Темір құймалары ашық сабақ

9 сынып

Сабақтың тақырыбы: Темір құймалары және олардың қолданылуы.Шойын және болат өндіру.

Сабақтың мақсаты: Сабақта шойын мен болат өндірісіндегі технологиялық үрдістердің ғылыми негіздерін толық ашу. Оқушылардың темір құймалырына дейінгі аралықтарды еске түсіре отырып,темір металына мәлімет беріп кету; Оқушылардың іздемпаздылығын іскерлігін және маман иесі ретінде жауап беру қабілеттерін бағалай отырып,қоршаған ортаны қорғауға тәрбиелеу
Сабақтың типі: Жаңа сабақ.
Сабақтың түрі: Аралас сабақ
Сабақтың әдісі: Сұрақ - жауап, кестемен жұмыс, баяндау, иллюстрация, репродуктивтік әдіс.
Пәнаралық байланыс: физика, география.
Сабақтың көрнекілігі: Интерактивті тақта, құймалар үлгілері
Сабақтың барысы: І.Ұйымдастыру.
Үй тапсырмасы тақырыбы: «Корозия» тақырыбын,жалпы металдар пысықтау.

І.Сұрақ -жауап:

1.Жемірілу деген не?.

2.Жемірілудің қандай түрлері бар?

3.Жемірілудің металдардың белсенділігіне қандай қатысы бар?

4.Кернеу қатарындағы металдарды жемірілуге ұшырау қабілетіне қарай қалай жіктеуге болады?

5.Тұрмыстағы металдың жемірілуіне мысалдар келтіріңдер.?

6.Қазақстандағы ірі газ,мұнай, тас көмір кен орындары туралы не білесіңдер?

ІІ. 1 нұсқа. Тест

«Металдардың жалпы қасиеттері»

1. Жер қыртысында ең көп таралған металл:

А. Темір Ә. Титан Б. Мыс В. Кальций

2) Тек металдар орналасқан қатарды көрсетіңіз:

А. Са, Zn, Cr Ә. B, As, Te Б. O, S, Se В. Pb, Sn, Si

3)Металдарға тән емес физикалық қасиет:

А. Электр өткізгіштігі Ә. Жылу өткізгіштігі Б. Созылғыш, иілгіш В.Жылу өткізбейтіндігі

4) Ауады тотықпайтын металл:

А. Na Ә. Au Б. Al В. Mg

5) Натрий суда ерігенде түзілетін заттардың бірі:

А. Натрий оксиді Ә. Натрий гидрооксиді Б. Натрий гидриді В. Натрий пероксиді

6) Сілтілік металдар атомдарының сыртқы энергетикалық деңгейінің жалпы электрондық

формуласы:

А. ns² Ә. ns¹ Б. ns² np¹ В.ns² np²

2 нұсқа «Үндемес» ойыны

Металдардың жер қойнауында кездесетін қосылыстарын минералдар деп атайды.Олар оксид, сульфид, пирит әртүрлі тұздар түрінде кездеседі

Аты

Формуласы

Магнетит

.......

......

Ғе₂О₃

Пирит

.......

......

Аl₂О₃*nH₂O

Ғаныш

......

......

Ca₃(PO₄)₂

3 нұсқа Тест

1.Темір атомының сыртқы энергетикалық деңгейінің электрондық формуласы

а) 3d⁶4s² ; ә) 3d⁷4s² ; б) 3d⁸4s²; в) 3d⁶;

2.Қосылыстарда темірге тән тотығу дәрежелері:

а) +8,+7; ә) +3 ; б) +2; в) +2,+4.

3. Құрамында темір мөлшері аз кен:

а) гематит ; ә) магнетит; б) сидерит; в) пирит;

4.Темір атомының қалыпты жағдайда жұптаспаған электрон саны:

а) 2 ; ә) 4; б) 3; в) 6.

5.Темір қай затпен әрекеттеспейді:

а) S ә) O₂ б) Hg(NO₃) в) KCI

6. Қанның құрамындағы гемоглобиндегі темір иондарының пайыздық үлесі?

а) 85% ; ә) 65%; б) 40%; в) 100%

7. «Аспан тасы» деп аталу себебі:

а) метеорит құрамында болғандықтан ; ә) марс планетасында болғасын; б) жұлдыздар құрамында болғандықтан; в) бәрі де.

4 нұсқаСауалнама

1. Адам алқанында балқитын металл?

2. Қанның құрамына кіретін металл?

3. Ең созылғыш металл?

4. Консерві қалбыры қандай металдан жасалады?

5. Дұрыс пайдалансаң емдейді, бұрыс пайдалансаң мүгедек етеді?

6. Ең қатты металл?

7. Д.И. Менделеевтің периодтық жүйесінде қанша химиялық элемент бар?

8. Бейметалдар саны қанша

9. Бейметалдарды ата.

10. Бейметалдардың тотықтырғыш қасиеттері период бойынша қалай өзгереді

ІІІ. Жаңа сабақ

Бейне дерек «Шойын мен болаттың алынуы, қолданылуы»

ІV. Постермен жұмыс (Оқушыларға алдын-ала берілген тапсырма бойынша)

1 топ Болат өндіру

2 топ Шойын өндіру

3-топ Темір құймалары

4-топ Темір құймаларының қолданылуы

Екі жұлдыз,бір тілек (Топтар бір-біріне қорғаған жобалары бойынша тілек,ұсыныс айтуы)

V. Венн диаграммасы

Интерактивті тақтада шойын мен болаттың құрамы берілген.Сәйкес элементтерді тиісті орнына қояды.

