Кестелер, формалар, сұраныстар, есептер, беттер, макростар, модульдер
9. МҚ-на өзгерістер енгізуге болам ма? Ж: Иә
10. МҚ-да кесте құруды неден бастайды? Ж: Өрістерін енгізуден бастайды

ІІІ Жаңа тақырыпты түсіндіру - 40 мин

• Access программасы - бұл мәліметтер базасын басқару жүйесі (BD-СУБД - МББЖ).

• Басқару жүйесі дегеніміз - көлемді мәліметтер жиынын тұтынушыларға ыңғайлы түрде бейнелеп, белгілі бір форматта сақтап қана қоймай, оны ары қарай өңдеуге арналған программалар кешені.

• Access жиі қайталанып отыратын операцияларды автоматтандыруға мүмкіндік береді (мыс., жалақы есептеу, құнды материалдарды есепке алып отыру, т.с.с.).

• Access көмегімен мәліметтерді енгізу мен оларды көруге арналған ыңғайлы форматтар жасауға және оларды қағазға басып шығаратын күрделі басылымдар (отчеты) құрастыруға да болады.

• Кесте - мәліметтер базасымен жұмыс істеуге арналған негізгі объект, бір тақырыпқа берілген нақты мәліметтер жиыны. Ол өрістер (поля) мен жазбалардан (записи) тұрады.

• Форма - кесте мәліметтерін экранда бейнелеу жолы немесе оларды басқару мүмкіндіктері, форма мәліметті енгізу, көру және толықтыру үшін қолданылады.

• Басылым (отчет) - мәліметтердің керекті құрылымын баспаға шығарып қағазда бейнелеу тәсілі.

Басылымдар кестедегі мәліметтерді қағаздағы нәтижелік құжаттар түрінде басып шығаруға арналған. Access бірнеше кестелерден немесе сұраныстардан өзара байланысқан мәліметтерді қағазға шығаруды қамтамасыз ететін күрделі құрылымды басылымдар құрастыруға мүмкіндік береді. Құрастыру кезінде басылым бөлімдерінің құрамы мен мазмұны, сонымен қатар МҚ кестелері өрістерінен шығарылатын мәндердің осында қалай орналасу керектігі қалыптасады. Сондай-ақ тақырыптар, басылымдар реквизиттері жасалып, есептелінетін реквизиттердің де орналасуы қарастырылады. Мәліметтер деңгейлер бойынша топтастырылып, осы деңгейлердің әрқайсысы үшін қорытынды есептеулер жүргізілуі мүмкін, әр топқа арналып жеке тақырыптар мен ескертпелер де жасала береді.

Басылым құру үшін «Басылымдар» («Отчеты») парағына көшіп, Жасау (Создать) батырмасын шерту керек немесе Жаңа объект (Новый объект) батырмалар тізімінде Автобасылым (Автоотчет) не Жаңа басылым (Новый отчет) элементтерін қолдану қажет. Бірінші тәсілде 1-суретте көрсетілген басылым құру режимін таңдау терезесі пайда болады.

1 сурет. Басылым құру режимін таңдау терезесі

Басылымды алдын ала көруді Басылым көрінісі (Представление отчета) батырмасын шертіп, немесе «Басылымдар» («Отчеты») парағында Қарап шығу (Просмотр) батырмасын басу арқылы, немесе Файл/Алдын ала көру (Файл/Предварительный просмотр) командасы арқылы жүзеге асыруға болады. Саймандар тақтасындағы Баспа (Печать) батырмасы басылымдарды қағазға басып шығаруды қамтамасыз етеді. Меню қатарындағы Файл/Бет жобасы (Файл/Макет страницы) командасы көмегімен принтер түрін таңдауға, қағаз форматын, өрістер мөлшерін, жолдар арасындағы аралықты, қағаздың берілу бағытын, т.б. өзгертуге болады. Ал меню қатарындағы Файл/Баспа (Файл / Печать) командасы баспаға басылымның жеке беттерін немесе белгіленіп алынған жазбаларды шығаруға, көшірмелердің санын беруге және басылымды файлға жазуға мүмкіндік береді. Басылымды сақтау үшін Файл /Сақтау (Файл /Сохранить) командасы орындалады.

