Планеталар және олардың қозғалысы

Сабақ тақырыбы: §12. Планеталардың қозғалысы.

Сабақ мақсаты:

1. Оқушыларға планеталардың қозғалысы туралы түсіндіру.

2. Оқушыларды өз бетімен ғылыми ой қорытындыларын жасауға жетелеу.

3. Жауапкершілікке, тиянақтылыққа, еңбекқорлыққа тәрбиелеу.

Сабақ түрі : аралас

Сабақ әдісі: баяндау, сұрақ-жауап.

Құрал-жабдықтар: Планеталар моделі

Сабақ барысы:

І. Қызығулық ояту

ІІ. Оқушылардың үй тапсырмасын қалай меңгергендерін тексеру:

1. Механикалық қозғалыс деп нені айтады? Мысал келтіріңдер?

2. Санақ денесі деген не? Мысал келтіріңдер.

3. Тыныштық салыстырмалы дегеніміз не? Мысал келтіріңдер.

ІІІ. Жаңа сабақ.

Ғаламшарлар:

• Жерге ұқсас ғаламшарлар: Меркурий, Шолпан, Жер, Марс.

• Алып ғаламшарлар: Юпитер, Сатурн, Уран, Нептун.

Меркурий.

• Күнге ең жақын орналасқан ғаламшар.

• Диаметрі Жерден 2,5 есе кіші.

• Күнді 88 тәулікте айналып өтеді.

• Күнге қараған жағының температурасы өте жоғары+300⁰С, қарама-қарсы жағы өте суық -200⁰С.

Шолпан

• Күннен қашықтығы 108 млн. шақырым.

• Жерден сәл кіші.

• Күнді 225 тәулікте айналып өтеді.

• Беткі температурасы 500⁰С

Марс

• Диаметрі Жерден екі есе кіші.

• Күнді 687 тәулікте айналып өтеді.

• Екі серігі бар: Фобос және Деймос.

• Жазда температурасы күндіз+20⁰С. Қыста түнде -125⁰С

Юпитер

• Диаметрі жағынан Жерден 11,5 есе үлкен.

• Күнді 11,9 жылда айналып өтеді.

• 16 серігі бар.

• Өте тез айналады.

Сатурн

• Диаметрі Жерден 9,5 есе үлкен.

• Күнді 29,5 жылда айналады.

• 17 серігі бар.

Уран

• 1781 жылы неміс астрономы Гершель ашқан.

• Күннен шыққан жылуды Жерге қарағанда 400 есе кем алады.

• 15 серігі бар.

• Күнді 84 жылда айналып өтеді

Плутон

• Күннен 6 млрд. шақырым қашықтықта орналасқан.

• Күнді 247,7 жылда айналып өтеді.

• Серігі - Харон.

Нептун

• 1846 жылы француз Урбен Леверье, ағылшын Джон Адамс.

ІV. Ой толғау.

1. «Планета» деген сөз нені білдіреді?

2. Планеталардың қозғалысын қалай бақылауға болады?

3. Уран мен Шолпанның басқа планеталардан ерекшелігі қандай?

4. Әр планетаға жеке-жеке сипаттама беріңдер.

5. 8-тапсырманы орындау.

V. Қорытындылау.

VІ. Бағалау.

VІІ. Үйге тапсырма: §12.

Сабақ жоспары №14

Күні: 18.10.2012

Сыныбы: 7 (жетінші)

Сабақ тақырыбы: §13,14. Күннің жылдық қозғалысы.Күн жүйесінің құрылысы туралы ежелгі ғалымдардың көзқарасы. Коперниктің гелиоцентрлік жүйесі.

Сабақ мақсаты:

1. Оқушыларға эклиптика, зодиак белдеуі, күн мен түн теңелу нүктелері, жазғы және қысқы тоқырау күндері күн жүйесінің құрылысы туралы ежелгі ғалымдардың көзқарастары, төменгі және жоғары планеталар туралы түсіндіру.

2. Оқушыларды өз бетімен ғылыми ой қорытындыларын жасауға жетелеу.

3. Жауапкершілікке, тиянақтылыққа, еңбекқорлыққа тәрбиелеу.

Сабақ түрі : аралас

Сабақ әдісі: баяндау, сұрақ-жауап.

Құрал-жабдықтар: компьютер, видеопроектор, слайдтар.

Сабақ барысы:

І. Қызығулық ояту

ІІ. Оқушылардың үй тапсырмасын қалай меңгергендерін тексеру:

1. «Планета» деген сөз нені білдіреді?

2. Планеталардың қозғалысын қалай бақылауға болады?

3. Уран мен Шолпанның басқа планеталардан ерекшелігі қандай?

4. Әр планетаға жеке-жеке сипаттама беріңдер.

ІІІ. Жаңа сабақ.

Күнді бақылай келе, ғалымдар ертеден-ақ оның жұлдыздар арасында қозғала отырып, бір жылда аспан сферасының үлкен дөңгелегі бойымен бір айналым жасайтынын байқаған. Бұл үлкен дөңгелекті гректер эклиптика деп атаған. Шоқжұлдыздар жиынтығын зодиак белдеуі деп атайды.

Күннің аспан сферасы бойынша жылдық қозғалысын эклиптика деп атайды.

21 наурыз - көктемгі күн мен түннің теңелу нүктесі.

23 қыркүйек - күзгі күн мен түннің теңелу нүктесі.

Күн мен түннің көктемгі теңелу нүктесі Балықтар шоқжұлдызында, ал күзгі күн мен түн теңелу нүктесі Таразы шоқжұлдызында болады.

22-шілде -ең ұзақ күн -жазғы Күн тоқырау күні.

22-желтоқсан - ең қысқа күн-қысқы Күн тоқырау күні.

Күн өзінің маңайындағы планеталардың қозғалыс бағытымен өз осін айнала қозғалады.

1. Дүниенеің геоцентрлік жүйесі.

2. Дүниенің гелиоцентрлік жүйесі.

Орбиталары Жер орбитасының ішкі жағында орналасқан планеталар төменгі планеталар деп аталады. Оларға Меркурий, Шолпан жатады.

Орбиталары Жер орбитасының сыртында орналасқан планеталар жоғары планеталар деп аталады. Оларға Марс, Юпитер, Сатурн, Уран, Нептун, Плутон жатады.

ІV. Ой толғау.

1. Эклиптика деген не?

2. Зодиак шоқжұлдыздары нешеу?

3. Олар қалай аталады?

4. Күн мен түннің көктемгі және күзгі теңелу нүктелері қай шоқжұлдыздарға сәйкес келеді?

5. Жазғы және қысқы Күн тоқырау қай күндері болады?

6. Птолемейше Әлем жүйесінің құрылысы қандай еді?

7. Ол жүйе қалай аталды?

8. Птолемей тұжырымдарына түзету енгізген кім?

9. Бируни еңбектерінің маңызы неде? Ол қандай көзқарасты жақтады?

10. Қазіргі кезде Күн жүйесінің құрылысы қандай?

11. Төменгі планеталар дегеніміз не?

12. Оларға қандай планеталар жатады?

13. Жоғары планеталар дегеніміз не?

14. Оларға қандай планеталар жатады?

15. Қандай планеталар алып планеталар деп аталады?

VІ. Бағалау.

VІІ. Үйге тапсырма: §13,14.