Тармақталу операторлары тақырыбына сабақ жоспары, тест тапсырмалары, тұсаукесер

Сырым ауданы

Бұлдырты жалпы білім беретін

орта мектебі

Тақырыбы: «Тармақталу операторы»

/бағдарламалау бөлімі Тurbo Pascal 9 сынып/

Дайындаған: математика және информатика пәндерінің мұғалімі Г.К. Куанышева

Бұлдырты ауылы

Тақырыбы: Turbo Pascal тілінде тармақталу операторы.

Мақсаты:

• тармақталған алгоритм түсінігімен, тармақталу операторымен таныстыру және осы операторды қолданып программаны құру;

• алған білімдерін программа құру кезінде қолдануға үйрету және алгоритмдік ойлау дағдыларын қалыптастыру;

• мұқияттылыққа тәрбиелеу.

Сабақтың түрі: аралас

Көрнекіліктер: компьютер, «Тармақталу операторы» презентациясы, мультимедиалық проектор, интерактивті тақта, рефлексия сауалнама.

Сабақтың кезеңдері:

І. Мотивациялық кезең.

1/ Ұйымдастыру кезеңі

2/ Тақырыпқа байланысты оқушылардың білімдерін нақтылау.

3/ Оқушылардың білім біліктерін тексеру.

ІІ. Танымдық-пысықтау кезеңі.

1/ Жаңа тақырыпты түсіндіру.

2/ Жаңа тақырыпты алғашқы бекіту.

3/ компьютермен жұмыс

4/ Excel бағдарламасында тест тапсырмасын орындайды.

5/ Үйге тапсырма беру.

ІІІ. Рефлексия кезеңі

• сауалнамаға жауап беру.

Сабақтың барысы:

І. Мотивациялық кезең.

1/ Ұйымдастыру кезеңі

2/ Тақырыпқа байланысты оқушылардың білімдерін нақтылау.

Программа дегеніміз не? Сызықты программада командалар қандай ретпен орындалады? Программаның бөлімдерін атаңдар.

функция мәнін есептеу программасын ұсынып отырмын

Program E1;

Var х,y: Real;

begin

Readln (х);

y:=5/x;

Writeln('y=',y:2:0);

end.

Run ® Run

1 ¿ Y=5

Run ® Run

5 ¿ Y=1

Run ® Run

0 ¿ қате туралы ақпарат шығады

Программада кандай жағдай ескерілмеген? Оқушылардың жауаптары: нольге бөлуге болмайды. Нольді мүлдем алуға болмайды. Осыны ескере отырып программада х-тің мәні 0 тең болған жағдайда «у-тің мәні болмайды» деген жауап шығу керек, басқа уақытта функция мәні шығу керек. Осы жағдайды жүзеге асыру үшін тармақталу операторымен танысамыз.

ІІ. Танымдық-пысықтау кезеңі.

1/ Жаңа тақырыпты түсіндіру.

Шарт дегеніміз не? Деген сұрақ туындайды: <Шарт> -boolean типті логикалық өрнек./Логикалық өрнек қатынас амалдар арқылы жазылады./

8 сыныпта «Логика негіздерін» логикалық амалдарды, пікірлердің түрлерімен таныстық. Шарт - логикалық пікірдің бірі түрі болып келеді. Кандай логикалық амалдарды білесіз.

Белгіленуі

Атауы

>

үлкен

<

кіші

>=

үлкен н/е тең

<=

кіші н/е тең

=

тең

<>

тең емес

х>0, х=0 у= Z

( (х>0 ) and (х<-2 ) )

( ( х>0 OR (х<-2) )

Ақиқаттық кестелерді пайдаланып логикалык өрнектің мәнін анықтау

Құрамды шарт ақиқаттығын қалай анықтаймыз

.