Басылымдар шебері режимінде басылымдар жасау

Басылымдар шебері (Мастер отчетов) режимі таңдап алынған өрістер негізінде шебер көмегімен жаңа басылымдар жасау үшін қолданылады, мұнда стиль таңдауға және байланысқан кестелердің өрістерін пайдалануға болады. Сондай-ақ, мәліметтерді топтастыру мүмкіндігі бар, мысалы, уақытқа байланысты ақпараттардағы күн-ай мерзімі өрісі үшін жылдар, тоқсандар, күндер, немесе басқа да уақыт аралықтары бойынша мәліметтерді топтастыра аламыз. Өрістердің сандық және қаржылық типтері үшін Толық мәні бойынша (По полному значению) немесе Аралық (Интервал) (10, 50 және т.б.) мәндер бойынша да топтастырылу жүргізіледі. Мәтіндік өрістерді толық мәні, бірінші символы немесе алғашқы бірнеше символдары бойынша топтастыруға болады. Сұрыптау жүргізіп (ең көп дегенде 4 өріс бойынша), әрбір топ үшін есептеліп шығарылатын қорытындылық нәтиже алуға (жалпы қосындысы, орташа, максимум, минимум мәндері) да мүмкіндік бар. Парақтарға альбомдық немесе кітаптық бағытта мәтіндер басып, өрістердің де қажетті енін тағайындауға болады. басылымды басқаша етіп те құруға болады. Мысалы, басылымдарға бірнеше кестелер мен сұраныстардан алынған өрістер енгізуге, топтастыру ісін жүргізбеуге, топтастыру жүргізілгенде, оның әртүрлі аралықтарын таңдауға, топ ішінде сұрыптау жүргізу үшін бір немесе бірнеше өрістерді таңдап алуға мүмкіндіктер бар. Бұларға қосымша қорытынды нәтижелер есептеу үшін бір немесе бірнеше өрістер тағайындап, сондай-ақ, тек нәтижелерден ғана тұратын басылымдар да жасауға, яғни басылымдардың түрі мен стилін таңдауға болады.

2 сурет. Басылым үшін кестелер мен өрістер таңдау

3 сурет. Жазбаларды топтастыру үшін өрістер таңдау

4 сурет. Топтастыру кезіндегі аралықтарды тағайындау

5 сурет. Сұрыптау өрісін таңдау

6 сурет. Нәтижелерді шығару тәсілін беру

7 сурет. Жоба түрін таңдау

8 сурет. Басылым стилін таңдау9 сурет. Басылым атын енгізу10 сурет. басылымы бейнесі

ІҮ. Білім алушылардың өзіндік жұмысы(15мин)

Практикалық жұмыстар

№1. Тапсырма. Деректер базасын құру.

1. Жаңа деректер базасын құрыныздар

2. Деректер базасының кестесін құрыныздар.

3. Кестенің өрістерін анықтаныздар №1 кестеге сәйкес

4. Құрылған кестені сақтаныздар.

№1 кесте. Деректер кестесі Преподаватели

Имя поля Тип данных Размер поля

Код преподавателя Счетчик

Фамилия Текстовый 15

Имя Текстовый15

Отчество Текстовый15

Дата рождения Дата/время Краткий

Должность Текстовый 9

Дисциплина Текстовый 11

Телефон Текстовый 9

Зарплата Денежный

Деректер базасын толтыру.

1. № 2 кестеге сәйкес кестені толтырыныз.

2. Берілгендердің еніне сәйкес кестенің әр өрісінің енін өзгертіңіз.

3. Кестеде Миронов деген оқытушыны тауып алыңыз.

4. Берілгендерді ауыстырыңыз: ассистент Сергееваның жалақысын 450 р. -дан 470 р. -ге ауыстырыңыз.

5. Кему бойынша "Год рождения" өрісінде деректердің сорттау жасаңыз.

6. "Должность" және "Дисциплина" өрістері бойынша деректердің фильтрациясын жасаңыз.

№ 2 кесте.

Код Фамилия Имя Отчество Дата рожд. Должность Дисциплина Телефон Зарплата

1. Истомин Ремир Евгеньевич 23.10.54 Доцент Информатика 110-44-68 890р.

2. Миронов Павел Юрьевич 25.07.40 Профессор Экономика 312-21-40 1200р.

3. Гришин Евгений Сергеевич 05.12.67 Доцент Математика 260-23-65 760р.

4. Сергеева Ольга Ивановна 12.02.72 Ассистент Математика 234-85-69 450р.

5. Емец Татьяна Ивановна 16.02.51 Доцент Экономика 166-75-33 890р.

6. Игнатьева Татьяна Павловна 30.05.66 Доцент Информатика 210-36-98 790р.

7. Миронов Алексей Николаевич 30.07.48 Доцент Физика 166-75-33 890р.

Форма арқылы берілгендерді еңгізу және қарау.

1. Мастер форм көмегімен Состав преподователей формасын жасаңыз (форманың түрі - в один столбец).

