План урока по химии на тему Кислоты

Сабақтың тақырыбы: «Қышқылдар, жіктелуі, алынуы, қасиеттері»

Сабақтың мақсаты: қышқылдар туралы білімдерін толықтырып, бекіту.

Білімділік: Қышқылдардың формуласын құрастыруға және оларды жіктеп атауға үйрету. Қышқылдардың құрамын, физикалық және химиялық қасиеттерін сипаттайтын химиялық реакция теңдеулерін жаза білуге, теңдеу б/ша есептеуге баулу.

Дамытушылық: Жаңа сабақпен өткен тақырыптарды ұштастыра отырып оқушылардың білімдерін одан әрі дамыту және өз беттерімен жұмыс істеу қабілеттерін, дағдыларын қалыптастыру. Ойлау, есте сақтау қабілеттерін дамыту.

Тәрбиелік: Ұқыптылыққа, уақытты үнемдей білуге, қоршаған ортаны қорғауға, өз бетінше білім алуға тәрбиелеу.

Пәнаралық байланыс: биология, экология

Сабақтың түрі: теориялық білім алу сабағы

Сабақтың әдісі: сұрақ-жауап, зерттеу әдісі, топтық және жеке жұмыстар.

Сабақтың көрнекілігі: интерактивті тақта, қышқылдардың формуласы, тірек-сызбанұсқалары, аскорбин қышқылының таблеткалары, лимон, тұз және күкірт қышқылы ерітінділері, индикаторлар, Zn, Cu, Петри табақшасы, электрондық оқулық.

Сабақтың барысы:

І. Ұйымдастыру.

ІІ. Ой шақыру, зейіндерін аудару.

Слайд №1 - Табиғи қышқылдар (дәм татыңыздар), демек бүгінгі сабақтың тақырыбы: Қышқылдар. Мына сұрақтарға жауап тауып кетуіміз керек:

1. Қышқылдар д/з не?

2. Қышқылдардың қандай түрлері бар?

3. Қышқылдар немен әрекеттеседі?

4. Қышқылдарды неден алуға болады?

Мүмкін бұл сұрақтарға жауапты білетін шығармыз? Өз-өзімізді тексеріп көрейік:

ІІІ. Жаңа сабақ.

Тапсырма № 1 - слайд №2 «Теріп жаз»

HCl, NaCl, H₃PO₄, CaO, H₂S, SO₃, H₂SO₄, H₂SO₃, Mg(NO₃)₂, HNO₃, Cu(OH)₂, KI, Ca(OH)₂, H₂CO₃, HBr, Al₂O₃, NaOH, H₂SiO₃, BaSO₄, HI

• Теріп жазған формулаларына мұқият қараңдаршы, қандай ұқсастық бар? (Н атомы бар) сутекпен байланысқан қалған қалдықты қышқыл қалдығы деп атайды. Олардың валенттілігі байланысқан сутек атомдарының санына байланысты (флипчартпен жұмыс).

• Демек қышқылдар д/з не деген сұраққа жауап білеміз бе? Оны білдік пе?

1. қышқылдардың құрылысының және құрамының ұқсастығы мен айырмашылығы бар ма?

2. Қышқылдардың құрылымдық формулалары:

Тапсырма № 2 - флипчарт 1 бет «Артығын тап», «Крестик-нолик»

М: қышқылдардың құрамында сутек саны әртүрлі болуына байланысты, оларды бірнегізді - HCl, HNO₃, екінегізді - H₂S, H₂CO₃, үшнегізді - Н₃РО₄ деп жіктейді. Қышқыл қалдығының валенттігі сутек санына байланысты (кестемен жұмыс).

Тағы қандай белгісі бойынша жіктеуге болады? (оттекті және оттексіз)

ҚЫШҚЫЛДАРДЫҢ ЖІКТЕЛУІ

Бірнегізді

Екінегізді

Үшнегізді

HNO₃ HCl

H₂SO₄ H₂S

H₃PO₄

Оттекті

Оттексіз

HNO₃ H₂SO₄ H₃PO₄

H₃PO₄ H₂S HBr

Тағы бір сұраққа жауап бере аламыз ба енді? Бұл сұраққа да жауапты бұрын білдік пе?

Қышқылдарды жіктей алатын оқушы тағы нені біледі: (ерігіштік және қышқылдардың аталуы кестесімен жұмыс)

ҚЫШҚЫЛДАРДЫҢ АТАЛУЫ

Қышқылдар

Аталуы

Қышқыл қалдығы (R)

Валенттілігі

R аталуы

HNO₃

Азот қышқылы

NO₃

І

Нитрат

H₂SO₄

Күкірт қышқылы

SO₄

ІІ

Сульфат

H₂CO₃

Көмір қышқылы

CO₃

ІІ

Карбонат

H₃PO₄

Фосфор қышқылы

PO₄

ІІІ

Фосфат

HCl

Хлорсутек

Cl

І

Хлорид

H₂S

Күкіртсутек

S

ІІ

Судьфид

HBr

Бромсутек

Br

І

Бромид

Тапсырма № 3 - Тиісті формулаларды жазып, теңдеулерді толықтырыңдар:

I II III

H₂ + S = … NaCl+…=Na₂SO₄+2HCl H₂O + … = H₂SO₃

H₂O + … = H₂SO₄ H₂O + … = H₃PO₄ H₂ + I₂ = …

Na₂CO₃+…=2NaCl+H₂CO₃ H₂ + Cl₂ = 2HCl 2NaNO₃+ …= Na₂SO₄+2HNO₃

Демек қышқылдарды неден алуға болады екен? Тағы бір сұраққа жауап таптық па?

