Химия-тұрмыста

«Бекітемін»

мектеп директоры: М.Омарбек

Сабақтың тақырыбы: Химия- тұрмыста

Сабақтың мақсаты:

а) Білімділік. XXI ғасыр-химия ғасыры. Күнделікті тұрмыста қолданылатын химиялық заттар, олардың пайдасы мен зияны, химиялық элементтердің адам ағзасында атқаратын рөлі туралы, жас ерекшеліктеріне қарай нақты түсінік қалыптастыру.

ә) Дамытушылығы. Химия ғылымына деген дүниетанымдық,

диалектикалық көзқарастар қалыптастыру. Ғылыми түсініктерін

молайту. Жеке бас гигиенасын сақтау күнделікті тұрмыста

қолданылатын химиялық қоспалардың адам денсаулығына зияны мен

пайдасы туралы түсіндіру- оқушымен пікір алмасу.

Б) Тәрбиелілік. Оқушы-жеке тұлға. Оқушыларды өз ойын, пікірін еркін айтуға тәрбиелеу.

Сабақтың типі: Дәстүрлі емес сабақ.

Сабақтың әдісі: Баяндау, сұрақ-жауап, реферат, есеп шығару, жарнама.

Пәнаралық байланыс: Биология, медицина,косметология

Сабақтың көрнекілігі: сабаққа қажетті тұрмыстық, медициналық дәрі-дәрмектер

Сабақтың барысы: Ұйымдастыру кезеңі.

Оқушылар назарын сабаққа аудару

ойын арқылы пәнге деген қызығушылығын ояту.

Сабақ түрі: Сайыс сабағы. .

Кіріспе

Химияның тұрмыстағы және адам өміріндегі маңызы туралы.

Біз қазір химия ғасырындамыз. Кәдімгі қасықтан бастап, ұшақ, жер серігіне дейін химия өнімдері. Адам тамақсыз, киімсіз, қажетті бұйымдарынсыз өмір сүре алмайды. Мінеки, солардың бәрін жасауға химия қатысады. Сондықтан да «Қайда қарасақ та, қайда көз жіберсек те көретініміз химия ғажайыптары» демекші,шындығындада бізді қоршаған табиғат химиялық құбылыстарға толы.

Химияны оқу парыз әркімге,

Оқиды оны барлық елде , әр тілде,

Химияны оқыңдар әр бөлімін,

Кездесер ол алдарыңнан әр күнде.

Ұйымдастыру бөлімінде сынып оқушылары 3 топқа бөлінеді.

І топ- Химия медицинада

ІІ топ- Химия косметологияда.

1. Кезең. Алдын-ала берілген үй тапсырмасы бойынша оқушылар өз топтарының жұмысын қорғайды.

2. Кезең. Жарнама. Бұл үйге берілген тапсырма кез-келген химиялық тұрмыстағы заттарға жарнама ойлап ,көрінісін көрсетуге болады.

3. Кезең. Есеп шығару.

Тағы келді сынылар шақ айналып,

Тереңіне білім теңіз байланып

Кім шешеді, сол сайыста ұтып тұр

Есеп шешер кезегі келіп тұр.

І топқа.

Глюкозаның 562 г 25,5 % ертіндісін дайындау үшін, қанша грамм глюкоза және су қажет.

ІІ топқа.

Ас тұзының 250 г ерітіндісін суалтқанда ыдыста 2,5 г тұз қалды. Ертіндідегі тұздың массалық үлесі қандай болғанын табыңдар.

ІV кезең. Еркін жазу.

Өз ойларын еркін жазып , сурет салу арқылы жариялау.

V кезең. Мені анықта!

«Мақал сөзде де металл жүреді ,

Метал қадірін халқым біледі.»- дей отырып, оқушыларға мақал айтамын . Олар мақалдың керек сөзін тауып қойды.

І топ.

Ескі мата сөз болмас, ескі .................. біз болмас. (темір )

Қойдың сүті --- .........................(қорғасын).