2. Форма режимінде бола доцент Гришин туралы жазбаларды табыңыз.

3. Ассистент Сергееваның жалақысын 470 р. -дан 490 р.-ге ауыстырыңыз.

4. "Фамилия" өрісінде кему бойынша сорттау жасаңыз.

5. "Должность" және "Дисциплина" өрістері бойынша деректердің фильтрациясын жасаңыз.

6. "Дисциплина" өрісінің атын "Преподаваемая дисциплина"-ға ауыстырыңыз.

7. Парақта форманың түрі қалай көрнетінін Предварительный просмотр арқылы қараңыз.

Жұмысты орындау тәртібі

1. Состав преподавателей формасын жасау үшін:

• Деректер базасының терезесінде Формы қосымшаны ашыңыз;

• <Создать> кнопкасын шертіңіз;

• шыққан терезеде Мастер форм пунктін таңдаңыз;

• терезенің астыңғы жағында тізімнің таңбасынан шертіңіз;

• шыққан тізімнен Преподаватель кестесін таңдаңыз;

• <ОК> кнопкасын шертіңіз;

• шыққан терезеде форманың ішінде болатың өрістерді таңдаңыз. Берілген тапсырмада барлық өрістері болу керек, сондықтан кнопкасын шертіңіз;

• <Далее> кнопкасын шертіңіз;

• шыққан терезеде Форма в один столбец түрі таңдалып түр, содықтан <Далее> кнопкасын шертіңіз;

• шыққан Выберите требуемый стиль терезеде стильді таңдаңыз. Ол үшін стильдерді анықтайтын сөздеріне шертіңіз. Стильді таңдап болғаннан кейн <Далее> кнопкасын шертіңіз;

• шыққан терезеде форманың атың Состав преподавателей деп теріңіз. Терезедегі қалған параметрлерді өзгертпейсіз;

• <Готово> кнопкасын шертіңіз.

2. Доцент Гришин туралы жазбаларды табу үшін:

• • курсорды "Фамилия" өрісінің бірінші бағанасына апарыңыз;

  • Правка, Найти командаларын орындаңыз;

  • шыққан терезеде Образец жолында Гришин деп еңгізіңіз;

• Просмотр параметрінің бағанасында ВСЕ деген сөз шығады (ол барлық жазылғандардың арасында іздеу қажет деп еске салады);

• Совпадение параметрінің жолында тізімінен С любой частью поля -ны таңдап алыңыз;

• щелкните по кнопке <Найти>. Курсор перейдет на вторую запись и выделит слово Миронов;

• <Найти> кнопкасын шертіңіз. Курсор үшінші жазбаға көшіп Гришин деген сөзді таңдайды;

• Іздеу режимінен шығу үшін <3акрыть> кнопкасын шертіңіз;

3. Ассистент Сергееваның жалақысын 470 р. ден 490 р. ге ауыстыру үшін:

• өрістің "Зарплата" деген бірінші жолына курсорды апарыңыз;

• Правка, Заменить командаларын орындаңыз; шыққан терезенің Образец жолында 470,00р. деп еңгізіңіз;

• Заменить на жолында 490,00р. еңгізіңіз. Қалған опцияларға назар аударыңыз - сізге берілген өрісте барлық жазбаларында іздеу қажет;

• <Найти далее> кнопкасын шертіңіз. Курсор төртінші жазбаға көшеді;

• <3аменить> кнопкасын шертіңіз. Сонда берілгендер өзгереді;

4. "Год рождения" өрісінде берілгендерді кему бойынша сорттау үшін:

• "Год рождения" өрісінің кез келген жазбасына шертіңіз;

• Записи, Сортировка, Сортировка по убыванию командаларын орындаңыз. Кестенің "Год рождения" өрісінде барлық берілгендердің мәндері кему бойынша сортталады.

5. "Должность" және "Дисциплина" өрістерінің деректерін фильтрациялау үшін:

• "Должность" өрісінде Доцент деген жазуды шертіңіз;

• Записи, Фильтр, Фильтр по выделенному командаларын орындаңыз немесе кнопканы шертіңіз. Кестеде тек қана оқытушы - доценттер туралы жазбалар қалады;

• "Дисциплина" өрісіндегі Информатика деген жазбаны шертіңіз;

• Записи, Фильтр, Фильтр по выделенному командаларын орындаңыз немесе кнопканы шертіңіз. Кестеде тек қана информатика кафедрасының оқытушы - доценттер туралы жазбалар қалады;

• Фильтрациядан шығу үшін Записи, Удалить фильтр командаларын орындаңыз немесе инструментер панелінде кнопканы шертіңіз. Кестеде барлық берілгендер шығады.