Тапсырма № 4 - сәйкес формуланы тап.

СО₂ - SO₂ - демек бұл оксидтер - ...

N₂O₅ - P₂O₅ -

SO₃ - SiO₂ -

Тапсырма № 5 - Қышқылдардың химиялық қасиеттері.

Индикаторға әсері - дем. Тәжірибе.

І топ - екі сынауыққа тұз қышқылын құйыңдар, біреуіне мырыш түйірін, екіншісіне мыс сымын салыңдар. Не байқадыңдар? Қай сынауықта реакция белгілерін байқадыңдар? Себебі? (р.т. жаз)

ІІ топ - 1) HCl + MgO =

2) HCl + CuO =

ІІІ топ - Сu(OH)₂ + H₂SO₄ = тағы бұл реакция не деп аталады?

IV топ - СаСО₃ + HCl=

Демек, қышқылдар немен әрекеттеседі екен?

сутек

тұз

Металл

(сутегіге дейін)

+ = +

су

тұз

Негіздік оксидімен

Қышқыл

(HNO₃ басқасы)+ = +

су

тұз

негіздермен

+ = +

газ

су

тұз

тұздармен

ІV. Бекіту

Тапсырма № 1 «3» № 4

Берілген заттардың ішінен қышқылдарды теріп жазыңдар, оларды ата.

HBr, NaHSO₄, CuO, H₂SO₄, Ca₃(PO₄)₂, HNO₃

Тапсырма № 2 «4» № 6

Жүретін реакция теңдеулерін аяқтап, теңестір. Реакция типін анықта:

Mg + Н₂SO₄ ...
Al₂O₃ + НCl ...
Cu+ Н₂SO₄ ...
BaCl₂ + Н₂SO₄ ...

Тапсырма № 3 Жүзеге асыру: С - СО₂ - Н₂СО₃ - СаСО₃

Тапсырма № 4- есеп шығару. № 9,10 «5»

V. Қорытындылау.

1. Бағалау.

2. Бүгінгі сабақта не білдіңдер?

3. Не қиын болды? 4. Не қызық болды? VІ. Үйге: § 47 № 5,7

ҚЫШҚЫЛДАРДЫҢ АТАЛУЫ

Қышқылдар

Аталуы

Қышқыл қалдығы (R)

Валенттілігі

R аталуы

HNO₃

Азот қышқылы

NO₃

І

Нитрат

H₂SO₄

Күкірт қышқылы

SO₄

ІІ

Сульфат

H₂CO₃

Көмір қышқылы

CO₃

ІІ

Карбонат

H₃PO₄

Фосфор қышқылы

PO₄

ІІІ

Фосфат

HCl

Хлорсутек

Cl

І

Хлорид

H₂S

Күкіртсутек

S

ІІ

Судьфид

HBr

Бромсутек

Br

І

Бромид

ҚЫШҚЫЛДАРДЫҢ ЖІКТЕЛУІ

Бірнегізді

Екінегізді

Үшнегізді

HNO₃ HCl

H₂SO₄ H₂S

H₃PO₄

Оттекті

Оттексіз

HNO₃ H₂SO₄ H₃PO₄

H₃PO₄ H₂S HBr

ҚЫШҚЫЛДАРДЫҢ АТАЛУЫ

Қышқылдар

Аталуы

Қышқыл қалдығы (R)

Валенттілігі

R аталуы

HNO₃

Азот қышқылы

NO₃

І

Нитрат

H₂SO₄

Күкірт қышқылы

SO₄

ІІ

Сульфат

H₂CO₃

Көмір қышқылы

CO₃

ІІ

Карбонат

H₃PO₄

Фосфор қышқылы

PO₄

ІІІ

Фосфат

HCl

Хлорсутек

Cl

І

Хлорид

H₂S

Күкіртсутек

S

ІІ

Судьфид

HBr

Бромсутек

Br

І

Бромид

ҚЫШҚЫЛДАРДЫҢ ЖІКТЕЛУІ

Бірнегізді

Екінегізді

Үшнегізді

HNO₃ HCl

H₂SO₄ H₂S

H₃PO₄

Оттекті

Оттексіз

HNO₃ H₂SO₄ H₃PO₄

H₃PO₄ H₂S HBr