ІІ топ

От көмір жейді,тот ................жейді.(темір)

Арпа ,бидай ас екен,алтын ,.................тас екен.(күміс)

VІІ кезең. Жорға.(сұрақ - жауап)

1.Медицинада рак ауруларын емдеу мақсатында сәулелік ванналарда қолданылатын инертті газ

Rn

2.Медицинада рак ауруларын емдеу мақсатында сәулелік ванналарда қолданылатын инертті газ

Аспирин

3.Терінің қышыма ауруына қарсы жасалатын майдың құрамының басым бөлігін құрайтын химиялық элемент

S

4. 5 ℅ спирттік ерітіндісі қан тоқтатуға қолданылатын элемент

I₂

5.Пластикалық хирургияда сынған сүйектерді бекітуге және адам бас сүйегіндегі саңылауларды жабуға қолданылатын элементтер

Ti , Ta

6.Химияның ең маңызды элементі және Жер бетіндегі көптеген тірі ағзалардың тыныс алуын қамтамасыз ететін элемент

O₂

7.Ауатамыр демікпесімен ауырған адамдарға тыныс алуға пайдаланылатын элемент

He

8. Медицинада ұйқы келтіретін, ауруды басатын препараттар алатын

элемент

Rb

9.Қан аздығы ауруын тудыратын элемент .

Fe

10.Бұл заттың 0,9 ℅ ерітіндісі физиологиялық ерітінді деп аталады,

адам ағзасы көп қан жоғалтқанда қан тамырына құйылатын қосылыс

NaCl

11. Есінен танған адамға алғашқы көмек ретінде қолданылатын

сұйықтық

Нашатыр спирті

12.Түссіз газ, таза күйінде өте әлсіз,Әдетте сезіле қоймайтын сарымсақ

иісі бар. Адам дем алғанда сезіле қоймағанмен өте күшті у, алдымен

қанды сосын жүйке жүйесін, бұлшық етті зақымдайтын қосылыс.

Көміртек тотығы

12.Тіс тазалайтын пастаны жасауда қолданылатын қосылыс

Ca CO₃

13.Сүйек пен тісте кездесетін металл

Ca

14.Үйлеріңде бар тамаққа қажетті зат

NaCL

15. Тортқа пайдаланатын ұнтақ зат

NaHCO₃

Оқушылар Иә, Жоқ жауаптары арқылы мына сұрақтарға жауап береді.

І- топқа:

1. Периодтық жүйені Ломоносов ашты ма? (жоқ)

2. Судан екі есе жеңіл металл калий ма? (жоқ)

3. Фосфор өмір мен ой элементі деп атала ма? (иә)

4. Элементтің таңбаларын ұсынған Аррениус па? (жоқ)

5. Топ бойынша жоғарыдан төмен қарай бейметалдық қасиет арта ма? (жоқ)

6. Бір элементтің бірнеше жәй зат түзу қасиеті аллатропия атала ма? (иә) 7. Электр шамдарының жіңішке сымдарын вольфрамен жасай ма? (иә)

8. Натрий тұздары жалынды сары түске бояйма? (иә)

9. Сілтілік металдарға темір жата ма? (жоқ)

10. Мүсәтір спирті аммиактың судағы ерітіндісі ма? (иә)

ІІ-топқа:

1. Электролиттік диссоциация теориясын ашқан ғалым Аррениус па? (иә)

2. Кремний қышқылының тұздары карбонаттар деп атала ма? (иә)

3. Алғашқы көмекке пайдаланылатын бейметалл йод па? (иә)

4. Азот молекуласы полюссіз ковалентті байланыс түзе ма? (иә)

5. Заттар және олардың бір-біріне айналуы туралы ғылым физика ғылымы ма? (жоқ)

6. Химия ғылымының тарихында ұлы алтын заң ашқан Менделеев па? (иә)

7. Зат массасының сақталу заңын ашқан ірі орыс ғалымы Ломоносов па? (иә)

8. Ең қиын балқитын металл алтын ба? (жоқ)

9. Адам бойының өсуіне әсер ететін химиялық элемент мырыш па? (иә)

10. Темекі құрамына кіретін улы зат никотин ба? (иә)

VI кезең. «Қалауың болсын!» (Әр топтың бір-бір қатысушына ортаға шақырамыз, ұсынған ұяшықтардың бірін таңдайды (кубик 1,2,3 әрбір дұрыс жауапқа 20 ұпай)

1-ұяшық сұрақтары

1. Дәрігерлер беретін анттың авторы? (Гипократ)

2. Ас содасының формуласы? (NaHC)

3. Бұл затты тамақпен уланған жағдайда таблетка түрінде қолданады. Оны қайыңды ауасыз жерде қыздыру арқылы алып, одан әрі өңдейді. Бұл қай дәрі? (Активтелген көмір)

4. Оттектің сұйылту температурасы қандай? (-С)

5. 61 жас неше мүшел? (5мүшел)

6. Ылғал тартқыш қышқыл? ()

7. Тоңазытқыштарда қолданылатын газ? (N)

8. Сүйекті қаптайтын элемент? (Кальций)

9. Қан қысымын өлшейтін аспап? (тонометр)

10. Ауада неліктен алма сарғаяды? (F ионы F ионына айналады)

2-ұяшық сұрақтары.