6. "Дисциплина" өрісінің атын "Преподаваемая дисциплина"-ға ауыстыру үшін:

• конструктор режиміне көшіңіз, ол үшін Вид, Конструктор командаларын орынданыз;

• сол жақта тұрған "Дисциплина" өрісінде тышқанның он жақ кнопкасымен шертіңіз. Шыққан менюде Свойства пунктің таңдаңыз. "Дисциплина" өрісінің атың өзгерту үшін экранда қасиеттер терезесі ашылады;

• Дисциплина сөзі түрған жерге Подпись жолына шертіңіз;

• "Дисциплина" сөздің орнына "Преподаваемая дисциплина" сөзін жазыңыз;

• нәтіжесін көру үшін Вид, Режим формы командаларын орындап форма режиміне көшіңіз.

7. Жасалған форманы көру үшін:

• Файл, Предварительный просмотр командаларын орындаңыз немесе кнопкасын шертіңіз. Сіз форманы парақ түрінде көре аласыз;

• Көру терезесін жабыңыз.

№2. Тапсырма. Басылым (отчет) жасау.

1. Отчеты қосымшасын ашып, <Создать> кнопкасын шертіңіз;

2. ашылған терезеде Мастер отчетов пунктің таңданыз;

3. терезенің астыңғы жағында тізім ашылатың белгісіне шертіңіз;

4. шыққан тізімнен Преподаватели кестесін таңданыз;

5. <OK> кнопкасын шертіңіз, шыққан терезеде есепте болатың өрістерді таңданыз. Берілген тапсырмада өрістердің барлығы болу керек, сондықтан кнопкасына шертіңіз.

6. <Далее> кнопкасын шертіңіз;

7. шыққан терезеде өрістердің тізбесі көрсетілген. "Должность" өрісін белгілеңіз;

8. кнопкасына шертіңіз. Осылай должность бойынша берілгендердің топтастыруын жасаймыз;

9. <Далее> кнопкасын шертіңіз;

10. шыққан терезенің параметрлерін өзгертпейміз, сондықтан <Далее> кнопкасына шертіңіз;

11. шыққан терезеде есептің макетінің түрін таңдаңыз;

12. <Далее> кнопкасын шертіңіз;

13. шыққан терезеде есептің стилін таңданыз;

14. <Далее> кнопкасын шертіңіз;

15. шыққан терезеде есептің атың Преподаватели деп енгізіңіз;

16. <Готово> кнопкасын шертіңіз. Экранда жасақталған есептің бейнеленуі шығады;

17. қарап шығыңыз, содан соң есепті жабыңыз.

Сергіту сәті «Мақал - сөздің мәйегі»

1. Өнерді қызықпасаң көре алмайсың,

Таспаны үйренбесең өре алмайсың

2. «Өнерлі болу-зейнет, өнерсіз болу бейнет»

3. «Ердің атын еңбек шығарады»

4. «Жеті өлшеп бір кес»

5. «Өнер іздеген өсер, өсек іздеген өшер»

6. «Ата көрген оқ жонар,

Ана көрген тон пішер»

7. «Шебердің қолы алтын»

8. «Асыл қайшы пішуге сән,

Күміс қасық ішуге сән»

ҮІ. Бекіту «Алтын қақпа». Деңгейлік тапсырмалар.

Тас қақпа

1. МҚБЖ ашып беріңіз?

2. қызметін атаңыз?

3. Мәліметтер базасы дегеніміз не?

Темір қақпа

1. Екі өлшемді кестенің құрылымы неден тұрады?

2. Шебер дегеніміз не?

3. Өрнектер дегеніміз не?

Күміс қақпа

1. Екі өлшемді кестелерден тұратын мәліметтер базасы не деп атаймыз?

2. Өріс мөлшері қасиетінің қызметін атаңыз?

3. Жазба, өріс дегеніміз не?

Алтын қақпа

1. Қандай MS Access объектілерін білесіз?

2. Мәліметтер типтерін атаңыз?

3. Мәліметтер қорының қай өрісін кілт деп атайды?

Алтын сандықтан шыққан сұрақ

Форманың ескерту бөлімі - соңғы беттің ең соныңда орналасқан, пайдаланушыға арналған кеңестер және басқада қажет ақпаратты орналастыруға пайдаланады.

ҮІІ. Қорытындылау

а) Инсерт әдісі

Білемін,Білдім,Білгім келеді

Бағалау

«Кім көп смайлик жинады?» жиналған смайлик санына қарай бағаланады.

ІХ. Үйге тапсырма:

Г.Ә .Жапарова «Информатика негіздері» 227-231 бет