1. Домнадан алынған шойында 93% шамасында темір, 5% С және0,3% Si, 1% ке дейін Мn, 0,1% S, 0,5 P кейде басқа қосымшаларда болады.

2. Болаттың құрамында темір мен көміртектен басқамарганец (1%-ке дейін) және кремний (0,4%-ке дейін), сондай-ақ, зиянды қоспалар - күкірт, фосфор, т.б. элементтер болады. Болаттың сапасын жақсарту үшін қорытпа құрамына хром, никель, молибден, ванадий, вольфрам, марганец, кремний, т.б. элементтер қосылады. Мұндай қорытпа легирленген Болат деп аталады.
VI. Құйма үлгілерімен жұмыс жұмыс Кесте толтыру

Р/с

Аталуы

Сыртқы түрі

Қолданылуы

1.

Шойын

2.

Болат

VII. Деңгейлік тапсырмалар есеп шығару.

1. Домна пешінде жүретін реакциялардың бірі : Fe₂O₃ +3CO → 2Fe +3CO₂. Осы теңдеу бойынша 32 г әрекеттесетін тотыќсыздандырғыштың зат мөлшері:
2. Массасы 120 г темір (III) оксидін көміртекпен тотыќсыздандырғанда массасы 67,2 г темір түзілді. Темірдің теориялыќпен салыстырєғандағы шығымы
VIII.Сабақты қорытындылау: Альтернативті тест +-

1.Металургиялық зауытттарда темір кенін өңдеу арқылы таза темір емес, оның құймалары- шойын мен болат алынады. +

2.Болат морт келеді, соғуға және жаншуға көнбейді. -

3.Шойыннан болат дайындау дегеніміз - ондағы көміртектің және басқа зиянды қоспалардың, күкірт пен фосфордың көп бөлігін аластап шығару.+

4.Қатты шойыннан құрал-жабдықтар, қару-жарақтар,т.б. дайындайды.-

5.Шойын жақсы созылады соғылады,тез салқындатқанда жұмсақ болады.-

6.Болаттың қасиеттерін оның құймасына легирлеуші элементтер енгізіп өзгертуге болады.+

7.Егер болаттың құрамына хром мен никель қосылса,жемірілуге қарсы беріктік қасиет пайда болады. +

IX. Проблемалық сұрақ «Сіздіңше комбинатты қай жерден салған дұрыс?» Шойынды, болатты, прокатты жекелей шығаруға болады. Бірақ оларды алуды бір кәсіпорында - комбинатта біріктіру үнемді болады. Осы өндірістің 3 сатысын біріктіретін өндірісті толық циклді металлургия комбинаты деп атайды.
Тиімді жақтары:
процестер үздіксіз жүреді,
дайын өнім тез алынады,
көлік шығыны азаяды.

Толық емес циклді қайта балқыту зауыттары бар. Олардан шойын алынбайды, болат метал сынықтарымен
балқытып, прокатқа айналдырады. Ол - Павлодарда Біздің елімізде толық циклді металлургия комбинаты біреу ғана - Теміртау қаласындағы «МитталлСтилТеміртау» АҚ болат құю комбинаты. (бейне көрініс) Онда шойын, прокаттың 100%, болаттың 95% өндіріледі. (болат табақтар, консервілер, ақ қаңылтыр, су-газ құбырлары шығарылады)
Орналасу принциптері:
шикізат және отын базаларына
жақын орналастыру керек
су энергиясы
электр энергиясы
табиғи газ
экологиялық факторлар

ескерілуі тиіс.

Бағалау: Әр топтағы оқушылардың бағалау парағындағы ұпай санын есептеп,бағасын қою. Үйге тапсырма:§ 40 175 бет .№5,6

Бағалау парағы. Топ нөмірі ______

№

Аты-жөні

Сұрақ жауап

Түрлі тапсыр малар

Топ бойынша жоба қорғау

ВЕНН диаграмммасы

Кесте толтыру

Деңгей лік тапсырмалар есеп шығару

Альтернативті тест

Жалпы баға

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

Топ басшысының аты-жөні: ________________________

Бағалау парағы. Топ нөмірі ______

№

Аты-жөні

Сұрақ жауап

Түрлі тапсыр малар

Топ бойынша жоба қорғау

ВЕНН диаграмммасы

Кесте толтыру

Деңгей лік тапсырмалар есеп шығару

Альтернативті тест

Жалпы баға

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

Топ басшысының аты-жөні: ________________________

VI. Зертханалық жұмыс: 5 минут

Мұнай өңдеу және көмірді кокстеу өнімдері үлгілерімен танысу

Қажетті заттар:«Мұнай және оның өнімдері», «Тас көмірді өңдеу өнімдері» жинақтамалары.

а) «Мұнай және оның өнімдері» жинақтамасымен танысу.

Жинақтамадағы мұнай өнімдері үлгілерін мұқият қарап,төменде берілген кестені толтырыңдар:

Мұнай өнімдері

Мазутты өңдеу өнімдері

Мұнай химиясының басқа өнімдері

Атауы

Қайда қолданылады?

Атауы

Қайда қолданылады?

ә) «Тас көмірді өңдеу өнімдері» жинақтамасы танысу.

Жинақтамадағы тас көмір өнімдері үлгілеріне қарап танысып, кестені толтырыңдар.

Қатты өнімдері

Сұйық өнімдер

Газ тәрізді өнімдер

Атауы

Қайда қолданылады?

Атауы

Қайда қолданылады?

Атауы

Қайда қолданылады?

\