1. Қарын сөлінің құрамындағы қышқыл? (НСl)

2. Әр заттың жылы, салқын, ыстық қалпын не дейді? (температура)

3. Қоршаған орта ластануын зерттейтін ғылым? (экология)

4. Судың агрегаттық күйлерін ата? (мұз, сұйық, бу)

5. Сутекті ашқан ғалым? (Г.Кавендиш)

6. 70-80жас аралығын қалай атаған? (қария, қарт, ақсақал)

7. Электр тоғын ең күшті өткізетін металдар? (күміс, мыс, алюминий)

8. Магниттік қасиеті бар металл? (темір)

9. Калий перманганатының KМnтұрмыстық атауы? (моргонцовка)

10. Ең қатты металл? (хром)

3-ұяшық сұрақтары:

1. Заттың құрамы мен қасиетін сақтайтын ең кіші бөлшегі? (молекула)

2. Фосфор деген сөз қандай мағына береді? (жарық тасушы)

3. Иммунитет дегеніміз не? (ағзаның жұқпалы ауруға қарсы тұру қасиеті)

4. Ең ауыр металл? (Осмий)

5. KCl- бертоллетұзы қай жерде кездеседі? (шырпының басында)

6. Мұхит суларында қанша NaCl бар? (2,8%)

7. Сұйық металл? (Сынап)

8. Тайқазан қандай металдардан құйылған? (мыс, мырыш, қалайы, қорғасын, темір, алтын, күміс)

9. Темірдің атомдық салмағы? (56)

10. Көмір қышқылының формуласы ()

4-ұяшық сұрақтары:

1. Судың қатты күйі. (мұз)

2. Ең жеңіл металл. (Литий)

3. Денесінде қышқылы бар жәндік? (құмырсқа)

4. Оттекті ашқан ғалымдар? (Пристли, К.Шееле)

5. Топырақты құнарландыратын элемент. (Азот)

6. Кремний қышқылының тұзы қалай аталады? (Силикаттар)

7. Адамзат баласы қандай элементті алғаш өндірді? (мыс)

8. Стронций атомдары жалынды қандай түске бояйды? (қызыл)

9. Na таралуы бойынша нешінші орын алады? (алтыншы)10. Аl салыстырмалы атомдық массасы: (27)

VII кезең. Капитандар сайысы.

1-топ. «Г» әрпімен басталатын жеті химиялық сөздерді атаңыз: (газ, галоген, гомолог, гидрокарбонат, глюкоза, графит, гидролиз)

2-топ. «К» әрпімен басталатын жеті химиялық сөздерді атаңыз: (карбонат, кристаллогидрат, көмірсулар, күкіртсутек, крахмал, каучук, көміртек)

Құзырлылық адамның ол рухани байлығы,

Бәсекеге кез-келген сайлылығы.

Кәсіби қызметінің биігінен,

Көренеді тек ұстаздың балаға жайлылығы -деп сабақты аяқтағым келеді.

Қорыта айтқанда , Мектеп компоненті ақпарат берудің көптеген арналарымен ғана қамтамасыз етіп қоймайды, сонымен қатар әр түрлі орталар бірін-бірі толықтыратын жағдай туғызады. Оқушылардың алдында өз тілі бар жеке ортаны шығармашылықпен қолдана алатын жаңа мүмкіндіктер ашылады.

Мектеп компонентін қолдану оқушыларды ізденімпаздық дағдыларын шығармашылық жобаларын іске асыру бағытына ауыстыруға үйретеді. Сондықтан да мектеп компаненті оқу үрдісін құру құрылғысы ретінде , ал слайд - кітап пен қалам сияқты оқушының жұмыс құралы ретінде қолданылады. «Күрделі заманда жастарға ақпараттық технологиямен байланысты әлемдік стандартқа сай мүдделі жаңа білім беру өте қажет» деп, Елбасы атап көрсеткендей, жас ұрпаққа білім беру жолында ақпараттық технологияны оқу үрдісінде оңтайландыру мен тиімділігін арттырудың маңызы зор.

Жаңа ақпараттық технологияларды білім беру жүйесінде қолданудың ең маңызды факторы негізгі қозғаушы күші адам, сол себепті білімнің негізгі принциптері іске асырылады.

8