А

В

А OR В

1

1

1

1

0

1

0

1

1

0

0

0

А

В

А and В

1

1

1

1

0

0

0

1

0

0

0

0

Математикада қос теңсіздіктер Turbo Pascal - да қалай жазылады:

5< х < 7 ( (х >5) and (х<7) )

Шарттарды жазып үйрендік, тармақталу оператордың жалпы түрімен танысайық.

Блок-схема

Толық түрі

If <шарт> then begin

< 1 ком. жүйесі >

end

else begin

< 2 ком. жүйесі >

end;

Turbo Pascal тілінде жазылу тәртібі

IF <шарт> Then <к 1> Esle <ком 2> (Синтаксис)

Егер онда Әйтпесе

Жұмыс істеу тәртібі

Егер IF сөзінен кейінгі шарт ақиқат болса, онда Then сөзінен кейінгі 2 команда мүлдем орындалмайды.

Егер IF кейінгі шарт жалған болса, онда Esle сөзінен кейінгі 2 команда орындалады; Then сөзінен кейінгі 1 команда мүлдем орындалмайды.

Қысқаша түрі

If <шарт> then begin

< 1 ком. жүйесі >

end;

Қысқаша түрі

If <шарт> then begin

< 1 ком. жүйесі >

end;

IF<шарт>Then <к1>

Қысқаша тармақталу операторының жұмыс істеу тәртібі

Егер IF сөзінен кейінгі шарт ақиқат болса, онда Then сөзінен кейінгі команда орындалады. Егер IF сөзінен кейінгі шарт жалған болса, Then сөзінен кейінгі команда мүлдем орындалмайды тармақталу операторынан кейін жазылған команда орындалады.

Тармақталу операторы бар программада командалар шарттын мәніне байланысты орындалады.

2/ Жаңа тақырыптың алғашқы бекітуі. Сабақтың басындағы есепті жаңа операторды пайдаланып программасын жазамыз.

Program E1

Var х,у: real;

Begin

Read (х);

IF x<>0 then y:=5/x else writer ('у NO');

Wrizeln (у=; у: 5:2);

End.

3/ компьютермен жұмыс

Программаны компьтерге отырып Turbo Pascal программасына енгіземіз. Нәтижелерін дәптерге түсіреміз.

Run Run Run Run

3. 0

у у N 0

Программаны тестілеу кезінде айнымалыға міндетті түрде бірнеше мән беру қажет.

4/ Excel бағдарламасында тест тапсырмасын орындайды.

5/ Үйге тапсырма беру. § 1.7, 35-42 бет

ІІІ. Рефлексия кезеңі

• сауалнамаға жауап беру.

Сабақта бәрін түсіндің бе? Сабақтың қандай қиын сәттері болды сен үшін? Сабақтың басында және соңында көңіл күіңді смайликпен өрнекте.

Оқушыны бағалау парағы:

9 А сынып оқушысы _____________________________

«Тармақталу операторы» тақырыбы бойынша бағалау парағы

Сабаққа қатысуы

Программаны компьютерге теру

Программаның нәтижесін алу

Тест тапсырмасын орындау

Бағасы_________________

Үлестірмелік тапсырмалар: Шартты дұрыс жазып үйренейік:

1 нұсқа

математика

Turbo Pascal

-5<х<10

-6 ≤х<8

х≤15

х≥7

х≠5

2 нұсқа

3 нұсқа

математика

Turbo Pascal

-4<х<9

-7 ≤х<10

х≤0

х≥8

х≠3

математика

Turbo Pascal

-2<х<5

-7 ≤х<10

х≤0

х≥8

х≠3

Сауалнама сұрақтары:

1. Сабақта бәрін түсіндің бе?

2. Сабақтың қандай қиын сәттері болды сен үшін?

3. Сабақтың басында және соңында көңіл күіңді смайликпен өрнекте.

Excel бағдарламасында жасалған тапсырманы орындау.

1. Тармақталу операторының толық түрін көрсет:

а/ IF <шарт> Then <к 1> Esle <ком 2>

b/ IF <шарт> Esle <к 1> Then <ком 2>

c/ IF <шарт> Esle <к 1> ELST<ком 2>

d/ IF<шарт> Esle <к 1>

2. Тармақталу операторының толық емес түрін көрсет.

а/ IF <шарт> Then <к 1> Esle <ком 2>

b/ IF <шарт> Esle <к 1> Then <ком 2>

c/ IF <шарт> Esle <к 1> ELST<ком 2>

d/ IF<шарт> Esle <к 1>

3. Тармақталу операторы бар программада командалар неге байланысты орындалады.

a/Жазылу ретінде b/Шарттың мәніне

c/ Командаларды енгізуіне d/ Бір команданы орындап, екеуін орындамайды.

4. boolean типті логикалық өрнекті қалай атайды.

a/ шарт b/ команда c/ оператор d/ шама

5. Шарт қандай амалдар арқылы жазылады?

a/арифметика b/ статистикалық c/ қатынас d/ логикалық

6. Шарттын мәні қандай болуы мүмкін.

a/ жалған b/ ақиқат c/ ақиқат және жалған d/ ақиқат немесе жалған

7. Шарттың қандай түрлері болады.

a/ ақиқат және жай b/ жалған және құрамды c/ жай және жалған емес d/ жай және құрамды

8. А and В құрамды шарт қай уақытта ақиқат болады?

a/ А -ақиқат В-ақиқат b/ А -жалған, В -жалған

c/ А - жалған, В-жалған d/ А -ақиқат, В-жалған

9. А OR В құрамды шарт қай уақытта жалған болады?

a/ А -ақиқат В-ақиқат b/ А -жалған, В -жалған

c/ А - жалған, В-жалған d/ А -ақиқат, В-жалған

10. Тармақталу операторы бар программаны тестілеу кезінде айнымалы ең кем дегенде неше мән беру керек?

a/ Бір мән b/ Екі мән c/ Үш мән d/ Төрт мән

11. -4<х<9 қос теңсіздіктің дұрыс жазылуын көрсет

a/( х>-4) and ( х<9)

b/ ( х<-4) and ( х >9)

c/ (х <-4) OR ( х >9)

d/( х<-4) OR ( х<9)

12. Берілген программаның нәтижесін көрсет:

Begin

x:=7; b:=4;

If x>b then y:=x+2*b Else

y:=2*x+b;

Writelu ( y=:y);

End.

a/ 18 b/ 15 c/ 20 d/ 12

Begin

x:=3; b:=6;

If x>b then y:=x+2*b

Else y:=2*x+b;

Writelu ( y=:y);

End.

13. Берілген программаның нәтижесін көрсет.

Begin

A:=10: b:=9: c:=2

If (a>b) and (b>c) then y:=2*a+b+3*c

Else y:=a-b+5*c;

Writelu ('y=;y);

End

a/30 b/35 c/11 d/12

14. Begin

A:=10: b:=9: c:=2

If (a>b) and (b>c) then y:=2*a+b+3*c

Else y:=a-b+5*c;

Writelu ('y=;y);

End

a/29 b/30 c/13 d/17

15. Берілген программаның нәтижесін көрсет.

Begin

A:=2: b:=5: c:=8

If (ac then y:=5*a-b+c

Else y:=4*a*b-c;

Writelu ('y=;y);

End.

Пайдаланған әдебиеттер:

1. Информатика және есептеуіш техника негәздері: Жалпы білім беретін мектептің 9 сыныбына арналған оқулық/ Б.Бөрібаев, Б.Нақысбеков, Г. Мадиярова. - Алматы: «Мектеп» баспасы, 2005

2. Мухамбетжанова С.Т. Паскаль программалау тілі/оқу әдістемелік құрал/. - Алматы, 2008.

3. «Информатика и образование», «Информатика негіздері» журналдар;

4. Ю.Федоренко Алгоритмы и программы на Turbo Pascal. Учебный курс. - СПб: Питер, 2001

5. Программирование на языке Паскаль: задачник. /под ред. Усковой О.Ф. - СПб: Питер, 2005.